پارگی تاندون کشکک زانو، یکی از شایع‌ترین آسیب‌های تاندون‌های اطراف زانو است. این آسیب معمولاً به دنبال فعالیت‌های ورزشی یا ضربه وارد شده به زانو ایجاد می‌شود. تاندون کشکک زانو، یکی از مهمترین تاندون‌های در ناحیه زانو است که نقش مهمی در انتقال نیروی عضلات چهارسر به کشکک زانو و سپس به قسمت‌های پایینی پا ایفا می‌کند. پارگی این تاندون می‌تواند به‌صورت جزئی یا کامل رخ دهد و باعث ایجاد درد، تورم، کاهش توان حرکتی و ناتوانی در فعالیت‌های روزمره شود.
تشخیص پارگی تاندون کشکک زانو معمولاً با معاینه بالینی و تصویربرداری انجام می‌شود. در این روش‌ها، میزان پارگی و محل آن مشخص می‌گردد. درمان این آسیب بسته به میزان پارگی و عوامل مرتبط با بیمار متفاوت است. در موارد جزئی، درمان محافظه‌کارانه مانند استراحت، یخ درمانی، فیزیوتراپی و استفاده از داروهای ضدالتهاب توصیه می‌شود. در صورت پارگی کامل یا پیشرفت علائم، درمان جراحی موردنیاز است که شامل ترمیم یا بازسازی تاندون آسیب‌دیده است. پس از درمان، فرایند بازتوانی و تقویت عضلات اطراف زانو اهمیت زیادی دارد تا بیمار بتواند به فعالیت‌های روزمره و ورزشی خود بازگردد.
آناتومی تاندون کشکک زانو
تاندون کشکک زانو، یکی از مهمترین ساختارهای آناتومیکی در ناحیه زانو است. این تاندون به طور مستقیم به کشکک زانو متصل بوده و نقش اساسی در انتقال نیروی عضلات چهارسر به کشکک زانو و سپس به قسمت‌های پایینی پا ایفا می‌کند. تاندون کشکک زانو از بخش پایینی عضله چهارسر (که شامل عضله راست رانی، عضله درشت‌نی قدامی، عضله پهن خارجی و عضله پهن داخلی است) شروع می‌شود. این تاندون در ابتدا به‌صورت پهن و نسبتاً ضخیم است و سپس به سمت کشکک زانو باریک و متراکم‌تر می‌شود. در قسمت انتهایی تاندون، الیاف آن به طور متراکم‌تری به کشکک زانو متصل می‌شوند. کشکک زانو یک استخوان کوچک و سه‌وجهی است که در جلوی مفصل زانو قرار گرفته است. تاندون کشکک زانو در قسمت پایینی خود به کشکک زانو می‌چسبد و از آنجا به استخوان درشت‌نی ادامه می‌یابد. این ارتباط بین تاندون، کشکک زانو و استخوان درشت‌نی، موجب انتقال نیروی حرکتی از عضلات چهارسر به ناحیه پا می‌شود.
علاوه بر تاندون کشکک زانو، چندین ساختار آناتومیکی دیگر نیز در اطراف زانو وجود دارند که در حفظ ثبات و حرکت طبیعی این مفصل نقش دارند. از جمله این ساختارها می‌توان به رباط‌های جانبی، کپسول مفصلی، بورس‌های اطراف زانو و عضلات اطراف این مفصل اشاره کرد. هرگونه آسیب یا اختلال در هر یک از این ساختارها می‌تواند باعث ایجاد مشکلات حرکتی و درد در ناحیه زانو شود.
انواع پارگی تاندون کشکک
پارگی‌های تاندون کشکک زانو طیف وسیعی از آسیب‌های جزئی تا کامل را شامل می‌شوند که هر کدام نیازمند رویکرد درمانی متفاوتی هستند. تشخیص دقیق نوع پارگی توسط متخصصان پزشکی و انتخاب درمان مناسب بسیار مهم است تا به بهبودی کامل و حفظ عملکرد طبیعی زانو منجر شود. در ادامه به بررسی انواع پارگی تاندون کشکک می‌پردازیم. شما میتوانید با مراجعه به بنیاد سلامت دکتر حوصله، به خوبی از انواع پارگی تاندون و روشهای بهبود آن اطلاع کسب کنید.
