معرفی عضله ترس مینور  (Teres Minor)

مقدمه

عضله ترس مینور (Teres Minor)  یکی از عضلات کوچک اما حیاتی در گروه روتاتور کاف است که نقش مهمی در حرکات چرخشی خارجی و ثبات مفصل شانه ایفا می‌کند. این عضله از لبه جانبی کتف منشأ می‌گیرد و به توبِرکول بزرگ استخوان بازو متصل می‌شود. سیستم عصب‌رسانی آن توسط عصب آگزیلاری و خون‌رسانی آن توسط شاخه‌هایی از شریان ساب‌اسکاپولار تأمین می‌شود. در ادامه، به محل قرارگیری این عضله، سر ثابت و سر متحرک آن، سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی، عملکرد آن ازنظر آناتومی و بیومکانیک، آسیب‌ها و دلایل بروز آن‌ها و همچنین بهترین حرکات برای تقویت این عضله می‌پردازیم.

عضله ترس مینورچیست؟

عضله ترس مینور (Teres Minor)  یکی از عضلات کوچک اما حیاتی در گروه روتاتور کاف است که در ناحیه خلفی شانه قرار دارد. این عضله از لبه جانبی (آگزیلاری) استخوان کتف منشأ می‌گیرد و به بخش تحتانی توبِرکول بزرگ استخوان بازو ختم می‌شود. ساختار این عضله به‌گونه‌ای است که به ایجاد حرکات ظریف و پایداری مفصل شانه کمک می‌کند. ترس مینور همراه با سایر عضلات روتاتور کاف (سوپراسپیناتوس، اینفراسپیناتوس و ساب‌اسکاپولاریس) با کشیدن سر استخوان بازو به داخل حفره گلنوئید، ثبات مفصل شانه را تأمین می‌کند.

ازنظر عملکرد، عضله ترس مینور به‌طور عمده در چرخش خارجی بازو در مفصل شانه نقش دارد و همچنین به‌صورت جزئی در نزدیک کردن بازو (ادداکشن) دخالت دارد. این عملکردها در فعالیت‌های روزمره مانند بلند کردن اشیا و همچنین در ورزش‌هایی که نیازمند حرکات سریع و چرخشی شانه هستند، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند. عصب‌دهی این عضله توسط عصب آگزیلاری (Axillary Nerve) انجام می‌شود که از ریشه‌های عصبی گردنی C5 و C6 منشأ می‌گیرد.

محل قرارگیری عضله ترس مینور

عضله ترس مینور یکی از عضلات کوچک و مهم شانه است که در بخش خلفی این ناحیه قرار دارد. این عضله از لبه جانبی (آگزیلاری) استخوان کتف منشأ می‌گیرد که یک بخش باریک و بلند در سمت خارجی استخوان کتف است. منشأ این عضله در نزدیکی نیمه فوقانی لبه جانبی کتف قرار دارد، جایی که لبه جانبی باریک‌تر می‌شود. ترس مینور به‌صورت اریب به سمت بالا و خارج حرکت می‌کند تا به قسمت پایینی توبِرکول بزرگ (Greater Tubercle) استخوان بازو متصل شود. نزدیکی این عضله به کپسول مفصلی شانه به آن اجازه می‌دهد که به‌عنوان یکی از تثبیت‌کننده‌های اصلی مفصل شانه عمل کند.

ترس مینور در ارتباط نزدیکی با دیگر عضلات و ساختارهای شانه قرار دارد. در بخش فوقانی خود، این عضله زیر عضله اینفرااسپیناتوس (Infraspinatus) واقع‌شده و در پایین خود با عضله ترس ماژور (Teres Major) هم‌جوار است. برخلاف ترس ماژور که به شیار بین‌توبِرکول استخوان بازو متصل می‌شود، ترس مینور به بخش خارجی و بالایی استخوان بازو ختم می‌گردد. این موقعیت خاص باعث می‌شود که ترس مینور درحرکت چرخشی خارجی بازو مؤثرتر باشد. این عضله همچنین بخشی از حاشیه خلفی ناحیه آگزیلا (زیر بغل) را تشکیل می‌دهد که نقش مهمی در هدایت و تثبیت سر استخوان بازو دارد.

