محل قرارگیری | عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس در بخش قدامی (جلویی) ساق پا و در «کمپارتمان اکستنسور» قرار دارد. |
سر ثابت | سر ثابت یا «مبدأ» این عضله شامل سه بخش مجزا میباشد: 1) قسمت تحتانی «کندیل لترال تیبیا»، 2) نیمه فوقانی سطح «قدامی-داخلی فیبولا»، و 3) سطح قدامی قسمت فوقانی «غشای بیناستخوانی» (interosseous membrane) ساق پا. |
سر متحرک | سر متحرک یا «محل اتصال» عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، پس از خروج چهار تاندون مجزای آن از رتیناکولوم تحتانی اکستنسورها، با فاصله گرفتن از یکدیگر به سمت انگشتان لترال (دوم تا پنجم) کشیده میشوند. |
خونرسانی | خونرسانی به عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس توسط دو شریان اصلی ناحیه ساق پا تأمین میشود. |
عصبرسانی | عصبدهی عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس توسط شاخهای از عصب فیبولار عمقی صورت میگیرد. |
عملکرد | «اکستنشن» (extension) یا «بازکردن» چهار انگشت لترال پا (انگشتان دوم تا پنجم) در مفصل «متاتارسوفالانژیال» (metatarsophalangeal)
دورسیفلکشن اورژن |
فهرست محتوا
Toggleمقدمه
عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس (Extensor Digitorum Longus) یکی از عضلات مهم و کلیدی در ناحیه ساق پا است که نقش حیاتی در حرکات مچ پا و انگشتان ایفا میکند. در این مقاله، ضمن بررسی دقیق موقعیت آناتومیک و مشخصات ظاهری عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، به بررسی سیستم عصبرسانی و خونرسانی آن خواهیم پرداخت. همچنین، عملکرد این عضله را از دو جنبه آناتومیک و بیومکانیکی موردبررسی قرار خواهیم داد. در ادامه، شایعترین آسیبهای مرتبط با عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس و علل احتمالی بروز آنها را بررسی کرده و درنهایت، به معرفی برخی از بهترین تمرینات ورزشی برای تقویت این عضله خواهیم پرداخت.با مقاله دکتر حوصله همراه ما باشید.
عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس چیست؟
عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس یا به اختصار «EDL»، یکی از عضلات مهم ناحیه ساق پا محسوب میشود که در قسمت قدامی (جلویی) ساق پا قرار دارد. این عضله از نوع عضلات پَری (Pennate) است که تارهای آن بهصورت مورب به تاندون مرکزی متصل میشوند. عضله «EDL» در کنار سایر عضلات اکستنسور ساق پا شامل «Tibialis Anterior، Extensor Hallucis Longus» و «Fibularis Tertius» قرار دارد که همگی در دورسی فلکشن مچ پا نقش ایفا میکنند.
عضله EDL بهطور کلی نقش اکستنشن (باز کردن) چهار انگشت لترال پا را بر عهده دارد. همچنین به دلیل عبور این عضله از روی مفاصل «Subtalar، Metatarsophalangeal» و «Interphalangeal» پا، در اِوِرژن پا و اکستنشن انگشتان نیز نقش مهمی ایفا میکند. بنابراین میتوان گفت که عملکرد اصلی عضله «EDL»، دورسی فلکشن مچ پا و اکستنشن چهار انگشت لترال پا است که در راه رفتن و حرکات مختلف پا نقش حیاتی دارد.
محل قرارگیری عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس در بخش قدامی (جلویی) ساق پا و در «کمپارتمان اکستنسور» قرار دارد. این عضله در سمت لترال (خارجی) عضله «تیبیالیس قدامی» و عضله «اکستنسور هالوسیس لانگوس» واقع شده است. شریان و ورید «تیبیال قدامی» در فضای بین عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس و عضله تیبیالیس قدامی عبور میکنند.
محل «مبدأ» این عضله، قسمت تحتانی «کندیل خارجی تیبیا»، نیمه فوقانی سطح قدامی-داخلی «فیبولا» و سطح قدامی «غشای بیناستخوانی» ساق پا است. بخشی از مبدأ عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس که به کندیل خارجی تیبیا متصل است، با تارهای عضله «فیبولاریس لانگوس» ادغام شده است.
محل «اتصال» این عضله پس از تقسیمشدن تاندون آن به چهار قسمت مجزا، فالانژهای میانی و دیستال (انتهایی) چهار انگشت لترال پا (انگشتان دوم تا پنجم) است. هر یک از چهار تاندون عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، پس از عبور از زیر رتیناکولوم (نگهدارنده) فوقانی و تحتانی اکستنسور مچ پا، به سمت انگشتان کشیده میشوند و با تشکیل «آپونوروزهای پشتی انگشتان» یا «هودهای اکستنسوری»، به استخوانهای انگشتان متصل میشوند.
