معرفی عضله اداکتور برویس

عضله اداکتور برویس (adductor brevis) یکی از عضله‌های مهم داخلی ران است که در حرکات نزدیک کردن ران به خط میانی بدن نقش دارد. این مقاله به بررسی ساختار و عملکرد این عضله پرداخته و اهمیت آن در حرکات روزمره و ورزشی را برجسته می‌کند.

ابتدا موقعیت آناتومیک و محل قرارگیری این عضله مرور می‌شود. سپس، سر ثابت و سر متحرک آن و سیستم عصب‌دهی و خون‌رسانی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ادامه این مقاله از بنیاد سلامت دکتر حوصله، عملکرد عضله از نظر آناتومی و بیومکانیک تحلیل می‌شود. در پایان، به آسیب‌های شایع این عضله و دلایل بروز آن‌ها و همچنین تمرینات موثر برای تقویت آن پرداخته می‌شود.

عضله اداکتور برویس چیست؟

عضله اداکتور برویس یکی از عضله‌های مثلثی شکل و نسبتا کوچک در ناحیه داخلی ران است که جزو گروه عضله‌های نزدیک کننده ران (Adductor Group) محسوب می‌شود. این عضله در کنار سایر عضله‌های «اداکتور» شامل «اداکتور لانگوس» (Adductor Longus)، «اداکتور ماگنوس» (Adductor Magnus) و «گراسیلیس» (Gracilis)، در حرکات نزدیک کردن ران به خط   وسط بدن نقش مهمی ایفا می‌کند.

عضله اداکتور برویس علی‌رغم اندازه کوچکش، یک عضله قدرتمند در زمینه حرکات «ادداکشن» (Adduction) ران است. این عضله به شکل یک مثلث پهن، از سطح قدامی و تحتانی «استخوان پوبیس» (Pubic Bone) در لگن منشأ گرفته و با یک مسیر مایل، به سمت پایین و خارج به یک سوم فوقانی «خط ناهموار» (Linea Aspera) در سطح خلفی استخوان ران متصل می‌شود.

عضله اداکتور برویس در کنار عملکرد اصلی خود یعنی نزدیک کردن ران، در «فلکشن» (Flexion) مفصل ران نیز دخالت دارد. برخی مطالعات الکترومایوگرافی نشان داده‌اند که این عضله ممکن است در «روتیشن» (Rotation) داخلی یا خارجی ران نیز نقش جزئی داشته باشد، هرچند شواهد کافی برای تأیید قطعی این عملکرد وجود ندارد.

از نظر موقعیت آناتومیک، عضله اداکتور برویس در عمق عضله‌های «پکتینئوس» (Pectineus) و اداکتور لانگوس قرار گرفته و همچنین حد فاصل شاخه‌های قدامی و خلفی «عصب ابتوراتور» (Obturator Nerve) محسوب می‌شود. به همین دلیل، این عضله یک نشانه آناتومیک مهم در ناحیه داخلی ران به شمار می‌رود.

عضله اداکتور برویس علی‌رغم اندازه کوچکش، نقشی حیاتی در حرکات نزدیک کننده ران و در نتیجه راه رفتن، دویدن و حفظ تعادل بدن ایفا می‌کند و شناخت دقیق ساختار و عملکرد آن برای پزشکان و متخصصین حوزه ارتوپدی و طب ورزشی بسیار حائز اهمیت است.

محل قرارگیری عضله اداکتور برویس

عضله اداکتور برویس در ناحیه داخلی ران و در بخش میانی «کمپارتمان داخلی ران» قرار گرفته است. این عضله به همراه سایر عضله‌های «اداکتور لانگوس»، «گراسیلیس» و «اداکتور ماگنوس»، گروه عضله‌های نزدیک کننده ران را تشکیل می‌دهند.