بررسی سر ثابت عضله ترس مینور

سر ثابت ترس مینور در بخش لبه جانبی (آگزیلاری) استخوان کتف قرار دارد که یکی از برجسته‌ترین لبه‌های این استخوان است. این لبه به‌صورت طولی در امتداد سمت خارجی کتف قرارگرفته و فضای کافی برای اتصال عضلات ترس مینور و ماژور فراهم می‌کند. منشأ عضله ترس مینور به‌طور خاص در نیمه فوقانی این لبه قرار دارد، جایی که ساختارهای استخوانی قوی‌تر هستند و قابلیت تحمل نیروهای وارده از عضله را دارند. سر ثابت این عضله از طریق الیاف عضلانی به سطح زیرین پوست استخوانی کتف متصل شده و این ارتباط محکم باعث می‌شود که عضله هنگام انقباض، به‌طور مؤثری نیرو را به استخوان بازو منتقل کند.

بررسی سر متحرک عضله ترس مینور

سر متحرک عضله ترس مینور به توبِرکول بزرگ استخوان بازو متصل می‌شود که بخش برجسته‌ای از استخوان بازو است و در قسمت فوقانی آن قرار دارد. اتصال این عضله به توبِرکول بزرگ نقش اساسی درحرکت بازو دارد. این اتصال به‌طور خاص در ناحیه‌ای قرارگرفته که برای چرخش خارجی بازو و سایر حرکات شانه حیاتی است. سر متحرک این عضله در ارتباط مستقیم با حرکت‌های پیچیده مفصل شانه است و یکی از عواملی است که اجازه می‌دهد بازو در جهت‌های مختلف چرخش یابد. این اتصال در کنار سایر عضلات روتاتور کاف به‌ویژه عضله اینفرااسپیناتوس، به حفظ ثبات و حرکات دقیق بازو کمک می‌کند.

سر متحرک عضله ترس مینور، هنگام انقباض، به سمت توبِرکول بزرگ کشیده می‌شود و به بازو اجازه می‌دهد که حرکات چرخشی خارجی و همچنین برخی حرکات کمکی مانند نزدیک کردن بازو (ادداکشن) را انجام دهد. این عملکرد از اهمیت ویژه‌ای در فعالیت‌های ورزشی مانند تنیس، شنا، یا وزنه‌برداری برخوردار است، جایی که نیاز به حرکت‌های چرخشی سریع و کنترل‌شده در شانه وجود دارد. در حقیقت، سر متحرک عضله ترس مینور، به‌عنوان یکی از کلیدهای حفظ انعطاف‌پذیری و آزادی حرکت در مفصل شانه عمل می‌کند.

سیستم عصب‌­رسانی عضله ترس مینور

عضله ترس مینور توسط عصب آگزیلاری (Axillary Nerve)  عصب‌دهی می‌شود. این عصب یکی از اعصاب مهم شانه است که از شبکه عصبی گردنی (C5 و C6) منشأ می‌گیرد و به ناحیه شانه می‌رود. عصب آگزیلاری از سوراخ آگزیلاری (که به آن سوراخ زیر بغل نیز گفته می‌شود) عبور کرده و به عضلات مختلف شانه ازجمله عضله ترس مینور عصب‌رسانی می‌کند. این عصب به‌طور خاص به سر متحرک ترس مینور و همچنین عضلات دیگری همچون دلتوئید عصب‌دهی می‌کند که در حرکات پیچیده شانه نقش دارند.

اهمیت عصب‌دهی توسط عصب آگزیلاری در این است که این عصب علاوه بر تأمین حس حرکتی، توانایی کنترل دقیق حرکات بازو و شانه را فراهم می‌کند. ازآنجایی‌که  ترس مینور نقش مهمی در چرخش خارجی و ثبات شانه دارد، عصب‌دهی صحیح آن توسط عصب آگزیلاری برای حفظ عملکرد صحیح شانه ضروری است. آسیب به این عصب می‌تواند منجر به ضعف یا ناتوانی در عملکرد عضله ترس مینور شود، به‌ویژه در ایجاد چرخش خارجی بازو و کنترل حرکت‌های شانه.

