کایفوزیس شانه که اغلب با نام‌های قوز پشت یا قوز شانه نیز شناخته می‌شود، عارضه‌ای است که با افزایش غیرطبیعی قوس ستون فقرات در ناحیه سینه‌ای (توراسیک) مشخص می‌شود. این عارضه می‌تواند تاثیرات چشمگیری بر ظاهر فرد، عملکرد فیزیکی و کیفیت زندگی داشته باشد. در این مقاله از سایت دکتر حوصله، با تمرکز بر علل کایفوز شانه‌ای، به بررسی دقیق عوامل ایجادکننده این ناهنجاری می‌پردازیم.
کایفوزیس شانه چیست؟
کیفوز شانه‌ای که به آن قوز پشت نیز گفته می‌شود، به افزایش غیرطبیعی انحنای ستون فقرات در ناحیه سینه‌ای (Thoracic Spine) اشاره دارد. در حالت طبیعی، ستون فقرات در این بخش دارای یک قوس ملایم است، اما زمانی که این انحنا بیش‌ازحد شود، فرد دچار کیفوز می‌گردد.
این عارضه تنها به دلیل ضعف عضلات پشتی (مانند عضلات پارااسپاینال و اسکاپولار) ایجاد نمی‌شود، بلکه کوتاهی عضلات سینه‌ای به‌ویژه Pectoralis Major و Pectoralis Minor نیز می‌تواند نقش مهمی در جلو کشیده شدن شانه‌ها و افزایش انحنا داشته باشد.
تشخیص کیفوز شانه‌ای معمولاً با مشاهده وضعیت بدنی فرد، ارزیابی پوسچر در حالت ایستاده و استفاده از تست‌های تخصصی مانند خط شاقول یا اندازه‌گیری زاویه انحنا صورت می‌گیرد. در موارد شدیدتر، روش‌های تصویربرداری (مانند اشعه ایکس) می‌توانند میزان انحنا و تغییرات ساختاری مهره‌ها را مشخص کنند.
برای مطالعه مطالب بیشتر درباره کیفوز شانه‌ای می‌توانید به سایت دکتر حوصله مراجعه کنید.
مهم‌ترین علل ایجاد کایفوزیس شانه کدام‌اند؟
در این بخش، به بررسی مهم‌ترین عوامل ایجادکننده کایفوزیس شانه می‌پردازیم. شناخت این عوامل، گام مهمی در پیشگیری و درمان این عارضه است.
ضعف عضلات خلفی شانه و عضلات مرکزی
ضعف عضلات خلفی شانه و عضلات مرکزی بدن، نقش بسزایی در ایجاد کایفوز شانه‌ای ایفا می‌کند. عضلاتی نظیر رومبوئید، ذوزنقه‌ای (به‌ویژه بخش میانی و تحتانی)، و راست‌کننده‌های ستون فقرات، مسئول حفظ راستای صحیح ستون فقرات و شانه‌ها هستند. ضعف در این عضلات منجر به عدم توانایی آنها در نگهداری شانه‌ها در موقعیت مناسب شده و در نتیجه، شانه‌ها به سمت جلو متمایل می‌شوند.
این تغییر وضعیت، فشار مضاعفی را بر ستون فقرات در ناحیه سینه‌ای وارد کرده و باعث ایجاد یا تشدید قوس غیرطبیعی می‌شود. تقویت این عضلات از طریق تمرینات منظم و هدفمند، می‌تواند در بهبود وضعیت و پیشگیری از پیشرفت کایفوز شانه‌ای مؤثر واقع شود.
این تمرینات باید بر تقویت عضلات نگهدارنده کتف و راست‌کننده‌های تنه تمرکز داشته باشند تا بتوانند تعادل عضلانی مناسبی را در این نواحی ایجاد کنند.
وضعیت نادرست بدنی و نشستن طولانی‌مدت
وضعیت بدنی نامناسب و نشستن‌های طولانی‌مدت، به‌ویژه در شرایطی که از حمایت کافی برای ستون فقرات برخوردار نیستیم، از عوامل شایع در بروز کایفوزیس شانه محسوب می‌شوند. استفاده مداوم از لپ‌تاپ، تلفن همراه، و نشستن بر روی صندلی‌های غیراستاندارد، غالباً با قوز کردن و خم‌شدن شانه‌ها به سمت جلو همراه است.
