التهاب تاندون‌های فلکسور مچ دست (Flexor Tendonitis)

التهاب تاندون‌های فلکسور مچ دست یکی از مشکلات شایع ناحیه دست و ساعد است که معمولاً در اثر حرکات تکراری، فشار بیش‌ازحد یا وضعیت‌های نادرست هنگام کار ایجاد می‌شود. تاندون‌های فلکسور مسئول خم کردن مچ و انگشتان هستند و نقش مهمی در انجام حرکات دقیق و ظریف دست مانند نوشتن، تایپ کردن و گرفتن اجسام دارند؛ به همین دلیل سلامت آن‌ها برای عملکرد روزمره بسیار حیاتی است.

در ادامه، برای درک بهتر این مشکل و مدیریت درست آن، به مواردی مانند مقدمه‌ای بر نقش تاندون‌های فلکسور، تعریف دقیق التهاب این تاندون‌ها، علائم و علت‌های شایع، روش‌های تشخیص، حرکات ورزشی کمکی، انواع شدت بیماری و در نهایت راه‌های پیشگیری از بروز التهاب تاندون‌های فلکسور اشاره خواهیم کرد. در این مقاله از سایت بنیاد سلامت دکتر حوصله به صورت کامل با التهاب تاندون‌های فلکسور مچ دست آشنا خواهید شد.

مقدمه‌ای بر التهاب تاندون‌های فلکسور

تاندون‌های فلکسور رشته‌های بافتی محکمی هستند که عضلات ساعد را به استخوان‌های انگشتان و مچ دست متصل می‌کنند و مسئول خم کردن آن‌ها هستند. این تاندون‌ها امکان انجام حرکات ظریف و دقیق دست مانند گرفتن اشیا، نوشتن، تایپ کردن و استفاده از ابزارهای کوچک را فراهم می‌کنند. به دلیل نقش حیاتی تاندون‌های فلکسور در فعالیت‌های روزمره و شغلی، سلامت و عملکرد مناسب آن‌ها برای حفظ کیفیت زندگی و جلوگیری از محدودیت‌های حرکتی اهمیت زیادی دارد. آسیب یا التهاب این تاندون‌ها می‌تواند عملکرد دست را به شدت مختل کند و انجام فعالیت‌های ساده‌ای مانند بستن دکمه لباس یا گرفتن یک لیوان را دردناک یا دشوار کند.

التهاب تاندون‌های فلکسور چیست؟

التهاب تاندون‌های فلکسور به وضعیتی گفته می‌شود که در آن تاندون‌های خم‌کننده مچ و انگشتان دست دچار تحریک، تورم یا آسیب می‌شوند. تاندون‌ها رشته‌های مقاوم بافتی هستند که عضلات ساعد را به استخوان‌های دست و انگشتان متصل می‌کنند و نقش حیاتی در خم کردن انگشتان و مچ دارند، بنابراین هرگونه التهاب یا اختلال در عملکرد آن‌ها می‌تواند باعث اختلال در حرکات روزمره دست شود. این التهاب معمولاً ناشی از فشار مکرر یا حرکات تکراری است که در طول زمان باعث ایجاد میکروآسیب‌ها در بافت تاندون می‌شود و پاسخ التهابی بدن، شامل تورم و درد را فعال می‌کند.

در برخی موارد، این التهاب ممکن است با سفتی، ضعف عضلانی و حتی محدودیت قابل توجه در دامنه حرکتی همراه باشد و کیفیت عملکرد دست را در فعالیت‌های ظریف مانند نوشتن، گرفتن اشیا و تایپ کردن کاهش دهد. علت ایجاد التهاب می‌تواند هم ناشی از فعالیت‌های روزمره و کاری و هم ناشی از فعالیت‌های ورزشی باشد. فشار مداوم بر تاندون‌ها باعث تحریک بافت همبند و افزایش تولید مایع التهابی می‌شود که خود منجر به درد و تورم می‌گردد.