پارگی‌های جزئی
پارگی‌های جزئی تاندون کشکک زانو شامل آسیب‌های محدود به بخشی از ضخامت تاندون است. در این نوع پارگی‌ها، الیاف تاندونی به طور کامل پاره نشده و بخشی از تاندون سالم باقی‌مانده است. پارگی‌های جزئی ممکن است در نتیجه ضربه مستقیم به ناحیه زانو، انجام فعالیت‌های ورزشی شدید، یا استفاده بیش از حد از این تاندون ایجاد شوند. علائم این نوع پارگی‌ها شامل درد، تورم و محدودیت حرکتی در ناحیه زانو است. اغلب این پارگی‌ها با درمان‌هایی مانند استراحت، یخ درمانی و فیزیوتراپی بهبود می‌یابند.
پارگی‌های کامل
پارگی‌های کامل تاندون کشکک زانو به معنای جدایی کامل الیاف تاندونی و قطع ارتباط بین عضله چهارسر و کشکک زانو است. این نوع پارگی‌ها معمولاً در نتیجه ضربات شدید یا نیروهای بسیار قوی وارد بر ناحیه زانو ایجاد می‌شوند. در پارگی‌های کامل، علائم شدیدتری مشاهده می‌شود که شامل درد شدید، تورم، کبودی، عدم توانایی در راه‌رفتن و اختلال در حرکت زانو است. درمان این نوع پارگی‌ها معمولاً شامل جراحی برای ترمیم تاندون و بازسازی اتصال آن به کشکک زانو است. بهبودی کامل پس از چنین جراحی‌هایی ممکن است چندین ماه به طول بینجامد و نیازمند فیزیوتراپی و توان‌بخشی مناسب است.
علت پارگی تاندون
پارگی تاندون کشکک زانو می‌تواند ناشی از دو علت اصلی باشد که آسیب‌دیدگی و ضعف تاندون هستند:
آسیب‌دیدگی تاندون
یکی از شایع‌ترین علل پارگی تاندون کشکک زانو، آسیب‌های ناشی از ضربات و نیروهای وارد بر این ناحیه است. ضربات مستقیم به زانو، سقوط از ارتفاع، یا نیروهای شدید اعمال شده بر زانو در طی فعالیت‌های ورزشی شدید می‌تواند باعث پارگی تاندون شود. این نوع آسیب‌ها معمولاً منجر به پارگی‌های کامل تاندون می‌شوند. در این موارد، ممکن است علاوه بر پارگی تاندون، آسیب‌های دیگری نیز به ساختارهای اطراف زانو وارد شود.
ضعف تاندون
گاهی اوقات، پارگی تاندون کشکک زانو بدون هیچ آسیب مشخصی نیز رخ می‌دهد. این نوع پارگی‌ها معمولاً به دلیل ضعف و تحلیل تدریجی تاندون است. عواملی مانند افزایش سن، بیماری‌های زمینه‌ای (مانند دیابت)، استفاده طولانی‌مدت از داروهایی که باعث تضعیف بافت‌های پیوندی می‌شوند (مانند کورتیکواستروئیدها)، یا عدم تناسب بین قدرت عضلات چهارسر و فعالیت‌های ورزشی می‌توانند باعث تحلیل تدریجی و ضعیف‌شدن تاندون کشکک زانو شوند. پارگی‌های ناشی از ضعف تاندون معمولاً جزئی‌تر بوده و برای بهبودی نیازمند درمان و مراقبت‌های ویژه هستند. درهرصورت، تشخیص دقیق علت پارگی تاندون توسط متخصصان پزشکی و انتخاب درمان مناسب بسیار مهم است تا به بهبودی سریع‌تر و پیشگیری از عوارض احتمالی کمک شود.
