| محل قرار گیری | لگن |
| سر ثابت | استخوان‌های لگن |
| سر متحرک | مقعد، واژن، مثانه |
| خون رسانی | شریان داخلی iliac |
| عصب رسانی | عصب پودندال |
| عملکرد | پشتیبانی، کنترل ادرار و مدفوع، فعالیت جنسی |
مقدمه
پلویک فلور مسل (Pelvic Floor Muscles) نقش اساسی در حفظ سلامت و عملکرد صحیح بدن دارند. این عضلات که در ناحیه تحتانی لگن قرار دارند، مسئول پشتیبانی از ارگان‌های مختلف داخلی مانند مثانه، روده‌ها و رحم هستند و همچنین در کنترل ادرار، مدفوع و حتی در فرآیندهای جنسی نقش دارند. در این مقاله به موارد مختلفی همچون محل قرارگیری عضلات، سر ثابت و سر متحرک آنها، سیستم‌های عصب‌رسانی و خون‌رسانی، عملکرد این عضلات ازنظر آناتومی و بیومکانیک، آسیب‌های ممکن و دلایل بروز آنها و درنهایت، بهترین حرکات برای تقویت این عضلات پرداخته خواهد شد.
عضله پلویک فلور مسل چیست؟
پلویک فلور مسل شامل مجموعه‌ای از عضلات است که در پایین‌ترین قسمت لگن قرار دارند و نقش حیاتی در حمایت از ارگان‌های داخلی مانند مثانه، روده‌ها و رحم دارند. این عضلات به حفظ موقعیت طبیعی این ارگان‌ها کمک می‌کنند و در جلوگیری از افتادگی آنها نقش مهمی ایفا می‌کنند. علاوه بر این، پلویک فلور مسل در کنترل عملکردهایی چون ادرار، مدفوع و حفظ عملکرد جنسی مؤثر است. ضعف در این عضلات می‌تواند به مشکلاتی نظیر بی‌اختیاری ادراری و اختلالات جنسی منجر شود.
تقویت پلویک فلور مسل برای حفظ سلامت عمومی و پیشگیری از مشکلات مختلف ضروری است. انجام تمرینات خاص مانند تمرینات کگل به تقویت این عضلات کمک می‌کند و می‌تواند در حل بی‌اختیاری ادرار، جلوگیری از افتادگی ارگان‌ها و بهبود عملکرد جنسی مؤثر باشد. علاوه بر تمرینات ورزشی، عوامل دیگری مانند کنترل وزن، اجتناب از فشار زیاد بر روی عضلات لگن و تغذیه مناسب نیز می‌توانند به حفظ سلامت پلویک فلور مسل کمک کنند.
محل قرارگیری پلویک فلور مسل
پلویک فلور مسل در قسمت پایینی لگن قرار دارند و ازجمله عضلات مهمی هستند که از ارگان‌های داخلی این ناحیه مانند مثانه، رحم، روده‌ها و مقعد حمایت می‌کنند. این عضلات به شکل یک شبکه در زیر استخوان‌های لگن و میان استخوان‌های شرمگاهی و دنبالچه قرارگرفته‌اند. وظیفه اصلی آنها نگهداری از این ارگان‌ها و کمک به حفظ موقعیت طبیعی آنها است تا از افتادگی یا مشکلات عملکردی جلوگیری شود. این عضلات همچنین در جلوگیری از بی‌اختیاری ادراری و کنترل حرکات روده نیز مؤثر هستند.
پلویک فلور مسل علاوه بر نقش حمایتی، در کنترل فرآیندهای فیزیولوژیکی دیگر مانند ادرار و مدفوع نیز نقش اساسی دارند. درواقع، انقباض و شل شدن این عضلات به تنظیم ادرار و دفع مدفوع کمک می‌کند. علاوه بر آن، این عضلات در فرآیند زایمان نیز به‌عنوان یک پشتیبان و کمک‌کننده عمل می‌کنند. توانایی این عضلات در حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری آنها برای حمایت از ساختارهای لگن بسیار مهم است و به همین دلیل تقویت آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بررسی سر ثابت پلویک فلور مسل
سر ثابت پلویک فلور مسل به بخش‌های مختلف استخوان‌های لگنی متصل است. این عضلات به استخوان شرمگاهی، استخوان خاجی (ساکروم) و استخوان دنبالچه متصل می‌شوند و نقش پشتیبانی و تثبیت ارگان‌های داخلی را دارند. این اتصال ثابت باعث می‌شود که عضلات کف لگن توانایی نگه داشتن مثانه، رحم، روده‌ها و سایر ارگان‌ها را در جای خود داشته باشند و به آنها کمک کنند تا عملکردهای طبیعی خود را به‌درستی انجام دهند.
