پارگی تاندون چهار سر ران چیست؟ علائم و درمان

به طناب‌هایی محکم از جنس بافت فیبری تاندون می‌گویند که سبب اتصال ماهیچه به استخوان‌ها می‌شود. تاندون‌ها به‌وسیله عضلات جلوی ران کار می‌کنند تا بتوان به‌واسطه آن‌ها پا را صاف نگه داشت. پارگی‌های کم تاندون سبب ایجاد مشکلاتی در راه‌رفتن و انجام فعالیت‌های روزانه خواهد شد. اما پارگی‌های زیاد می‌تواند سبب ناتوان شدن فرد شده و سبب شود فرد جهت درمان به سمت فیزیوتراپی و جراحی حرکت کند.

از جمله علل ایجاد این عارضه به پرکاری پاراتیروئید، نارسایی مزمن کلیه، شرایط مرتبط با دیالیز کلیه، دیابت ملیتوس، سرطان خون، نقرس، روماتیسم فصلی، عفونت، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، بیماری متابولیک، بی‌حرکتی طولانی‌مدت، استفاده از استروئید و فلوروکینولون‌ها (یک نوع خاص از آنتی‌بیوتیک) اشاره کرد. از جمله علائم پارگی تاندون چهار سر ران به کبودی، گرفتگی، ناتوانی در صاف‌کردن زانو و فرورفتگی در بالای کاسه زانویی که تاندون آن پاره شده و افتادگی کاسه زانو اشاره کرد. زمانی که تاندون چهار سر ران پاره شد، حس پارگی یا ترکیدن اولیه و متعاقباً تورم و درد را احساس خواهید کرد و یک یا چند علایم بالا مشاهده خواهد شد.

آناتومی پارگی تاندون چهار سر ران

۴ عضله چهار سر ران در بالای کشکک زانو به هم رسیده و سبب تشکیل تاندون ۴ سر ران می‌شوند. تاندون ۴ سر کشکک زانو را به چهار سر ران وصل کرده و از این طریق کشکک زانو به‌واسطه تاندون کشکک به درشت‌نی (استخوان ساق پا) متصل می‌گردد. از این طریق ماهیچه‌های ۴ سر، تاندون کشکک زانو و تاندون ۴ سر صاف می‌شود. ماهیچه‌ها و تاندون‌های زانو از طریق تاندون‌ها به استخوان وصل می‌گردند. به علائم پارگی تاندون چهار سر ران اشاره شد در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم که پارگی تاندون چهار سر ران چیست؟

پارگی تاندون چهار سر ران چیست؟

در سطور بالا به علائم پارگی تاندون چهار سر ران اشاره کردیم در این بخش به این موضوع می‌پردازیم که پارگی تاندون چهار سر ران چیست؟ این پارگی نمی‌تواند جزئی یا کلی باشد. در پارگی‌های جزئی اغلب پارگی‌ها سبب مختل‌شدن بافت نرم نمی‌شوند، بلکه مشابه طنابی هستند که آن‌قدر کشیده شده که گاهی اوقات از بافت دچار پارگی می‌شود، اما باز هم طنابی یکپارچه و یک‌تکه به نظر می‌رسد. در پارگی‌های کلی، پارگی سبب می‌شود بافت نرم به ۲ قسمت تقسیم گردد. زمانی که تاندون چهار سر ران کاملاً پاره شود، ماهیچه به کشکک زان وصل نمی‌ماند و بدون پیوستگی زانو زمان انقباض عضلات ۴ سر ران قادر به صاف‌شدن نیست.

علت پارگی تاندون چهار سر ران

علت اصلی این امر را در جراحت، ضعف تاندون و عمل جراحی می‌توان خلاصه کرد. در ادامه به شرح هر یک از این موارد می‌پردازیم:

جراحت

علائم پارگی تاندون چهار سر ران هنگامی خود را نشان می‌دهد و تاندون پاره می‌شود که روی پایی که ستون کرده‌اید، بار سنگینی قرار داده شود و زانو مقداری خم شود. اگر به شکل نادرست در ورزش بسکتبال پرش انجام دهید و یا نیرویی که روی تاندون وارد می‌شود زیاد باشد، سبب پارگی تاندون خواهد شد. پارگی‌ها بر اثر زمین‌خوردن، ضربه مستقیم و نیرو به جلوی زانو و بریدگی‌ها (جراحت‌ها) ایجاد می‌شوند.