بررسی سر ثابت اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس دارای یک سر ثابت (مبدأ) و یک سر متحرک (محل اتصال) است. سر ثابت یا «مبدأ» این عضله شامل سه بخش مجزا میباشد: 1) قسمت تحتانی «کندیل لترال تیبیا»، 2) نیمه فوقانی سطح «قدامی-داخلی فیبولا»، و 3) سطح قدامی قسمت فوقانی «غشای بیناستخوانی» (interosseous membrane) ساق پا. در محل مبدأ، بخشی از تارهای عضلانی اکستانسور دیجیتوروم لانگوس که به کندیل لترال تیبیا متصل هستند، با تارهای مبدأ عضله «فیبولاریس لانگوس» ادغام میشوند.
پس از مبدأ، تارهای عضلانی اکستانسور دیجیتوروم لانگوس به سمت پایین کشیده شده و کمی بالاتر از مفصل مچ پا، تاندون مشترکی را شکل میدهند. ازآنجاییکه تمامی تارهای این عضله تنها به یکسمت از تاندون مرکزی متصل میشوند، ازنظر شکلشناسی، عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس جزو عضلات «یکپَری» (unipennate) طبقهبندی میگردد. این تاندون مشترک پساز عبور از زیر رتیناکولوم فوقانی اکستنسورها و سپس رتیناکولوم تحتانی اکستنسورها، وارد یک غلاف سینوویال مشترک شده و در آنجا به چهار تاندون کوچکتر تقسیم میشود.
بررسی سر متحرک اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
سر متحرک یا «محل اتصال» عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، پس از خروج چهار تاندون مجزای آن از رتیناکولوم تحتانی اکستنسورها، با فاصله گرفتن از یکدیگر به سمت انگشتان لترال (دوم تا پنجم) کشیده میشوند. این تاندونها پس از عبور از روی سطح پشتی فالانژهای پروگزیمال، پهنتر شده و «اکسپنشنهای پشتی» (dorsal digital expansions) یا «هودهای اکستنسوری» (extensor hoods) مثلثیشکلی را تشکیل میدهند. درنهایت هرکدام از این چهار تاندون با اتصال به قاعده فالانژهای میانی و دیستال انگشتان دوم تا پنجم پا، سر متحرک عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس را میسازند.
سیستم عصبرسانی اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
عصبدهی عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس توسط شاخهای از عصب فیبولار عمقی صورت میگیرد. عصب فیبولار عمقی خود منشعب از عصب فیبولار مشترک است که درنهایت از شبکههای عصبی «اِل5» (L5) و «اِس1» (S1) منشأ میگیرد.
مسیر عصب فیبولار عمقی پس از جدا شدن از عصب فیبولار مشترک در حدود 1 تا 2 سانتیمتری زیر سر فیبولا، از کنار گردن فیبولا عبور کرده و سپس بین دو سر عضله «فیبولاریس لانگوس» وارد کمپارتمان (حجره) قدامی ساق پا میگردد. سپس این عصب از مسیر خود بین عضلات اکستانسور دیجیتوروم لانگوس و تیبیالیس قدامی به سمت پایین ادامه میدهد.
در مسیر عبور عصب فیبولار عمقی در طول ساق پا، شاخههای متعددی از آن جدا شده و عضلات حجره قدامی ساق پا را عصبدهی میکنند. یکی از این شاخههای عصبی، مسئول عصبرسانی به عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس است. این شاخه معمولاً در یکسوم فوقانی ساق پا از عصب فیبولار عمقی جدا شده و پس از نفوذ به داخل بدنه عضلانی، آن را از نظر حسی و حرکتی عصبدهی میکند.
ریشههای عصبی «اِل5» و «اِس1» که درنهایت عصب فیبولار عمقی و عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس را عصبدهی میکنند، از نخاع در ناحیه کمری-خاجی منشأ گرفته و پس از خروج از ستون فقرات، در تشکیل شبکههای عصبی کمری و خاجی مشارکت دارند.
سیستم خونرسانی اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
خونرسانی به عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس توسط دو شریان اصلی ناحیه ساق پا تأمین میشود. بخش فوقانی این عضله توسط شاخههایی از شریان تیبیال قدامی «anterior tibial artery» خونرسانی میشود، درحالیکه قسمت تحتانی آن شاخههایی از شریان فیبولار «fibular artery» را دریافت میکند.
شریان تیبیال قدامی پس از عبور از بین دو سر عضله «تیبیالیس پوستریور»، وارد کمپارتمان قدامی ساق پا شده و در مجاورت عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس به سمت پایین امتداد مییابد. در طول مسیر، شاخههای متعددی از این شریان منشعب شده و خونرسانی به بخش فوقانی عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس و سایر عضلات قدامی ساق پا را بر عهده دارند.
شریان فیبولار نیز که خود شاخهای از شریان پوپلیتئال «popliteal artery» محسوب میشود، پس از منشأ گرفتن از آن بهسمت پایین امتداد یافته و با عبور از پشت سر فیبولا، وارد کمپارتمان خلفی ساق پا میگردد. سپس شاخهای از این شریان بین عضلات «فیبولاریس لانگوس» و «سولئوس» به جلو نفوذ کرده و ضمن خونرسانی به بخش تحتانی عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، با شریان تیبیال قدامی آناستوموز برقرار میکند.
عملکرد عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس از نظر آناتومی
عملکرد اصلی عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، «اکستنشن» (extension) یا «بازکردن» چهار انگشت لترال پا (انگشتان دوم تا پنجم) در مفصل «متاتارسوفالانژیال» (metatarsophalangeal) است. بااینحال، بهدلیل اتصال تاندونهای این عضله به فالانژهای میانی و دیستال انگشتان، انقباض مستقل آن قادر به ایجاد اکستنشن کامل انگشتان در تمام مفاصل «اینترفالانژیال» (interphalangeal) نیست و برای تکمیل این حرکت، نیازمند همکاری عضلات «لومبریکال» (lumbrical) است.
علاوهبر نقش اکستنشن انگشتان، ازآنجاییکه عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس از روی سطح قدامی مفصل «تالوکرورال» (talocrural) یا مچ پا عبور میکند، در حرکت «دورسیفلکشن» (dorsiflexion) مچ پا نیز نقش دارد. انقباض همزمان این عضله بههمراه سایر عضلات اکستنسور ساق پا شامل «تیبیالیس قدامی»، «اکستنسور هالوسیس لانگوس» و «فیبولاریس ترشیوس»، موجب خم شدن پا به سمت بالا و عقب میشود.
همچنین عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس بهدلیل عبور از روی مفصل «سابتالار» (subtalar)، در حرکت «اِوِرژن» (eversion) یا برگرداندن پا به سمت خارج نیز دخالت دارد. بنابراین، میتوان گفت که درمجموع این عضله سه نقش مهم اکستنشن انگشتان لترال، دورسیفلکشن مچ پا و اورژن پا را بر عهده دارد.
عملکرد عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس از نظر بیومکانیک
از دیدگاه بیومکانیک، عملکرد عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس در ارتباط تنگاتنگ با سیکل راه رفتن «gait cycle» قرار دارد. در مرحله استنس «stance» یا تماس پا با زمین، انقباض اکسنتریک این عضله به همراه سایر عضلات دورسیفلکسور «dorsiflexor» مچ پا، نقش مهمی در کنترل حرکت پلنتارفلکشن «plantarflexion» مچ پا و جذب نیروهای عکسالعمل زمین ایفا میکند. این عمل با جلوگیری از برخورد پنجه پا با زمین، از سقوط فرد حین راه رفتن پیشگیری میکند.
در مرحله سوئینگ «swing» یا نوسان پا در هوا، انقباض کانسنتریک عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس موجب دورسیفلکشن مچ پا و اکستنشن انگشتان میشود. دورسیفلکشن مچ پا با ایجاد فاصله بین پنجه پا و سطح زمین، امکان عبور ایمن پا از مانع را فراهم میکند. اکستنشن انگشتان نیز با حفظ وضعیت صاف و کشیده انگشتان تا لحظه هیل استرایک «heel strike» یا برخورد پاشنه با زمین، از برخورد نوک انگشتان با موانع احتمالی جلوگیری میکند.
در هنگام دویدن و پریدن نیز انقباض کانسنتریک قدرتمند این عضله در مرحله «پوش آف» یا جدا شدن پنجه از زمین، نقش مهمی در ایجاد نیروی پیشبرنده رو به جلو و بالا ایفا میکند. بنابراین میتوان گفت که عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس با تأثیر بر روی حرکات مفاصل مچ پا و انگشتان، نقشی کلیدی در بیومکانیک راه رفتن، دویدن و پریدن ایفا میکند.
آسیبهای عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس بهدلیل موقعیت آناتومیک و عملکرد پیچیده خود در حرکات مختلف مچ پا و انگشتان، مستعد انواع آسیبهای عضلانی-تاندونی است. یکی از شایعترین آسیبهای این عضله، کشیدگی «strain» یا پارگی فیبرهای عضلانی است که معمولاً در اثر انقباض ناگهانی و قدرتمند عضله در حین فعالیتهای ورزشی مانند دویدن و پریدن رخ میدهد. شدت کشیدگی میتواند از یک کشیدگی خفیف تا پارگی کامل عضله متغیر باشد.
تاندونیت «tendonitis» یا التهاب تاندونهای عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس نیز از دیگر آسیبهای شایع این عضله محسوب میشود. تاندونیت معمولاً در اثر استفاده بیش از حد و مکرر از عضله، بهویژه در ورزشکاران و افرادی که فعالیتهای تکراری مچ پا و انگشتان انجام میدهند، ایجاد میشود. در موارد مزمن و طولانی مدت، تاندونیت میتواند زمینهساز پارگی تاندون گردد.
در مواردی نیز ممکن است بهدلیل ضربات مستقیم، شکستگیها یا دررفتگیهای استخوانهای مچ پا و انگشتان، صدمات ثانویه به عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس و تاندونهای آن وارد شود. آسیبهای عصبی ناشی از گیرافتادگی یا کشیدگی عصب «فیبولار عمقی» نیز میتواند با ایجاد ضعف یا فلج این عضله، موجب اختلال در حرکات دورسیفلکشن مچ پا و اکستنشن انگشتان گردد. بنابراین، تشخیص بهموقع و درمان مناسب هر یک از این آسیبها در پیشگیری از عوارض طولانیمدت و بهبود عملکرد این عضله حائز اهمیت است.
دلایل بروز آسیبهای اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
آسیبهای عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. یکی از شایعترین دلایل، «استفاده بیش از حد» از این عضله است که معمولا در اثر تکرار مکرر حرکاتی مانند دویدن، پریدن یا فعالیتهای مشابه رخ میدهد. «تکنیک نادرست» در انجام این فعالیتها نیز میتواند خطر بروز آسیب را افزایش دهد.
«ضعف» یا عدم تعادل عضلانی «muscular imbalance» در عضلات دورسیفلکسور «dorsiflexor» و پلنتارفلکسور «plantarflexor» مچ پا نیز از دیگر عوامل مستعدکننده آسیب عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس محسوب میشود. در این شرایط، عضله مجبور است برای جبران ضعف سایر عضلات، فشار بیشتری را تحمل کند که میتواند منجر به کشیدگی یا پارگی عضلانی شود.
«انعطافپذیری محدود» عضلات ساق پا و مچ پا نیز میتواند با ایجاد «تنش بیش از حد» بر روی عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، زمینه را برای آسیب فراهم کند. همچنین، «کفشهای نامناسب» با عدم حمایت کافی از مچ پا و انگشتان، استفاده از «سطوح سخت» برای دویدن و ضربات مستقیم به پا، از دیگر عوامل خطر بالقوه برای آسیب این عضله هستند.
بهترین حرکات برای تقویت عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس
برای تقویت عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس، تمرینات متمرکز بر دورسیفلکشن «dorsiflexion» مچ پا و اکستنشن «extension» انگشتان مفید هستند. یکی از بهترین حرکات، دورسیفلکشن مچ پا با بند «resisted ankle dorsiflexion» است که با نشستن و قرار دادن یک بند الاستیک در قدام مچ پا و حرکت پا به سمت بالا در برابر مقاومت بند انجام میشود.
تمرین بلند شدن روی پنجه پا «heel raise»
«heel raise» با تمرکز بر کنترل حرکت اکسنتریک «eccentric» هنگام پایین آمدن پاشنه نیز در تقویت این عضله مؤثر است.
«اکستنشن انگشتان پا با بند» «resisted toe extension»
اکستنشن انگشتان پا با بند که شامل حرکت اکستنشن انگشتان در برابر مقاومت یک بند الاستیک است نیز بهطور اختصاصی عضله اکستانسور دیجیتوروم لانگوس را هدف قرار میدهد.
استفاده از وزنه مچ پا «ankle weight»
استفاده از وزنه مچ پا در حین انجام حرکات دورسیفلکشن و اکستنشن انگشتان نیز میتواند شدت این تمرینات را افزایش دهد. بااینحال، اجرای تدریجی و پیشرونده این تمرینات برای پیشگیری از آسیب ضروری است.
رفرنس:
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/extensor-digitorum-longus-muscle
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/e/extensor-digitorum-longus/
https://radiopaedia.org/articles/extensor-digitorum-longus-muscle
https://www.getbodysmart.com/foot-ankle-muscles/extensor-digitorum-longus-muscle/