گردن، نقش بسیار مهمی در حمایت از سر، تسهیل حرکت و محافظت از عناصر عصبی مهمی دارد که مغز را به سایر نقاط بدن متصل می‌کند. اعصاب گردنی، شاخه‌هایی از نخاع گردنی، مسئول انتقال پیام‌های حسی و حرکتی به و از سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها هستند. فشردگی عصبی گردن (Cervical Nerve Compression) که به آن رادیکولوپاتی گردنی (Cervical Radiculopathy) نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن یک یا چند عصب گردنی در محل خروج از نخاع یا در مسیر خود تحت‌فشار قرار می‌گیرند.
این فشار می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد و منجر به طیف گسترده‌ای از علائم دردناک و محدودکننده عملکرد شود. شناخت دقیق ماهیت، علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان این عارضه برای حفظ سلامت و کیفیت زندگی افراد از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه این مقاله از سایت دکتر حوصله ، با بررسی علایم آسیب فشردگی عصبی گردن همراه ما باشید.
فشردگی عصبی چیست؟
فشردگی عصبی، در یک تعریف کلی به حالتی گفته می‌شود که در آن یک عصب به دلیل فشار وارده از بافت‌های اطراف، مانند استخوان، غضروف، عضلات، تاندون‌ها، یا حتی تومورها، تحت‌فشار قرار می‌گیرد. این فشار می‌تواند جریان خون به عصب را مختل کند، عملکرد طبیعی آن را مختل سازد و منجر به علائم گوناگونی شود. برخلاف پارگی عصب (Nerve Transection) که در آن عصب به طور کامل قطع می‌شود یا آسیب‌های عضلانی که عمدتاً با پارگی یا کشیدگی عضلات در ارتباط هستند، فشردگی عصبی معمولاً آسیب مستقیم و کامل به عصب نیست، بلکه اختلال در عملکرد آن به دلیل فشار خارجی است.
شدت فشردگی عصبی می‌تواند متفاوت باشد؛ از یک تحریک خفیف و موقت گرفته تا فشاری مزمن و شدید که آسیب‌های دائمی به عصب وارد می‌کند.
تفاوت فشردگی عصبی با نوروپاتی
مهم است که فشردگی عصبی را از نوروپاتی (Neuropathy) متمایز کنیم. نوروپاتی به آسیب یا اختلال عملکرد خود عصب اشاره دارد و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله دیابت، عفونت، سموم، یا کمبودهای تغذیه‌ای باشد. درحالی‌که فشردگی عصبی، همان‌طور که اشاره شد، عمدتاً ناشی از فشار خارجی بر عصب است.
در مورد فشردگی عصبی گردن، این فشار معمولاً بر ریشه‌های عصبی گردنی وارد می‌شود. ریشه‌های عصبی گردنی از طریق سوراخ‌های بین مهره‌ای (Intervertebral Foramina) از نخاع خارج می‌شوند.
این سوراخ‌ها فضاهایی هستند که بین مهره‌های ستون فقرات گردنی قرار دارند. هر عاملی که موجب باریک شدن این سوراخ‌ها شود می‌تواند منجر به فشردگی عصب گردد که این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- فتق دیسک گردنی: بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای و فشار آن بر ریشه عصب.
- استئوآرتریت گردن (اسپوندیلوز گردنی): تشکیل خارهای استخوانی (Osteophytes) که می‌توانند سوراخ بین مهره‌ای را باریک کنند.
- تنگی کانال نخاعی گردنی: باریک شدن کانال نخاعی که نخاع و ریشه‌های عصبی در آن قرار دارند.
- آسیب‌های تروماتیک: شکستگی یا دررفتگی مهره‌ها که می‌توانند باعث فشار بر ریشه‌های عصبی شوند.
- تومورها: تومورهایی که در نزدیکی ریشه‌های عصبی قرار دارند و بر آنها فشار وارد می‌کنند.