اگر این التهاب طولانی شود و درمان مناسب انجام نشود، ممکن است باعث ایجاد آسیب‌های مزمن و حتی تغییرات ساختاری در تاندون‌ها شود که ترمیم آن‌ها دشوارتر خواهد بود؛ بنابراین شناخت دقیق این التهاب، علل و مراحل پیشرفت آن اهمیت بسیار زیادی دارد تا بتوان با مداخلات به موقع از آسیب طولانی‌مدت جلوگیری کرد و عملکرد طبیعی دست حفظ شود.

علائم التهاب تاندون‌های فلکسور

علائم التهاب تاندون‌های فلکسور معمولاً شامل درد در امتداد مسیر تاندون، حساسیت به لمس و تورم خفیف در ناحیه مچ و کف دست است. این درد ممکن است ابتدا فقط در حین فعالیت احساس شود و با گذشت زمان حتی در حالت استراحت نیز ادامه یابد. گاهی اوقات بیماران از احساس سفتی صبحگاهی انگشتان شکایت دارند که پس از چند دقیقه حرکت کاهش می‌یابد، اما در مراحل پیشرفته‌تر، سفتی می‌تواند طولانی‌تر باشد و انجام فعالیت‌های ساده مانند گرفتن اشیا یا نوشتن را دشوار کند. علاوه بر درد و تورم، برخی افراد ممکن است هنگام خم کردن انگشتان یا مچ دست، صدای کلیک یا گیر کردن جزئی را تجربه کنند که نشانه التهاب یا گیر کردن تاندون در غلاف آن است.

علائم ممکن است بسته به شدت التهاب متفاوت باشد و با پیشرفت مشکل شدت درد و تورم افزایش می‌یابد. درد معمولاً در فعالیت‌هایی که نیاز به خم کردن مچ یا انگشتان دارند، تشدید می‌شود و در مراحل متوسط تا شدید، حتی انجام حرکات روزمره و ساده نیز می‌تواند دردناک باشد. تورم و حساسیت به لمس نیز می‌تواند باعث محدودیت عملکرد دست شود و گاهی منجر به ضعف گرفتن اشیا یا کاهش دقت حرکات ظریف انگشتان گردد. آگاهی از این علائم و تشخیص زودهنگام می‌تواند به مدیریت بهتر التهاب و جلوگیری از پیشرفت آن کمک شایانی کند.

علت‌های التهاب تاندون‌های فلکسور

علت اصلی التهاب تاندون‌های فلکسور، انجام حرکات تکراری و فشار مکرر بر تاندون‌ها است. افرادی که ساعات طولانی تایپ می‌کنند، با ماوس کار می‌کنند یا مشاغل دستی و فنی دارند، در معرض خطر بالای ایجاد این التهاب قرار دارند. حرکات مداوم و تکراری باعث ایجاد میکروآسیب در بافت تاندون می‌شود و پاسخ التهابی بدن به مرور زمان منجر به تورم و درد می‌گردد. حتی انجام فعالیت‌های روزمره مانند گرفتن طولانی‌مدت گوشی موبایل یا فشار مداوم روی ابزارهای دستی می‌تواند باعث التهاب تدریجی تاندون‌ها شود.

علاوه بر حرکات تکراری، بلند کردن اجسام سنگین یا ضربه مستقیم به مچ و انگشتان نیز می‌تواند باعث التهاب شود. ورزش‌های پر فشار یا استفاده بیش از حد از دست‌ها در فعالیت‌های ورزشی مانند وزنه‌برداری، صخره‌نوردی و ورزش‌های راکتی نیز از علل شایع این مشکل هستند. ترکیب فشار فیزیکی، استفاده بیش از حد و عدم استراحت کافی باعث تجمع آسیب‌های کوچک در بافت تاندون می‌شود که به مرور التهاب مزمن ایجاد می‌کند. به همین دلیل، شناخت این عوامل و اصلاح رفتارهای پرخطر نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز التهاب یا تشدید آن دارد.