این وضعیت نامناسب، به‌مرورزمان باعث تضعیف عضلات پشتی شده و زمینه را برای پیشروی شانه‌ها به سمت جلو فراهم می‌کند. در نتیجه، ستون فقرات در ناحیه سینه‌ای تحت‌فشار قرار گرفته و به‌تدریج دچار تغییر شکل و افزایش قوس می‌شود.
وضعیت صحیح بدنی در هنگام نشستن، ایستادن و راه‌رفتن، استفاده از صندلی‌های ارگونومیک با پشتی مناسب، و انجام حرکات کششی و استراحت‌های کوتاه در فواصل منظم در طول نشستن‌های طولانی‌مدت، می‌تواند در پیشگیری از بروز کایفوز شانه‌ای و حفظ سلامت ستون فقرات مؤثر باشد.
رشد کایفوز در نوجوانان و همراه شدن با اسکولیوز
یکی از مقاطع حساس در ایجاد کایفوز شانه‌ای، دوران نوجوانی بوده که با رشد سریع و تغییرات اسکلتی گسترده همراه است. در این دوران، بدن با سرعت فزاینده‌ای رشد می‌کند و این امر می‌تواند منجر به عدم تعادل عضلانی در ناحیه ستون فقرات شود. عضلات پشتی ممکن است نتوانند به طور کامل از ستون فقرات حمایت کنند، به‌ویژه زمانی که سرعت رشد استخوان‌ها بیشتر از رشد عضلات باشد.
این عدم تعادل، زمینه را برای ایجاد انحنا در ستون فقرات و در نتیجه، بروز کایفوزیس شانه فراهم می‌کند. علاوه بر این، وجود اسکولیوز، یا انحراف جانبی ستون فقرات، نیز می‌تواند خطر ابتلا به کایفوز را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد. اسکولیوز با ایجاد عدم تقارن در ستون فقرات و توزیع نامتوازن بار بر روی مهره‌ها، فشار بیشتری را بر ناحیه قفسه سینه وارد کرده و زمینه را برای ایجاد کایفوز مساعد می‌کند.
بیماری‌های زمینه‌ای و ساختاری (مانند Scheuermann)
علاوه بر عوامل مرتبط با رشد، برخی بیماری‌های زمینه‌ای و ساختاری نیز می‌توانند نقش مهمی در ایجاد کایفوزیس شانه ایفا کنند. کایفوز شوئرمن یکی از مهم‌ترین این بیماری‌ها است. این عارضه، یک اختلال رشدی است که باعث می‌شود مهره‌ها به شکل غیرطبیعی درآیند. در افراد مبتلا به کایفوز شوئرمن، مهره‌ها به‌جای شکل استوانه‌ای طبیعی، به شکل گود یا گرد در می‌آیند.
این تغییر شکل در مهره‌ها، باعث ایجاد زاویه و انحنا در ستون فقرات شده و در نهایت، منجر به بروز کایفوز شانه‌ای می‌شود. عوامل مادرزادی یا ژنتیکی نیز می‌توانند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند. برخی افراد ممکن است به دلیل نقص‌های مادرزادی در ساختار ستون فقرات، مستعد ابتلا به کایفوز باشند. همچنین، وجود سابقه خانوادگی کایفوز ، خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد.
پوکی‌استخوان و شکستگی‌های فشاری در سالمندان
پوکی‌استخوان و شکستگی‌های فشاری در مهره‌ها، به‌ویژه در خانم‌های سالمند، می‌توانند از علت کایفوز در سن بالا باشند. کاهش تراکم استخوان باعث می‌شود که مهره‌ها ضعیف شده و در معرض شکستگی قرار گیرند. این شکستگی‌ها منجر به تغییر شکل مهره‌ها و ایجاد قوز شانه می‌شوند.
ضعف بینایی و افزایش استفاده از موبایل و لپ‌تاپ (Tech Neck)
پدیده Tech Neck که به دلیل افزایش استفاده از موبایل و لپ‌تاپ ایجاد می‌شود، نقش مهمی در ایجاد کایفوز شانه‌ای دارد. ضعف بینایی و تلاش برای دیدن بهتر صفحه‌نمایش باعث می‌شود که سر به جلو متمایل شده و عضلات گردن و پشت به طور مداوم در حالت کشیدگی قرار گیرند.
این وضعیت، فشار زیادی را بر ستون فقرات وارد کرده و به‌تدریج باعث ایجاد قوس ستون فقرات بیش از حد در بالاتنه می‌شود. پیشگیری از کایفوزیس شانه ناشی از Tech Neck شامل تنظیم ارتفاع صفحه‌نمایش، استفاده از عینک مناسب و انجام تمرینات تقویتی برای عضلات گردن و پشت است.