عضله اداکتور برویس در سطح خلفی عضله‌های «پکتینئوس» (Pectineus) و اداکتور لانگوس و در سطح قدامی عضله اداکتور ماگنوس واقع شده است. در برش‌های عرضی آناتومیک و هنگام تشریح، می‌توان عضله اداکتور برویس را از سایر عضله‌های اداکتور ران به راحتی تشخیص داد، زیرا سطوح قدامی و خلفی آن به ترتیب توسط شاخه‌های قدامی و خلفی «عصب ابتوراتور» (Obturator Nerve) تقاطع پیدا می‌کنند.

در مجاورت فوقانی عضله اداکتور برویس، عضله «ابتوراتور اکسترنوس» (Obturator Externus) به همراه «شریان فمورال محیطی داخلی» (Medial Circumflex Femoral Artery) قرار دارند. حد تحتانی این عضله نیز در کنار عضله‌های گراسیلیس و اداکتور ماگنوس امتداد می‌یابد. نزدیک به محل اتصال عضله اداکتور برویس به استخوان ران، «شریان سوراخ کننده میانی» (Middle Perforating Artery) از میان این عضله عبور می‌کند.

عضله اداکتور برویس از طریق یک «آپونوروز» (Aponeurosis) به نیمه فوقانی «لبه داخلی خط ناهموار» متصل می‌شود. این محل اتصال تا میانه یک خط فرضی بین «برجستگی کوچکتر» و خط ناهموار ادامه پیدا می‌کند. چنین اتصال گسترده‌ای در یک سوم فوقانی استخوان ران، داخلی‌تر از محل اتصال عضله اداکتور ماگنوس و خارجی‌تر از محل اتصال عضله پکتینئوس قرار دارد.

بررسی سر ثابت و سر متحرک عضله اداکتور برویس

عضله اداکتور برویس یک عضله دو سر است که از یک منشا باریک در لگن آغاز شده و با یک مسیر مثلثی شکل به سمت پایین و خارج امتداد می‌یابد تا با یک اتصال نسبتاً وسیع به استخوان ران ختم شود.

سر ثابت عضله اداکتور برویس بر روی سطح قدامی «بدنه استخوان پوبیس» (Body of Pubis) قرار دارد، در حالی که برخی از فیبرهای این عضله نیز از سطح خارجی «شاخه تحتانی پوبیس» (Inferior Pubic Ramus) منشا می‌گیرند. این منشا نسبتا باریک، عضله اداکتور برویس را از سایر عضله‌های اداکتور ران متمایز می‌کند.

سر متحرک عضله اداکتور برویس، پس از عبور از مفصل ران، با یک «آپونوروز» به نیمه فوقانی لبه داخلی خط ناهموار بر روی استخوان ران متصل می‌شود. این اتصال نسبتاً گسترده، از آنجا تا میانه یک خط فرضی بین برجستگی کوچکتر و خط ناهموار ادامه پیدا می‌کند.

محل اتصال وسیع عضله اداکتور برویس در یک سوم فوقانی استخوان ران، داخلی‌تر از محل اتصال عضله اداکتور ماگنوس و خارجی‌تر از محل اتصال عضله پکتینئوس قرار گرفته است. همچنین این عضله تا خط شانه‌ای نیز امتداد می‌یابد که یک ستیغ کوتاه و مایل در سطح خلفی پروگزیمال استخوان ران است و بین برجستگی کوچکتر و خط ناهموار کشیده شده است.

سیستم عصب­رسانی عضله اداکتور برویس

عضله اداکتور برویس توسط شاخه قدامی عصب ابتوراتور عصب‌دهی می‌شود. عصب ابتوراتور از «شبکه کمری» (Lumbar Plexus) با ریشه‌های عصبی L2 تا L4 منشا می‌گیرد و پس از خروج از «سوراخ ابتوراتور» (Obturator Foramen) در لگن، به دو شاخه قدامی و خلفی تقسیم می‌شود.