سیستم خون­‌رسانی عضله ترس مینور

سیستم خون‌رسانی عضله ترس مینور عمدتاً از طریق شریان ساب‌اسکاپولار (Subscapular artery)  تأمین می‌شود. شریان ساب‌اسکاپولار یکی از شاخه‌های اصلی شریان ساب‌کلاوین است که از سمت زیر کتف عبور می‌کند و خون را به بخش‌های مختلف کتف و شانه می‌رساند. این شریان پس از منشأ گرفتن از شریان ساب‌کلاوین، به دوشاخه اصلی تقسیم می‌شود: شریان ساب‌اسکاپولار و شریان توراکودورسال. شریان ساب‌اسکاپولار خون‌رسانی به عضله ترس مینور را از طریق شاخه‌های کوچک‌تر خود فراهم می‌کند که این شاخه‌ها به‌طور خاص به بخش‌های مختلف این عضله می‌رسند.

سیستم خون‌رسانی به ترس مینور اهمیت زیادی در تأمین اکسیژن و مواد مغذی برای عملکرد بهینه این عضله دارد. با توجه به نقش مهم این عضله در حرکات پیچیده شانه و چرخش خارجی بازو، خون‌رسانی کافی به آن برای حفظ قدرت انقباض و عملکرد صحیح ضروری است. این تأمین خون همچنین به ترمیم و بازسازی عضله درصورتی‌که دچار آسیب یا فشار شده باشد، کمک می‌کند. وجود یک شبکه خون‌رسانی قوی و مؤثر باعث می‌شود که ترس مینور بتواند به‌طور مداوم در فعالیت‌های شانه‌ای و ورزشی شرکت کند و فشارهای ناشی از حرکات تکراری را تحمل کند.

عملکرد عضله ترس مینور ازنظر آناتومی

عضله ترس مینور در ساختار آناتومیک شانه نقشی اساسی درحرکت و پایداری مفصل شانه ایفا می‌کند. این عضله که جزئی از گروه عضلات روتاتور کاف است، از لبه جانبی کتف منشأ می‌گیرد و به توبِرکول بزرگ استخوان بازو متصل می‌شود. در نگاه اول، نقش اصلی این عضله در چرخش خارجی بازو است. با انقباض این عضله، سر استخوان بازو به سمت خارج چرخانده می‌شود که این حرکت برای انجام بسیاری از حرکات روزمره و ورزشی ضروری است. به‌ویژه در فعالیت‌هایی که نیاز به چرخش بازو در راستای بدن دارند، ترس مینور مسئول انجام این حرکت دقیق و کنترل‌شده است.

علاوه بر چرخش خارجی بازو، عضله ترس مینور در عملکرد کلی شانه نقش مهمی در حفظ ثبات مفصل گلنوهومرال (مفصل شانه) ایفا می‌کند. این مفصل ازلحاظ آناتومیکی به‌صورت یک مفصل توپی شکل است که حرکت آزادانه‌ای دارد، اما این آزادی حرکت می‌تواند باعث بروز آسیب‌های جدی به مفصل شود. ترس مینور به همراه دیگر عضلات روتاتور کاف، با کشیدن سر استخوان بازو به داخل حفره گلنوئید، از جابجایی بیش‌ازحد این استخوان در مفصل شانه جلوگیری می‌کند و درنتیجه ثبات مفصل را حفظ می‌کند. این عملکرد به‌ویژه در هنگام انجام حرکات سریع و پیچیده شانه، همچون پرتاب، شنا، یا وزنه‌برداری، اهمیت زیادی دارد.

عملکرد عضله ترس مینور ازنظر بیومکانیک

از منظر بیومکانیک، عضله ترس مینور نقشی کلیدی در حرکات شانه و بازو دارد و بر روی مکانیسم‌های پیچیده‌ای که اجازه می‌دهند بازو به‌طور مؤثر و با دقت حرکت کند، تأثیر می‌گذارد. این عضله به‌طور عمده مسئول انجام چرخش خارجی بازو است، به این معنی که زمانی که ترس مینور منقبض می‌شود، سر استخوان بازو به سمت خارج و دور از مرکز بدن حرکت می‌کند. این حرکت در بسیاری از فعالیت‌های حرکتی و ورزشی مانند پرتاب توپ، شنا، یا حرکات دفاعی ورزش‌هایی مانند تنیس بسیار مهم است.

آسیب­‌های عضله ترس مینور

عضله ترس مینور، به‌عنوان عضوی از گروه عضلات روتاتور کاف، در معرض خطراتی است که می‌تواند منجر به آسیب‌هایی در ناحیه شانه شود. آسیب‌های این عضله معمولاً درنتیجه فشار بیش‌ازحد، حرکات تکراری، یا ضربات ناگهانی به شانه ایجاد می‌شوند. یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها کشیدگی یا پارگی جزئی عضله است که می‌تواند در اثر فعالیت‌های ورزشی مانند شنا، تنیس، وزنه‌برداری یا هر فعالیتی که نیاز به حرکات چرخشی مکرر شانه دارد، رخ دهد. آسیب به عضله ترس مینور می‌تواند به کاهش دامنه حرکتی، ضعف در چرخش خارجی بازو و شانه منجر شود.