علائم پارگی تاندون
پارگی تاندون کشکک زانو، یک آسیب شایع در ناحیه زانو است که بر اثر کشش یا ضربه به این منطقه ایجاد می‌شود. تاندون کشکک زانو یکی از مهمترین ساختارهای نگهدارنده و حرکتی زانو محسوب می‌شود که نقش مهمی در حرکت و ثبات این مفصل ایفا می‌کند. علائم پارگی تاندون کشکک زانو عبارت‌اند از:
- درد شدید در ناحیه جلوی زانو که به هنگام فعالیت‌های ورزشی یا حرکات خم و راست کردن زانو تشدید می‌شود.
- تورم و حساسیت در ناحیه تاندون کشکک زانو
- کاهش دامنه حرکتی زانو و ضعف عضلانی در اندام تحتانی
- گاهی اوقات، احساس ناپایداری و عدم اطمینان در هنگام راه‌رفتن و فعالیت‌های روزمره
- در موارد پارگی کامل تاندون، ممکن است قادر به راه‌رفتن نباشید
معاینه پزشک
پزشک با انجام معاینه فیزیکی، به بررسی علائم و نشانه‌های پارگی تاندون کشکک زانو می‌پردازد. او با لمس ناحیه آسیب‌دیده، میزان درد و حساسیت را ارزیابی و سپس با انجام حرکات ویژه، دامنه حرکتی و ثبات زانو را بررسی می‌کند.
آزمایش‌های تصویربرداری
در صورت شک به پارگی تاندون کشکک زانو، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سونوگرافی یا MRI را درخواست کند. این آزمایش‌ها به تشخیص دقیق میزان و محل پارگی تاندون کمک می‌کنند و همچنین وجود سایر آسیب‌های احتمالی در زانو را بررسی می‌نمایند.
درمان پارگی تاندون کشکک
درمان پارگی تاندون کشکک شامل دو رویکرد اصلی است که عمومأ درمان غیرجراحی و درمان جراحی هستند و هر یک از این رویکردها با اهداف و روشهای مختلفی اجرا می‌شوند.
درمان غیرجراحی
درمان غیرجراحی پارگی تاندون کشکک شامل موارد زیر است:
عدم تحرک
در این روش، پا در وضعیت استراحت قرار داده می‌شود تا به تاندون آسیب‌دیده فرصت بهبودی داده شود. این امر معمولاً به کمک گچ‌گیری یا استفاده از دستگاه ثابت‌کننده انجام می‌شود. مدت‌زمان این مرحله بسته به‌شدت آسیب‌دیدگی متفاوت است و معمولاً از ۲ تا ۶ هفته طول می‌کشد.
فیزیوتراپی
پس از مرحله عدم تحرک، به‌منظور بازیابی قدرت، دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری تاندون، برنامه فیزیوتراپی آغاز می‌شود. این برنامه شامل تمرینات کششی، تقویتی و حرکات دامنه حرکتی است که توسط متخصص فیزیوتراپی طراحی و اجرا می‌شود. طول دوره فیزیوتراپی نیز بسته به شرایط بیمار متفاوت است و ممکن است از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.
درمان دارویی
در کنار عدم تحرک و فیزیوتراپی، ممکن است از داروهایی مانند ضد التهاب‌ها، استروئیدها یا مسکن‌ها برای کاهش درد و التهاب استفاده شود.
درمان جراحی
درصورتی‌که درمان غیرجراحی موفقیت‌آمیز نباشد یا پارگی تاندون شدید باشد، درمان جراحی مدنظر قرار می‌گیرد که به‌طورکلی، درمان جراحی پارگی تاندون کشکک شامل موارد زیر است:
ترمیم جراحی
در این روش، جراح با برش‌های جراحی به محل پارگی تاندون دسترسی پیدا کرده و با بخیه‌های مناسب، تاندون آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند. این روش معمولاً برای پارگی‌های کامل تاندون یا پارگی‌های شدید استفاده می‌شود.
