آرتروز گردن یا استئوآرتریت گردنی، یک بیماری پیش‌رونده و تخریبی است که مفصل‌های بین مهره‌های گردن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ستون فقرات گردنی، متشکل از هفت مهره (C1 تا C7) است که نقش حیاتی در حمایت از سر، تسهیل دامنه حرکتی گردن و محافظت از نخاع دارد. بین هر مهره، دیسک‌های بین مهره‌ای به‌عنوان ضربه‌گیر و لایه محافظ عمل می‌کنند و امکان حرکت روان و بدون اصطکاک بین مهره‌ها را فراهم می‌آورند.
با افزایش سن، دیسک‌ها به طور طبیعی خشک و نازک می‌شوند، رباط‌ها ضعیف می‌شوند و غضروف مفصلی که سطح استخوانی مفصل‌ها را می‌پوشاند، ممکن است دچار فرسایش شود. این تغییرات دژنراتیو می‌توانند منجر به آرتروز گردن شوند، بیماری‌ای که با درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی گردن مشخص می‌شود و می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به طور قابل‌توجهی تأثیر قرار دهد. در این مقاله از سایت دکتر حوصله،، به بررسی جنبه‌های مختلف آرتروز گردن، از جمله علائم، علل، روش‌های تشخیص، انواع و راه‌های پیشگیری خواهیم پرداخت.
آرتروز چیست؟
آرتروز که تحت عنوان استئوآرتریت نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع آرتریت است و یک بیماری مفصلی دژنراتیو به شمار می‌رود. این بیماری در اثر تجزیه و تخریب غضروف مفصلی رخ می‌دهد. غضروف، بافتی لغزنده و الاستیک است که سطح استخوان‌ها را در داخل مفاصل می‌پوشاند و به حرکت روان و بدون اصطکاک مفاصل کمک می‌کند. هنگامی که غضروف از بین می‌رود، استخوان‌ها شروع به ساییده شدن به یکدیگر می‌کنند که منجر به درد، التهاب، سفتی و محدودیت حرکتی می‌گردد. در موارد شدید، استخوان‌ها ممکن است سعی در ترمیم خود داشته باشند که منجر به تشکیل خار استخوانی (استئوفیت) در اطراف مفصل خواهد شد.
تفاوت آرتروز و سایر آسیب‌های مفصلی
آرتروز با سایر آسیب‌های عضلانی و مفصلی تفاوت‌های اساسی دارد. آسیب‌های عضلانی معمولاً در اثر کشیدگی، رگ‌به‌رگ شدن یا ضربه به عضلات ایجاد می‌شوند و با درد موقتی و محدودیت حرکتی همراه هستند. این آسیب‌ها معمولاً با استراحت، فیزیوتراپی و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) قابل‌درمان خواهند بود. در مقابل، آرتروز یک بیماری پیش‌رونده است که به‌مرورزمان بدتر می‌شود و درمان قطعی ندارد. هدف از درمان آرتروز، کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و کند کردن پیشرفت بیماری است.
تفاوت دیگر بین آرتروز و سایر آسیب‌های مفصلی، درگیری بافت مفصلی است. در آرتروز، غضروف مفصلی به طور مستقیم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد، درحالی‌که در سایر آسیب‌های مفصلی، ممکن است رباط‌ها، تاندون‌ها یا کپسول مفصلی آسیب ببینند. به‌عنوان‌مثال، در روماتیسم مفصلی (Rheumatoid Arthritis)، یک بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به بافت‌های مفصلی حمله می‌کند و باعث التهاب و تخریب مفصل می‌شود. روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی سیستمیک است؛ اما آرتروز یک بیماری موضعی بوده که فقط مفصل را درگیر می‌کند.
علائم آرتروز گردن
علائم آرتروز گردن می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بسته به میزان آسیب‌دیدگی مفصل و میزان پیشرفت بیماری، در افراد مختلف متفاوت باشد. شایع‌ترین علائم آرتروز گردن عبارت‌اند از:
درد گردن: درد گردن، شایع‌ترین علامت آرتروز گردن است. این درد معمولاً در ناحیه پشت گردن احساس می‌شود و ممکن است به شانه‌ها، بازوها و حتی دست‌ها منتشر شود. درد ممکن است مداوم یا متناوب باشد و با فعالیت بدتر شود و با استراحت بهتر شود.