درواقع، سر ثابت این عضلات به آنها اجازه می‌دهد تا به‌عنوان یک سیستم حمایتی عمل کنند و فشارهای وارده از قسمت‌های بالایی بدن را تحمل کنند. این ساختار باعث می‌شود که عضلات به‌طور مؤثری از ارگان‌ها در برابر جابجایی یا افتادگی محافظت کنند. این نقش به‌ویژه در زمان‌هایی که فرد ایستاده است یا در حال انجام فعالیت‌های فیزیکی است، حیاتی است.
بررسی سر متحرک عضلات کف لگن
سر متحرک پلویک فلور مسل به بافت‌های نرم مختلفی مانند مقعد، واژن و مثانه متصل هستند. این اتصالات به عضلات این امکان را می‌دهند که در زمان نیاز منقبض شده یا شل شوند و عملکردهایی چون کنترل ادرار و مدفوع، حمایت از جنین در دوران بارداری و فرآیند زایمان را به‌درستی انجام دهند. انعطاف‌پذیری سر متحرک به عضلات کمک می‌کند که تحت شرایط مختلف، تغییر موقعیت دهند و به ارگان‌ها در تطبیق با فشارهای بیرونی کمک کنند.
علاوه بر این، سر متحرک عضلات کف لگن در فرآیندهای جنسی نیز نقش دارند. این عضلات قادرند با انقباضات کنترل‌شده، پشتیبانی لازم را از ارگان‌های جنسی فراهم کرده و باعث بهبود احساسات و عملکرد جنسی شوند. به همین دلیل، تقویت این عضلات نه‌تنها برای عملکردهای روزمره بلکه برای سلامت جنسی نیز بسیار مهم است.
سیستم عصب‌رسانی عضلات کف لگن
سیستم عصب‌رسانی پلویک فلور مسل به‌وسیله مجموعه‌ای از اعصاب تنظیم می‌شود که برای هماهنگی حرکات و عملکرد این عضلات ضروری هستند. مهم‌ترین عصب‌ها عصب پودندال (Pudendal nerve) و اعصاب ساکرال (S2-S4) هستند. عصب پودندال وظیفه ارسال سیگنال‌های حسی و حرکتی به عضلات کف لگن را بر عهده دارد و در کنترل عملکردهای حیاتی مانند انقباضات عضلات در زمان ادرار و مدفوع نقش دارد. این عصب همچنین در حفظ عملکردهای جنسی و عضلانی لگن تأثیرگذار است.
علاوه بر این، اعصاب ساکرال که از نواحی پایین ستون فقرات منشعب می‌شوند، در انتقال سیگنال‌های حسی به عضلات کف لگن مشارکت دارند. این اعصاب علاوه بر کنترل انقباضات و شل شدن عضلات در پاسخ به نیازهای فیزیولوژیکی، بر هماهنگی دقیق عملکرد عضلات در زمان زایمان و فعالیت‌های روزمره تأثیر دارند. سیستم عصب‌شناسی پلویک فلور مسل‌ها به‌طورکلی کمک می‌کند تا این عضلات به‌طور مؤثر و هماهنگ عمل کنند و عملکردهای مختلف بدن را پشتیبانی کنند.
سیستم خون‌رسانی پلویک فلور مسل
سیستم خون‌رسانی پلویک فلور مسل از شریان‌های داخلی لگن تأمین می‌شود که خون را به عضلات کف لگن می‌رسانند. شریان‌های iliac داخلی که یکی از شاخه‌های اصلی شریان‌های شکمی هستند، خون را به قسمت‌های مختلف لگن و اعضای داخلی آن منتقل می‌کنند. این خون‌رسانی تأمین‌کننده مواد مغذی و اکسیژن برای عضلات است تا عملکرد صحیح آنها در انجام وظایف مختلف مانند کنترل ادرار، مدفوع و انقباضات عضلانی حفظ شود.
علاوه بر شریان‌های داخلی لگن، شریان‌های دیگری مانند شریان مقعدی و شریان‌های واژنی نیز به تأمین خون برای ناحیه کف لگن کمک می‌کنند. این شبکه وسیع خون‌رسانی برای حفظ عملکرد مؤثر عضلات کف لگن ضروری است. به دلیل نقش این عضلات در کنترل عملکردهای فیزیولوژیکی و جنسی، جریان خون مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا عضلات بتوانند به‌طور بهینه عمل کنند و از بروز مشکلاتی مانند ضعف عضلانی جلوگیری شود.