ضعف تاندون

چنانچه تاندون چهار سر ران ضعیف شده باشد، احتمال پارگی آن بیشتر است. عوامل متعددی می‌تواند سبب ضعف تاندون شود که از جمله آن‌ها به التهاب تاندون کشکک می‌توان اشاره کرد. این التهاب که به آن تاندونیت چهار سر ران هم می‌گویند، سبب تضعیف تاندون می‌شود و پارگی‌های ریزی را ایجاد می‌کند. این التهاب در افرادی بیشتر دیده می‌شود که در ورزش‌ها و فعالیت‌هایی مشارکت دارند که لازم است در آن بدوند و یا از جایی بپرند. وجود بیماری‌های مزمن هم می‌تواند سبب ایجاد التهاب تاندون کشکک شود. ضعیف‌شدن تاندون‌ها می‌تواند در اثر ایجاد بیماری‌هایی باشد که خون‌رسانی را به این عضو مختل کند. از جمله بیماری‌های مزمن ضعیف‌کننده تاندون به مواردی همچون: بیماری متابولیک، نارسایی مزمن کلیوی، عفونت، نقرس، بیماری مرتبط با دیالیز کلیوی، سرطان خون، دیابت شیرین، بیماری لوپوس اریتماتوس سیستمیک و روماتیسم مفصلی اشاره کرد.

از دیگر مواردی که سبب تضعیف تاندون چهار سر ران می‌شود می‌توان به استفاده از استروئیدها، فلوروکینولون‌ها (یک نوع آنتی‌بیوتیک که سبب پارگی تاندون چهار سر ران می‌شود) و بی‌حرکتی (زمانی که طولانی‌مدت از پاها استفاده نشود تاندون‌ها و ماهیچه‌های حامی زانو انعطاف‌پذیری و قدرتشان را از دست می‌دهند) اشاره کرد.

عمل جراحی

این پارگی عمدتاً بعد از جراحی و دررفتگی زان روی می‌دهد، درست است که این پارگی به‌ندرت روی می‌دهد؛ اما گاهی اتفاق می‌افتد. اغلب افرادی که پارگی تاندون عضله چهار سر ران را تجربه کرده‌اند، نیازمند جراحی هستند. جراحی به شکل ترمیم محل پارگی اتفاق می‌افتد. این عمل هر چه زودتر انجام شود، نتیجه‌بخش‌تر خواهد بود چرا که بافت جوشگاهی در تاندون ایجاد نخواهد شد. تاخیر در درمان سبب فاصله‌گرفتن ۲ طرف پارگی می‌شود و رساندن دو طرف پاره شده کار بسیار دشواری خواهد بود. چنانچه بیش از یک ماه از مدت‌زمان پارگی بگذرد، به‌سختی می‌توان دو سر پاره شده را به هم رساند. متأسفانه در زمان انجام برخی اعمال جراحی هم احتمال دارد به تاندون چهار سر آسیب برسد.

معاینه پزشک برای تشخیص پارگی تاندون چهار سر ران

پزشک معمولاً در زمینه علائم و سلامت عمومی با بیمار صحبت و در مورد سابقه پزشکی از او سؤال می‌کنند. برای مثال از فرد مبتلا خواهد پرسید که آیا در قسمت جلوی زانو قبلاً آسیب‌دیدگی را تجربه کرده است؟ و یا تاکنون آسیبی در قسمت عضلات چهار سر ران دیده است؟ دچار التهاب تاندون چهار سر ران شده یا خیر؟ و به بیماری خاصی مبتلا هست یا نه که سبب آسیب به تاندون چهار سر ران شود؟

بعد از سؤال در این زمینه و بررسی پاسخ‌ها و سوابق پزشکی فرد بیمار، پزشک زانو را به شکل کامل بررسی و معاینه فیزیکی کرده و جهت تعیین علت بروز این مشکل از شما می‌خواهد زانوی خود را باز و بسته کنید. گرچه انجام این کار ممکن است کمی دردناک باشد، اما جهت تشخیص صحیح باید این کار را انجام دهید. شما می­توانید با مراجعه به بنیاد سلامت دکتر حوصله، از علائم گوناگون پارگی تاندون چهار سر و روش­های بهبود آن اطلاع کسب کنید.