راه‌های تشخیص التهاب تاندون‌های فلکسور

تشخیص التهاب تاندون‌های فلکسور معمولاً با یک شرح حال دقیق آغاز می‌شود؛ پزشک از بیمار در مورد نوع درد، زمان بروز آن، فعالیت‌های روزمره و سابقه آسیب‌های دست سؤال می‌کند. شرح حال می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد شدت و علت التهاب ارائه دهد و به پزشک کمک کند تا مسیر تشخیصی مناسب را انتخاب کند. پس از شرح حال، معاینه موضعی انجام می‌شود تا محل درد، تورم، حساسیت به لمس و دامنه حرکت دست و انگشتان مشخص گردد. در این مرحله تست عملکرد خم‌کننده نیز انجام می‌شود تا میزان اختلال حرکتی و ضعف عضلانی ارزیابی شود و شدت التهاب سنجیده شود.

در صورت نیاز و در مواردی که علائم پیچیده یا شدید باشند، پزشک ممکن است درخواست سونوگرافی یا MRI  دهد تا تصویر واضحی از وضعیت تاندون‌ها و بافت‌های اطراف به دست آید. سونوگرافی می‌تواند تورم، ضخیم شدن تاندون و التهاب بافت نرم اطراف آن را نشان دهد و MRI نیز اطلاعات دقیق‌تری در مورد آسیب‌های مزمن یا پارگی‌های جزئی ارائه می‌کند. تشخیص دقیق و زودهنگام التهاب تاندون‌های فلکسور اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا درمان به موقع می‌تواند از آسیب‌های مزمن جلوگیری کرده و روند بهبودی سریع‌تر و کامل‌تر باشد.

حرکات ورزشی برای بهبود التهاب تاندون‌های فلکسور

تمرینات ورزشی برای التهاب تاندون‌های فلکسور معمولاً شامل کشش ملایم و تقویت عضلات ساعد و تاندون‌های خم‌کننده است. کشش مناسب می‌تواند طول تاندون را افزایش دهد، گردش خون را بهبود بخشد و سفتی صبحگاهی را کاهش دهد. تمرینات تقویتی به بازسازی قدرت عضلات کمک کرده و فشار روی تاندون‌ها را کاهش می‌دهد، بنابراین احتمال تشدید التهاب کم می‌شود.

این تمرینات باید تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شوند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. در حالت کلی، تمرینات شامل خم و راست کردن انگشتان و مچ، فشار ملایم با توپ نرم و حرکات کششی برای عضلات ساعد است. ترکیب مناسب این تمرینات با استراحت کافی، استفاده از آتل در صورت نیاز و اصلاح تکنیک‌های حرکتی می‌تواند به بهبود التهاب تاندون‌های فلکسور کمک کند و از عود مجدد آن پیشگیری نماید.

انواع التهاب تاندون‌های فلکسور

التهاب تاندون‌های فلکسور را می‌توان بر اساس شدت علائم و تأثیر آن‌ها بر عملکرد دست به سه دسته کلی تقسیم کرد. التهاب خفیف معمولاً با درد محدود و گذرا همراه است که اغلب فقط در حین فعالیت‌های خاص احساس می‌شود و بعد از استراحت کاهش می‌یابد. در این مرحله معمولاً تورم قابل توجهی وجود ندارد و عملکرد دست به طور کلی حفظ می‌شود، اما شروع این مرحله نشان‌دهنده فشار مکرر یا کوچک بر تاندون‌ها است که در صورت ادامه فعالیت بدون اصلاح، ممکن است شدت یابد. افرادی که در این مرحله قرار دارند، می‌توانند با استراحت کوتاه، استفاده از کمپرس سرد و تمرینات کششی ملایم، روند التیام را تسریع کنند و از پیشرفت التهاب جلوگیری نمایند.