- ضخیم‌شدن رباط‌های گردنی: ضخیم‌شدن رباط‌های اطراف ستون فقرات گردنی که می‌توانند سوراخ بین مهره‌ای را باریک کنند.
علائم فشردگی عصبی گردن
علائم فشردگی عصبی گردن می‌تواند بسیار متنوع باشد و بسته به محل عصب تحت‌فشار و شدت فشار، متفاوت باشد. رایج‌ترین علائم فشردگی عصبی گردن عبارت‌اند از:
- درد: درد معمولاً تیز، سوزشی یا تیرکشنده است و می‌تواند در گردن، شانه، بازو و حتی دست احساس شود.
- بی‌حسی و گزگز: احساس بی‌حسی، گزگز، یا سوزن‌سوزن‌شدن در انگشتان دست، دست، بازو یا شانه. این علائم معمولاً در امتداد مسیری که عصب تحت‌فشار، عصب‌دهی می‌کند، احساس می‌شوند.
- ضعف عضلانی: ضعف در عضلات بازو، دست یا شانه. این ضعف می‌تواند منجر به بروز مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره مانند گرفتن اشیا یا بلندکردن بازو شود.
- کاهش رفلکس‌ها: کاهش یا ازبین‌رفتن رفلکس‌های بازو، دست یا شانه.
- سردرد: سردردهای تنشی که از گردن شروع شده و به سر گسترش می‌یابند.
- درد بین تیغه‌های شانه: درد در ناحیه بین تیغه‌های شانه.
مهم است که توجه داشته باشید همه افراد مبتلا به فشردگی عصبی گردن تمام این علائم را تجربه نخواهند کرد. برخی افراد ممکن است فقط درد خفیفی داشته باشند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است علائم شدیدتری مانند ضعف عضلانی قابل‌توجه داشته باشند.
علت‌های فشردگی عصبی گردن
فشردگی عصبی گردن می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از عوامل باشد. برخی از شایع‌ترین علل فشردگی عصبی گردن عبارت‌اند از:
تغییرات مرتبط با افزایش سن
با افزایش سن، دیسک‌های بین مهره‌ای خشک و شکننده می‌شوند و بیشتر در معرض فتق قرار می‌گیرند. علاوه بر این، استئوآرتریت گردن (اسپوندیلوز گردنی) نیز شایع‌تر شده و در ادامه منجر به تشکیل خارهای استخوانی شود که ریشه‌های عصبی را تحت‌فشار قرار می‌دهند.
آسیب‌های تروماتیک
تصادفات رانندگی، زمین‌خوردن یا آسیب‌های ورزشی موجب شکستگی یا دررفتگی مهره‌های گردنی شده و منجر به فشردگی ریشه‌های عصبی خواهند شد.
تمرینات سنگین
انجام تمرینات ورزشی سنگین، اگر به‌درستی و با رعایت اصول انجام نشود، می‌تواند آسیب‌های جدی به گردن و ستون فقرات وارد کند. بارگذاری نامناسب و بیش از حد بر مهره‌ها، دیسک‌ها و رباط‌های گردنی، احتمال آسیب‌دیدگی و التهاب را افزایش می‌دهد. عدم گرم‌کردن مناسب قبل از تمرین و استفاده از تکنیک‌های نادرست، این خطر را تشدید می‌کند.
گرم‌کردن ناکافی، عضلات و بافت‌های اطراف گردن را برای تحمل فشار آماده نمی‌سازد و تکنیک نادرست، بار اضافی و غیرضروری را بر گردن وارد می‌کند.
