کشیدگی عضلات مورب شکم یکی از آسیبهای شایع ناحیهی شکم و پهلو است که معمولاً بر اثر حرکات ناگهانی، چرخشهای شدید تنه یا استفاده بیشازحد از عضلات در فعالیتهای ورزشی رخ میدهد. این عضلات نقش مهمی در حرکات چرخشی، حفظ تعادل و تثبیت ستون فقرات دارند؛ بنابراین آسیب آنها میتواند درد قابلتوجهی ایجاد کرده و فعالیتهای روزمره مانند خم شدن، سرفه کردن یا بلند کردن اجسام را دشوار کند. کشیدگی عضلات مورب از پارگی خفیف تا شدید فیبرهای عضلانی متغیر است و بسته به شدت آسیب، نیازمند استراحت، مراقبت و درمان تدریجی برای بازگشت به عملکرد طبیعی است. در این مقاله از وب سایت دکتر حوصله به صورت کامل با کشیدگی عضلات مورب شکم آشنا خواهید شد.
مقدمهای بر کشیدگی عضلات مورب شکم
عضلات مورب شکم شامل دو بخش اصلی، یعنی عضله مایل خارجی (External Oblique) و عضله مایل داخلی (Internal Oblique) هستند که در دو طرف شکم قرار گرفتهاند و نقشی کلیدی در حرکات اساسی بدن ایفا میکنند. این عضلات با مشارکت در چرخش و خم شدن تنه، تثبیت ستون فقرات، تنظیم وضعیت بدن و همچنین حمایت از اندامهای داخلی، از مهمترین عناصر ساختاری و عملکردی ناحیه مرکزی بدن محسوب میشوند. هرگونه آسیب یا کشیدگی در این عضلات میتواند توانایی فرد در انجام فعالیتهای روزمره و ورزشی را تحت تأثیر قرار دهد و نیازمند توجه و مراقبت مناسب باشد.
علائم کشیدگی عضلات مورب شکم
کشیدگی عضلات مورب شکم معمولاً با درد موضعی و تیرکشنده در ناحیه پهلو و اطراف شکم همراه است؛ دردی که اغلب هنگام انجام حرکاتی مانند چرخش تنه، خم شدن به طرفین، بلند کردن اجسام، یا حتی هنگام سرفه و عطسه تشدید میشود. این درد میتواند از یک ناراحتی خفیف تا احساس سوزش و کشش شدید متغیر باشد و بسته به شدت آسیب، ممکن است به سمت پشت یا لگن نیز انتشار پیدا کند. بسیاری از افراد در زمان لمس ناحیه آسیبدیده دچار حساسیت قابلتوجه، احساس درد نقطهای یا سفتی عضلانی میشوند و در برخی موارد نشانههایی مانند تورم، التهاب یا کبودی خفیف نیز مشاهده میشود.
علاوهبراین در ساعات اولیه پس از آسیبدیدگی، اسپاسمهای ناگهانی یا تکرارشونده در عضلات مورب میتواند تجربه شود که باعث محدودیت بیشتر در حرکت و ناراحتی پیوسته میشود. در کنار نشانههای ظاهری و درد، کشیدگی عضلات مورب شکم بر عملکرد حرکتی فرد نیز تأثیر زیادی میگذارد. افراد معمولاً هنگام انجام فعالیتهایی که نیازمند ثبات مرکزی بدن هستند مانند چرخیدن، خم شدن، بلند کردن اجسام، نشستن یا برخاستن دچار ضعف، احساس ناپایداری یا کاهش کنترل عضلانی میشوند.
این ضعف میتواند در حرکات ورزشی واضحتر باشد، زیرا فعالیتهایی که به درگیری عضلات مرکزی وابستهاند، مانند دویدن، پرتاب کردن، ضربه زدن یا حتی حرکات ساده کششی، ممکن است با درد شدید یا محدودیت جدی همراه شوند. در مجموع، ترکیب درد موضعی، حساسیت، اسپاسم، ضعف و کاهش دامنه حرکتی، تصویری کامل از علائم شایع کشیدگی عضلات مورب شکم ارائه میدهد و در صورت عدم توجه و درمان مناسب، میتواند مانع قابلتوجهی در انجام فعالیتهای روزمره و ورزشی فرد ایجاد کند.
علتهای کشیدگی عضلات مورب شکم
کشیدگی عضلات مورب شکم اغلب نتیجه حرکات ناگهانی، شدید یا تکراری است؛ بهویژه حرکاتی که شامل چرخش سریع یا پیچشی تنه میشوند. فعالیتهایی مانند ضربه زدن در ورزشهایی مثل تنیس و گلف، پرتاب در بیسبال، حرکات پیچشی در بدنسازی یا تغییر مسیرهای ناگهانی در فوتبال و بسکتبال میتوانند فشار زیادی به عضلات مورب وارد کنند و باعث ایجاد کشیدگی شوند. بلند کردن اجسام سنگین با فرم نادرست نیز یکی از دلایل شایع است؛
بهخصوص وقتی فرد بدون درگیر کردن عضلات مرکزی یا بدون کنترل لازم، وزنه را از زمین بلند میکند. حتی فعالیتهای ساده اما تکرارشونده مثل شخم زدن زمین، حرکات ناگهانی هنگام عطسه یا سرفه شدید و مکرر نیز میتوانند باعث تحریک یا پارگی خفیف فیبرهای این عضلات شوند. عامل مهم دیگری که زمینه ایجاد این آسیب را فراهم میکند، ضعف عضلات شکم و مرکزی بدن است. وقتی عضلات مورب یا سایر عضلات ثباتدهنده تنه ضعیف باشند، فرد بیشتر به استفاده بیشازحد یا نامناسب از این عضلات متکی میشود که خطر آسیب را افزایش میدهد.
همچنین گرم نکردن کافی قبل از فعالیتهای ورزشی باعث میشود عضلات در وضعیت خشک و کمانعطاف قرار گیرند و تحمل لازم برای حرکات شدید یا سریع را نداشته باشند، در نتیجه احتمال کشیدگی بهطور قابلتوجهی افزایش مییابد. ترکیب این عوامل حرکات سریع، تکنیک نادرست، ضعف عضلانی و آماده نبودن بدن اغلب زمینهساز آسیبهایی مانند کشیدگی عضلات مورب شکم میشود که در صورت تداوم فشار و عدم رعایت اصول تمرینی، ممکن است شدت بیشتری نیز پیدا کنند.
مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
راههای تشخیص کشیدگی عضلات مورب شکم
تشخیص دقیق کشیدگی عضلات مورب شکم معمولاً با گرفتن شرح حال کامل و دقیق آغاز میشود؛ پزشک یا متخصص از فرد درباره زمان شروع درد، نوع فعالیتهایی که موجب بروز علائم شدهاند، میزان درد، شدت محدودیت حرکتی و نحوه پیشرفت علائم سؤال میپرسد. در این مرحله تشخیص اینکه آسیب ناشی از فعالیت ورزشی، یک حرکت ناگهانی یا فشار تدریجی بوده است، نقش مهمی در جهتدهی بررسیهای بعدی دارد. گاهی وجود سابقه سرفه شدید، بیماریهای تنفسی، یا حتی حمل اجسام سنگین نیز میتواند در تشخیص علت مؤثر باشد.
پزشک با توجه به اینکه علائم کشیدگی عضلات مورب شکم ممکن است با برخی مشکلات داخلی شکم یا دردهای مرتبط با قفسه سینه اشتباه گرفته شوند، در شرح حال به علائم همراه مانند تهوع، درد قفسه سینه، مشکلات گوارشی یا تغییرات تنفسی نیز توجه میکند.پس از گرفتن شرح حال، معاینه فیزیکی انجام میشود که شامل لمس دقیق ناحیه پهلو و شکم، بررسی حساسیت نقطهای، ارزیابی دامنه حرکتی و تستهای قدرت عضلانی است. حرکاتی مانند چرخش تنه، خم شدن به طرفین یا انقباض مقاومتی عضلات مورب، میزان درد و ناحیه دقیق آسیب را مشخص میکنند.
در مواردی که درد شدید است یا پزشک احتمال آسیب جدیتری مانند پارگی وسیع عضلانی، آسیب رباطی یا مشکلات داخل شکمی را بدهد، از روشهای تصویربرداری کمک گرفته میشود. سونوگرافی برای بررسی التهاب و پارگیهای سطحی و MRI برای ارزیابی دقیقتر عمق و شدت آسیب، وجود خونریزی داخلی عضلانی یا رد آسیبهای مشابه مانند فتق استفاده میشود. این روند دقیق تشخیصی کمک میکند تا شدت آسیب مشخص شده و بهترین روش درمانی برای فرد انتخاب شود.
حرکات ورزشی و توانبخشی برای کشیدگی عضلات مورب شکم
حرکات ورزشی و توانبخشی برای کشیدگی عضلات مورب شکم معمولاً با تمرینات کششی ملایم و کنترلشده آغاز میشود تا بدون ایجاد درد یا فشار اضافه، انعطافپذیری عضله آسیبدیده بهآرامی بازگردد. این مرحله میتواند شامل حرکاتی مانند کشش جانبی تنه در حالت ایستاده، کشش عضلات مرکزی در وضعیت کودک (Child’s Pose)، یا چرخشهای بسیار ملایم ستون فقرات در حالت نشسته یا خوابیده باشد.
هدف از این تمرینات، کاهش تنشهای باقیمانده، بهبود خونرسانی و جلوگیری از کوتاهی یا خشکی عضلانی است؛ با این حال، انجام این حرکات باید همیشه زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست باشد تا از تشدید آسیب جلوگیری شود. در این مرحله، فرد باید از هرگونه حرکت شدید، پیچشی ناگهانی یا انقباض سنگین عضلات شکم خودداری کند تا روند ترمیم طبیعی عضله مختل نشود و التهاب کاهش یابد.
انواع کشیدگی عضلات مورب شکم
کشیدگی عضلات مورب شکم را میتوان بر اساس شدت آسیب به سه دسته اصلی تقسیم کرد که هر یک ویژگیها، علائم و دوره بهبودی متفاوتی دارند. در کشیدگی خفیف (Grade I) میزان آسیب محدود بوده و تنها بخش کوچکی از فیبرهای عضلانی دچار کشش یا پارگی بسیار جزئی میشوند. در این حالت معمولاً درد خفیف تا متوسط است و فرد همچنان میتواند فعالیتهای روزمره را انجام دهد، هرچند برخی حرکات چرخشی یا خم شدن ممکن است ناراحتی ایجاد کند.
التهاب و تورم در این مرحله معمولاً کم است و با استراحت، کمپرس سرد و حرکات اصلاحی ملایم، بهبودی طی ۱ تا ۲ هفته حاصل میشود. این درجه از آسیب اغلب نتیجه حرکات تکراری یا فشار ناگهانی خفیف است و در صورت رسیدگی بهموقع، بهندرت باعث محدودیت جدی میشود. در کشیدگی متوسط (Grade II) بخشی از فیبرهای عضلانی بهطور قابلتوجهی دچار پارگی میشوند و در نتیجه درد شدیدتر، التهاب بیشتر و محدودیت حرکتی واضحتری ایجاد میگردد. فرد ممکن است هنگام چرخش تنه، بالا رفتن از تخت، بلند کردن اجسام یا حتی سرفه کردن دچار درد قابل توجهی شود.
کبودی و اسپاسم عضلانی نیز در این نوع آسیب شایع است و معمولاً دوره درمانی آن بین ۳ تا ۶ هفته طول میکشد. شدیدترین نوع، کشیدگی Grade III است که در آن پارگی کامل عضله رخ میدهد و معمولاً با درد بسیار شدید، ناتوانی حرکتی، تورم زیاد و ضعف آشکار عضله همراه است. این نوع آسیب ممکن است نیازمند دوره درمان طولانیتر، توانبخشی گسترده و حتی در برخی موارد مشاوره جراحی باشد. شناخت این درجات به پزشک و فرد کمک میکند تا برنامه درمانی مناسب را انتخاب کرده و از بازگشت زودهنگام به فعالیت که خطر آسیب مجدد را افزایش میدهد، جلوگیری شود.
