| محل قرار گیری | زیر اسکاپولا |
| سر ثابت | توبروزیتی کوچک هومروس |
| سر متحرک | حفره زیر اسکاپولا |
| خون رسانی | شریان ساب‌اسکاپولاریس |
| عصب رسانی | اعصاب ساب‌اسکاپولاریس بالا و پایین |
| عملکرد | چرخش داخلی شانه |
مقدمه
عضله ساب‌اسکاپولاریس (Subscapularis) یکی از عضلات کلیدی در ناحیه شانه است که در ساختار روتاتور کاف قرار دارد و نقش حیاتی درحرکت و ثبات شانه ایفا می‌کند. این عضله به‌طور خاص مسئول چرخش داخلی شانه بوده و به حفظ موقعیت استخوان بازو در حفره شانه کمک می‌کند. در این مقاله به تحلیل اجزای مختلف عضله ساب‌اسکاپولاریس خواهیم پرداخت. ابتدا محل قرارگیری این عضله را بررسی میکنیم و سپس به سر ثابت و متحرک آن، سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی، عملکرد آن از منظر آناتومی و بیومکانیک، آسیب‌های ممکن و دلایل بروز این آسیب‌ها پرداخته و درنهایت بهترین حرکات برای تقویت این عضله را معرفی خواهیم کرد.با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.
عضله ساب‌اسکاپولاریس چیست؟
عضله ساب‌اسکاپولاریس یکی از عضلات مهم و بنیادی در ناحیه شانه است که بخش عمده‌ای از آن در زیر اسکاپولا (کتف) قرار دارد و بخش دیگر آن به توبروزیتی کوچک هومروس متصل می‌شود. این عضله جزئی از گروه عضلات روتاتور کاف است که به تثبیت مفصل شانه کمک می‌کند و به‌ویژه درحرکت‌های چرخشی شانه نقش کلیدی دارد. عمل اصلی این عضله چرخش داخلی شانه است، به این معنی که بازو را به سمت داخل می‌چرخاند. علاوه بر این، عضله ساب‌اسکاپولاریس به حفظ استحکام و ثبات مفصل شانه کمک می‌کند و در زمان‌های حرکت بازو به سمت بالا یا حرکات پیچیده‌تر شانه به‌ویژه در ورزش‌های سنگین، نقش حیاتی دارد.
این عضله به دلیل قرارگیری‌اش در قسمت داخلی شانه و در تماس با چندین ساختار مهم دیگر، در طول فعالیت‌های بدنی به‌ویژه در ورزش‌هایی مانند شنا، وزنه‌برداری و فوتبال، تحت‌فشار زیادی قرار می‌گیرد. به‌طور خاص، آسیب به ساب‌اسکاپولاریس می‌تواند موجب کاهش دامنه حرکتی شانه شود. آسیب‌هایی مانند پارگی تاندون یا التهاب می‌تواند عملکرد این عضله را تحت تأثیر قرار دهد و به‌ویژه در افرادی که به‌طور مداوم از شانه خود در فعالیت‌های ورزشی یا حرفه‌ای استفاده می‌کنند، شایع است.
با توجه به اهمیت این عضله در عملکرد شانه، تقویت آن برای حفظ سلامت و عملکرد بهینه شانه بسیار مهم است. تمرینات مختلفی وجود دارند که می‌توانند به تقویت ساب‌اسکاپولاریس کمک کنند و از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری نمایند. تمرینات خاصی که شامل چرخش داخلی شانه و تقویت عضلات اطراف آن هستند، می‌توانند به بهبود کارایی این عضله کمک کنند و درنتیجه مانع از بروز مشکلات شانه در آینده شوند. در این راستا، شناخت درست عملکرد و آسیب‌های این عضله برای افرادی که به ورزش‌های سنگین می‌پردازند یا در شغل‌هایی که نیاز به استفاده زیاد از شانه دارند، ضروری است.
محل قرارگیری عضله ساب‌اسکاپولاریس
عضله ساب‌اسکاپولاریس در ناحیه داخلی اسکاپولا قرار دارد و به‌طور خاص در حفره زیر اسکاپولا (subscapular fossa) قرار دارد. این موقعیت به عضله امکان می‌دهد تا از نزدیک با سایر ساختارهای مفصل شانه ارتباط برقرار کند و نقش مهمی در حرکات این ناحیه ایفا نماید. درواقع، این عضله به‌عنوان یکی از اجزای روتاتور کاف عمل می‌کند و در تثبیت و چرخش داخلی مفصل شانه مؤثر است.
قسمت فوقانی عضله ساب‌اسکاپولاریس از حفره زیر اسکاپولا منشأ گرفته و به توبروزیتی کوچک هومروس متصل می‌شود. این عضله به‌ویژه در هنگام چرخش داخلی شانه فعالیت می‌کند. به همین دلیل، موقعیت آن در داخل اسکاپولا و اتصال آن به هومروس موجب تسهیل عملکرد آن در هنگام حرکت‌های مختلف شانه می‌شود.
وجود این عضله در چنین موقعیتی در بدن، نه‌تنها درحرکت شانه بلکه در استحکام و پایداری مفصل شانه نیز مؤثر است. آسیب یا اختلال در عملکرد عضله ساب‌اسکاپولاریس می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر دامنه حرکتی شانه داشته باشد.
بررسی سر ثابت ساب اسکاپولاریس
سر ثابت عضله ساب‌اسکاپولاریس به توبروزیتی کوچک هومروس متصل است و این اتصال یکی از عوامل اصلی در پایداری مفصل شانه به‌شمار می‌رود. هنگامی‌که عضله ساب‌اسکاپولاریس منقبض می‌شود، سر ثابت آن‌که به استخوان هومروس وصل است، به‌عنوان نقطه اتصالی عمل می‌کند تا حرکت شانه را در حین چرخش داخلی کنترل و هدایت کند. این بخش از عضله به‌طور مؤثری نقش مهمی در جلوگیری از جابجایی نامناسب سر استخوان بازو در مفصل شانه دارد.
با توجه به اینکه سر ثابت عضله به توبروزیتی کوچک هومروس متصل است، این اتصال به عضله کمک می‌کند تا در حرکات چرخشی شانه به‌ویژه در هنگام چرخش داخلی عمل کند. این ویژگی برای انجام حرکات ورزشی و فعالیت‌های روزمره که نیاز به چرخش بازو دارند، بسیار مهم است. سر ثابت این عضله موجب می‌شود که شانه در حالت پایدار باقی بماند، به‌ویژه زمانی که بازو درحرکت است و فشار زیادی به آن وارد می‌شود.
در شرایط آسیب یا ضعف عضله ساب‌اسکاپولاریس، سر ثابت آن قادر به انجام عملکرد خود به‌طور کامل نخواهد بود که می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند التهاب یا کاهش دامنه حرکتی در شانه شود. تقویت و حفظ عملکرد مناسب این قسمت از عضله ساب‌اسکاپولاریس به جلوگیری از آسیب‌های شانه کمک کرده و به حفظ توانایی حرکتی آن در طول زمان می‌انجامد.
بررسی سر متحرک ساب اسکاپولاریس
سر متحرک عضله ساب‌اسکاپولاریس از حفره زیر اسکاپولا منشأ می‌گیرد و در طول حرکت‌های چرخشی و پیچشی شانه فعال است. این بخش از عضله به‌ویژه در هنگام چرخش داخلی شانه و حفظ ثبات مفصل شانه اهمیت دارد. سر متحرک به بازو کمک می‌کند تا درحرکت‌های گوناگون شانه در مسیرهای مختلف به‌طور مؤثری عمل کند.
با توجه به موقعیت سر متحرک این عضله، در فعالیت‌های مختلفی که نیاز به دامنه حرکتی بالا و کنترل دقیق دارند، این بخش از عضله نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند. هنگامی‌که این عضله به‌درستی عمل می‌کند، حرکت‌های شانه به‌طور هماهنگ و بدون فشار اضافی انجام می‌شوند.
در صورت آسیب یا اختلال در عملکرد سر متحرک ساب‌اسکاپولاریس، ممکن است شانه دچار محدودیت حرکتی شود. این آسیب‌ها می‌توانند باعث کاهش توانایی در چرخش داخلی شانه و محدودیت در انجام حرکت‌های پیچیده شانه‌ای شوند. تقویت سر متحرک این عضله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از بروز این مشکلات جلوگیری شود.
سیستم عصب‌رسانی ساب اسکاپولاریس
عضله ساب‌اسکاپولاریس از طریق اعصاب ساب‌اسکاپولاریس بالا و پایین عصب‌رسانی می‌شود. این اعصاب از شبکه براکیال منشأ می‌گیرند و به عضله اجازه می‌دهند که به‌طور مؤثر حرکت و انقباضات خود را در شانه کنترل کند. ازآنجاکه این عضله نقش مهمی درحرکت‌های پیچیده شانه و چرخش داخلی دارد، عصب‌رسانی به آن برای عملکرد صحیح بسیار حیاتی است. آسیب به این اعصاب می‌تواند منجر به اختلال درحرکت شانه و کاهش دامنه حرکتی آن شود.