عملکرد عضلات کف لگن ازنظر آناتومی
عملکرد پلویک فلور مسل ازنظر آناتومی به‌گونه‌ای است که این عضلات به‌عنوان یک دیافراگم عضلانی از ارگان‌های داخلی لگن مانند مثانه، روده‌ها و رحم حمایت می‌کنند. این عضلات از افتادگی و جابجایی این ارگان‌ها جلوگیری کرده و آنها را در موقعیت صحیح خود نگه می‌دارند. این عملکرد حمایتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا در صورت ضعیف شدن یا عدم عملکرد صحیح عضلات کف لگن، ممکن است مشکلاتی نظیر افتادگی ارگان‌ها و بی‌اختیاری ادرار ایجاد شود.
علاوه بر عملکرد حمایتی، پلویک فلور مسل در کنترل اعمال فیزیولوژیکی مانند ادرار و مدفوع نیز نقش دارند. زمانی که این عضلات منقبض می‌شوند، به نگه‌داشتن ادرار و مدفوع کمک کرده و از نشت آنها جلوگیری می‌کنند. زمانی که عضلات به‌طور طبیعی شل می‌شوند، این امکان فراهم می‌آید که بدن برای تخلیه ادرار و مدفوع به‌طور مناسب عمل کند. این کنترل انقباض و شل شدن عضلات برای حفظ عملکردهای طبیعی بدن بسیار مهم است.
عملکرد پلویک فلور مسل در فرآیندهای جنسی و زایمان نیز نقش حیاتی دارد. این عضلات در هنگام زایمان از طریق انقباضات خود به عبور نوزاد از کانال زایمان کمک می‌کنند و پس از زایمان، به‌طور طبیعی نیاز به بازیابی و تقویت دارند تا عملکرد خود را حفظ کنند. درمجموع، عملکرد صحیح این عضلات نه‌تنها در حفظ سلامت لگن و کنترل اعمال فیزیولوژیکی اهمیت دارد، بلکه بر کیفیت زندگی و سلامتی عمومی تأثیر زیادی می‌گذارد.
عملکرد عضله پلویک فلور مسل ازنظر بیومکانیک
عملکرد پلویک فلور مسل ازنظر بیومکانیک شامل تنظیم و انتقال فشار در داخل بدن، حفظ تعادل و پایداری و پاسخ به تغییرات فیزیکی مانند فعالیت‌های روزمره است. این عضلات به‌طور مستقیم در حفظ ثبات ارگان‌های داخلی کمک کرده و در برابر فشارهای بیرونی مانند سرفه، عطسه یا بلند کردن اجسام سنگین، از ارگان‌ها محافظت می‌کنند. عضلات کف لگن در این زمان‌ها به‌طور مؤثر منقبض می‌شوند تا از افتادگی ارگان‌ها و آسیب به ساختارهای داخلی جلوگیری کنند.
همچنین، عضلات پلویک فلور در کنترل فشار داخل شکم نقش دارند و در زمان‌هایی که فشار در داخل بدن افزایش می‌یابد، مانند هنگام زایمان یا فعالیت‌های فیزیکی سنگین، این عضلات به تنظیم فشار کمک می‌کنند. این تنظیم فشار نه‌تنها برای جلوگیری از آسیب به ارگان‌های داخلی اهمیت دارد، بلکه از مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار و افتادگی ارگان‌ها نیز پیشگیری می‌کند. درواقع، عضلات کف لگن مانند یک دیافراگم انعطاف‌پذیر عمل می‌کنند که می‌تواند فشار را کنترل و توزیع کند.
در بیومکانیک، توانایی عضلات کف لگن در انقباض و شل شدن به‌طور دقیق نیز اهمیت زیادی دارد. این انقباضات به عضلات کمک می‌کند تا در زمان‌های خاص مثل زایمان، فشار را به‌طور مؤثر تحمل کنند و به ارگان‌های داخلی اجازه دهند تا به‌طور طبیعی حرکت کنند. این عضلات همچنین در حفظ پایداری بدن در هنگام انجام حرکات پیچیده یا فعالیت‌های روزانه نقش دارند و به تسهیل حرکات بدنی کمک می‌کنند؛ بنابراین، تقویت و حفظ عملکرد بیومکانیکی این عضلات برای سلامت عمومی بدن بسیار ضروری است.
