مفصل آرنج، یکی از مفاصل حیاتی بدن به شمار می‌رود که نقش مهمی در انجام فعالیت‌های روزمره ایفا می‌کند. این مفصل که از اتصال استخوان‌های بازو (Humerus) و استخوان‌های ساعد (Ulna و Radius) شکل می‌گیرد، امکان حرکات خم‌وراست شدن (Flexion و Extension) را فراهم می‌آورد. عملکرد صحیح این مفصل، نیازمند هماهنگی و سلامت ساختارهای مختلف از جمله استخوان‌ها، غضروف‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و همچنین بورس‌ها است. بورس‌ها، کیسه‌های کوچک حاوی مایع سینوویال هستند که در اطراف مفاصل و بین استخوان‌ها، تاندون‌ها و عضلات قرار دارند. این ساختارها، نقش مهمی در کاهش اصطکاک بین این اجزا و تسهیل حرکات نرم و بدون درد ایفا می‌کنند.
در مفصل آرنج، بورس اولکرانون که در پشت استخوان اولنا (Ulna) و زیر پوست قرار دارد، اهمیت ویژه‌ای دارد. این بورس، به طور طبیعی، حرکات تاندون‌ها و پوست را بر روی استخوان اولکرانون تسهیل کرده و از آسیب‌دیدن آنها در حین فعالیت‌های روزانه جلوگیری می‌کند. حفظ سلامت این ساختار، برای عملکرد مطلوب مفصل آرنج و انجام فعالیت‌های مختلف بدون محدودیت و ناراحتی، ضروری است.
هرگونه اختلال در عملکرد و یا التهاب این بورس، می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی شود که کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ بنابراین، شناخت دقیق ساختار و عملکرد بورس اولکرانون، اهمیت بسزایی در پیشگیری و مدیریت اختلالات مرتبط با آن دارد. در ادامه این مقاله از سایت دکتر حوصله به بررسی التهاب بورس آرنج، علائم، علل و راهکارهای پیشگیری آن خواهیم پرداخت.
التهاب بورس آرنج چیست؟
التهاب بورس اولکرانون، یا به اصطلاح پزشکی اولکرانون بورسیتیس (Olecranon Bursitis)، به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن بورس اولکرانون، ملتهب و متورم می‌گردد. این التهاب، می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. عملکرد اصلی بورس اولکرانون، کاهش اصطکاک بین پوست و استخوان اولنا در حین حرکت مفصل آرنج است. در حالت عادی، این بورس حاوی مقدار کمی مایع سینوویال بوده و به راحتی امکان لغزش بافت‌ها بر روی یکدیگر را فراهم می‌کند. با این حال، در صورت بروز التهاب، مقدار مایع درون بورس افزایش یافته و باعث تورم، سفتی و ناراحتی در ناحیه آرنج می‌شود.
تشخیص افتراقی التهاب بورس آرنج از سایر آسیب‌های این ناحیه، بسیار مهم است. برای مثال، التهاب تاندون‌ها (Tendonitis) یا دردهای عضلانی (Myalgia) نیز می‌توانند علائمی مشابه ایجاد کنند. بااین‌حال، در التهاب تاندون‌ها، ناراحتی معمولاً در هنگام حرکت تاندون و یا در هنگام انقباض عضله مرتبط با آن تشدید می‌شود، درحالی‌که در التهاب بورس اولکرانون، تورم و ناراحتی در ناحیه نوک آرنج (Olecranon) برجسته‌تر است. علاوه بر این، دردهای عضلانی معمولاً به‌صورت منتشر در ناحیه آرنج و ساعد احساس می‌شوند، درصورتی‌که التهاب بورس اولکرانون، اغلب به‌صورت موضعی در ناحیه بورس متمرکز است؛ بنابراین، معاینه دقیق بالینی و در صورت نیاز، استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا MRI، می‌تواند در تشخیص صحیح و افتراق این آسیب‌ها از یکدیگر کمک کند.
علائم التهاب بورس آرنج
التهاب بورس اولکرانون، با علائم متعددی همراه خواهد بود که بسته به‌شدت التهاب و علت زمینه‌ای، متفاوت هستند. یکی از شایع‌ترین و بارزترین علائم این آسیب، تورم قابل‌توجه در نوک آرنج محسوب می‌شود. این تورم، اغلب به‌صورت یک توده نرم و پر از مایع در پشت آرنج قابل‌لمس است. در برخی موارد، تورم ممکن است آن‌قدر بزرگ باشد که حرکت مفصل آرنج را محدود کرده و یا باعث ایجاد ناراحتی در حین انجام فعالیت‌های روزمره شود.