سفتی گردن: سفتی گردن، علامت شایع دیگری از آرتروز گردن است. این صفتی معمولاً در صبح‌ها یا بعد از دوره‌های طولانی بی‌حرکتی بدتر می‌شود.
محدودیت حرکتی گردن: آرتروز گردن می‌تواند منجر به محدودیت دامنه حرکتی گردن شود. فرد ممکن است در چرخاندن سر به طرفین، خم‌کردن گردن به جلو یا عقب، یا خم‌کردن گردن به طرفین دچار مشکل شود.
سردرد: آرتروز گردن می‌تواند باعث سردردهای تنشی شود که معمولاً در ناحیه پشت سروگردن احساس می‌شوند.
سرگیجه: در برخی موارد، آرتروز گردن می‌تواند باعث سرگیجه شود، به‌ویژه هنگام چرخاندن سر.
بی‌حسی یا گزگز در بازوها و دست‌ها: اگر خار استخوانی یا دیسک برآمده بر روی اعصاب نخاعی فشار وارد کند، ممکن است فرد دچار بی‌حسی، گزگز یا ضعف در بازوها و دست‌ها شود.
صدای تق‌تق یا سایش در گردن: برخی افراد ممکن است هنگام حرکت‌دادن گردن، صدای تق‌تق یا سایش را احساس کنند.
علت‌های آرتروز گردن
آرتروز گردن معمولاً در اثر ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد می‌شود، از جمله مهم‌ترین علل بروز آرتروز گردن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش سن: با افزایش سن، غضروف مفصلی به طور طبیعی شروع به تجزیه و تخریب می‌کند. این فرایند به دلیل کاهش محتوای آب و پروتئوگلیکان غضروف رخ می‌دهد که باعث می‌شود غضروف نازک‌تر، شکننده‌تر و مستعد آسیب شود.
ژنتیک: سابقه خانوادگی آرتروز می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. برخی از ژن‌ها ممکن است فرد را مستعدتر به تخریب غضروف کنند.
آسیب‌های قبلی: آسیب‌های قبلی به گردن، مانند آسیب‌های ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط یا آسیب‌های ورزشی، می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. این آسیب‌ها سبب آسیب مستقیم به غضروف مفصلی شده یا منجر به عدم تعادل در عضلات گردن خواهند شد.
وضعیت بدنی نامناسب: وضعیت بدنی نامناسب، مانند خم‌شدن طولانی‌مدت پشت میز یا استفاده از تلفن همراه با گردن خم شده، می‌تواند فشار زیادی را بر روی مفاصل گردن وارد کند و منجر به تخریب غضروف شود.
حرکات تکراری: انجام حرکات تکراری با گردن، مانند تایپ‌کردن یا کار با کامپیوتر برای مدت طولانی، می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد.
تمرینات سنگین: انجام تمرینات ورزشی سنگین که فشار زیادی را بر روی گردن وارد می‌کنند، می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد.
آسیب‌های ورزشی: برخی از ورزش‌ها، مانند فوتبال، خطر آسیب به گردن را افزایش می‌دهند و می‌توانند منجر به آرتروز شوند.
استفاده نادرست از عضلات: استفاده نادرست از عضلات گردن، مانند حمل بار سنگین با یک‌دست یا خوابیدن در وضعیت نامناسب، می‌تواند فشار زیادی را بر روی مفاصل گردن وارد کند و منجر به تخریب غضروف شود.
اضافه‌وزن و چاقی: اضافه‌وزن و چاقی فشار بیشتری را بر روی مفاصل گردن وارد می‌کنند و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش خواهند داد.
راه‌های تشخیص آرتروز گردن
تشخیص آرتروز گردن معمولاً بر اساس ترکیبی از معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی و انجام آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود.
