| محل قرار گیری | عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم به صورت جانبی‌ترین بخش عضلات ارکتور اسپاینه از لگن تا گردن در سه ناحیه کمری، سینه‌ای و گردنی قرار دارد. |
| سر ثابت | منشأ در ساکروم، تیغه‌های خلفی ایلیاک، و زوایای دنده‌های پایین‌تر بسته به ناحیه قرارگیری. |
| سر متحرک | اتصال به زوایای دنده‌های فوقانی و ستون مهره‌های گردنی در قسمت‌های مختلف |
| خون رسانی | توسط شاخه‌های خلفی شریان‌های بین‌دنده‌ای و کمری تغذیه می‌شود. |
| عصب رسانی | از شاخه‌های خلفی اعصاب نخاعی مرتبط با نواحی کمری، سینه‌ای و گردنی تأمین می‌شود. |
| عملکرد | کمک به بازکردن (اکستانسیون) و خم‌کردن جانبی ستون فقرات و همچنین حفظ تعادل بدن. |
مقدمه
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم (Iliocostalis lumborum) یکی از سه بخش عضله ایلیوکاستالیس است که در گروه عضلات راست‌کننده ستون فقرات (ارکتور اسپاین) قرار دارد. این عضله در ناحیه کمری قرار دارد و نقش مهمی در حفظ پایداری ستون فقرات و انجام حرکات مختلف آن دارد. این عضله به دلیل طولانی بودن و امتدادش از لگن تا گردن، در تثبیت ستون فقرات و انجام حرکات مختلف نظیر خم شدن به جلو، عقب، و طرفین اهمیت ویژه‌ای دارد. در این نوشتار، ابتدا به موقعیت آناتومیک این عضله و اتصالاتش اشاره میکنیم و سپس سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی آن را بررسی خواهیم کرد. همچنین، عملکرد عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم از دو منظر آناتومی و بیومکانیک تجزیه‌وتحلیل خواهد شد. درنهایت، به آسیب‌های شایع این عضله، دلایل بروز آن‌ها و بهترین حرکات برای تقویت این عضله خواهیم پرداخت.
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم چیست؟
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم یکی از عضلات مهم در گروه عضلات راست‌کننده ستون فقرات یا ارکتور اسپاین است. این عضله در بخش‌های جانبی ستون فقرات قرار دارد و در حفظ پایداری و حرکات ستون فقرات نقش اساسی ایفا می‌کند. ایلیوکاستالیس لومبوروم از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: ایلیوکاستالیس لومبوروم کمری، سینه‌ای و گردنی که هرکدام در نواحی مختلف بدن قرار دارند و به باز کردن و خم‌کردن جانبی ستون فقرات کمک می‌کنند. عملکرد این عضله شامل افزایش توان حرکتی ستون فقرات، حفظ تعادل بدن و کمک به حرکات پیچشی است. ایلیوکاستالیس لومبوروم به‌ویژه در حرکات مربوط به ایستادن، راه رفتن و انجام تمرینات ورزشی مؤثر است و می‌تواند در پیشگیری از آسیب‌های ناحیه کمری و سینه‌ای کمک کند.
محل قرارگیری عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم یکی از اعضای مهم گروه عضلات راست‌کننده ستون فقرات (ارکتور اسپاین) است که در قسمت جانبی ستون فقرات قرار دارد. این عضله که به‌عنوان بخش جانبی عضلات ارکتور اسپاین شناخته می‌شود، از پایین‌ترین ناحیه ستون فقرات یعنی استخوان‌های لگن و ساکروم آغاز می‌شود و تا قسمت‌های بالاتر ستون فقرات، یعنی ناحیه گردن، امتداد می‌یابد. ایلیوکاستالیس لومبوروم در سه بخش اصلی تشکیل می‌شود: ایلیوکاستالیس لومبوروم کمری، ایلیوکاستالیس لومبوروم سینه‌ای و ایلیوکاستالیس لومبوروم گردنی. این عضله در حفظ تعادل و پایداری بدن در هنگام ایستادن و حرکت‌های مختلف نقش حیاتی دارد و به انجام فعالیت‌هایی مانند ایستادن طولانی‌مدت و فعالیت‌های ورزشی کمک می‌کند.
بررسی سر ثابت ایلیوکاستالیس لومبوروم
سر ثابت عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم به‌عنوان نقطه‌ای از اتصال عضله که حرکت نمی‌کند، اهمیت دارد. در این بخش، عضله به استخوان‌های ساکروم و تیغه‌های خلفی ایلیاک متصل می‌شود. این اتصال پایه‌ای برای عملکرد عضله است و به آن امکان می‌دهد تا دیگر قسمت‌های بدن را در برابر فشارهای بیرونی حمایت کند و ثبات لازم را برای ستون فقرات فراهم آورد.