علاوه بر تورم، احساس ناراحتی نیز یکی دیگر از علائم رایج التهاب بورس اولکرانون است. این احساس، به‌صورت یک درد مبهم و خفیف در ناحیه آرنج آغاز شده و باگذشت زمان و افزایش التهاب، شدت آن بیشتر می‌شود. ناراحتی ممکن است در هنگام لمس ناحیه آرنج، خم‌وراست کردن مفصل و یا در هنگام انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تکیه‌دادن آرنج دارند، تشدید شود.
در برخی موارد، التهاب بورس اولکرانون می‌تواند با علائم دیگری نیز همراه باشد. گرما در ناحیه آرنج، می‌تواند نشانه‌ای از وجود التهاب و فعالیت سیستم ایمنی در این ناحیه باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است قرمزی پوست نیز در ناحیه آرنج مشاهده شود. این قرمزی، نشانه‌ای از عفونت بورس (Septic Bursitis) بوده که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.
لازم به ذکر است که شدت و نوع علائم التهاب بورس اولکرانون، در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. برخی افراد ممکن است تنها با یک تورم خفیف در ناحیه آرنج مواجه شوند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است علائم شدیدتری مانند تورم قابل‌توجه، ناراحتی شدید و محدودیت حرکتی را تجربه کنند؛ بنابراین، ارزیابی دقیق علائم و بررسی تاریخچه پزشکی فرد، برای تشخیص صحیح و تعیین بهترین شیوه مدیریت این آسیب، ضروری است.
علت‌های التهاب بورس آرنج
التهاب بورس اولکرانون می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در این بخش به بررسی شایع‌ترین آنها می‌پردازیم:
فشار مداوم روی آرنج
واردآمدن فشار مداوم و تکراری بر روی آرنج، یکی از شایع‌ترین علل التهاب بورس اولکرانون به شمار می‌آید. این فشار، می‌تواند ناشی از فعالیت‌هایی مانند تکیه‌دادن مداوم آرنج بر روی سطوح سخت، استفاده طولانی‌مدت از آرنج در حین کار (مانند کارگران معدن یا لوله‌کش‌ها) یا انجام فعالیت‌های ورزشی که نیاز به خم‌وراست کردن مکرر آرنج دارند، باشد. در این موارد، فشار مداوم بر روی بورس اولکرانون، باعث تحریک و التهاب آن شده و منجر به بروز علائم می‌شود.
ضربه مستقیم
ضربه مستقیم به آرنج، یکی دیگر از علل ایجاد التهاب بورس اولکرانون است. این ضربه، می‌تواند ناشی از زمین‌خوردن، تصادف و یا برخورد جسم سخت به آرنج باشد. در این موارد، ضربه مستقیم باعث آسیب‌دیدن بورس اولکرانون و ایجاد التهاب می‌شود.
عفونت
عفونت بورس اولکرانون (Septic Bursitis)، یکی از علل جدی التهاب بورس است. عفونت، اغلب از طریق ورود باکتری‌ها از طریق زخم‌های پوستی (مانند خراشیدگی یا نیش حشرات) به داخل بورس ایجاد می‌شود. در این موارد، بورس ملتهب شده و علائمی مانند تورم، قرمزی، گرما و ناراحتی شدید در ناحیه آرنج ایجاد می‌شود. عفونت بورس اولکرانون، نیاز به توجه فوری پزشکی و تجویز آنتی‌بیوتیک دارد.
بیماری‌های التهابی
برخی از بیماری‌های التهابی مانند نقرس (Gout) و آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) نیز می‌توانند باعث التهاب بورس اولکرانون شوند. در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و سبب ایجاد التهاب در مفاصل و بورس‌ها می‌شود. التهاب بورس اولکرانون در این موارد، معمولاً با علائم دیگری مانند درد مفاصل، سفتی و خستگی همراه است.
علاوه بر عوامل ذکر شده، عوامل دیگری مانند سن بالا، برخی از داروها و بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند احتمال بروز التهاب بورس اولکرانون را افزایش دهند.