معاینه فیزیکی: پزشک در طول معاینه فیزیکی، گردن شما را بررسی می‌کند، دامنه حرکتی گردن را ارزیابی می‌کند، به دنبال نقاط حساس یا دردناک می‌گردد و قدرت عضلانی شما را آزمایش می‌کند. همچنین، پزشک ممکن است آزمایش‌های عصبی را انجام دهد تا بررسی کند که آیا اعصاب گردن تحت‌فشار هستند یا خیر.
سابقه پزشکی: پزشک از شما در مورد علائم خود، سابقه پزشکی خود و سابقه خانوادگی آرتروز سؤال می‌پرسد.
آزمایش‌های تصویربرداری: آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند به پزشک کمک کنند تا وضعیت مفاصل گردن را بررسی کند و علائم آرتروز را تشخیص دهد.
شایع‌ترین آزمایش‌های تصویربرداری برای تشخیص آرتروز گردن عبارت‌اند از:
رادیوگرافی (X-Ray): رادیوگرافی می‌تواند به پزشک کمک کند تا خار استخوانی، باریک شدن فضای مفصلی و سایر تغییرات استخوانی مرتبط با آرتروز را مشاهده کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): MRI می‌تواند به پزشک کمک کند تا بافت‌های نرم، مانند دیسک‌ها، رباط‌ها و اعصاب را مشاهده کند. MRI می‌تواند برای تشخیص فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی و سایر مشکلاتی که ممکن است باعث درد گردن شوند، مفید باشد.
توموگرافی کامپیوتری (CT Scan): CT Scan می‌تواند تصاویر دقیق‌تری از استخوان‌ها نسبت به رادیوگرافی ارائه دهد. CT Scan می‌تواند برای تشخیص خار استخوانی و سایر تغییرات استخوانی مرتبط با آرتروز مفید باشد.
آزمایش‌های عصبی: در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های عصبی را انجام دهد تا بررسی کند که آیا اعصاب گردن تحت‌فشار هستند یا خیر. این آزمایش‌ها شامل الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCS) هستند.
حرکات ورزشی برای بهبود آرتروز گردن
تمرینات ورزشی می‌توانند به کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و افزایش دامنه حرکتی گردن کمک کنند. انجام تمرینات مناسب تحت‌نظر پزشک یا فیزیوتراپیست متخصص، نقش بسیار مهمی در مدیریت آرتروز گردن ایفا خواهد نمود. در ادامه این بخش به رایج‌ترین تمرینات ورزشی که برای بهبود آرتروز گردن تجویز می‌شود خواهیم پرداخت:
انواع آرتروز گردن
درحالی‌که آرتروز گردن به‌طورکلی به‌عنوان تخریب غضروف مفصلی در گردن تعریف می‌شود، انواع مختلفی از آرتروز گردن وجود دارد که بر اساس محل درگیری و علت ایجادکننده آن طبقه‌بندی می‌شوند. در این بخش انواع مختلف آرتروز گردن را بررسی خواهیم کرد:
اسپوندیلوز گردنی (Cervical Spondylosis)
این مدل، شایع‌ترین نوع آرتروز گردن است و به تغییرات دژنراتیو در دیسک‌ها و مفصل‌های بین مهره‌ای گردن اشاره دارد. اسپوندیلوز گردنی معمولاً با افزایش سن مرتبط است و می‌تواند منجر به درد، سفتی و محدودیت حرکتی گردن شود.
تنگی کانال نخاعی گردنی (Cervical Spinal Stenosis)
تنگی کانال نخاعی گردنی، زمانی بروز می‌کند که فضای موجود برای عبور نخاع در ناحیه گردن کاهش‌یافته و به‌تبع آن، فشار بر نخاع و اعصاب نخاعی افزایش یابد. این فشردگی می‌تواند طیف وسیعی از علائم از جمله درد مزمن در ناحیه گردن و شانه، بی‌حسی و گزگز در بازوها و دست‌ها را به همراه داشته باشد. همچنین در موارد شدیدتر، این عارضه با ضعف عضلانی و اختلال در هماهنگی حرکات همراه خواهد بود.
روش‌های درمانی متنوعی برای این عارضه از جمله داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی و در صورت لزوم، جراحی برای رفع فشار از روی نخاع وجود دارد.