بررسی سر متحرک ایلیوکاستالیس لومبوروم
سر متحرک عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم بخش دیگری از عضله است که در هنگام انقباض و حرکت، جابه‌جا می‌شود. این سر از عضله به زوایای دنده‌های بالاتر و مهره‌های مختلف ستون فقرات متصل می‌شود و نقش اصلی در حرکات ستون فقرات را ایفا می‌کند. این بخش از عضله به‌ویژه در حرکات اکستنشن (بازکردن) و فلکسیون جانبی (خم شدن به طرفین) ستون فقرات و همچنین در حفظ تعادل بدن در وضعیت‌های مختلف مشارکت دارد.
سر متحرک ایلیوکاستالیس لومبوروم با اتصال به مهره‌ها و دنده‌های مختلف، امکان حرکت و انعطاف‌پذیری در قسمت‌های مختلف ستون فقرات را فراهم می‌آورد. این حرکات شامل کشش و چرخش ستون فقرات می‌شود و به بدن این امکان را می‌دهد که به‌طور مؤثری در فعالیت‌هایی مانند چرخش بدن، تغییر وضعیت و انجام حرکات ورزشی پیچیده شرکت کند. عملکرد صحیح این بخش از عضله برای جلوگیری از آسیب به ناحیه کمر و بهبود حرکت طبیعی بدن ضروری است.
سیستم عصب‌رسانی ایلیوکاستالیس لومبوروم
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم توسط شاخه‌های خلفی اعصاب نخاعی عصب‌گیری می‌شود. این عصب‌ها از بخش‌های مختلف ستون فقرات منشأ می‌گیرند و به مناطق کمری، سینه‌ای و گردنی عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم تغذیه عصبی می‌دهند. به‌طور دقیق‌تر، هر ناحیه از این عضله (کمری، سینه‌ای و گردنی) توسط شاخه‌های خلفی اعصاب نخاعی مربوط به آن ناحیه عصب‌گیری می‌شود.
این سیستم عصب‌رسانی به عضله این امکان را می‌دهد که به‌طور هماهنگ و کارآمد در فعالیت‌های حرکتی مشارکت کند. ازآنجاکه این عضله درحرکت‌های مختلف ستون فقرات نقش دارد، سیستم عصب‌رسانی آن نیز برای ایجاد انقباضات دقیق و هم‌زمان در پاسخ به حرکات و تغییرات وضعیت بدن بسیار مهم است. ضعف یا آسیب در این سیستم عصبی می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش قدرت عضله و محدودیت درحرکت ستون فقرات شود.
سیستم خون‌رسانی ایلیوکاستالیس لومبوروم
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم از طریق شبکه‌ای از شریان‌ها و شاخه‌های خونی که از شریان‌های اصلی بدن منشأ می‌گیرند، خون‌رسانی می‌شود. این عضله عمدتاً از شاخه‌های شریان‌های بین‌دنده‌ای و شریان‌های خلفی که از شریان آئورت ناحیه صدری و کمری منشأ می‌گیرند، تغذیه می‌شود. شریان‌های بین‌دنده‌ای خون را به بخش‌های سینه‌ای عضله می‌رسانند، درحالی‌که بخش‌های کمری توسط شاخه‌های شریان‌های کمری تغذیه می‌شوند.
سیستم خون‌رسانی به عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز برای عملکرد صحیح آن حیاتی است. این امر به عضله این امکان را می‌دهد که در حرکات مختلف ستون فقرات مانند خم شدن جانبی، باز کردن و حفظ وضعیت ایستاده مشارکت کند. اگر جریان خون در این عضله دچار اختلال شود، می‌تواند به ضعف، خستگی و کاهش عملکرد آن منجر شود.
عملکرد عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم ازنظر آناتومی
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم به‌عنوان یکی از اعضای گروه عضلات راست‌کننده ستون فقرات، نقش کلیدی در حفظ وضعیت ایستاده و حرکات ستون فقرات دارد. این عضله ازنظر آناتومی به سه بخش تقسیم می‌شود: ایلیوکاستالیس لومبوروم کمری، ایلیوکاستالیس لومبوروم سینه‌ای و ایلیوکاستالیس لومبوروم گردنی. این تقسیم‌بندی به عضله اجازه می‌دهد تا در مناطق مختلف ستون فقرات عملکرد متفاوتی داشته باشد و به‌طور هم‌زمان پایداری و حرکت را کنترل کند.