سابقه پزشکی و معاینه بالینی

پزشک از طریق معاینه فیزیکی زانو، علایمی مانند درد، سفتی، تورم و ضعف در عضله چهار سر ران را بررسی می‌کند. سپس پزشک ارتوپد فعالیت‌های ورزشی، سابقه پزشکی و علائم و نشانه‌ها را به‌دقت ارزیابی و در مورد آن‌ها از بیمار سؤال می‌پرسد.

آزمایش‌ها تصویربرداری

چنانچه ضرورت داشته باشد پزشک احتمال دارد جهت بررسی بیشتر و دقیق‌تر تاندون و دیگر ساختارهای زانو، از آزمایش‌هایی مانند پرتونگاری (عکس ساده) / سونوگرافی استفاده نماید و در موارد نادر جهت بررسی دقیق‌تر بافت‌های نرم ام‌آرآی را بررسی کند.

روش‌های درمان پارگی تاندون چهار سر ران

امروزه با وجود متخصصین زبده داخلی و دستگاه‌های مجهز امکان درمان پارگی تاندون چهار سر ران به‌راحتی وجود دارد. شیوه درمان این بیماری به‌شدت التهاب و آسیب وارده به تاندون بستگی دارد. با بررسی پزشک تعیین می‌کند از روش جراحی یا غیرجراحی استفاده کند.

درمان غیرجراحی

از این شیوه درمان پارگی تاندون چهار سر ران جهت پارگی‌های ناقص و کوچک استفاده می‌شود با کمک یک بریس که دور زانو و ران و ساق پا می‌بندند زان را به حالت مستقیم نگه داشته و بین ۳ الی ۶ هفته زانو را نمی‌توان خم کرد. پس از این دوران از یک سری نرمش جهت برگشت دامنه حرکت زانو و بهبود عملکرد و تقویت عضله چهار ران استفاده می‌شود تا بیمار خود به اجرای این نوع درمان اقدام کند.

بی‌حرکتی

زمانی که علائم پارگی تاندون چهار سر ران بررسی و پزشک از درمان استراحت یا بی‌حرکتی استفاده کرد در اولین گام جهت درمان پرهیز از انجام فعالیت‌های که سبب شدت یافتن درد می‌شود و استراحت را به فرد بیمار توصیه می‌کند.

فیزیوتراپی

بعد از بررسی علائم پارگی تاندون چهار سر ران زمانی که تورم و درد بیمار در اوایل زمان ابتلا کمی برطرف شد، انجام تمرینات ورزشی به‌صورت روزانه و به شکل صحیح می‌تواند به بیمار توصیه شود. پای خود را باید صاف و بالا نگه دارید تا عضلات چهار سر ران تقویت شود. بعد از گذشت مدت‌زمانی باز شدن بریس سبب حرکت بیشتر و آزادانه دامنه حرکت زانوی بیمار خواهد شد. با بهبود بیشتر، تمرینات تقویتی متعددی برای بیمار توصیه می‌گردد و باید با پزشک صحبت کنید چه زمانی نباید از انجام تمرینات ورزشی استفاده کنید.

درمان با جراحی پارگی تاندون چهار سر ران

بعد از مشاهده علائم پارگی تاندون چهار سر ران چنانچه فرد دچار پارگی کامل تاندون‌ها شده باشد جهت ترمیم تاندون باید از عمل جراحی کمک گرفت. اگر پارگی زیاد باشد یا کم (بعد از تحلیل تاندون‌ها مشخص می‌شود) عمل جراحی به بیمار توصیه می‌شود. البته انجام عمل به شرایط سنی بیمار، سطح عملکرد قبلی او و فعالیت‌های وابسته است.

به‌واسطه جراحی عملیات ترمیم تاندون‌ها شروع شده و تاندون پاره را به قسمت بالای زانو وصل می‌کنند. بعد از آسیب اگر این عمل ترمیم انجام شود شاهد نتیجه بهتری خواهیم بود. به‌واقع ترمیم سریع و زودهنگام سبب می‌شود زانو زخم و سفت نشده و تاندون کوتاه نشود.

بستری‌شدن در بیمارستان

اگر چه ترمیم تاندون بیشتر به شکل سرپایی صورت می‌گیرد؛ بعضی افراد برای مدت‌زمان یک شب بعد از انجام این عمل در بیمارستان بستری می‌شوند و علائم پارگی تاندون چهار سر ران بررسی و جراحی صورت می‌گیرد.