فتق دیسک گردنی (Cervical Disc Herniation)
فتق دیسک گردنی زمانی رخ می‌دهد که دیسک بین مهره‌ای در ناحیه گردن پاره شود و محتویات داخلی آن به بیرون نشت کند و بر روی اعصاب نخاعی فشار وارد کند. فتق دیسک گردنی می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی، گزگز و ضعف در بازوها و دست‌ها شود.
سندرم مفصل فاست (Facet Joint Syndrome)
سندرم مفصل فاست، عارضه‌ای است که در اثر آسیب یا التهاب مفاصل فاست، ساختارهای کوچکی که در خلف مهره‌ها قرار گرفته و نقش مهمی در ثبات و حرکت ستون فقرات ایفا می‌کنند، ایجاد می‌شود. این مفاصل، مشابه سایر مفاصل بدن، مستعد آرتروز بوده و باگذشت زمان و فرسودگی، ممکن است دچار تحلیل غضروف و تغییرات استخوانی گردند.
این تخریب می‌تواند منجر به درد موضعی و تیر کشنده، سفتی، و محدودیت دامنة حرکتی در ناحیة گردن یا کمر شود. در نتیجه، فعالیت‌های روزمره تحت‌تأثیر قرار گرفته و کیفیت زندگی بیمار را کاهش می‌دهد.
راه‌های پیشگیری از آرتروز گردن
اگرچه نمی‌توان به طور کامل از آرتروز گردن پیشگیری کرد، اما اقداماتی وجود دارد که می‌توان برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری یا کند کردن پیشرفت آن انجام داد. راهکارهای پیشگیری از آرتروز گردن به شرح زیر است:
حفظ وضعیت بدنی مناسب: هنگام نشستن، ایستادن و راه‌رفتن، وضعیت بدنی مناسب را حفظ کنید. از خم‌شدن پشت میز یا استفاده از تلفن همراه با گردن خم شده خودداری نمایید.
انجام تمرینات ورزشی منظم: انجام تمرینات ورزشی منظم می‌تواند به تقویت عضلات گردن و بهبود دامنه حرکتی آن کمک کند.
استفاده از ارگونومی مناسب در محل کار: محل کار خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که از وضعیت بدنی مناسب پشتیبانی کند. از یک صندلی مناسب استفاده کرده و ارتفاع مانیتور خود را طوری تنظیم کنید که در سطح چشم باشد.
حمل بار به‌درستی: هنگام حمل بار سنگین، از تکنیک‌های مناسب استفاده کنید و از پیچاندن یا خم‌کردن گردن خودداری فرمایید.
خوابیدن در وضعیت مناسب: از یک بالش مناسب استفاده کنید که از گردن شما حمایت کند و از خوابیدن روی شکم خودداری نمایید.
حفظ وزن مناسب: اضافه‌وزن و چاقی فشار بیشتری را بر روی مفاصل گردن وارد می‌کنند. حفظ وزن مناسب می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به آرتروز کمک کند.
ترک سیگار: سیگارکشیدن می‌تواند جریان خون به مفاصل را کاهش دهد و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد.
مدیریت استرس: استرس می‌تواند عضلات گردن را منقبض کند و درد را بدتر کند. تکنیک‌های مدیریت استرس، مانند یوگا و مدیتیشن، می‌توانند به کاهش درد گردن کمک کنند.
نتیجه‌گیری
آرتروز گردن یک بیماری شایع و مزمن به شمار می‌رود که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به طور قابل‌توجهی تحت‌تأثیر قرار دهد. با شناخت علائم، علل و راه‌های پیشگیری از آرتروز گردن، می‌توان اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری یا کند کردن پیشرفت آن انجام داد. اگر علائم آرتروز گردن را تجربه می‌کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص صحیح داده شود و برنامه درمانی مناسب تدوین شود. با درمان مناسب، می‌توان درد را کاهش داده و عملکرد مفصل را بهبود بخشید. برای دریافت مشاوره و راهنمایی‌های لازم در خصوص آرتروز گردن می‌توانید با کارشناسان دکتر حوصله در ارتباط باشید.در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