پیوند تاندونی
در برخی موارد، به دلیل شدت آسیب، امکان ترمیم مستقیم تاندون وجود ندارد. در این صورت، از تاندون‌های دیگر (مانند تاندون عضله همسترینگ) برای پیوند به محل آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
عمل‌های تکمیلی
در برخی موارد، ممکن است عمل‌های تکمیلی دیگری مانند کشیدن تاندون‌ها، ترمیم غضروف‌های کشکک یا استخوان‌ها نیز لازم باشد.
پس از جراحی، دوره‌های عدم تحرک و سپس فیزیوتراپی برای بازتوانی مانند درمان غیرجراحی انجام می‌شود. طول دوره بهبودی پس از جراحی نیز بسته به شرایط بیمار متفاوت است و ممکن است از چند ماه تا یک سال طول بکشد.
مراحل عمل تاندون کشکک
عمل تاندون کشکک که به‌عنوان جراحی تاندون پلا نیز شناخته می‌شود، یک روش جراحی است که برای ترمیم و بازسازی تاندون کشکک پاتلا در افرادی که دچار آسیب یا پارگی آن شده‌اند، انجام می‌شود. این جراحی معمولاً در افرادی که درد مزمن زانو دارند و به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده‌اند، در نظر گرفته می‌شود. مراحل این عمل معمولاً شامل چندین مرحله کلیدی است. ابتدا، بیمار تحت بی‌هوشی عمومی یا محلی قرار می‌گیرد. پس از بی‌هوشی، جراح برشی در ناحیه زانو ایجاد می‌کند تا به تاندون کشکک دسترسی پیدا کند. پس از دسترسی به تاندون، جراح بادقت بافت‌های آسیب‌دیده و هر گونه زخم یا عفونی را برطرف می‌کند.
سپس، تاندون آسیب‌دیده بررسی می‌شود و جراح بسته به‌شدت آسیب، ممکن است از پیوندهای استخوانی و یا تاندون‌های دیگر استفاده کند تا تاندون کشکک را ترمیم و تقویت کند. اگر پارگی تاندون وجود داشته باشد، جراح می‌تواند از تکنیک‌های بخیه خاصی استفاده کند تا بافت را به‌درستی به هم متصل کند. در بعضی موارد، جراح ممکن است نیاز به استفاده از ابزارهای کمکی مانند پیچ یا میخ داشته باشد تا تاندون به‌درستی در محل خود ثابت شود. پس از اتمام مراحل ترمیم، ناحیه جراحی بادقت بسته می‌شود و بخیه‌ها یا منجیدها برای جلوگیری از عفونت و تسریع بهبودی استفاده می‌شود. بیمار پس از عمل به بخش بهبود منتقل می‌شود و تحت نظارت قرار می‌گیرد تا از سلامتی او اطمینان حاصل شود. بعد از جراحی، فیزیوتراپی و تمرین‌های توان‌بخشی نقش مهمی در روند بهبودی دارد. فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف زانو و افزایش دامنه حرکتی بسیار اهمیت دارد. بیمار باید به‌تدریج فعالیت‌های خود را شروع کند و استفاده از زانوبندها در مراحل اولیه به کاهش بار بر روی زانو کمک می‌کند.
تکنیک جدید برای ترمیم تاندون کشکک
در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه ترمیم تاندون کشکک صورت‌گرفته است. یکی از تکنیک‌های جدید و امیدبخش، استفاده از لنگرهای بخیه (suture anchors) است. این روش جراحی، در آن جراحان از ایمپلنت‌های فلزی کوچکی به‌عنوان لنگرهای بخیه استفاده می‌کنند تا تاندون را مستقیماً به استخوان متصل نمایند. این رویکرد به این معنی است که دیگر نیاز به ایجاد سوراخ در کاسه زانو نیست. این تکنیک هنوز خیلی نوپا است و محققان در حال جمع‌آوری داده‌ها درباره اثربخشی و نتایج آن هستند. اکثر تحقیقات ارتوپدی در مورد ترمیم تاندون کشکک تاکنون بر روش ترمیم با استفاده از بخیه در سوراخ‌های ایجادشده در کاسه زانو متمرکز بوده است.
