| محل قرار گیری | عضله لواتور اسکاپولا از زواید عرضی مهرههای C1 تا C4 آغاز میشود و به لبه داخلی اسکاپولا متصل میشود. |
| سر ثابت | سر ثابت این عضله در ناحیه گردن (زواید عرضی مهرههای گردنی) قرار دارد. |
| سر متحرک | سر متحرک عضله لواتور اسکاپولا به لبه داخلی اسکاپولا متصل است |
| خون رسانی | خونرسانی به عضله لواتور اسکاپولا عمدتاً از طریق شریان سرویکال عرضی (Transverse Cervical Artery) انجام میشود. |
| عصب رسانی | عصبرسانی به این عضله از طریق عصب درست شانهای Dorsal Scapular Nerve که از ریشه عصبی C5 منشأ میگیرد، صورت میگیرد. |
| عملکرد | عضله لواتور اسکاپولا مسئول بالا بردن اسکاپولا، چرخش داخلی اسکاپولا و کمک به حرکت گردن به سمت عقب و خم شدن به طرفین است. |
مقدمه
عضله لواتور اسکاپولا (Levator Scapulae) یکی از عضلات عمقی و حیاتی در ناحیه گردن و شانه است که بااتصال به مهرههای گردنی و تیغه شانه در حرکات بالابری اسکاپولا، چرخش گردن و پایداری ساختاری نقش دارد. این عضله که از عصب دورسال اسکاپولار و شاخههایی از عصبهای گردنی عصبدهی میشود و توسط شریان سرویکال عرضی خونرسانی میگردد، در برابر تنشها و وضعیتهای نامناسب بدنی مستعد آسیب است. در ادامه، محل قرارگیری دقیق عضله لواتور اسکاپولا، سر ثابت و متحرک آن، عصبرسانی و خونرسانی، عملکردهای آناتومیکی و بیومکانیکی، علل آسیبها و بهترین تمرینات تقویتی آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
عضله لواتور اسکاپولا چیست؟
عضله لواتور اسکاپولا یکی از عضلات عمقی ناحیه گردن و شانه است که به دلیل نقش مهم آن در حرکات و پایداری اسکاپولا، از اهمیت زیادی برخوردار است. این عضله از زواید عرضی مهرههای گردنی اول تا چهارم (C1-C4) شروع شده و به لبه داخلی اسکاپولا در نزدیکی زاویه فوقانی متصل میشود. وظیفه اصلی آن بالا بردن اسکاپولا (elevation) و چرخش داخلی (downward rotation) آن است. همچنین در شرایطی که اسکاپولا ثابت باشد، این عضله میتواند گردن را به طرفین خم کند یا به پشت بکشد. موقعیت آن در کنار عضلات دیگری مانند تراپزیوس و رومبوئیدها به آن اجازه میدهد تا در هماهنگی حرکتی شانه و گردن ایفای نقش کند.
این عضله توسط عصب دورسال اسکاپولار که از ریشه عصبی C5 منشأ میگیرد، عصبدهی میشود و ممکن است از شاخههای عصبهای گردنی C3 و C4 نیز تغذیه عصبی دریافت کند. خونرسانی آن عمدتاً توسط شاخههایی از شریان سرویکال عرضی انجام میشود. لواتور اسکاپولا به دلیل موقعیت و عملکردش، در برابر آسیبها و تنشهای ناشی از وضعیت بدنی نامناسب یا فعالیتهای تکراری بسیار حساس است. مشکلات این عضله میتواند بهصورت آسیب گردنی یا شانهای ظاهر شود و در موارد شدیدتر، محدودیتهایی درحرکت ایجاد کند. برای مدیریت این مشکلات، آگاهی از عملکرد آن و استفاده از تمرینات کششی و تقویتی مناسب اهمیت دارد.
محل قرارگیری عضله لواتور اسکاپولا
عضله لواتور اسکاپولا در ناحیه گردن و شانه قرارگرفته و یکی از عضلات عمقی بدن است که به تثبیت و حرکت اسکاپولا کمک میکند. این عضله از زواید عرضی مهرههای گردنی اول تا چهارم (C1-C4) منشأ میگیرد و به لبه داخلی اسکاپولا، نزدیک زاویه فوقانی آن متصل میشود. موقعیت این عضله بهگونهای است که از گردن به سمت پایین و به داخل اسکاپولا کشیده میشود.