آیا می‌توان از ایجاد کایفوز پیشگیری کرد؟
درصورتیکه مادرزادی یا ساختاری نباشد بله در غیراینصورت تاثیر زیادی نخواهد داشت که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
نقش ورزش و حرکات اصلاحی
انجام منظم ورزش و حرکات اصلاحی می‌تواند به تقویت عضلات پشت، حفظ انعطاف‌پذیری ستون فقرات و بهبود فرم بدنی کمک کند. تمرینات تقویت‌کننده عضلات پشت، کشش عضلات سینه و شانه، و تمرینات اصلاحی خاص برای کایفوز می‌توانند بسیار موثر باشند.
انتخاب تجهیزات ارگونومیک برای کار
استفاده از تجهیزات ارگونومیک در محل کار می‌تواند به حفظ فرم بدنی صحیح و کاهش فشار بر ستون فقرات کمک کند. صندلی مناسب با پشتی قابل‌تنظیم، میز با ارتفاع مناسب، و قراردادن مانیتور در ارتفاع صحیح، از جمله اقداماتی هستند که می‌توان در این راستا انجام داد.
آگاهی از پوسچر صحیح در خانه و محل کار
آگاهی از پوسچر صحیح و تلاش برای حفظ آن در طول روز، هم در خانه و هم در محل کار، اهمیت بسزایی دارد. صاف نشستن، شانه‌ها به عقب و پایین، و سر در راستای بدن، از جمله مواردی هستند که باید به آنها توجه کرد.
مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
درمان کایفوزیس شانه
درمان این عارضه، بسته به‌شدت انحنا و علت زمینه‌ای آن، متفاوت است. در موارد خفیف تا متوسط، رویکردهای غیرجراحی معمولاً خط اول درمان محسوب می‌شوند. فیزیوتراپی، با تمرکز بر تقویت عضلات پشت و شکم و بهبود انعطاف‌پذیری، نقش مهمی در کاهش درد و اصلاح وضعیت بدنی دارد.
استفاده از بریس‌های حمایتی نیز می‌تواند در راستای محدودکردن حرکت و تثبیت ستون فقرات، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان درحال‌رشد مورداستفاده قرار گیرد. همچنین، اصلاح عادات روزمره و رعایت اصول ارگونومی، مانند نشستن صحیح و استفاده از میز و صندلی مناسب، در پیشگیری از پیشرفت کایفوز و کاهش علائم آن مؤثر است.
در موارد شدید کایفوز ، به‌ویژه زمانی که عارضه با درد غیرقابل‌کنترل، اختلالات عصبی و یا مشکلات تنفسی همراه باشد، جراحی ممکن است به‌عنوان یک گزینه درمانی مدنظر قرار گیرد. هدف از جراحی، اصلاح انحنا، تثبیت ستون فقرات و کاهش فشار بر نخاع و اعصاب است. تصمیم‌گیری در مورد ضرورت جراحی، بر اساس ارزیابی دقیق شرایط بیمار و توسط متخصصین ارتوپدی و جراحان ستون فقرات صورت می‌گیرد.
برخی تمرینات اصلاحی کایفوز شانه‌ای شامل کشش عضلات سینه، تقویت عضلات پشت و اصلاح وضعیت بدن است. برای آشنایی کامل با تمرینات، مقاله‌ی «تمرینات اصلاحی برای کایفوز شانه‌ای» را بخوانید.
نتیجه‌گیری
کایفوزیس شانه عارضه‌ای است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله پوسچر نامناسب، ضعف عضلات پشتی (مانند عضلات پارااسپاینال و اسکاپولار)، و حتی کوتاهی عضلات سینه‌ای (Pectoralis Major & Pectoralis Minor) ایجاد شود. نشستن طولانی‌مدت، بی‌تحرکی و برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند این وضعیت را تشدید کنند.
پیشگیری از ایجاد کایفوزیس شانه با انجام تمرینات اصلاحی، حفظ وضعیت بدنی صحیح و استفاده از تجهیزات ارگونومیک امکان‌پذیر است.
همچنین، شناسایی علت و مداخله زودهنگام نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت این عارضه و بروز مشکلات ثانویه دارد. بنابراین، توجه به سلامت ستون فقرات و اتخاذ سبک زندگی سالم از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