اعصاب ساب‌اسکاپولاریس از ریشه‌های عصبی C5 و C6 در شبکه براکیال منشأ می‌گیرند و به‌طور مستقیم به عضله ساب‌اسکاپولاریس می‌رسند. این اتصال عصب و عضله به عضله اجازه می‌دهد تا در انجام حرکات خاص شانه که نیاز به چرخش داخلی دارند، فعال شود. هنگامی‌که این اعصاب به هر دلیلی دچار آسیب شوند، ممکن است عملکرد عضله به‌طور قابل‌توجهی مختل شود و این می‌تواند باعث بروز مشکلاتی درحرکت شانه و فعالیت‌های روزمره شود.
عصب‌رسانی صحیح به عضله ساب‌اسکاپولاریس برای حفظ عملکرد شانه در بلندمدت اهمیت ویژه‌ای دارد. هرگونه آسیب به این اعصاب می‌تواند موجب ضعف و کاهش توانایی در انجام حرکات پیچیده شانه‌ای شود؛ بنابراین، تشخیص سریع مشکلات عصب‌رسانی به‌موقع آن می‌تواند از آسیب‌های شدیدتر جلوگیری کرده و عملکرد شانه را بهبود بخشد.
سیستم خون‌رسانی ساب اسکاپولاریس
سیستم خون‌رسانی عضله ساب‌اسکاپولاریس به‌وسیله شریان ساب‌اسکاپولاریس تأمین می‌شود که از شریان زیرترقوه‌ای منشأ می‌گیرد. این شریان خون غنی از اکسیژن را به ناحیه شانه و عضلات مختلف، ازجمله ساب‌اسکاپولاریس، منتقل می‌کند. درنتیجه، خون‌رسانی مناسب به این عضله برای عملکرد صحیح آن اهمیت زیادی دارد و هرگونه اختلال در جریان خون می‌تواند باعث مشکلاتی مانند ضعف عضلانی و کاهش عملکرد شانه شود.
با توجه به اینکه شریان ساب‌اسکاپولاریس نقش حیاتی در تغذیه عضلات شانه دارد، اختلالات در این شریان، مانند انسداد یا تنگی، می‌تواند عملکرد عضلات را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل معمولاً به‌ویژه در افرادی که در فعالیت‌های ورزشی شدید یا حرفه‌ای درگیر هستند، می‌تواند اثرات منفی داشته باشد. عدم خون‌رسانی کافی باعث کاهش قدرت و دامنه حرکتی عضله ساب‌اسکاپولاریس خواهد شد.
برای حفظ عملکرد مناسب این عضله و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از کاهش خون‌رسانی، مراقبت‌های ویژه‌ای باید انجام شود. تمرینات ورزشی منظم و سبک زندگی سالم می‌توانند به بهبود جریان خون در ناحیه شانه و تقویت عضلات کمک کنند. این اقدامات به عضله ساب‌اسکاپولاریس کمک می‌کنند تا عملکرد بهینه خود را در بلندمدت حفظ کند.
عملکرد ساب اسکاپولاریس ازنظر آناتومی
عملکرد عضله ساب‌اسکاپولاریس ازنظر آناتومی به چرخش داخلی شانه و تثبیت مفصل شانه مربوط می‌شود. این عضله به‌طور خاص درحرکت‌های چرخشی و پیچشی شانه نقش حیاتی دارد. هنگام انجام حرکات پیچیده، مانند چرخش بازو به سمت داخل، ساب‌اسکاپولاریس کمک می‌کند تا سر استخوان بازو در موقعیت درست خود باقی بماند و از جابجایی غیرطبیعی آن جلوگیری کند. به همین دلیل، این عضله به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی روتاتور کاف عمل می‌کند.
علاوه بر چرخش داخلی، عضله ساب‌اسکاپولاریس به استحکام مفصل شانه کمک می‌کند. بااتصال به توبروزیتی کوچک هومروس، این عضله درحرکت‌های سنگین و فشارهای وارده به شانه مؤثر است. عملکرد دقیق و هماهنگ این عضله موجب می‌شود تا شانه در برابر حرکات ناگهانی و نیروهای شدید مقاوم باشد. همچنین، به‌واسطه قرارگیری در ناحیه داخلی شانه، ساب‌اسکاپولاریس می‌تواند دیگر عضلات اطراف شانه را به شکلی هماهنگ و مؤثر هدایت کند.
عملکرد ساب اسکاپولاریس ازنظر بیومکانیک
ازنظر بیومکانیکی، عضله ساب‌اسکاپولاریس به‌طور مستقیم در چرخش داخلی بازو و شانه نقش دارد. این عضله از حفره زیر اسکاپولا به توبروزیتی کوچک هومروس متصل می‌شود و هنگامی‌که منقبض می‌شود، باعث می‌شود که بازو به سمت داخل چرخش پیدا کند. در فعالیت‌های روزمره و ورزشی که شامل چرخش شانه است، ساب‌اسکاپولاریس به حفظ پایداری مفصل شانه و هماهنگی دقیق حرکات کمک می‌کند.
علاوه بر این، ساب‌اسکاپولاریس به‌عنوان عضله‌ای تثبیت‌کننده برای مفصل شانه عمل می‌کند. در حین انجام حرکات پیچشی یا فشارهای بالا، این عضله کمک می‌کند که سر استخوان بازو به‌طور صحیح در حفره شانه باقی بماند و از جابجایی غیرطبیعی آن جلوگیری کند. این ویژگی بیومکانیکی به شانه اجازه می‌دهد که در هنگام انجام حرکات متنوع مانند بالا بردن بازو یا چرخش‌های سریع، به‌طور مؤثر و بدون آسیب عمل کند.
آسیب‌های ساب اسکاپولاریس
آسیب‌های عضله ساب‌اسکاپولاریس معمولاً به پارگی تاندون، التهاب یا کشیدگی عضله مربوط می‌شود. این آسیب‌ها می‌توانند به دلیل حرکات تکراری شانه، فشار زیاد بر شانه یا آسیب‌های ورزشی ایجاد شوند. پارگی تاندون ساب‌اسکاپولاریس باعث محدودیت درحرکت شانه می‌شود. همچنین، التهاب این عضله ممکن است به‌دلیل استفاده نادرست یا فعالیت‌های ورزشی سنگین به وجود آید که می‌تواند موجب کاهش قدرت عضله و دامنه حرکتی شانه گردد.
دلایل بروز آسیب‌های ساب اسکاپولاریس
آسیب‌های عضله ساب‌اسکاپولاریس معمولاً به دلیل استفاده نادرست یا فشار زیاد در طول زمان بروز می‌کنند. فعالیت‌های ورزشی سنگین یا حرکات تکراری شانه می‌توانند باعث کشیدگی یا پارگی تاندون این عضله شوند. علاوه بر این، شرایطی مانند التهاب تاندون یا ساییدگی‌های مزمن نیز می‌توانند به آسیب‌دیدگی ساب‌اسکاپولاریس منجر شوند. آسیب‌های شانه ناشی از ضعف عضلات یا بی‌ثباتی مفصل شانه نیز از دیگر دلایل رایج آسیب به این عضله هستند.
بهترین حرکات برای تقویت عضله ساب‌اسکاپولاریس
برای تقویت عضله ساب‌اسکاپولاریس، تمرینات چرخش داخلی شانه بهترین انتخاب هستند. این تمرینات به‌ویژه برای تقویت عضلات روتاتور کاف که ساب‌اسکاپولاریس یکی از آن‌هاست، بسیار مفید هستند. یکی از تمرینات مؤثر چرخش داخلی با باند مقاومتی است که در آن باندی دوردست بسته می‌شود و بازو به سمت داخل چرخش پیدا می‌کند. این حرکت با شدت‌های مختلف انجام می‌شود و به تقویت عضله کمک می‌کند.
علاوه بر آن، چرخش داخلی با دمبل نیز از دیگر تمرینات مفید برای ساب‌اسکاپولاریس است. در این حرکت، دمبلی در دست گرفته می‌شود و با زاویه مناسب، بازو به سمت داخل چرخش داده می‌شود. این تمرین به تقویت تاندون‌های عضله ساب‌اسکاپولاریس کمک می‌کند و در بهبود عملکرد شانه مؤثر است. برای این تمرین، رعایت وضعیت مناسب بدن و اجتناب از حرکت‌های ناگهانی اهمیت دارد.
حرکت پلانتار با کشش نیز یک تمرین مکمل برای تقویت ساب‌اسکاپولاریس است. در این حرکت، با کشش و استفاده از ابزارهایی مانند کش‌های مقاومتی، عضله ساب‌اسکاپولاریس در وضعیت کشش قرار می‌گیرد و تقویت می‌شود. این نوع تمرینات علاوه بر تقویت عضله، به بهبود انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی مفصل شانه نیز کمک می‌کنند. مهم است که تمرینات با دقت و با نظارت انجام شوند تا از بروز آسیب جلوگیری شود.
سخن پایانی
عضله ساب‌اسکاپولاریس نقش حیاتی درحرکت و استحکام مفصل شانه دارد. تقویت این عضله از طریق تمرینات خاص می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های شانه و بهبود عملکرد آن کمک کند. تمریناتی مانند چرخش داخلی با دمبل یا باند مقاومتی و حرکات کششی برای این عضله، به حفظ سلامت و عملکرد صحیح شانه کمک می‌کنند. مهم است که این تمرینات با دقت و تکنیک صحیح انجام شوند تا از بروز آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
منایع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513344/
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/subscapularis-muscle
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/s/subscapularis/
https://www.getbodysmart.com/shoulder-muscles/subscapularis-muscle/
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