ازنظر مکانی، لواتور اسکاپولا در قسمت میانی و عمقی پشت گردن و در ارتباط نزدیک با دیگر عضلات ناحیه مانند تراپزیوس و رومبوئیدها قرار دارد. این عضله در لایهای عمقیتر از تراپزیوس واقعشده و در مسیر خود به ساختارهای عصبی و عروقی حیاتی نزدیک است. موقعیت آن بهگونهای است که هم درحرکت گردن و شانه و هم در حفظ وضعیت ایستایی بدن نقش اساسی دارد.
بررسی سر ثابت لواتور اسکاپولا
سر ثابت عضله لواتور اسکاپولا به قسمتی از عضله اطلاق میشود که در حین فعالیت ثابت باقی میماند و درحرکت عضله تغییری نمیکند. در مورد عضله لواتور اسکاپولا، سر ثابت آن به زواید عرضی مهرههای گردنی اول تا چهارم (C1-C4) متصل است. این نقاط اتصالی باعث میشوند که مهرههای گردنی در طول فعالیت عضله ثابت بمانند و تنها اسکاپولا یا همان تیغه شانه حرکت کند. این ویژگی به عضله این امکان را میدهد که در هنگام فعالیت، تأثیر بیشتری بر اسکاپولا داشته باشد، بهطوریکه باعث بالا بردن اسکاپولا (elevation) و چرخش داخلی آن (downward rotation) میشود.
زمانی که عضله لواتور اسکاپولا منقبض میشود، سر ثابت آن که درواقع به مهرههای گردنی متصل است، هیچ حرکت مستقیمی انجام نمیدهد. این ثابت ماندن مهرهها درحالیکه عضله انقباض پیدا میکند، باعث میشود که حرکت بر روی اسکاپولا متمرکز شود. این عملکرد بهویژه درزمانی که عضله نقش خود را در تثبیت و بالا بردن اسکاپولا در حرکات شانه ایفا میکند، بسیار مهم است.
بررسی سر متحرک لواتور اسکاپولا
سر متحرک عضله لواتور اسکاپولا به بخش متحرک عضله اشاره دارد که در هنگام فعالیت تغییر موقعیت میدهد. در مورد عضله لواتور اسکاپولا، سر متحرک آن به لبه داخلی اسکاپولا، نزدیک زاویه فوقانی آن متصل میشود. این قسمت از عضله که به اسکاپولا متصل است، هنگام انقباض عضله به سمت بالا حرکت میکند و بهاینترتیب اسکاپولا را بالا میبرد. این حرکت برای وظایفی مانند بالا بردن شانهها، چرخش داخلی اسکاپولا و کمک به حرکتهای خاص گردن بسیار مهم است.
زمانی که عضله لواتور اسکاپولا منقبض میشود، سر متحرک آن به اسکاپولا نیرو وارد میکند و باعث تغییر موقعیت آن میشود. بهعنوانمثال، هنگامیکه عضله بهطور کامل منقبض میشود، اسکاپولا به سمت بالا حرکت کرده و میتواند باعث بالا بردن شانهها یا چرخش داخلی آن شود. این نوع حرکات بهویژه در هنگام فعالیتهای فیزیکی مانند بلند کردن اجسام، حرکتهای شانهای یا حتی در هنگام تغییر وضعیت سر و گردن از اهمیت بالایی برخوردار است. سر متحرک عضله لواتور اسکاپولا، با انتقال نیرو به اسکاپولا، عملکرد این عضله را در حرکات داینامیک و پیچیده بدن تسهیل میکند.
سیستم عصبرسانی لواتور اسکاپولا
سیستم عصبرسانی عضله لواتور اسکاپولا شامل عصبهای مختلفی است که مسئول تأمین تحریک و کنترل حرکتی این عضله میباشند. این عضله بهطور اصلی توسط عصب دورسال اسکاپولار Dorsal Scapular Nerve عصبدهی میشود. عصب دورسال اسکاپولار معمولاً از ریشه عصبی C5 منشأ میگیرد و به عضله لواتور اسکاپولا میرود تا حرکات آن را کنترل کند. علاوه بر این، شاخههایی از عصبهای گردنی C3 و C4 نیز به عصبدهی این عضله کمک میکنند و ممکن است نقش تکمیلی در تأمین تحریکات عصبی داشته باشند.
این ساختار عصبی پیچیده به عضله لواتور اسکاپولا امکان میدهد تا بهطور مؤثر در حرکات شانه و گردن مشارکت داشته باشد. این عصبدهی به عضله کمک میکند تا در بالابردن اسکاپولا و چرخش داخلی آن، در هماهنگی با سایر عضلات ناحیه گردن و شانه عمل کند. همچنین، سیستم عصبی این عضله نقش مهمی در کنترل دقیق حرکتهای بدن و در پاسخ به نیازهای دینامیکی بدن ایفا میکند.
سیستم خونرسانی لواتور اسکاپولا
سیستم خونرسانی عضله لواتور اسکاپولا عمدتاً از طریق شریان سرویکال عرضی Transverse Cervical Artery تأمین میشود. این شریان یکی از شاخههای اصلی شریان ساب کلاوین است که خون را به قسمتهای مختلف ناحیه گردن و شانه میرساند. شریان سرویکال عرضی به عضلات ناحیه گردن، ازجمله عضله لواتور اسکاپولا، خونرسانی میکند و نقش مهمی در تأمین نیازهای متابولیک و عملکردی عضله ایفا میکند.
عملکرد عضله لواتور اسکاپولا ازنظر آناتومی
عملکرد عضله لواتور اسکاپولا ازنظر آناتومی به نقش این عضله درحرکت و پایداری اسکاپولا (تیغه شانه) و گردن اشاره دارد. عضله لواتور اسکاپولا از زواید عرضی مهرههای گردنی اول تا چهارم (C1-C4) آغاز میشود و به لبه داخلی اسکاپولا، نزدیک زاویه فوقانی آن متصل میشود. این ویژگی آناتومیکی به لواتور اسکاپولا این امکان را میدهد که عملکردهایی نظیر بالا بردن اسکاپولا (elevation) و چرخش داخلی اسکاپولا downward rotation را انجام دهد. زمانی که عضله لواتور اسکاپولا منقبض میشود، اسکاپولا به سمت بالا کشیده میشود و میتواند به سمت پایین و به طرفین نیز حرکت کند.
از دیگر عملکردهای آناتومیکی این عضله میتوان به کمک آن درحرکت گردن اشاره کرد. زمانی که اسکاپولا ثابت باشد، لواتور اسکاپولا میتواند باعث خم شدن گردن به طرفین یا حرکت به سمت عقب (extension) شود. این عملکرد عضله در تثبیت و هماهنگی حرکات سر و گردن نیز ضروری است. همچنین، لواتور اسکاپولا در هنگام فعالیتهای شانهای و در زمان انجام حرکات داینامیک مانند بالا بردن دستها، به حفظ تعادل و پایداری اسکاپولا کمک میکند.
عملکرد عضله لواتور اسکاپولا ازنظر بیومکانیک
عملکرد عضله لواتور اسکاپولا ازنظر بیومکانیک به تحلیل نیروهای مختلفی که بر این عضله و اسکاپولا وارد میشوند، میپردازد. این عضله ازنظر بیومکانیکی در ایجاد حرکت و پایداری شانه و گردن بسیار مهم است. اصلیترین عملکرد بیومکانیکی لواتور اسکاپولا شامل بالا بردن اسکاپولا (elevation) و چرخش داخلی آن (downward rotation) میشود. زمانی که لواتور اسکاپولا منقبض میشود، نیروهایی که از عضله به اسکاپولا منتقل میشوند، موجب بالا بردن اسکاپولا و چرخش آن به سمت پایین میشوند. این حرکت برای فعالیتهای مختلف مانند بالا بردن دستها یا حمل اجسام از اهمیت ویژهای برخوردار است.
ازنظر بیومکانیکی، لواتور اسکاپولا همچنین میتواند بر حرکت گردن تأثیر بگذارد. هنگامیکه اسکاپولا ثابت میماند، انقباض عضله لواتور اسکاپولا میتواند باعث خم شدن گردن به طرفین یا حرکت گردن به سمت عقب (extension) شود. این عملکرد بیومکانیکی عضله به حفظ و تنظیم وضعیت سر و گردن کمک میکند.
علاوه بر این، لواتور اسکاپولا در انتقال نیروهای بین ناحیه گردن و شانه نقش اساسی دارد. این عضله به دلیل ارتباط نزدیکش با اسکاپولا، میتواند نیروی ایجاد شده توسط سایر عضلات شانه را در هنگام انجام فعالیتهای ورزشی یا حرکات شدید گردن و شانه، توزیع و تنظیم کند. بهاینترتیب، لواتور اسکاپولا بهعنوان یک عضله کلیدی در بیومکانیک شانه و گردن عمل میکند و در حفظ پایداری و ایجاد حرکتهای مؤثر در این ناحیه اهمیت فراوانی دارد.