ایلیوکاستالیس لومبوروم به‌ویژه در حرکات اکستنشن (باز کردن) و فلکسیون جانبی (خم شدن به طرفین) ستون فقرات مشارکت دارد. وقتی‌که عضله منقبض می‌شود، به‌طور هم‌زمان باعث کشش و بازکردن ناحیه‌های مختلف ستون فقرات می‌گردد و این کار موجب حفظ وضعیت ایستاده و تعادل بدن می‌شود. همچنین، این عضله درحرکت‌های پیچشی و کمک به راست کردن بدن در وضعیت‌های مختلف نقش دارد. با توجه به این ویژگی‌ها، ایلیوکاستالیس لومبوروم در حمایت از ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از حرکات نادرست بسیار مهم است.
عملکرد عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم ازنظر بیومکانیک
از دیدگاه بیومکانیک، عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم نقش مهمی در ایجاد و حفظ پایداری ستون فقرات و امکان انجام حرکات مختلف آن دارد. این عضله به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی گروه عضلات راست‌کننده ستون فقرات (ارکتور اسپاین)، در انتقال نیرو و کاهش بار بر روی مهره‌ها و دیسک‌های بین‌مهره‌ای مؤثر است. عملکرد آن در تثبیت ستون فقرات و کنترل حرکات پیچشی، خمشی و بازکردن (اکستنشن) بسیار حیاتی است.
ایلیوکاستالیس لومبوروم به‌ویژه در حرکات اکستنشن و فلکسیون جانبی ستون فقرات دخالت دارد و به حفظ وضعیت عمودی بدن کمک می‌کند. در زمان انقباض این عضله، زوایای دنده‌ها و مهره‌ها به سمت عقب کشیده می‌شوند که موجب باز شدن ستون فقرات و حفظ تعادل می‌شود. این فرآیند بیومکانیکی به‌ویژه هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی یا جابجایی اجسام سنگین اهمیت پیدا می‌کند؛ زیرا ایلیوکاستالیس لومبوروم می‌تواند فشارهای وارد بر ستون فقرات را کاهش دهد و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند.
آسیب‌های عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم به دلیل موقعیت خاص و نقش حیاتی که درحرکت و پایداری ستون فقرات دارد، می‌تواند در معرض آسیب‌های مختلفی قرار گیرد. این آسیب‌ها اغلب به دلیل فشارهای زیاد، حرکات نادرست، یا آسیب‌های شدید هنگام فعالیت‌های ورزشی و جابجایی اجسام سنگین رخ می‌دهند. شایع‌ترین آسیب‌ها شامل کشیدگی عضله و اسپاسم است. کشیدگی عضله زمانی رخ می‌دهد که عضله تحت‌فشار بیش‌ازحد قرار گیرد و فیبرهای عضلانی کشیده یا پاره شوند. این آسیب می‌تواند به دلیل حرکات ناگهانی، بلند کردن اجسام سنگین، یا انجام تمرینات ورزشی نامناسب رخ دهد. اسپاسم عضلانی نیز ممکن است به دلیل استفاده مفرط یا استرس‌های جسمی به‌وجود آید.
اختلال در عملکرد عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم نیز می‌تواند ناشی از آسیب‌های طولانی‌مدت یا ضعف عضلانی باشد. این شرایط می‌توانند به مشکلاتی همچون کاهش دامنه حرکتی و کاهش کارایی بدن منجر شوند. همچنین، آسیب‌های مزمن ممکن است باعث التهاب و ایجاد نقاط ماشه‌ای (trigger points) در عضله شوند که می‌تواند گرفتگی‌های مداوم را به دنبال داشته باشد. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، تقویت و کشش منظم عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم و استفاده از تکنیک‌های صحیح هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی بسیار مهم است. تمرینات تقویتی و کششی می‌توانند به حفظ انعطاف‌پذیری و قدرت این عضله کمک کنند و از بروز آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنند.
دلایل بروز آسیب‌های ایلیوکاستالیس لومبوروم
آسیب‌های عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم می‌توانند ناشی از چندین عامل مختلف باشند که هریک می‌توانند تأثیرات کوتاه‌مدت یا بلندمدتی بر عملکرد این عضله داشته باشند. یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز آسیب‌ها، حرکات نادرست و بلند کردن اجسام سنگین است. زمانی که افراد بدون رعایت اصول صحیح و با استفاده از عضلات نامناسب، اجسام سنگین را بلند می‌کنند، فشار زیادی به عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم وارد می‌شود و می‌تواند منجر به کشیدگی یا آسیب عضلانی شود. این مشکل به‌ویژه در افرادی که به‌طور مکرر باید بارهای سنگین را جابجا کنند، رایج است و در صورت عدم رعایت اصول ایمنی، خطر آسیب‌های جدی‌تری وجود دارد.