راه‌های تشخیص التهاب بورس آرنج
تشخیص دقیق التهاب بورس آرنج، کلید اصلی مدیریت مؤثر این وضعیت است. فرایند تشخیص با یک ارزیابی بالینی دقیق آغاز می‌شود و ممکن است در صورت لزوم، با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی تکمیل شود.
معاینه فیزیکی
پزشک در ابتدا با بررسی دقیق آرنج، به دنبال علائم مشخصی از التهاب بورس می‌گردد. این بررسی شامل مشاهده، لمس و ارزیابی دامنه حرکتی مفصل آرنج است. تورم موضعی و قابل‌لمس در ناحیه اولکرانون، یکی از شاخص‌های اصلی التهاب بورس به شمار می‌رود. این تورم اغلب نرم و الاستیک بوده و ممکن است بااحساس گرما در ناحیه ملتهب همراه باشد. پزشک همچنین به بررسی وجود حساسیت به لمس در ناحیه بورس و ارزیابی دامنه حرکتی فعال و غیرفعال مفصل آرنج می‌پردازد. محدودیت در دامنه حرکتی از جمله در خم‌کردن کامل آرنج، می‌تواند نشان‌دهنده التهاب قابل‌توجه باشد. در طی معاینه، پزشک به دنبال علائمی از عفونت مانند قرمزی، گرما و خروج ترشحات از ناحیه ملتهب نیز خواهد بود.
تصویربرداری
در برخی موارد، برای تأیید تشخیص و رد سایر شرایط احتمالی، ممکن است از تکنیک‌های تصویربرداری استفاده شود.
سونوگرافی
سونوگرافی یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و ارزان است که می‌تواند برای ارزیابی مایع موجود در بورس و ضخیم‌شدن دیواره بورس مورد استفاده قرار گیرد. این روش به‌ویژه در تشخیص التهاب حاد بورس و ارزیابی اندازه و شکل بورس ملتهب مفید است.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
MRI یک تکنیک تصویربرداری پیشرفته است که تصاویر دقیق‌تری از بافت‌های نرم اطراف آرنج ارائه می‌دهد. MRI می‌تواند برای ارزیابی التهاب بورس، وجود سایر آسیب‌های بافتی؛ مانند پارگی تاندون‌ها یا رباط‌ها و رد سایر شرایط احتمالی مانند تومورها مورد استفاده قرار گیرد. بااین‌حال، MRI معمولاً تنها در مواردی که تشخیص بالینی قطعی نیست یا در صورت شک به آسیب‌های دیگر، توصیه می‌شود.
آسپیراسیون مایع
در مواردی که شک به عفونت وجود دارد، پزشک ممکن است آسپیراسیون مایع از بورس را انجام دهد. در این روش، با استفاده از یک سوزن ظریف، نمونه‌ای از مایع بورس تخلیه شده و برای بررسی میکروسکوپی و کشت باکتریایی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. بررسی میکروسکوپی می‌تواند سلول‌های التهابی و کریستال‌ها (در صورت وجود نقرس کاذب) را نشان دهد، درحالی‌که کشت باکتریایی به شناسایی ارگانیسم‌های عفونی و تعیین حساسیت آنها به آنتی‌بیوتیک‌ها کمک می‌کند.
حرکات ورزشی برای بهبود التهاب بورس آرنج
پس از تشخیص صحیح التهاب بورس آرنج، رویکردهای توان‌بخشی نقش مهمی در تسکین علائم و بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل ایفا می‌کنند. برنامه ورزشی مناسب که توسط پزشک یا متخصص مربوطه طراحی می‌شود، باید به‌تدریج و باتوجه‌به وضعیت فرد تنظیم شود. این برنامه به‌طورکلی شامل تمرینات دامنه حرکتی، تقویت عضلات اطراف مفصل و تمرینات بهبود عملکرد است. (این بخش با اطلاعات ارائه شده توسط پزشک تکمیل می‌گردد.)
انواع التهاب بورس آرنج
التهاب بورس آرنج را می‌توان بر اساس علت و مدت‌زمان علائم به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد:
التهاب حاد بورس: این نوع التهاب معمولاً به دنبال یک ضربه مستقیم به آرنج، فشار مکرر بر روی بورس یا فعالیت‌های خاصی که باعث تحریک بورس می‌شوند، رخ می‌دهد. علائم التهاب حاد شامل تورم ناگهانی، حساسیت به لمس و محدودیت در دامنه حرکتی آرنج است.