آسیب‌های عضلات کف لگن
آسیب‌های پلویک فلور مسل می‌توانند به دلیل عواملی مانند زایمان، فشار زیاد، سن، چاقی یا بی‌تحرکی به وجود آیند. این آسیب‌ها ممکن است به مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار، بی‌اختیاری مدفوع و افتادگی ارگان‌های داخلی منجر شوند. در این شرایط، عضلات کف لگن قادر به انجام وظایف حمایتی خود نبوده و نمی‌توانند به‌طور مؤثر از ارگان‌ها حمایت کنند که این امر باعث بروز اختلالات مختلف می‌شود.
از دیگر آسیب‌های رایج در این عضلات می‌توان به ضعف یا آسیب به عضلات در اثر بارداری و زایمان طبیعی اشاره کرد. فشار زیاد هنگام زایمان، به‌ویژه در زایمان‌های طولانی یا استفاده از ابزارهای پزشکی، می‌تواند باعث کشیدگی و آسیب عضلات کف لگن شود. این آسیب‌ها اغلب نیاز به راه‌حل‌های مختلف مانند، تمرینات تقویتی عضلات کف لگن و در برخی موارد جراحی دارند.
دلایل بروز آسیب‌های عضلات کف لگن
آسیب‌های پلویک فلور مسل می‌توانند به دلایل مختلفی بروز کنند. یکی از مهم‌ترین عوامل، زایمان طبیعی است، به‌ویژه در مواردی که فشار زیادی به این عضلات وارد می‌شود. این فشار در طول زایمان طولانی یا استفاده از ابزار پزشکی برای کمک به زایمان ممکن است به عضلات آسیب برساند. همچنین، بارگذاری بیش‌ازحد در ناحیه لگن مانند بلند کردن اجسام سنگین یا انجام فعالیت‌های بدنی شدید، می‌تواند فشار زیادی به عضلات وارد کند و به ضعف آنها منجر شود.
علاوه بر این، عوامل دیگری مانند افزایش سن و تغییرات هورمونی به‌ویژه در دوران یائسگی می‌توانند موجب کاهش قدرت عضلات کف لگن شوند. باگذشت زمان، عضلات کف لگن به‌طور طبیعی ضعیف‌تر می‌شوند و درنتیجه ممکن است عملکرد خود را در حفظ پایداری ارگان‌ها از دست بدهند. چاقی و اضافه‌وزن نیز به دلیل ایجاد فشار اضافی بر این عضلات، یکی دیگر از دلایل رایج بروز آسیب در این ناحیه است.
بهترین حرکات برای تقویت عضلات کف لگن
برای تقویت پلویک فلور مسل، یکی از بهترین و شناخته‌شده‌ترین تمرینات، تمرینات کگل است. در این تمرینات، فرد باید عضلات کف لگن را به مدت چند ثانیه منقبض کرده و سپس شل کند. این تمرینات کمک می‌کنند تا قدرت عضلات کف لگن افزایش یافته و از مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار و افتادگی ارگان‌ها جلوگیری شود. تمرینات کگل را می‌توان در هرزمانی و بدون نیاز به تجهیزات خاص انجام داد که آن را به یک تمرین بسیار قابل‌دسترس تبدیل می‌کند.
علاوه بر تمرینات کگل، دیگر حرکات مفید برای تقویت عضلات کف لگن شامل حرکت پل لگنی است. در این تمرین، فرد به پشت دراز کشیده و زانوها را خم می‌کند، سپس باسن خود را از روی زمین بلند کرده و به مدت چند ثانیه نگه می‌دارد. این تمرین به تقویت عضلات لگنی و بهبود قدرت آنها کمک می‌کند. تمرینات یوگا و حرکت‌هایی مانند وضعیت پلانک نیز می‌توانند به تقویت عضلات کف لگن و افزایش ثبات بدن کمک کنند.
سخن پایانی
تقویت پلویک فلور مسل از اهمیت زیادی برخوردار است، چراکه این عضلات نقش کلیدی در حمایت از ارگان‌های داخلی، کنترل ادرار و مدفوع و همچنین در سلامت جنسی دارند. انجام تمرینات منظم مانند کگل، پل لگنی و ورزش‌های یوگا می‌تواند به تقویت این عضلات کمک کند. با تقویت این عضلات، می‌توان از مشکلات مختلف مانند بی‌اختیاری، افتادگی ارگان‌ها و ضعف جنسی جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. توجه به‌سلامت عضلات کف لگن یکی از گام‌های ضروری برای حفظ سلامت عمومی بدن است.
منایع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559246/
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/muscles-of-the-pelvic-floor
https://teachmeanatomy.info/pelvis/muscles/pelvic-floor/
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
