ژنوواروم یا زانو پرانتزی در کودکان یکی از ناهنجاری‌های شایع اسکلتی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. در این حالت، زانوها به سمت بیرون خم می‌شوند و فاصله‌ای بین آن‌ها ایجاد می‌شود، درحالی‌که مچ پاها به هم نزدیک هستند. این وضعیت ممکن است در مراحل اولیه رشد طبیعی باشد، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات استخوانی یا مشکلات رشد باشد.
تشخیص به‌موقع و بررسی دقیق علائم، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض بلندمدت دارد. در این مقاله از سایت دکتر حوصله، به بررسی علائم، عوارض، زمان مناسب برای مراجعه به پزشک و روش‌های درمان زانو پرانتزی در کودکان می‌پردازیم تا والدین بتوانند با آگاهی کامل، سلامت حرکتی فرزند خود را تضمین کنند.
ژنوواروم در کودکان چیست؟
ژنوواروم یا زانو پرانتزی در کودکان به حالتی گفته می‌شود که پاها هنگام ایستادن به شکل کمانی در می‌آیند؛ یعنی زانوها از یکدیگر فاصله دارند و مچ پاها به هم نزدیک هستند. این وضعیت در نوزادان و کودکان خردسال بسیار رایج است و معمولاً تا سن دو تا سه‌سالگی به طور طبیعی اصلاح می‌شود.
اما اگر این حالت تا بعد از سنین پیش‌دبستانی باقی بماند یا شدت آن زیاد باشد، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات استخوانی مانند راشیتیسم، بیماری بلانت یا اختلالات رشد باشد. ژنوواروم در کودکان می‌تواند به دلایل ژنتیکی، تغذیه نامناسب، آسیب‌دیدگی یا بیماری‌های عصبی – عضلانی ایجاد شود و در صورت عدم درمان، منجر به عوارض جدی در بزرگسالی شود.
چه علائمی نشان می‌دهند که ژنوواروم در کودک مشکل‌ساز است؟
علائم مختلفی وجود دارند که در تشخیص ژنوواروم در کودکان مؤثر هستند. در ادامه به علائم نشان‌دهنده ژنوواروم اشاره خواهیم کرد:
بررسی فرم ایستادن کودک
یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تشخیص زانو پرانتزی، مشاهده فرم ایستادن کودک است. اگر کودک در حالت ایستاده، مچ پاهای خود را به هم چسبانده و زانوها فاصله قابل‌توجهی از هم دارند، احتمال وجود ژنوواروم وجود دارد. فاصله بیش از دو سانتی‌متر بین زانوها در این حالت می‌تواند نشانه‌ای از انحراف استخوانی باشد.
تحلیل نحوه راه‌رفتن کودک
راه‌رفتن کودک با زانو پرانتزی ممکن است به شکل اردک‌وار یا با چرخش غیرطبیعی پاها همراه باشد. این نوع راه‌رفتن می‌تواند نشان‌دهنده عدم تعادل عضلانی یا ضعف در مفاصل باشد. همچنین، کودک ممکن است در حفظ تعادل دچار مشکل شود یا هنگام دویدن از سایر کودکان عقب بماند.
نشانه‌های غیرطبیعی مانند درد، خستگی زودهنگام یا زمین‌خوردن مکرر
اگر کودک هنگام راه‌رفتن یا بازی‌کردن دچار درد در ناحیه زانو، خستگی زودرس یا زمین‌خوردن‌های مکرر شود، باید این علائم را جدی گرفت. این نشانه‌ها ممکن است بیانگر فشار نامتعادل روی مفاصل یا اختلال در رشد استخوان‌ها باشند و نیاز به بررسی تخصصی دارند.
عوارض احتمالی ژنوواروم در کودکان چیست؟
ژنوواروم، یا پای پرانتزی، عارضه‌ای است که در آن زانوها از هم فاصله گرفته و پاها حالتی کمانی به خود می‌گیرند. این عارضه در کودکان می‌تواند عواقب ناخوشایندی را در پی داشته باشد که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، کیفیت زندگی فرد را در آینده تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در این بخش، به عوارض احتمالی ژنوواروم در کودکان می‌پردازیم.
فشار نامتعادل روی مفصل زانو
یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین عوارض زانو پرانتزی در کودکان، واردشدن فشار نامتعادل به مفصل زانو است. در حالت طبیعی، بار بدن به طور مساوی بر سطح مفصل توزیع می‌شود. اما در کودکان مبتلا به ژنوواروم، این فشار بیشتر بر قسمت داخلی مفصل متمرکز می‌شود.
این فشار غیرطبیعی می‌تواند باعث ساییدگی زودهنگام غضروف‌های مفصلی شود، به‌خصوص در ناحیه داخلی زانو. باگذشت زمان، این ساییدگی منجر به کاهش عملکرد مفصل، محدودیت دامنه حرکتی و در نهایت، بروز درد و ناراحتی در حین فعالیت‌های روزمره می‌شود. عدم توجه به این فشار نامتعادل، می‌تواند روند تخریب مفصل را تسریع کرده و عوارض جدی‌تری را در پی داشته باشد.
افزایش احتمال درد داخلی زانو در آینده
در صورت عدم درمان ژنوواروم در دوران کودکی، فرد ممکن است در نوجوانی یا بزرگسالی دچار درد مزمن و آزاردهنده در ناحیه داخلی زانو شود. این درد ناشی از فشار بیش از حد و مداوم به بخش داخلی مفصل و تحلیل‌رفتن تدریجی غضروف مفصلی است. این تحلیل غضروف، به‌مرورزمان پیشرفت کرده و منجر به ایجاد التهاب و درد در داخل زانو می‌شود.
در نتیجه، فرد ممکن است در انجام فعالیت‌هایی مانند راه‌رفتن طولانی، بالا و پایین‌رفتن از پله‌ها و حتی ایستادن برای مدت طولانی دچار مشکل شود. این درد مزمن می‌تواند تأثیر منفی بر کیفیت زندگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره فرد داشته باشد.
اختلال در الگوی رشد استخوان ران و ساق
زانو پرانتزی می‌تواند باعث تغییر در مسیر طبیعی رشد استخوان‌های ران و ساق شود. این اختلال در رشد استخوان‌ها ممکن است منجر به عدم توازن در طول پاها شود، به‌طوری‌که یک پا کوتاه‌تر از دیگری باشد.
همچنین، ژنوواروم می‌تواند باعث انحراف لگن و تغییر در راستای ستون فقرات شود. این تغییرات ساختاری می‌توانند منجر به مشکلات دیگری مانند درد کمر، درد لگن و اختلال در راه‌رفتن شوند. در موارد شدید، این اختلالات ممکن است به‌قدری جدی باشند که در آینده نیاز به مداخلات جراحی پیچیده برای اصلاح ساختار اسکلتی کودک باشد.
افزایش ریسک آرتروز زودرس در بزرگسالی
یکی از عوارض بلندمدت و جدی ژنوواروم، افزایش احتمال ابتلا به آرتروز زودرس (استئوآرتریت) در بزرگسالی است. فشار نامتعادل و مداوم بر مفصل زانو و ساییدگی تدریجی غضروف‌ها، زمینه‌ساز بروز آرتروز در سنین پایین‌تر از حد معمول خواهد بود. آرتروز یک بیماری تخریبی مفصلی است که با درد، التهاب، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی همراه است. ابتلا به آرتروز در سنین جوانی می‌تواند تأثیرات منفی عمیقی بر زندگی فرد داشته و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره و لذت‌بردن از زندگی را کاهش دهد.
مشکلات راه‌رفتن و اختلال در فعالیت‌های ورزشی
کودکانی که دچار زانو پرانتزی شدید هستند، ممکن است در راه‌رفتن، دویدن یا انجام فعالیت‌های ورزشی دچار محدودیت شوند. این موضوع می‌تواند بر کیفیت زندگی و رشد جسمی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
تأثیر روانی بر اعتمادبه‌نفس کودک (در سنین مدرسه)
ظاهر غیرطبیعی پاها ممکن است باعث کاهش اعتمادبه‌نفس کودک شود، به‌ویژه در محیط‌های اجتماعی مانند مدرسه. کودک ممکن است از شرکت در فعالیت‌های گروهی یا ورزشی خودداری کند و احساس خجالت یا اضطراب داشته باشد.
مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
چه زمانی ژنوواروم نیاز به بررسی تخصصی دارد؟
زانو پرانتزی در کودکان تا حدود دو تا سه‌سالگی طبیعی محسوب می‌شود. اما اگر این حالت تا بعد از پنج‌سالگی باقی بماند یا شدت آن زیاد باشد، باید به متخصص ارتوپدی مراجعه کرد. همچنین، در صورت مشاهده علائمی مانند درد، اختلال در راه‌رفتن، تفاوت طول پاها یا عدم تقارن در اندام‌ها، بررسی تخصصی ضروری است. پزشک با استفاده از معاینه بالینی، تصویربرداری و تست‌های حرکتی، شدت انحراف را ارزیابی کرده و تصمیم‌گیری درباره درمان زانوی پرانتزی در سنین پایین را انجام می‌دهد.
روش‌های پیشگیری و درمان زانو پرانتزی در کودکان
درمان ژنوواروم بسته به‌شدت عارضه و سن کودک متفاوت است. در موارد خفیف، اصلاح تغذیه، استفاده از کفش طبی و تمرینات اصلاحی می‌تواند مؤثر باشد. فیزیوتراپی تخصصی نیز نقش مهمی در تقویت عضلات اطراف زانو و اصلاح الگوی راه‌رفتن دارد. در موارد متوسط تا شدید، استفاده از بریس یا آتل زانو برای اصلاح تدریجی انحراف توصیه می‌شود. بریس باید توسط پزشک تنظیم شود و استفاده منظم از آن تحت نظارت باشد.
در مواردی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا انحراف شدید باشد، جراحی زانوی کودک به‌عنوان راه‌حل قطعی در نظر گرفته می‌شود. جراحی معمولاً پس از بلوغ استخوانی انجام می‌شود تا نتیجه پایدارتر باشد.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
ژنوواروم در کودکان در بسیاری از موارد بخشی طبیعی از رشد است، اما در صورت تداوم یا شدت بالا، می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. تشخیص به‌موقع، بررسی علائم و انتخاب روش درمانی مناسب، نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات استخوانی ناشی از ژنوواروم دارد. والدین باید به فرم ایستادن و راه‌رفتن کودک توجه کنند و در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، با متخصص ارتوپدی مشورت نمایند.
درمان زانوی پرانتزی در سنین پایین با روش‌هایی مانند فیزیوتراپی، بریس اصلاحی زانو و در موارد خاص، جراحی، امکان‌پذیر است. با پیگیری منظم و حمایت خانواده، کودک می‌تواند به رشد طبیعی و فعالیت‌های روزمره خود بازگردد و از عوارض بلندمدت این ناهنجاری جلوگیری شود. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