التهاب متوسط مرحله‌ای است که درد بیشتر و همراه با تورم خفیف تا متوسط مشاهده می‌شود و عملکرد دست کمی محدود می‌شود. این حالت ممکن است باعث شود انجام برخی فعالیت‌ها مانند گرفتن اجسام یا نوشتن طولانی مدت دردناک باشد و صبح‌ها با سفتی انگشتان مواجه شوید. در این مرحله، تاندون‌ها تحت فشار مداوم قرار دارند و نیاز به استراحت بیشتر و تمرینات تخصصی فیزیوتراپی وجود دارد تا التهاب کاهش یافته و عضلات و تاندون‌ها تقویت شوند. التهاب شدید مرحله‌ای است که درد مداوم و محدودیت واضح حرکت را ایجاد می‌کند و انجام حتی فعالیت‌های ساده دست را دشوار می‌سازد. در این حالت تورم و حساسیت قابل توجه است و گاهی صدای کلیک یا قفل شدن انگشتان دیده می‌شود. درمان در این مرحله ممکن است نیاز به ترکیبی از داروهای ضد التهاب، آتل، فیزیوتراپی پیشرفته و حتی مداخلات تخصصی پزشکی داشته باشد.

راه‌های پیشگیری از التهاب تاندون‌های فلکسور

پیشگیری از التهاب تاندون‌های فلکسور نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت دست و جلوگیری از آسیب‌های مزمن دارد. یکی از اصول کلیدی پیشگیری، گرم کردن و کشش مناسب قبل از فعالیت است. انجام حرکات کششی ملایم برای انگشتان، مچ و ساعد می‌تواند تاندون‌ها را آماده فعالیت کند، گردش خون را افزایش دهد و خطر آسیب‌های میکروسکوپی را کاهش دهد. علاوه بر این، تقویت عضلات ساعد و مچ با تمرینات هدفمند باعث افزایش تحمل تاندون‌ها در برابر فشار می‌شود و از بروز التهاب در اثر فعالیت‌های طولانی یا سنگین جلوگیری می‌کند.

اصلاح تکنیک حرکات تکراری در کارهای روزمره و ورزش نیز از عوامل مهم پیشگیری است. به عنوان مثال، تغییر وضعیت دست هنگام تایپ یا کار با ابزارهای دستی، استفاده از آتل یا ساپورت در فعالیت‌های پرریسک و ایجاد وقفه‌های منظم در فعالیت‌های تکراری می‌تواند فشار وارد بر تاندون‌ها را کاهش دهد. ترکیب این اقدامات با رعایت استراحت کافی، هیدراتاسیون مناسب و استفاده از تکنیک‌های ارگونومیک، نه تنها از التهاب پیشگیری می‌کند، بلکه عملکرد دست را بهبود می‌بخشد و از عود مجدد آسیب جلوگیری می‌نماید.

نتیجه‌گیری

التهاب تاندون‌های فلکسور یکی از مشکلات شایع دست است که می‌تواند عملکرد روزمره و کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص به موقع و شناخت دقیق علائم، از درد خفیف گرفته تا محدودیت شدید حرکت، نقش حیاتی در جلوگیری از پیشرفت آسیب دارد. مدیریت صحیح التهاب، شامل استراحت مناسب، درمان‌های فیزیوتراپی، تمرینات کششی و تقویتی و در صورت نیاز مداخلات پزشکی، می‌تواند از آسیب‌های مزمن جلوگیری کرده و عملکرد طبیعی دست را حفظ کند.

همچنین، پیشگیری فعال از طریق اصلاح تکنیک حرکات تکراری، استفاده از ساپورت در فعالیت‌های پرریسک و تقویت عضلات ساعد و مچ، اهمیت ویژه‌ای دارد. با ترکیب این اقدامات، افراد می‌توانند خطر التهاب تاندون‌های فلکسور را کاهش داده، توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را بهبود بخشند و از عود مجدد آسیب جلوگیری کنند. در نهایت، آگاهی و اقدام به موقع، کلید حفظ سلامت تاندون‌های فلکسور و تضمین عملکرد بهینه دست در طول زندگی است. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید