| محل قرار گیری | بازو |
| سر ثابت | فرآیند کوراکوئید |
| سر متحرک | شیار بالای کتف |
| خون رسانی | شریان بیکپس براچی |
| عصب رسانی | عصب موضعی |
| عملکرد | خم کردن آرنج، چرخش دست |
مقدمه
عضله بیکپس براچی (Biceps Brachii)عضله‌ای مهم و حیاتی در ناحیه بازو است که درحرکت‌های مختلف مانند خم کردن آرنج و چرخاندن کف دست نقش دارد. این عضله از دو سر ثابت و متحرک تشکیل شده و در طول فعالیت‌های روزمره و ورزشی تأثیر زیادی بر قدرت و عملکرد بازو دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق ویژگی‌های آناتومیکی و بیومکانیکی بیکپس براچی، سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی آن، همچنین آسیب‌های رایج و دلایل بروز آن‌ها پرداخته خواهد شد. همچنین، بهترین تمرینات برای تقویت این عضله نیز بررسی می‌شود.با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.
عضله دوسر بازویی چیست؟
بیکپس براچی (عضله دوسر بازویی) یکی از عضلات مهم بازو است که در ناحیه جلویی بازو قرار دارد. این عضله شامل دو سر است: سر بلند و سر کوتاه. سر بلند از شیار بالای کتف شروع می‌شود و به قسمت بالای استخوان رادیوس متصل می‌شود، درحالی‌که سر کوتاه از فرآیند کوراکوئید استخوان کتف منشأ می‌گیرد و به همان نقطه متصل می‌شود. بیکپس براچی نه‌تنها در خم کردن آرنج بلکه در چرخاندن کف دست به سمت بالا نیز نقش دارد.
عملکرد این عضله به دلیل موقعیت خاص آن بسیار مهم است. در هنگام حرکت دست، این عضله موجب خم شدن آرنج و چرخش دست می‌شود. در کنار این عملکردها، بیکپس براچی همچنین در پایداری شانه و انجام برخی حرکت‌های قدرتی نقش دارد. این عضله در ورزش‌ها و فعالیت‌های روزمره که نیاز به استفاده از دست دارند، ازجمله بلند کردن اشیاء و حرکت‌های ورزشی مانند شنا و وزنه‌برداری بسیار مهم است. به‌ویژه در فعالیت‌هایی که در آن‌ها دست نیاز به حرکت‌های پیچشی دارد، بیکپس براچی به‌راحتی عملکرد بهینه خود را نشان می‌دهد.
محل قرارگیری عضله دوسر بازویی
بیکپس براچی در ناحیه جلویی بازو قرار دارد و دو سر دارد: سر بلند و سر کوتاه. سر بلند این عضله از شیار بالای کتف (Supraglenoid Tubercle) آغاز می‌شود و به استخوان رادیوس در قسمت بالای دست متصل می‌شود. سر کوتاه از فرآیند کوراکوئید کتف منشأ می‌گیرد و به همان نقطه متصل می‌شود. این عضله به‌طور عمده در بخش بالایی بازو و پایین شانه قرار دارد و نقش زیادی درحرکت‌های مختلف بازو و دست ایفا می‌کند.
با توجه به قرارگیری بیکپس براچی، این عضله برای انجام حرکت‌هایی مانند خم کردن آرنج و چرخاندن کف دست (سپرینیشن) ضروری است. موقعیت آن در جلوی بازو به آن امکان می‌دهد که به‌طور مؤثری درحرکت‌های دستی مانند بلند کردن اشیاء و حرکات ورزشی که نیاز به قدرت بازو دارند، مشارکت کند. این عضله به‌ویژه در فعالیت‌هایی که نیاز به چرخش دست به سمت بالا دارند، نقش مهمی ایفا می‌کند.
تأثیر قرارگیری بیکپس براچی در بازو در کاربردهای روزمره و ورزشی بسیار حیاتی است. به دلیل اینکه این عضله در نزدیکی شانه و آرنج قرار دارد، به‌عنوان یکی از عضلات کلیدی در حرکات مختلف دست عمل می‌کند. ازآنجاکه به‌طور مستقیم در پایداری شانه و خم کردن بازو مشارکت می‌کند، آسیب به این عضله می‌تواند تأثیرات جدی در عملکرد بازو و دست ایجاد کند.
بررسی سر ثابت عضله دوسر بازویی
سر ثابت بیکپس براچی از فرآیند کوراکوئید (Coracoid Process) استخوان کتف آغاز می‌شود. این بخش از عضله به‌عنوان بخش پایدار در عملکرد بیکپس براچی عمل می‌کند و نقش مهمی درحرکت‌های دستی ایفا می‌کند. اتصال سر ثابت به کتف موجب می‌شود تا عضله به‌طور ثابت در جای خود قرار گیرد و حرکت‌های پیچشی و خم کردن آرنج را تسهیل کند. همچنین، این بخش به پایداری شانه کمک می‌کند و از آسیب‌های احتمالی در ناحیه شانه و بازو جلوگیری می‌کند.
ازآنجاکه سر ثابت بیکپس براچی به فرآیند کوراکوئید متصل است، این سر درزمانی که بیکپس براچی در حالت انقباض است، به‌ویژه در هنگام حرکت‌های سنگین یا کششی، به عضله این توانایی را می‌دهد تا فشارهای اضافی را تحمل کند. علاوه بر این، سر ثابت به شانه و بازو کمک می‌کند تا در طول انجام فعالیت‌های بدنی مثل بلند کردن وزنه‌ها و حرکات ورزشی که نیاز به ثبات شانه دارند، به‌طور مؤثر عمل کنند.
عملکرد سر ثابت بیکپس براچی به‌طور خاص در انجام حرکات پیچشی و چرخشی دست اهمیت دارد. درحالی‌که سر متحرک بیشتر در خم کردن آرنج و انجام حرکات دینامیک نقش دارد، سر ثابت در حفظ ثبات و پایداری در حین این حرکت‌ها ضروری است. این امر باعث می‌شود که آسیب‌های شانه کاهش یابد و بازو قادر به انجام حرکات پیچیده و قدرتی با کنترل بیشتری باشد.
بررسی سر متحرک عضله دوسر بازویی
سر متحرک بیکپس براچی از شیار بالای کتف (Supraglenoid Tubercle) شروع می‌شود و به استخوان رادیوس متصل می‌شود. این سر بیشتر در فعالیت‌های دینامیک عضله دخیل است و موجب خم کردن آرنج و چرخش کف دست به سمت بالا (سپرینیشن) می‌شود. با انجام این حرکت‌ها، سر متحرک به عضله این توانایی را می‌دهد که قدرت لازم را برای انجام حرکات سنگین و پیچشی داشته باشد.
این بخش از عضله در هنگام فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام یا ورزش‌هایی که نیاز به حرکات بازو و دست دارند، بسیار مؤثر است. سر متحرک همچنین به حفظ استحکام و انعطاف‌پذیری عضله کمک می‌کند و در جلوگیری از آسیب به مفاصل آرنج و شانه نقش مهمی ایفا می‌کند. درنهایت، این سر به بیکپس براچی این امکان را می‌دهد که بتواند عملکردی مؤثر و پایدار در طول انجام تمرینات و حرکات ورزشی داشته باشد.
سیستم عصب‌رسانی عضله دوسر بازویی
سیستم عصب‌رسانی بیکپس براچی از طریق عصب ماکیولار (Musculocutaneous Nerve) صورت می‌گیرد. این عصب به‌طور مستقیم از شبکه عصبی بازویی (Brachial Plexus) منشأ می‌گیرد و به عضلات مختلف بازو ازجمله بیکپس براچی منتقل می‌شود. این عصب اطلاعات حرکتی را به عضله ارسال کرده و موجب انقباض آن می‌شود. عصب ماکیولار همچنین به‌عنوان عصب حسی نیز عمل می‌کند و اطلاعات حسی از پوست ناحیه جلو و خارجی بازو را به مغز ارسال می‌کند.
عملکرد صحیح این سیستم عصبی به‌ویژه در حرکات پیچشی و خم کردن آرنج بسیار مهم است. زمانی که این عصب به‌درستی کار می‌کند، بیکپس براچی می‌تواند حرکت‌های دقیق و مؤثر را انجام دهد، اما درصورتی‌که دچار آسیب شود، می‌تواند موجب ضعف یا اختلال در این حرکات شود. آسیب به عصب ماکیولار می‌تواند به ناتوانی در خم کردن آرنج یا چرخاندن کف دست (سپرینیشن) منجر شود.
درصورتی‌که فرد دچار آسیب‌های عصبی مانند فشردگی عصب یا پارگی آن شود، این وضعیت می‌تواند تأثیرات جدی بر توانایی عضله بیکپس براچی داشته باشد. همچنین، آسیب به شبکه عصبی بازویی می‌تواند مشکلاتی مانند کاهش قدرت در انجام فعالیت‌های ورزشی یا حرکات روزمره ایجاد کند. به همین دلیل، مراقبت از عصب‌ها و حفظ سلامت آن‌ها برای حفظ عملکرد بهینه عضله بسیار اهمیت دارد.
سیستم خون‌رسانی عضله دوسر بازویی
سیستم خون‌رسانی به بیکپس براچی عمدتاً از طریق شریان بیکپس براچی انجام می‌شود که یکی از شاخه‌های شریان بازویی است. این شریان به عضله خون غنی از اکسیژن می‌رساند و از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا تأمین اکسیژن و مواد مغذی برای عملکرد صحیح عضله ضروری است. شریان بیکپس براچی به‌ویژه در هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی و ورزش‌های سنگین که نیاز به تأمین انرژی بالاتری دارند، عملکرد مهمی دارد.
همچنین، شریان‌های کوچک‌تری که از شریان بازویی منشأ می‌گیرند، به‌طور خاص به سرهای مختلف بیکپس براچی خون‌رسانی می‌کنند. این شریان‌ها از شبکه‌ای از رگ‌های خونی تشکیل‌شده‌اند که به تأمین نیازهای متابولیکی عضله کمک می‌کنند. بدون تأمین مناسب خون، عضله نمی‌تواند به‌طور مؤثر عمل کند و درنتیجه، عملکرد آن کاهش می‌یابد. این موضوع به‌ویژه در فعالیت‌های ورزشی با شدت بالا اهمیت پیدا می‌کند.
درصورتی‌که جریان خون به بیکپس براچی مختل شود، ممکن است با مشکلاتی مانند ضعف عضلانی یا کاهش توانایی در انجام حرکات مواجه شویم. این اختلالات می‌تواند ناشی از مشکلات مختلفی مانند انسداد رگ‌ها، فشار بیش‌ازحد به شریان‌ها، یا آسیب به رگ‌های خونی باشد. به همین دلیل، حفظ سلامت سیستم خون‌رسانی به عضلات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا عضله بتواند عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.
عملکرد عضله دوسر بازویی ازنظر آناتومی
عملکرد بیکپس براچی ازنظر آناتومی به‌ویژه درحرکت‌های مختلف بازو و دست بسیار مهم است. این عضله با خم کردن آرنج و چرخاندن کف دست (سپرینیشن) نقش دارد. هنگام انقباض بیکپس براچی، سر بلند و سر کوتاه آن باعث می‌شوند که مفصل آرنج به سمت خم شدن حرکت کند، درحالی‌که شانه نیز به‌طور جزئی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این حرکات در فعالیت‌هایی نظیر بلند کردن اجسام یا انجام تمرینات ورزشی که نیاز به قدرت بازو دارند، استفاده می‌شود.
علاوه بر عملکرد خم کردن آرنج، بیکپس براچی به‌عنوان یک عضله کمکی در حرکات شانه نیز عمل می‌کند. به‌ویژه در مواردی که شانه در وضعیت ثابت قرار دارد و باید نیروهایی به بازو منتقل شود، این عضله در تأمین ثبات و کنترل حرکت شانه کمک می‌کند. به‌طورکلی، بیکپس براچی در فعالیت‌های روزمره که نیاز به قدرت در دست و بازو دارند، ازجمله کار با اشیاء سنگین یا حرکات ورزشی پیچیده، نقش اساسی دارد.
عملکرد عضله دوسر بازویی ازنظر بیومکانیک
ازنظر بیومکانیکی، بیکپس براچی یکی از عضلات اصلی است که در خم کردن آرنج و چرخاندن کف دست به سمت بالا (سپرینیشن) دخالت دارد. در هنگام انقباض این عضله، سر بلند آن از شیار بالای کتف به استخوان رادیوس متصل می‌شود و باعث اعمال نیرو به آرنج می‌شود. این حرکت باعث می‌شود که مفصل آرنج به سمت خم شدن حرکت کند و دست بتواند در حرکات قدرتی و دقیق مانند بلند کردن و جابجایی اشیاء دخالت کند.
به‌طور خاص، بیکپس براچی به‌عنوان یک اهرم در انتقال نیروی شانه به دست عمل می‌کند. هنگامی‌که این عضله منقبض می‌شود، قدرت ایجاد شده توسط آن به مفصل شانه و سپس به آرنج منتقل می‌شود که درنتیجه به فرد این امکان را می‌دهد که حرکت‌های پیچشی و خمشی را به‌طور مؤثر و با کنترل انجام دهد. این مکانیزم بیومکانیکی برای انجام حرکات ورزشی پیچیده و فعالیت‌های روزمره بسیار ضروری است.
آسیب‌های عضله دوسر بازویی
آسیب‌های بیکپس براچی می‌تواند شامل کشیدگی یا پارگی تاندون‌ها باشد که اغلب به دلیل فشار زیاد یا انجام حرکات نادرست در هنگام ورزش‌های سنگین یا فعالیت‌های بدنی ایجاد می‌شود. یکی از آسیب‌های رایج، پارگی تاندون سر بلند عضله است که معمولاً به دلیل حرکات ناگهانی یا فشار اضافی در حین بلند کردن وزنه‌های سنگین رخ می‌دهد. این آسیب‌ها می‌تواند باعث درد شدید، کاهش قدرت و محدودیت درحرکت آرنج و شانه شود.
درصورتی‌که آسیب بیکپس براچی به‌طورجدی اتفاق بیفتد، نیاز به درمان‌های تخصصی دارد که ممکن است شامل استراحت، فیزیوتراپی یا حتی جراحی باشد. در مواردی که پارگی تاندون شدید باشد، جراحی برای ترمیم تاندون ممکن است ضروری باشد. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، تقویت عضلات بازو و استفاده از تکنیک‌های صحیح در حین تمرینات ورزشی بسیار اهمیت دارد. همچنین، مراقبت از گرم‌کردن و کشش مناسب قبل از تمرینات سنگین می‌تواند از بروز آسیب‌های عضلانی جلوگیری کند.
دلایل بروز آسیب‌های عضله دوسر بازویی
آسیب‌های بیکپس براچی معمولاً به دلیل فشار زیاد و حرکات نادرست در طول فعالیت‌های ورزشی به وجود می‌آید. انجام حرکات تکراری و یا بلند کردن وزنه‌های سنگین به‌طور نادرست می‌تواند فشار زیادی بر عضله وارد کند که درنهایت به کشیدگی یا پارگی تاندون‌ها منجر می‌شود. این آسیب‌ها معمولاً در افرادی که به‌طور مداوم به تمرینات سنگین می‌پردازند، شایع‌تر است. ضعف عضلانی و عدم توجه به تکنیک‌های صحیح نیز می‌تواند احتمال آسیب را افزایش دهد.
علاوه بر فشار زیاد در تمرینات، دلایل دیگری نیز می‌توانند باعث آسیب به بیکپس براچی شوند. استفاده از تکنیک‌های نادرست در انجام حرکت‌ها یا عدم گرم کردن کافی قبل از ورزش، یکی از عوامل اصلی بروز آسیب است. همچنین، شایع است که افرادی که دارای انعطاف‌پذیری پایین هستند یا قدرت عضلانی کافی ندارند، بیشتر در معرض آسیب‌های عضلانی قرار دارند. آسیب‌های ناگهانی مانند ضربات مستقیم یا تصادفات نیز می‌تواند موجب آسیب‌های جدی به عضله بیکپس براچی شود.
بهترین حرکات برای تقویت عضله دوسر بازویی
برای تقویت بیکپس براچی، تمرینات مختلفی وجود دارد که می‌توانند قدرت و اندازه عضله را افزایش دهند. یکی از بهترین حرکات، بارفیکس با دست باز است که باعث تمرکز بر سر بلند بیکپس می‌شود. حرکت دیگری که بسیار مؤثر است دمبل کِرل است که در آن از دمبل استفاده می‌شود تا خم کردن آرنج را با قدرت بیشتری انجام دهید. همچنین بارفیکس با دست جمع و کِرل با هالتر نیز جزو حرکات اصلی برای تقویت این عضله هستند
سخن پایانی
تقویت بیکپس براچی نیاز به انجام تمرینات متنوع و صحیح دارد که شامل حرکاتی چون دمبل کرل، بارفیکس با دست باز و هالتر کرل است. با تمرینات منظم و رعایت تکنیک درست، می‌توان به رشد عضله و افزایش قدرت آن کمک کرد. همچنین، توجه به تغذیه مناسب و استراحت کافی در کنار تمرینات باعث بهبود نتایج می‌شود. هر فرد باید تمرینات را با توجه به نیازهای شخصی خود تنظیم کند تا از آسیب‌ها جلوگیری کرده و به اهداف تناسب‌اندام برسد..در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
منابع:
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/biceps-brachii-muscle
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/b/biceps-brachii/
https://www.getbodysmart.com/arm-muscles/biceps-brachii/