آسیب‌های ورزشی
برخی از ورزش‌ها، به دلیل ماهیت فیزیکی و احتمال برخورد بالا، خطر آسیب به گردن را افزایش می‌دهند. ورزش‌هایی مانند فوتبال، راگبی و کشتی که در آنها احتمال ضربه مستقیم به گردن، پیچیدگی ناگهانی و اعمال فشار زیاد وجود دارد، می‌توانند موجب کشیدگی یا پارگی رباط‌ها، دررفتگی مهره‌ها و حتی آسیب به دیسک‌های بین مهره‌ای شوند. این آسیب‌ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم به اعصاب گردنی فشار وارد کرده و منجر به فشردگی عصبی خواهند شد.
استفاده نادرست از عضلات
استفاده نادرست از عضلات گردن در فعالیت‌های روزمره و به‌خصوص هنگام بلندکردن اجسام سنگین، می‌تواند فشار زیادی بر این ناحیه وارد کند. به‌جای استفاده از عضلات قدرتمند پاها و تنه برای بلندکردن اجسام، بسیاری از افراد به طور ناخودآگاه از عضلات گردن خود برای این کار استفاده می‌کنند. این امر به انقباض و خستگی بیش از حد عضلات گردن منجر شده و به کشیدگی عضلات، التهاب و در نهایت فشردگی عصبی خواهند انجامید.
چاقی
اضافه‌وزن و چاقی، فشار مضاعفی را بر ستون فقرات و به‌خصوص ناحیه گردن وارد می‌کند. افزایش وزن، سبب تغییر مرکز ثقل بدن شده و ستون فقرات را مجبور به تحمل بار بیشتری می‌کند. این فشار اضافی، به‌مرورزمان منجر به فرسودگی دیسک‌های بین مهره‌ای، تنگی کانال نخاعی و در نهایت فشردگی اعصاب گردنی خواهند شد. علاوه بر این، چاقی اغلب با ضعف عضلات تنه و گردن همراه است که توانایی ستون فقرات در تحمل بار را کاهش داده و خطر آسیب‌دیدگی و فشردگی عصبی را افزایش می‌دهد
راه‌های تشخیص فشردگی عصبی گردن
تشخیص فشردگی عصبی گردن معمولاً با ترکیبی از معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام آزمایش‌های تصویربرداری صورت می‌گیرد.
معاینه فیزیکی
پزشک در طول معاینه فیزیکی، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌های شما را بررسی کرده و به دنبال علائم درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و کاهش رفلکس‌ها خواهد بود. پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌های خاصی را انجام دهد تا ببیند که آیا علائم شما با حرکت گردن یا فشاردادن نقاط خاصی در گردن تشدید می‌شود یا خیر.
سابقه پزشکی
پزشک در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله سابقه آسیب‌دیدگی، بیماری‌های زمینه‌ای و داروهایی که مصرف می‌کنید، سؤال خواهد کرد.
آزمایش‌های تصویربرداری
آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند به پزشک کمک کنند تا علت فشردگی عصبی را شناسایی کند. رایج‌ترین آزمایش‌های تصویربرداری مورد استفاده عبارت‌اند از:
- رادیوگرافی (اشعه ایکس)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی MRI
- توموگرافی کامپیوتری (CT Scan)
- الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCS)
حرکات ورزشی برای بهبود فشردگی عصبی گردن
تمرینات ورزشی مناسب، تحت‌نظر پزشک و فیزیوتراپیست، می‌تواند نقش مهمی در کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات گردن و شانه‌ها داشته باشد. این تمرینات باید بااحتیاط و به‌تدریج انجام شوند تا از تشدید علائم جلوگیری شود. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مشورت با متخصص ضروری است.
انواع فشردگی عصبی گردن
فشردگی عصبی گردن را می‌توان بر اساس شدت آسیب عصبی به سه درجه اصلی تقسیم کرد:
درجه یک (نوروپراکسی)
نوروپراکسی خفیف‌ترین نوع فشردگی عصبی است. در نوروپراکسی، عصب به طور کامل آسیب نمی‌بیند، اما عملکرد آن به دلیل فشار یا کشیدگی مختل می‌شود. علائم معمولاً خفیف و گذرا هستند و شامل درد خفیف، بی‌حسی و گزگز می‌شوند. بهبودی معمولاً طی چند هفته یا چند ماه کامل می‌شود.