التهاب مزمن بورس: التهاب مزمن بورس ناشی از تکرار آسیب‌های جزئی یا فشار مداوم بر روی بورس است. علائم التهاب مزمن ممکن است به‌تدریج ایجاد شده و شامل تورم خفیف، ناراحتی و سفتی در ناحیه آرنج باشد. در برخی موارد، التهاب مزمن می‌تواند منجر به ضخیم‌شدن دیواره بورس و تشکیل بافت اسکار شود.
التهاب عفونی بورس (سپتیک بورسیتیس): التهاب عفونی بورس ناشی از ورود باکتری‌ها به داخل بورس است. این نوع التهاب معمولاً با علائم شدیدتری همراه است، از جمله قرمزی، گرما، درد شدید و تب. عفونت بورس منجر به آبسه و گسترش عفونت به بافت‌های اطراف خواهد شد.
تفاوت‌های کلیدی بین این انواع در سرعت شروع علائم، شدت علائم و روش‌های مدیریت آنها نهفته است. التهاب حاد بورس با استراحت، استفاده از یخ و داروهای ضدالتهابی و غیراستروئیدی (NSAIDs) درمان می‌شود. التهاب مزمن بورس ممکن است به‌علاوه به استفاده از بریس یا آتل، تزریق کورتیکواستروئید و تمرینات توان‌بخشی نیاز داشته باشد. التهاب عفونی بورس اغلب با آنتی‌بیوتیک‌ها و در صورت لزوم، تخلیه مایع بورس معالجه می‌شود.
راه‌های پیشگیری از التهاب بورس آرنج
پیشگیری از التهاب بورس آرنج شامل اقداماتی است که به کاهش فشار و ضربه بر روی بورس اولکرانون و تقویت عضلات اطراف مفصل کمک می‌کنند.
- استفاده از محافظ آرنج: در حین فعالیت‌هایی که خطر ضربه مستقیم به آرنج وجود دارد، مانند ورزش‌های تماسی یا فعالیت‌های باغبانی، استفاده از محافظ آرنج می‌تواند به کاهش فشار و ضربه بر روی بورس کمک نماید.
- پرهیز از فشار طولانی‌مدت: اجتناب از تکیه‌دادن طولانی‌مدت بر روی آرنج به‌خصوص بر روی سطوح سخت، می‌تواند به کاهش فشار بر روی بورس و جلوگیری از التهاب آن کمک کند. اگر نیاز به تکیه‌دادن به آرنج دارید، از یک پد نرم برای کاهش فشار استفاده کنید.
- تقویت عضلات اطراف مفصل: تقویت عضلات دوسر بازو، سه سر بازو و عضلات ساعد به حمایت از مفصل آرنج و کاهش فشار بر روی بورس کمک خواهد نمود. انجام منظم تمرینات تقویتی با وزنه یا کش‌های مقاومتی می‌تواند به بهبود قدرت و استقامت عضلات اطراف مفصل کمک کند.
- تغییر فعالیت‌ها: در صورت بروز علائم التهاب بورس، تغییر یا تعدیل فعالیت‌هایی که باعث تشدید علائم می‌شوند، به کاهش فشار بر روی بورس و جلوگیری از پیشرفت التهاب کمک زیادی می‌کند. به‌عنوان‌مثال، اگر فعالیت‌های باغبانی باعث درد می‌شوند، سعی کنید فعالیت‌ها را به دوره‌های کوتاه‌تر تقسیم کنید و از ابزارهای باغبانی ارگونومیک استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
التهاب بورس آرنج یک وضعیت شایع است که منجر به ناراحتی و محدودیت حرکتی می‌گردد. شناخت سریع علائم، تشخیص صحیح و مدیریت مناسب این وضعیت برای پیشگیری از عوارض بیشتر ضروری است. از طریق معاینه فیزیکی دقیق، تکنیک‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی، می‌توان التهاب بورس آرنج را به طور دقیق تشخیص داد و نوع و شدت آن را تعیین کرد. با انجام اقدامات پیشگیرانه مانند استفاده از محافظ آرنج، پرهیز از فشار طولانی‌مدت و تقویت عضلات اطراف مفصل، می‌توان خطر ابتلا به التهاب بورس آرنج را کاهش داد.در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