گاهی اوقات، جراحان به‌منظور محافظت بیشتر از عمل ترمیم، از سیم، بخیه یا کابل یاری می‌جویند تا در طول دوره بهبودی تاندون، کاسه زانو را در جای خود ثابت کند. اگر جراح این کار را بکند، ممکن است لازم باشد که در یک عمل برنامه‌ریزی‌شده دیگر، این سیم‌ها یا کابل‌ها خارج شوند. جراح قبل از عمل، درباره نیاز به این محافظت اضافی صحبت خواهد کرد. گاهی اوقات، جراحان برای حفاظت بیشتر در حین جراحی این تصمیم را می‌گیرند. دلیل این تصمیم آن است که می‌بینند آسیب تاندون بیش از حد انتظار است، یا پارگی آن گسترده‌تر است.
معمولاً، جراح پیش از اقدام به عمل، در موردنیاز به این محافظت جدی با بیمار صحبت می‌کند. بااین‌وجود، در برخی مواقع، جراحان این تصمیم را در حین جراحی می‌گیرند، زیرا متوجه می‌شوند که آسیب تاندون بیش از حد انتظار بوده یا پارگی آن خیلی گسترده رخ‌داده است. در مواردی که تاندون قبل از جراحی خیلی کوتاه باشد، اتصال مجدد آن به کاسه زانو سخت خواهد بود. در این شرایط، جراح ممکن است نیاز به استفاده از پیوند بافت داشته باشد تا طول تاندون را افزایش دهد. این پیوند، گاهی اوقات استفاده از بافت اهدایی (آلوگرافت) است.
عوارض عمل تاندون کشکک
عمل تاندون کشکک یکی از رایج‌ترین جراحی‌های ارتوپدی است که برای درمان مشکلات مربوط به این تاندون انجام می‌شود. بااین‌وجود، همانند هر عمل جراحی، ممکن است عوارض و عوارض جانبی نیز به همراه داشته باشد. یکی از اصلی‌ترین عوارض این عمل، درد و تورم در ناحیه عمل است که می‌تواند تا چند هفته پس از جراحی ادامه یابد. در برخی موارد، ممکن است خشکی و سختی در حرکات زانو و ران نیز ایجاد شود که نیاز به دوره‌های توان‌بخشی و فیزیوتراپی دارد. در موارد نادر، عفونت محل جراحی یا آسیب به اعصاب و عروق اطراف نیز گزارش شده است. همچنین، در برخی بیماران، جداشدن یا پارگی مجدد تاندون کشکک پس از جراحی رخ می‌دهد که نیازمند اقدامات درمانی بیشتر است.
عواقب پارگی تاندون کشکک زانو
پارگی تاندون کشکک زانو یکی از آسیب‌های شایع در ناحیه زانو است که می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد. این تاندون نقش مهمی در حرکات زانو و انتقال نیرو از عضله چهارسر به کشکک ایفا می‌کند، بنابراین آسیب آن می‌تواند به محدودیت حرکتی و ضعف عضلانی منجر شود. در صورت بروز پارگی تاندون کشکک، معمولاً فرد احساس درد شدید، تورم و محدودیت در حرکت زانو خواهد داشت. در موارد جزئی‌تر، ممکن است فقط بروز درد و تندرنس در ناحیه کشکک باشد. اما در پارگی‌های کامل، کشکک معمولاً قابل‌لمس نبوده و انجام حرکات فعال زانو بسیار دشوار خواهد بود. اگر پارگی به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب انجام نگیرد، می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری شود. یکی از مهمترین این عوارض، نقص در عملکرد زانو است. به دلیل نقش کلیدی تاندون کشکک در حرکات زانو، آسیب آن می‌تواند باعث محدودیت شدید در خم و راست کردن زانو شده و توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره را دچار مشکل کند.