آسیب‌های عضله ترس مینور معمولاً به‌صورت کشیدگی عضلانی (Strain)  یا التهاب تاندون (Tendinitis)  ظاهر می‌شوند. در کشیدگی عضلانی، الیاف عضله یا تاندون‌ها کشیده شده و دچار پارگی‌های میکروسکوپی می‌شوند. این آسیب‌ها می‌توانند باعث کاهش توانایی عضله در انجام حرکات چرخشی خارجی بازو و دیگر حرکات شانه شوند. التهاب تاندون ترس مینور نیز به دلیل حرکات مکرر و فشارهای سنگین می‌تواند رخ دهد و به ناراحتی در ناحیه شانه منجر شود.

دلایل بروز آسیب‌­های عضله ترس مینور

آسیب به عضله ترس مینور می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که معمولاً با فشار زیاد، حرکات تکراری، یا تغییرات ناگهانی در وضعیت شانه و بازو مرتبط است. یکی از اصلی‌ترین دلایل آسیب به این عضله، فعالیت‌های ورزشی است که نیاز به حرکات چرخشی مکرر بازو دارند. ورزش‌هایی مانند شنا، تنیس، وزنه‌برداری و بیسبال که در آنها چرخش‌های خارجی بازو به‌طور مداوم انجام می‌شود، فشار زیادی به عضله ترس مینور وارد می‌کنند. حرکات تکراری و طولانی‌مدت می‌توانند باعث آسیب به عضله یا تاندون‌های آن شوند که نتیجه آن کشیدگی، التهاب، یا حتی پارگی عضله است.

عامل دیگری که می‌تواند منجر به آسیب به عضله ترس مینور شود، ضربات مستقیم به شانه است. این ضربات ممکن است درنتیجه تصادف، سقوط یا ضربات ناگهانی هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی مانند فوتبال یا هاکی رخ دهند. این ضربات می‌توانند به عضله آسیب رسانده و منجر به کشیدگی یا پارگی جزئی در الیاف عضلانی و تاندونی آن شوند.

بهترین حرکات برای تقویت عضله ترس مینور

برای تقویت عضله ترس مینور، تمرینات خاصی وجود دارند که به بهبود چرخش خارجی شانه و حفظ ثبات مفصل گلنوهومرال کمک می‌کنند. یکی از بهترین حرکات برای تقویت این عضله، چرخش خارجی با کش مقاومتی است که در آن کش را به نقطه‌ای ثابت وصل کرده و بازو را در زاویه 90 درجه نگه می‌دارید، سپس دست را به بیرون می‌چرخانید. همچنین، چرخش خارجی در حالت خوابیده با دمبل یا چرخش خارجی با دمبل در حالت ایستاده، به تقویت ترس مینور و سایر عضلات روتاتور کاف کمک می‌کند. حرکات مانند سوپرمن و حرکت تی (T-Raise) نیز می‌توانند به تقویت شانه و عضلات اطراف آن کمک کرده و موجب افزایش استحکام و عملکرد بهتر عضله ترس مینور شوند.

سخن پایانی

عضله ترس مینور به‌عنوان یک بخش حیاتی از گروه عضلات روتاتور کاف، نقش مهمی در حفظ ثبات و عملکرد صحیح شانه ایفا می‌کند. تقویت این عضله به‌ویژه در افرادی که فعالیت‌های ورزشی و حرکات چرخشی مکرر انجام می‌دهند، ضروری است. با انجام تمرینات مناسب و هدفمند می‌توان از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرده و عملکرد شانه را بهبود بخشید. توجه به تقویت و نگهداری از عضلات روتاتور کاف، به‌ویژه ترس مینور، می‌تواند موجب افزایش قدرت و دامنه حرکتی شانه، همچنین پیشگیری از آسیب‌های بلندمدت در این ناحیه شود.

منابع:

https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/teres-minor-muscle

https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/t/teres-minor/

https://www.getbodysmart.com/shoulder-muscles/teres-minor-muscle/

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید