| محل قرار گیری | ساعد |
| سر ثابت | اپی‌کانترال مدیال هومروس |
| سر متحرک | انگشتان دوم تا پنجم |
| خون رسانی | رادیال، اولنار |
| عصب رسانی | مدیان |
| عملکرد | خم کردن انگشتان |
مقدمه
عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس (Flexor Digitorum Superficialis) یکی از عضلات مهم در ناحیه ساعد است که نقش کلیدی درحرکت انگشتان دست ایفا می‌کند. این عضله به‌عنوان فلکسور (خم‌کننده) عمل می‌کند و در فعالیت‌هایی که نیاز به حرکت دقیق انگشتان دارند، مانند نوشتن یا گرفتن اشیاء، ضروری است.
این مقاله به بررسی ویژگی‌های آناتومیکی و بیومکانیکی عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس می‌پردازد. در ابتدا، به محل قرارگیری عضله و بررسی سر ثابت و متحرک آن اشاره خواهیم کرد. سپس سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی عضله را بررسی میکنیم. در ادامه، عملکرد این عضله ازنظر آناتومی و بیومکانیک را توضیح خواهیم داد. همچنین، آسیب‌ها و دلایل بروز آنها در این عضله و بهترین تمرینات برای تقویت آن را نیز موردبررسی قرار خواهیم داد.با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.
عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس چیست؟
عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس (Flexor Digitorum Superficialis) یک عضله مهم در ناحیه ساعد است که نقش کلیدی در خم کردن انگشتان دست ایفا می‌کند. این عضله به‌طور خاص مسئول خم کردن انگشتان در مفصل‌های میانه (PIP) و مفصل‌های مچ دست (MCP) است و به‌عنوان یک فلکسور در این مفاصل عمل می‌کند. عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس در سطح عمقی عضله فلکسور دیجیتوروم پروفوندوس (Flexor Digitorum Profundus) قرار دارد و از قسمت‌های مختلف ساعد به انگشتان دست متصل می‌شود.
این عضله از سر ثابت در ناحیه اپی‌کانترال مدیال هومروس و بخش‌هایی از رادیوس شروع می‌شود و به میانه انگشتان دوم تا پنجم متصل می‌شود. عملکرد اصلی آن خم کردن انگشتان دست است که در فعالیت‌های روزمره نظیر نوشتن، گرفتن اشیاء، یا انجام حرکات دقیق ضروری است. عصب‌رسانی این عضله توسط عصب مدیان (Median Nerve) انجام می‌شود و خون‌رسانی آن از طریق شریان‌های رادیال و اولنار صورت می‌گیرد.
محل قرارگیری عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
محل قرارگیری عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس در ناحیه ساعد است و به‌طور خاص در بخش میانه ساعد قرار دارد. این عضله در سطح عمقی عضله فلکسور دیجیتوروم پروفوندوس قرار می‌گیرد. سر ثابت این عضله از ناحیه اپی‌کانترال مدیال هومروس (مدیال اپی‌کانترال) و بخش‌هایی از رادیوس شروع می‌شود و ازآنجا به سمت انگشتان دست می‌رود. این عضله به‌طور مستقیم به میانه انگشتان دوم تا پنجم دست متصل می‌شود و در هنگام انقباض، انگشتان را خم می‌کند. محل قرارگیری این عضله به‌گونه‌ای است که در عمق عضلات سطحی ساعد قرار دارد، ولی ازآنجاکه مسئول خم کردن انگشتان است، اهمیت ویژه‌ای در کنترل حرکت انگشتان دست دارد.
بررسی سر ثابت فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
سر ثابت عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس شامل دونقطه اتصال اصلی است. نخست، این عضله از اپی‌کانترال مدیال هومروس (Medial Epicondyle of the Humerus) شروع می‌شود. این نقطه از استخوان بازو محل اتصال بسیاری از عضلات فلکسور ساعد است. این سر ثابت، نقش حیاتی در فراهم کردن ثبات و پایه‌ای برای عضله دارد و به آن اجازه می‌دهد تا به سمت پایین و به انگشتان دست کشیده شود. اپی‌کانترال مدیال هومروس به‌عنوان یک نقطه اصلی برای عضلاتی که مسئول حرکت در مفاصل مچ و انگشتان هستند، شناخته می‌شود.
دومین نقطه از سر ثابت عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس مربوط به غلاف عضلانی رادیوس است که در ناحیه رادیوس قرار دارد. این اتصال کمک می‌کند تا عضله به سمت پایین حرکت کند و نیرو و کشش لازم برای خم کردن انگشتان دست را فراهم سازد. این دونقطه اتصال در کنار هم به عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس قدرت و استحکام می‌دهند تا در انجام‌وظیفه خم کردن انگشتان و دقت در حرکات دست نقش مؤثری ایفا کند.
بررسی سر متحرک فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
سر متحرک عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس در ناحیه انگشتان دست قرار دارد و به میانه انگشتان دوم تا پنجم متصل می‌شود. این قسمت از عضله پس از عبور از ساعد و رسیدن به دست، به بخش میانه انگشتان متصل می‌شود. این اتصال به عضله این امکان را می‌دهد که هنگامی‌که منقبض می‌شود، انگشتان را در مفصل‌های میانه (PIP) خم کند. سر متحرک عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که می‌تواند در هنگام انقباض، حرکت خم کردن انگشتان را به‌خوبی انجام دهد. این عملکرد بسیار مهم در انجام فعالیت‌های روزمره مانند نوشتن، گرفتن اشیاء یا انجام حرکات دقیق است. به‌طورکلی، این سر متحرک به‌عنوان نقطه هدف نهایی انقباض عضله عمل کرده و باعث حرکت و خم کردن انگشتان می‌شود.
سیستم عصب‌رسانی فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
سیستم عصب‌رسانی عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس از طریق عصب مدیان (Median Nerve) انجام می‌شود. عصب مدیان که یکی از عصب‌های اصلی دست است، از شبکه بازویی (Brachial Plexus) منشعب می‌شود و به سمت پایین در ناحیه ساعد حرکت می‌کند. این عصب مسئول تأمین عصب‌رسانی برای عضلات فلکسور ساعد ازجمله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس است.
عصب مدیان پس از عبور از قسمت‌های مختلف ساعد، به عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس می‌رسد و به آن عصب می‌دهد. این عصب‌رسانی به عضله کمک می‌کند تا در هنگام انقباض، حرکت خم کردن انگشتان را انجام دهد؛ بنابراین، هرگونه آسیب به عصب مدیان می‌تواند باعث اختلال در عملکرد عضلاتی شود که به این عصب وابسته هستند، ازجمله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس.
سیستم خون‌رسانی فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
سیستم خون‌رسانی عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس از طریق دو شریان اصلی به نام‌های شریان اولنار (Ulnar artery) و شریان رادیال (Radial artery) تأمین می‌شود. این شریان‌ها هر دو از شریان بازویی (Brachial artery) منشعب می‌شوند که خود از شاخه‌های اصلی شبکه عروقی بازویی است. شریان اولنار خون‌رسانی عمده‌ای به قسمت‌های داخلی ساعد و دست انجام می‌دهد، درحالی‌که شریان رادیال به نواحی جانبی و بیرونی ساعد و دست خون می‌رساند.
شریان اولنار پس از عبور از مچ دست، به قسمت‌های مختلف ساعد و دست خون می‌رساند و نقش عمده‌ای در تغذیه عضلاتی مانند فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس دارد. از سوی دیگر، شریان رادیال که از سمت بیرونی ساعد عبور می‌کند، خون‌رسانی به قسمت‌های جانبی ساعد را انجام می‌دهد. این دو شریان باهم کار می‌کنند تا اکسیژن و مواد مغذی لازم برای عملکرد صحیح عضلات، ازجمله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس، فراهم شود. این خون‌رسانی صحیح و مستمر برای انقباضات عضلانی و حفظ قدرت و عملکرد این عضله در خم کردن انگشتان ضروری است. همچنین، هرگونه انسداد یا اختلال در این شریان‌ها می‌تواند موجب مشکلاتی در عملکرد عضله و کاهش توانایی آن در انجام حرکات دقیق و پیچیده انگشتان شود.