همچنین، پارگی تاندون کشکک می‌تواند به ضعف عضله چهارسر نیز منجر شود. این عضله مهمترین عضله درگیر در حرکات زانو محسوب می‌شود و آسیب به تاندون کشکک، به‌تدریج باعث ضعف این عضله نیز خواهد شد. نتیجه آن، کاهش توانایی فرد در حرکات وابسته به زانو مانند راه‌رفتن، دویدن و پریدن خواهد بود. در موارد شدیدتر، پارگی تاندون کشکک می‌تواند به آرتروز زودرس در مفصل زانو نیز بینجامد. به دلیل اختلال در تعادل نیروها و فشار غیرطبیعی وارد بر مفصل، تخریب زودرس غضروف و ایجاد استئوآرتریت در زانو محتمل خواهد بود. این عارضه نیاز به اقدامات درمانی گسترده‌تر مانند جراحی‌های مفصلی را به همراه خواهد داشت؛ لذا شناسایی و درمان به‌موقع پارگی تاندون کشکک بسیار مهم است تا از بروز این عوارض جدی جلوگیری شود. در صورت بروز هرگونه درد، تورم یا محدودیت حرکتی در ناحیه زانو، حتماً باید با پزشک متخصص مراجعه و معاینه شد تا در صورت نیاز، اقدامات درمانی مناسب انجام شود.
توان‌بخشی
پس از جراحی زانو، مدیریت درد حیاتی است. استفاده از یخ و داروهای مسکن می‌تواند در کاهش درد مؤثر باشد. پس از حدود ۲ هفته، بخیه‌ها یا گیره‌های پوستی برداشته می‌شوند. برای محافظت از زانوی ترمیم‌شده، احتمالاً از تثبیت‌کننده زانو یا گچ سراسری استفاده خواهد شد. شروع وزن‌گذاری با روش toe touch توصیه می‌شود که بدین معنی است که با پنجه پا به‌آرامی زمین را لمس می‌کنید و وزن را به‌تدریج افزایش می‌دهید. طی ۲ تا ۴ هفته، پا می‌تواند به‌تدریج تا ۵۰% از وزن بدن را تحمل کند و پس از ۴ تا ۶ هفته، باید قادر به تحمل کامل وزن بدن باشد.
با پیشرفت بهبودی، بریس برداشته می‌شود تا دامنه حرکت بیشتری فراهم گردد. تمرینات تقویتی به برنامه توان‌بخشی افزوده خواهد شد. در برخی موارد، پروتکل حرکت فوری هم تجویز می‌شود که رویکردی تهاجمی‌تر است، اما این رویکرد برای همه بیماران مناسب نیست. اکثر جراحان، حرکت بلافاصله پس از جراحی را توصیه می‌کنند.
جمع‌بندی
به‌طورکلی، پارگی تاندون کشکک زانو یکی از شایع‌ترین آسیب‌های مرتبط با زانو است و عمدتاً به دلیل اعمال فشار زیاد بر زانو یا حرکات ناگهانی و سریع ایجاد می‌شود. عوامل مهم در تشخیص این عارضه نیز شامل درد، تورم، محدودیت حرکتی و عدم تحمل وزن است. در بررسی‌های تصویربرداری، آسیب‌های رباط‌ها و منیسک‌ها مشخص می‌شوند. درمان پارگی تاندون کشکک زانو بسته به‌شدت آسیب متفاوت است و می‌تواند شامل استراحت، بستن بانداژ، فیزیوتراپی و گاهی جراحی باشد. هدف اصلی درمان، بازیابی کامل عملکرد مفصل و بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی خواهد بود.