دیگر دلیل شایع آسیب‌های این عضله، استرس و فشار طولانی‌مدت است. استرس‌های جسمی و روانی می‌توانند باعث کشیدگی و اسپاسم عضلانی شوند. هنگامی‌که عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم به مدت طولانی تحت‌فشار باشد، به دلیل انقباضات مداوم و خستگی ممکن است ایجاد شود که می‌تواند حرکت و عملکرد صحیح بدن را مختل کند. همچنین تمرینات ورزشی نامناسب یا بیش‌ازحد، مانند تمرینات سنگین بدون آمادگی کافی، می‌توانند موجب آسیب شوند. در این شرایط، عضله برای مقابله با فشار و بار اضافی، به‌طور مکرر منقبض می‌شود و این امر می‌تواند باعث کشیدگی یا پارگی در الیاف عضلانی شود.
بهترین حرکات برای تقویت عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم
برای تقویت عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم، انجام تمرینات خاصی که هدفشان تقویت عضلات اطراف ستون فقرات است، بسیار مفید است. این عضله که جزو عضلات راست‌کننده ستون فقرات محسوب می‌شود، در حفظ وضعیت عمودی بدن، پایداری و حرکت‌های مختلف کمر نقش کلیدی دارد. یکی از مؤثرترین تمرینات برای تقویت این عضله، تمرینات کشش و تقویت کمر (Back Extensions) است. در این تمرین، فرد روی یک میز مخصوص قرار می‌گیرد و تنه خود را به‌آرامی از حالت افقی به بالا حرکت می‌دهد و دوباره پایین می‌آورد. این حرکت باعث تقویت قسمت‌های پایین و میانه عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم می‌شود و به افزایش قدرت و استقامت عضله کمک می‌کند.
حرکت دیگر پل (Bridges) است که برای تقویت عضلات کمر، شکم و ران‌ها طراحی شده است. در این تمرین، فرد زانوها را خم کرده و پاها را روی زمین قرار می‌دهد و لگن را به بالا می‌برد و در این وضعیت به مدت چند ثانیه نگه می‌دارد. این حرکت باعث تقویت عضلات حمایت‌کننده ستون فقرات و به‌ویژه عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم می‌شود. علاوه بر این، حرکت پلانک (Planks) یکی دیگر از تمرینات بسیار مؤثر برای تقویت عضلات کمر است. نگه‌داشتن وضعیت پلانک برای مدت‌زمان مشخص، عضلات عمقی کمر و عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم را به چالش می‌کشد و باعث تقویت آن‌ها می‌شود.
تمرینات چرخش کمر (Torso Twists) نیز به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و افزایش انعطاف‌پذیری کمر کمک می‌کنند. در این تمرین، فرد با نشستن روی زمین و قرار دادن دست‌ها پشت سر، تنه خود را به چپ و راست می‌چرخاند و باعث تقویت عضلات جانبی کمر می‌شود. حرکات ایستاده با وزنه نیز از تمرینات بسیار کارآمد برای تقویت عضلات پشت هستند. در این حرکت، فرد با استفاده از وزنه، بدن را از حالت خمیده به حالت ایستاده می‌آورد و این کار فشار متناسبی به عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم وارد می‌آورد و قدرت آن را افزایش می‌دهد.
سخن پایانی
عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم نقش بسیار مهمی در حفظ پایداری و عملکرد صحیح ستون فقرات دارد و تقویت آن می‌تواند از بروز آسیب‌های مختلف کمر جلوگیری کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. انجام تمرینات منظم و صحیح برای تقویت این عضله، مانند تمرینات کشش کمر، پلانک و حرکات با وزنه، می‌تواند به افزایش قدرت و استقامت عضلات اطراف ستون فقرات کمک کند. به‌ویژه برای کسانی که به‌طور مداوم فعالیت‌های فیزیکی شدید دارند یا در معرض فشارهای جسمی هستند، توجه به‌سلامت و تقویت این عضله ضروری است.
در این راستا، توجه به نظرات و توصیه‌های متخصصانی مانند دکتر حوصله که درزمینه سلامت و فیزیولوژی عضلات فعالیت دارند، می‌تواند راهگشا باشد. این متخصصان با بررسی دقیق نیازهای جسمی و روش‌های بهینه تمرین و پیشگیری از آسیب‌ها، کمک می‌کنند تا افراد بتوانند برنامه‌های تمرینی مؤثری را در جهت تقویت عضله ایلیوکاستالیس لومبوروم و حفظ سلامت ستون فقرات خود تدوین کنند.
منایع:
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/i/Iliocostalis lumborum/
https://teachmeanatomy.info/back/muscles/intrinsic/
https://www.getbodysmart.com/back-muscles/Iliocostalis lumborum-thoracis-muscle/
https://www.getbodysmart.com/back-muscles/Iliocostalis lumborum-lumborum-muscle/