عملکرد عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس ازنظر آناتومی
عملکرد عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس ازنظر آناتومی عمدتاً در خم کردن انگشتان دست، به‌ویژه در مفاصل میانه (PIP) و مفاصل مچ (MCP) قرار دارد. این عضله درحرکت انگشتان به‌ویژه در انجام حرکات دقیق و ظریف نقشی حیاتی ایفا می‌کند. به‌طور خاص، زمانی که عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس منقبض می‌شود، میانه انگشتان دوم تا پنجم را خم می‌کند. این حرکت باعث می‌شود که انگشتان در مفصل میانه (PIP) خم شوند، درحالی‌که مفاصل دیگر انگشتان ممکن است به‌طور جزئی تحت تأثیر قرار گیرند.
عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس از آناتومی ویژه‌ای برخوردار است که اجازه می‌دهد در کنار عضلات دیگر، حرکت‌های پیچیده‌ای مانند گرفتن اشیاء و نوشتن را به‌طور مؤثر انجام دهد. این عضله با کمک سایر عضلات فلکسور دست، توانایی انجام فعالیت‌های ظریف دست مانند نوشتن، تایپ کردن و انجام کارهای هنری را فراهم می‌آورد. درواقع، این عضله یکی از اجزای اساسی سیستم حرکتی دست است که عملکرد طبیعی انگشتان را تضمین می‌کند و در فعالیت‌های روزمره که نیاز به‌دقت و مهارت دارند، نقش مهمی ایفا می‌کند.
عملکرد عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس ازنظر بیومکانیک
عملکرد عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس ازنظر بیومکانیک به‌طور عمده به خم کردن انگشتان دست در مفاصل میانه و مفاصل مچ مربوط می‌شود. ازنظر بیومکانیکی، این عضله به‌عنوان یک فلکسور اصلی در انگشتان دوم تا پنجم عمل می‌کند و برای ایجاد حرکت خم کردن در این مفاصل ضروری است.
هنگامی‌که عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس منقبض می‌شود، نیروی تولید شده از طریق تاندون‌های آن به استخوان‌های انگشتان منتقل می‌شود، به‌طوری‌که این نیرو باعث می‌شود مفصل میانه انگشتان خم شود. در این روند، عضله از طریق تغییرات کششی و انقباضی، انرژی مکانیکی را به حرکت تبدیل می‌کند. عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس به‌طور خاص درزمانی که دست نیاز به حرکت‌های دقیق و با دقت بالا دارد، مانند گرفتن اشیاء، تایپ کردن، یا نوشتن، عملکرد بهینه‌ای دارد.
ازآنجاکه این عضله فقط مفصل میانه انگشتان را خم می‌کند، برای تکمیل حرکت‌های پیچیده‌تر، عضلات دیگر همچون فلکسور دیجیتوروم پروفوندوس (Flexor Digitorum Profundus) و عضلات دیگر دست باید وارد عمل شوند؛ بنابراین، عملکرد صحیح عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس در این فرآیند، نیازمند هماهنگی دقیق بین تمام عضلات دست و مفاصل است تا حرکت‌های بیومکانیکی با دقت و کارایی انجام شوند.
آسیب‌های عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
آسیب‌های عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس معمولاً به دلیل استفاده بیش‌ازحد، ضربه‌های مستقیم یا حرکات تکراری ایجاد می‌شوند. یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها تنسین عضلانی (کشیدگی عضلانی) است که در اثر کشیدگی بیش‌ازحد عضله، به‌ویژه در ورزش‌ها یا فعالیت‌های سنگین رخ می‌دهد. این کشیدگی می‌تواند به پارگی‌های میکروسکوپی در الیاف عضلانی منجر شود که با درد و محدودیت درحرکت انگشتان همراه است. همچنین، التهاب تاندون (تندینی) یکی دیگر از آسیب‌های رایج است که به علت استفاده زیاد یا حرکات تکراری ایجاد می‌شود. در این حالت، تاندون‌های عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس ملتهب شده و باعث درد، تورم و کاهش دامنه حرکت انگشتان می‌شود.
در موارد شدیدتر، ممکن است پارگی تاندون رخ دهد که این آسیب معمولاً ناشی از ضربه‌های شدید به ناحیه ساعد یا دست است. این پارگی می‌تواند حرکت انگشتان را به‌طور قابل‌توجهی محدود کند و اغلب نیاز به درمان جراحی دارد. همچنین، سندروم تونل کارپال که بیشتر مرتبط با فشردگی عصب مدیان است، می‌تواند به عملکرد عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس آسیب برساند و باعث ضعف، درد و بی‌حسی در انگشتان شود. این آسیب‌ها معمولاً در فعالیت‌هایی که نیاز به حرکات مکرر دست دارند، مانند کار با کامپیوتر یا ورزش‌های خاص، رخ می‌دهند و برای درمان آنها معمولاً استراحت، داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر جراحی توصیه می‌شود.
دلایل بروز آسیب‌های فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
دلایل بروز آسیب‌های عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس معمولاً به عوامل مختلفی مانند استفاده بیش‌ازحد، ضربه‌های مستقیم و حرکات تکراری مربوط می‌شود. یکی از مهم‌ترین دلایل، استفاده مفرط از دست و انگشتان است که در اثر فعالیت‌های تکراری مانند تایپ کردن، استفاده از موس کامپیوتر، یا انجام حرکات دقیق در صنایع‌دستی رخ می‌دهد. این حرکات مداوم می‌تواند فشار زیادی به عضلات فلکسور وارد کرده و منجر به کشیدگی یا التهاب تاندون‌ها شود.
بهترین حرکات برای تقویت عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس
بهترین حرکات برای تقویت عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس شامل تمرین‌هایی است که به تقویت انگشتان و ساعد کمک می‌کنند. یکی از این تمرین‌ها، فشردن توپ است که با گرفتن یک توپ نرم و فشار دادن آن به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه انجام می‌شود. این حرکت باعث تقویت عضلات فلکسور در انگشتان و ساعد می‌شود. همچنین، حرکت کشش انگشتان که در آن انگشتان به سمت کف دست خم می‌شوند، به تقویت عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس کمک می‌کند. این حرکت را می‌توان با استفاده از کش‌های مقاومتی انجام داد تا فشار و شدت تمرین افزایش یابد. کشش ساعد نیز یکی دیگر از تمرینات مؤثر است که با کشیدن مچ دست به سمت پایین، به تقویت عضلات فلکسور ساعد کمک می‌کند.
همچنین، حرکت گرفتن و رها کردن اشیاء می‌تواند به تقویت انگشتان و ساعد کمک کند. این تمرین شامل گرفتن اشیاء با اندازه‌های مختلف و رها کردن آنها است که باعث تقویت عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس در خم کردن انگشتان می‌شود. علاوه بر این، تمرین با کش‌های مقاومتی که شامل حرکات خم کردن انگشتان و مچ دست است، برای تقویت عضلات فلکسور بسیار مؤثر است. این کش‌ها با ایجاد مقاومت، موجب تقویت تدریجی عضلات می‌شوند و به بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کنند. انجام این تمرین‌ها به‌طور منظم و با شدت مناسب می‌تواند عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس را تقویت کرده و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند.
سخن پایانی
عضله فلکسور دیجیتوروم سوپرفیشیالیس نقش مهمی درحرکت و عملکرد انگشتان دست ایفا می‌کند و تقویت آن برای حفظ سلامت و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره ضروری است. با انجام تمرینات مناسب مانند فشردن توپ، کشش انگشتان و تمرین با کش‌های مقاومتی، می‌توان این عضله را تقویت کرده و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرد. توجه به وضعیت بدن، استراحت مناسب و استفاده از تکنیک‌های صحیح در انجام حرکات تکراری نیز از دیگر عوامل مهم در پیشگیری از آسیب‌ها هستند. به‌طورکلی، نگهداری و تقویت عضلات دست به حفظ سلامت و کارایی بلندمدت آنها کمک می‌کند، به‌ویژه برای افرادی که به‌طور مداوم از دست‌ها در فعالیت‌های دقیق و حساس استفاده می‌کنند.
منابع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539723/
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/flexor-digitorum-superficialis-muscle
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/f/flexor-digitorum-superficialis/
https://www.getbodysmart.com/muscular-system/wrist-hand-digits/flexor-digitorum-superficialis/
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