آسیبهای عضله لواتور اسکاپولا
آسیبهای عضله لواتور اسکاپولا معمولاً به دلیل تنش و فشار زیاد بر روی این عضله در طول زمان ایجاد میشود. این عضله که نقش مهمی درحرکت و پایداری اسکاپولا دارد، در اثر استفاده بیشازحد، بهویژه در فعالیتهای ورزشی یا حرکات تکراری، میتواند دچار کشیدگی و تنش عضلانی شود. این نوع آسیبها بیشتر در افرادی که وضعیت بدنی نادرستی دارند، مانند افرادی که بهطور مداوم سرخود را به سمت جلو خم میکنند (برای مثال در زمان کار با کامپیوتر) یا افرادی که مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار میگیرند، مشاهده میشود. این آسیبها میتوانند باعث گرفتگی عضلانی و کاهش دامنه حرکت در ناحیه گردن و شانه شوند.
در کنار کشیدگیهای عضلانی، گرفتگی و انقباضات عضلانی نیز از مشکلات رایج لواتور اسکاپولا به شمار میروند. گرفتگی عضلانی معمولاً زمانی رخ میدهد که عضله تحتفشار زیاد قرار میگیرد یا از حالت کشش طبیعی خود خارج میشود. این گرفتگیها میتوانند به دلیل تنشهای روزمره، استرسهای فیزیکی، یا حتی در اثر سرد شدن عضله در دمای پایین به وجود بیایند. در این وضعیت، عضله لواتور اسکاپولا بهشدت منقبض میشود. این نوع آسیب ممکن است بهطور موقت حرکات فرد را محدود کرده و فعالیتهای روزانه را تحت تأثیر قرار دهد.
دلایل بروز آسیبهای لواتور اسکاپولا
آسیبهای عضله لواتور اسکاپولا میتوانند به دلایل مختلفی بروز کنند که بیشتر به علت فشار مداوم یا استفاده نادرست از این عضله هستند. یکی از دلایل اصلی استفاده بیشازحد و فعالیتهای تکراری است. در افرادی که بهطور مداوم از شانهها و گردن خود برای انجام حرکات خاص استفاده میکنند، این عضله ممکن است دچار کشیدگی یا تنش شود. برای مثال، افرادی که ساعات طولانی در پشت کامپیوتر مینشینند و بهطور مداوم سرخود را به جلو خم میکنند، معمولاً دچار آسیبهایی در این عضله میشوند.
وضعیت بدنی نادرست نیز یکی دیگر از عوامل مؤثر در بروز آسیبهای لواتور اسکاپولا است. قرار گرفتن در وضعیتهای نامناسب، مانند قوز کردن یا نشستن به مدت طولانی با سرپایین، باعث وارد آمدن فشار اضافی به عضلات گردن و شانه، بهویژه لواتور اسکاپولا، میشود. این نوع فشار میتواند باعث کشیدگی، گرفتگی و حتی آسیبهای مزمن در عضله شود. همچنین، استرسهای جسمی و روانی نیز میتوانند موجب انقباضات عضلانی شده و درنهایت به بروز مشکلاتی در این عضله منجر شوند.
سخن پایانی
عضله لواتور اسکاپولا نقش حیاتی درحرکت و پایداری شانه و گردن دارد. این عضله بهطور خاص در بالا بردن اسکاپولا، چرخش داخلی آن و حرکات گردن تأثیر دارد. تقویت این عضله از طریق تمرینات هدفمند میتواند به بهبود عملکرد کلی بدن کمک کرده و از آسیبهای احتمالی جلوگیری کند. انجام تمرینات مانند بالا بردن شانه، کشش شانه و حرکتهای مخصوص گردن میتواند در تقویت لواتور اسکاپولا مؤثر باشد. توجه به وضعیت بدنی صحیح و انجام این تمرینها بهطور منظم، به حفظ سلامت و عملکرد بهینه عضلات کمک خواهد کرد.
منابع:
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/l/levator-scapulae/
https://teachmeanatomy.info/upper-limb/muscles/shoulder/extrinsic/
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/overview-of-back-muscles
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/l/levator-scapulae/
https://teachmeanatomy.info/back/muscles/superficial/
https://teachmeanatomy.info/upper-limb/muscles/shoulder/extrinsic/
https://www.getbodysmart.com/muscular-system/shoulder-muscles/levator-scapulae-muscle/
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