درجه‌دو (آکسونوتمسیس)
در آکسونوتمسیس، آکسون (رشته عصبی) عصب آسیب می‌بیند، اما غلاف میلین (لایه محافظ اطراف عصب) سالم باقی می‌ماند. علائم معمولاً شدیدتر از نوروپراکسی هستند و شامل درد شدید، بی‌حسی و ضعف عضلانی می‌شوند. بهبودی ممکن است چندین ماه طول بکشد و ممکن است کامل نباشد.
درجه سه (نوروتمسیس)
نوروتمسیس شدیدترین نوع فشردگی عصبی است. در نوروتمسیس، عصب به طور کامل قطع می‌شود. علائم بسیار شدید هستند و شامل درد شدید، بی‌حسی کامل و فلج عضلات می‌شوند. بهبودی بدون جراحی امکان‌پذیر نیست و ممکن است هرگز کامل نباشد.
راه‌های پیشگیری از فشردگی عصبی گردن
با انجام برخی راهکارها می‌توان خطر ابتلا به فشردگی عصبی گردن را کاهش داد. برخی از راه‌های پیشگیری از فشردگی عصبی گردن عبارت‌اند از:
- حفظ وضعیت بدنی مناسب: در هنگام نشستن، ایستادن و راه‌رفتن، وضعیت بدنی خود را حفظ کنید. از قوز کردن یا خم‌کردن گردن خودداری کنید.
- تنظیم ارگونومیک محیط کار: اطمینان حاصل کنید که محیط کار شما به طور ارگونومیک طراحی شده است. مانیتور کامپیوتر خود را در سطح چشم قرار دهید و صندلی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که پاهای شما روی زمین قرار گیرند.
- استفاده از تلفن همراه به‌درستی: از خم‌کردن گردن به جلو برای استفاده از تلفن همراه خودداری کنید. تلفن همراه خود را در سطح چشم قرار دهید.
- انجام تمرینات تقویتی و کششی گردن: به طور منظم تمرینات تقویتی و کششی گردن و شانه‌ها را انجام دهید.
- گرم‌کردن قبل از ورزش: قبل از شروع هر فعالیت ورزشی، گردن و شانه‌های خود را به‌خوبی گرم کنید.
- استفاده از تکنیک مناسب در هنگام ورزش: در هنگام انجام تمرینات ورزشی، از تکنیک مناسب استفاده کنید
- بلندکردن اجسام سنگین به‌درستی: در هنگام بلندکردن اجسام سنگین، از پاها و عضلات تنه خود استفاده کنید.
- کنترل وزن: اضافه‌وزن می‌تواند فشار زیادی بر ستون فقرات وارد کند. با داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید.
- استراحت منظم: در طول روز، استراحت منظم داشته باشید و به گردن و شانه‌های خود فرصت استراحت دهید.
نتیجه‌گیری
فشردگی عصبی گردن عارضه‌ای شایع است که می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و سایر علائم ناراحت‌کننده شود. شناخت علل، علائم و روش‌های تشخیص این عارضه برای تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب ضروری خواهد بود. در صورت بروز علائم فشردگی عصبی گردن، مراجعه به پزشک و دریافت درمان مناسب، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از عوارض احتمالی دارد. درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، داروها و تزریق استروئیدها، اغلب در مراحل اولیه بیماری مؤثر هستند.
در موارد شدیدتر، ممکن است جراحی برای برداشتن فشار از عصب مورد نیاز باشد. به یاد داشته باشید، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب کلید بهبودی موفقیت‌آمیز از فشردگی عصبی گردن است. چنانچه نشانه‌های فشردگی عصبی گردن را در خود مشاهده کردید، می‌توانید با کارشناسان دکتر حوصله تماس حاصل فرمایید.در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