شاخه قدامی عصب ابتوراتور، علاوه بر عضله اداکتور برویس، عضله‌های اداکتور لانگوس و گراسیلیس را نیز عصب‌دهی می‌کند. همچنین این شاخه، بخشی از عصب‌دهی مفصل ران را نیز بر عهده دارد. شاخه خلفی عصب ابتوراتور نیز عضله‌های ابتوراتور اکسترنوس و اداکتور مگنوس را عصب‌دهی کرده و در عصب‌دهی مفصل زانو نیز نقش دارد.

«شریان ابتوراتور» (Obturator Artery) و «ورید ابتوراتور» (Obturator Vein) نیز به همراه عصب ابتوراتور در «کانال ابتوراتور» (Obturator Canal) قرار دارند و مسیر مشابهی را طی می‌کنند. در برخی موارد، عصب ابتوراتور می‌تواند در ضخامت فاشیای روی عضله اداکتور برویس گیر افتاده و موجب علائمی مانند درد عمقی و ضعف در ناحیه کشاله ران و قسمت داخلی ران به ویژه در ورزشکاران شود.

سیستم خون­رسانی عضله اداکتور برویس

سیستم خون‌رسانی عضله اداکتور برویس به‌طور عمده توسط «شریان عمقی ران» (یا شریان پروفاندا فموریس) تامین می‌شود. این شریان یکی از شاخه‌های اصلی «شریان فمورال» است که در ناحیه لگن و ران گسترده شده و وظیفه خون‌رسانی به عضلات عمیق ران را بر عهده دارد.

«شریان عمقی ران» پس از منشعب شدن از «شریان فمورال» به سمت عمق ران حرکت می‌کند و در مسیر خود شاخه‌های متعددی به عضلات داخلی ران می‌فرستد. یکی از این شاخه‌ها، «شریان‌های سوراخ‌کننده» هستند که از میان عضلات «اداکتور لونگوس» و «اداکتور ماگنوس» عبور کرده و به عضله اداکتور برویس خون‌رسانی می‌کنند. همچنین، «شریان مدور فمورال داخلی» (یا شریان مدور فمورال داخلی) نیز می‌تواند به‌صورت جزئی در خون‌رسانی به این عضله مشارکت داشته باشد.

علاوه بر این، «شریان ابتوراتور» که از «شریان ایلیاک داخلی» منشعب می‌شود و از طریق «کانال ابتوراتور» به ناحیه داخلی ران می‌رسد، نیز می‌تواند خون‌رسانی اضافی به عضله «اداکتور برویس» داشته باشد.

سیستم وریدی مرتبط با این عضله شامل «ورید عمقی ران» است که خون را از عضله‌ها جمع‌آوری کرده و به «ورید فمورال» منتقل می‌کند. این شبکه پیچیده از شریان‌ها و وریدها تضمین می‌کند که «اداکتور برویس» به میزان کافی اکسیژن و مواد مغذی دریافت کرده و عملکرد بهینه‌ای در حرکات مختلف ران و لگن داشته باشد.

عملکرد عضله اداکتور برویس از نظر آناتومی

عضله اداکتور برویس به‌عنوان یکی از عضله‌های گروه اداکتور ران، نقش مهمی در حرکات مفصل ران و ثبات پاسچر ایفا می‌کند. با توجه به موقعیت آناتومیک و مشخصات بیومکانیکی این عضله می‌توان عملکردهای اصلی آن را به شرح زیر خلاصه کرد:

1_ «نزدیک کردن ران» (Adduction): عضله اداکتور برویس با منشا گرفتن از استخوان پوبیس و اتصال به استخوان ران، نیرویی را در جهت نزدیک کردن ران به خط میانی بدن ایجاد می‌کند. این عملکرد در حرکاتی مانند ضربه زدن با پای داخلی در فوتبال، نزدیک کردن پاها به هم در شنا و متقاطع کردن پاها نقش مهمی دارد.