راههای پیشگیری از کشیدگی عضلات مورب شکم
پیشگیری از کشیدگی عضلات مورب شکم نیازمند رعایت مجموعهای از اصول تمرینی و حرکتی است که به تقویت عضلات مرکزی و بهبود آمادگی بدنی کمک میکند. یکی از مهمترین موارد، گرم کردن مناسب بدن قبل از شروع فعالیتهای ورزشی است؛ گرم کردن صحیح باعث افزایش جریان خون، بهبود انعطافپذیری و آمادهسازی فیبرهای عضلانی برای انجام حرکات چرخشی یا سریع میشود. علاوه بر این، تمرکز بر تقویت عضلات شکم، موربها و عضلات تنه به ایجاد ثبات بیشتر در ستون فقرات و کاهش خطر آسیب در هنگام انجام حرکات پیچشی یا بلند کردن اجسام کمک میکند. تمرینات قدرتی منظم مانند پلانک جانبی، چرخش کنترلشده تنه و حرکات تقویتی مرکزی نقش مهمی در ارتقای سلامت عضلات مورب دارند.
یکی دیگر از اصول اساسی پیشگیری، افزایش تدریجی شدت تمرینات است. شروع ناگهانی فعالیتهای سنگین یا افزایش سریع شدت تمرین، عضلات را تحت فشار بیش از حد قرار میدهد و احتمال آسیب را بالا میبرد. استفاده از تکنیک صحیح نیز بسیار اهمیت دارد؛ بهویژه در حرکاتی مانند بلند کردن اجسام، چرخش سریع تنه، پرتاب یا ضربهزدن که موربها نقش کلیدی دارند.
اصلاح فرم تمرینی، حفظ راستای ستون فقرات و درگیر کردن عضلات مرکزی در زمان مناسب، خطر کشیدگی عضلات مورب را به میزان زیادی کاهش میدهد. همچنین اجتناب از حرکات ناگهانی بدون آمادگی بدنی کافی و توجه به دردهای هشداردهنده میتواند از بروز آسیبهای شدیدتر جلوگیری کند. رعایت این اصول نه تنها مانع آسیب میشود، بلکه به بهبود عملکرد ورزشی و افزایش کنترل حرکتی نیز کمک میکند.
نتیجهگیری
تشخیص بهموقع و مدیریت اصولی کشیدگی عضلات مورب شکم نقش مهمی در جلوگیری از بروز دردهای طولانیمدت، محدودیتهای حرکتی و اختلال در فعالیتهای روزمره یا ورزشی دارد. توجه به علائم اولیه، دریافت ارزیابی دقیق از پزشک یا فیزیوتراپیست و شروع درمان مناسب، روند التیام عضلات را تسریع کرده و مانع پیشرفت آسیب میشود. از آنجاییکه عضلات مورب نقش کلیدی در ثبات تنه، چرخش بدن و عملکرد ورزشی دارند، بیتوجهی به آسیب آنها میتواند باعث ضعف عملکردی و افزایش خطر آسیبهای ثانویه گردد.
توانبخشی صحیح و مرحلهای، همراه با آموزش حرکات اصلاحی، تقویت عضلات مرکزی و اصلاح تکنیکهای حرکتی، نقشی اساسی در بازگشت ایمن و موفقیتآمیز فرد به فعالیتهای خود ایفا میکند. در کنار درمان، توجه به اصول پیشگیری مانند گرم کردن مناسب، رعایت تکنیک صحیح و افزایش تدریجی شدت تمرین، بهترین راه برای کاهش احتمال آسیبهای آینده است. مراقبت آگاهانه و جامع از عضلات مورب شکم میتواند سلامت، عملکرد و کیفیت زندگی فرد را بهطور چشمگیری بهبود بخشد. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