روال جراحی

جراحی ترمیم تاندون زانو با کمک بی‌حسی موضعی انجام می‌شود که در آن بخش تحتانی بدن فرد هیچ حسی ندارد. برخی اوقات هم تنها آن اندامی که قرار است جراحی شود را بی‌حس می‌کنند یا از بیهوشی عمومی برای این عمل کمک می‌گیرند. این مورد از روش‌های درمان پارگی تاندون چهار سر ران به شمار می­رود که تحت شرایط خاص استفاده می­شود.

ملاحظات

پس از عمل جراحی ممکن است این پارگی از کل اندام تحتانی به‌واسطه یک بریس/گچ بلند حمایت شده و زانو را در حالت مستقیم نگه دارد تا زانو خم نشود. در این زمان مریض از عصا جهت راه‌رفتن استفاده می‌کند. پس از آنکه گچ/بریس را خارج کردند پزشک معالج مشخص می‌کند نرمش‌هایی زیر نظر فیزیوتراپ و متخصص ارتوپد صورت گیرد تا قدرت عضلات ران فرد افزایش‌یافته و دامنه حرکتی زانوی وی مجدد بهبود پیدا کند.

عوارض

چنانچه این عارضه در تایم معینی درمان نشود عوارض زیر را مشاهده خواهید کرد:

پارگی تاندون‌ها که با التهاب تاندون کشکک همراه خواهد بود و سبب پارگی کامل و جزئی تاندون‌ها می‌شود و نیازمند درمان‌های جدی‌تری همچون جراحی خواهد بود. بورسیت کشکک را شاهد خواهیم بود. بورس به کیسه‌های پر از مایع گفته می‌شود که در اطراف مفصل‌ها هستند و از اصطکاک میان تاندون و استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند. چنانچه بورس ملتهب شود عارضه بورسیت کشکک ایجاد خواهد شد که سبب ناراحتی و درد زیر زانو می‌شود. عارضه کندرومالاسی کشکک که همراه با درد در قسمت جلوی زانوست و بر اثر تراز ناصحیح کشکک بر روی مفصل زانو ایجاد می‌شود.

توان‌بخشی

بعد از انجام این عمل جهت کنترل درد به برخی داروها و یخ نیاز خواهید داشت. بعد از دو هفته که از زمان جراحی گذشت، بخیه‌ها را با منگنه‌های پوستی در مطب جراح برمی‌دارند. ترمیم آسیب‌ها اغلب با یک بی‌حس‌کننده زانو و یا از طریق گچ‌گیری کل پا انجام می‌شود. از عصا و بریس و واکر هم می‌توانید در این زمان استفاده کنید. بعد از گذشت یک مدت درمانگر یا پزشک بریس را باز خواهد کرد و شما می‌توانید دامنه حرکتی بیشتری داشته باشید و تمرینات تقویتی به برنامه توان‌بخشی شما اضافه شود.

زمان انجام فیزیوتراپی و نوع تمریناتی که قرار است انجام دهید برای هر فرد متفاوت خواهد بود. این برنامه با درنظرگرفتن نوع پارگی، نیازهای فرد و ترمیم از طریق جراحی انجام خواهد گرفت. حدوداً بعد از ۶ ماه به بهبودی کامل می‌رسید. اغلب بیماران مطرح کرده‌اند که ۱۲ ماه به زمان نیاز دارند تا بهبودی و نتیجه‌بخش بودن فعالیت‌های فیزیوتراپی را تجربه کنند.

عواقب

اغلب افراد بعد از بهبودی از پارگی تاندون چهار سر ران می‌توانند به فعالیت‌ها و مشاغل قبلی‌شان برگردند. نیمی از افراد مبتلا اغلب دچار ضعف و درد در قسمت ران می‌شوند. چنانچه ترمیم در افرادی که به جراحی نیاز دارند زودهنگام انجام شود و بلافاصله بعد از آسیب باشد نتیجه بهتری خواهید گرفت.

نتیجه ­گیری

علائم پارگی تاندون چهار سر ران می­توانند باتوجه‌به شرایط جسمی افراد، مختلف باشند. شما باید با مراجعه به پزشک متخصص، از انواع علت­های مختلف رخ‌دادن این مشکل و روش­های بهبود آن اطلاع حاصل کنید تا بتوانید به‌خوبی برای بهبود پارگی تاندون چهار سر ران خود، اقدامات لازم را انجام دهید.