2_ «خم کردن ران» (Hip Flexion): با توجه به مسیر مایل عضله اداکتور برویس، این عضله در خم کردن مفصل ران نیز دخالت دارد. انقباض همزمان این عضله با سایر خم کننده‌های ران، نیروی لازم برای بالا آوردن ران در حرکاتی مانند بالا رفتن از پله، دویدن و پریدن را فراهم می‌کند.

3_ «تثبیت لگن» (Pelvic Stabilization): عضله‌های اداکتور ران از جمله اداکتور برویس، با ایجاد نیروهای فشاری بین استخوان ران و لگن، نقش مهمی در تثبیت لگن هنگام ایستادن و راه رفتن دارند. این عملکرد به ویژه در حفظ تعادل روی یک پا و جلوگیری از افتادن لگن به سمت مخالف، بسیار حائز اهمیت است.

4_ «چرخش ران» (Hip Rotation): برخی مطالعات الکترومایوگرافی نشان داده‌اند که عضله اداکتور برویس ممکن است در چرخش خارجی و داخلی ران نیز نقش جزئی داشته باشد اما این عملکرد در مقایسه با سایر چرخاننده‌های قدرتمند ران، نسبتا ضعیف است و نیاز به مطالعات بیشتر در این زمینه وجود دارد.

عملکرد عضله اداکتور برویس از نظر بیومکانیک

از نظر بیومکانیک، «عضله اداکتور برویس» یکی از عناصر کلیدی در حرکات پیچیده مفصل ران به شمار می‌آید. این عضله با توجه به موقعیت و ساختار خود، نقش اساسی در تولید نیروهای لازم برای حرکات مختلف ران ایفا می‌کند. «اداکتور برویس» به‌طور اولیه در «اداکشن» (نزدیک کردن ران به خط میانی بدن) نقش دارد، که این حرکت در بسیاری از فعالیت‌های روزمره و ورزشی اهمیت دارد، مانند راه رفتن، دویدن و حرکت دادن پا به سمت داخل.

از دیدگاه بیومکانیک، اداکتور برویس در تثبیت لگن و ران در حین «فلکشن» (خم‌کردن ران به سمت جلو) نقش موثری دارد. این عضله با کمک به حرکت فلکشن، به‌ویژه در مراحل اولیه گام‌برداری و همچنین در حرکات سریع و انفجاری مانند دویدن و پریدن، به کاهش نیروهای برشی بر روی مفصل ران کمک می‌کند.

علاوه بر این، عضله اداکتور برویس به‌عنوان یک تثبیت‌کننده دینامیک در حین فعالیت‌های پویا عمل می‌کند. این عضله با همکاری سایر عضلات «اداکتور» و عضلات اطراف مفصل ران، به تثبیت موقعیت لگن کمک می‌کند و از جابجایی‌های ناخواسته جلوگیری می‌کند. این عملکرد تثبیتی به‌ویژه در فعالیت‌هایی که نیاز به تعادل و کنترل دقیق دارند، مانند ایستادن بر روی یک پا یا تغییر جهت ناگهانی در حین دویدن، اهمیت ویژه‌ای دارد.

به‌طور کلی عضله اداکتور برویس از منظر بیومکانیک به واسطه موقعیت و عملکرد چندگانه‌ای که دارد، در ایجاد و کنترل حرکات پیچیده مفصل ران و نیز در تثبیت و پایداری این مفصل نقش حیاتی ایفا می‌کند.

آسیب­های عضله اداکتور برویس

آسیب‌های شایع «عضله اداکتور برویس» شامل «کشیدگی»، «پارگی» و «تاندونیت» هستند. «کشیدگی» زمانی رخ می‌دهد که عضله بیش از حد کشیده شود، در حالی که «پارگی» ناشی از آسیب شدید به تارهای عضله‌ای است. «تاندونیت» نیز به معنای التهاب در «تاندون» این عضله است.

از جمله علائم شایع آسیب «عضله اداکتور برویس» می‌توان به «حساسیت» و «تورم» در ناحیه کشاله ران، «ضعف» در «نزدیک کردن ران»، و «ناپایداری» در «مفصل ران» اشاره کرد. «حرکات مقاومتی نزدیک کننده ران» و «چرخش داخلی مقاومتی ران»  نیز می‌توانند در تشخیص این آسیب‌ها کمک کننده باشند.

در ارزیابی آسیب‌های عضله اداکتور برویس، تست ادداکشن مقاومتی و تست چرخش داخلی مقاومتی از جمله تست‌های اختصاصی هستند. همچنین «سونوگرافی» و «ام‌آر‌آی» می‌توانند در تشخیص دقیق‌تر نوع و میزان آسیب مفید باشند.

دلایل بروز آسیب­های عضله اداکتور برویس

آسیب‌های عضله اداکتور برویس می‌توانند به دلایل مختلفی رخ دهند. یکی از شایع‌ترین علل، «استفاده بیش از حد» از این عضله است که معمولا در ورزشکارانی دیده می‌شود که در رشته‌هایی مانند «فوتبال»، «هاکی روی یخ» و «فوتبال آمریکایی» فعالیت دارند.

حرکات مکرر و ناگهانی «نزدیک کردن ران» و «چرخش داخلی ران» در این ورزش‌ها می‌تواند منجر به «خستگی» و در نهایت آسیب عضله شود.

«انعطاف‌پذیری ضعیف» و «عدم تعادل قدرت» بین «عضله‌های نزدیک کننده» و «عضله‌های دور کننده» ران نیز می‌تواند خطر آسیب را افزایش دهد. همچنین، «تکنیک نامناسب» در اجرای حرکات ورزشی و «گرم کردن ناکافی» پیش از فعالیت، از دیگر عوامل مستعدکننده هستند.

«ضربه مستقیم» به ناحیه کشاله ران، مانند برخورد با بازیکن حریف یا افتادن روی این ناحیه، نیز می‌تواند باعث آسیب حاد «عضله اداکتور برویس» شود. در برخی موارد، «ناهنجاری‌های ساختاری» مانند «اختلاف طول اندام تحتانی» یا «لوردوز کمری» بیش از حد نیز ممکن است با ایجاد الگوهای حرکتی نامناسب، زمینه را برای بروز آسیب فراهم کنند.

بهترین حرکات برای تقویت عضله اداکتور برویس

برای تقویت و پیشگیری از آسیب «عضله اداکتور برویس»، انجام تمرینات هدفمند ضروری است. در ادامه، چند حرکت مؤثر برای تقویت این عضله معرفی می‌شوند:

«دستگاه اداکتور» (Adductor Machine)

این دستگاه به طور اختصاصی «عضله‌های نزدیک کننده ران» را هدف قرار می‌دهد. با تنظیم وزنه و عرض بالشتک‌ها، افراد مبتدی نیز می‌توانند از آن استفاده کنند.

«اسکات پا باز» (Wide Stance Squat)

این حرکت با فاصله پا بیشتر از عرض شانه انجام می‌شود و علاوه بر درگیری کل عضلات پا، به طور ویژه «عضله‌های نزدیک کننده ران» را نیز به چالش می‌کشد.

«نزدیک کردن ران ایستاده با کش» (Standing Banded Adduction)

با استفاده از کش مقاومتی در حالت ایستاده، می‌توان عضله‌های نزدیک کننده ران را از زوایای مختلف تمرین داد.

«نزدیک کردن ران در حالت خوابیده به پهلو» (Side-Lying Adduction)

این حرکت بدون نیاز به تجهیزات خاصی قابل اجراست و برای شروع تمرینات «عضله‌های نزدیک کننده ران» توصیه می‌شود.

رفرنس:

https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/adductor-brevis-muscle

https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/a/adductor-brevis/

https://radiopaedia.org/articles/adductor-brevis-muscle

https://www.healthline.com/health/adductor-exercises

https://www.rehabhero.ca/exercise/tag/Adductor+Brevis

جدول: