هردو پای ضربدری و پای پرانتزی سبب ایجاد اختلال در شیوه قرار گرفتن زانو و ساق پا میشود، اما با هم تفاوت‌هایی هم دارند. قطعا شناسایی و تشخیص سریع هنگام هر دو ناهنجاری فوق سبب درمان زودتر این عارضه‌ها خواهد شد. تشخیص به موقع این ناهنجاری‌ها از آن جهت حائز اهمیت است که تشخیص به هنگام بر ساختار زانو و پاها اثرگذار است. عدم تشخیص به موقع پای ضربدری می‌تواند به شدت این ناهنجاری‌ها بیفزاید و با افزایش سن افراد مبتلا گاها انعطاف دستگاه اسکلتی بدن کاهش پیدا می‌کند و درمان کمی دشوارتر میشود. در زمینه پای پرانتزی(زانوی پرانتزی/ ژنووالگوم) نیز عدم تشخیص زودهنگام به ویژه در سن کم، سبب ایجاد عوارض غیرقابل برگشت مانند تحلیل رفتن زانو به شکل تدریجی و درد زانو میشود. در ادامه به تفاوت پای ضربدری با پای پرانتزی می‌پردازیم.
تفاوت‌های اصلی پای ضربدری و پای پرانتزی
از جمله تفاوت پای ضربدری با پای پرانتزی آن است که در حالت زانوی پرانتزی، زانوی فرد از شکل طبیعی خارج شده و به سمت بیرون خمیده میشود. چنانچه فرد در این حالت بایستد و مچ پاهایش را به هم بچسباند زانوها به هم نمی‌رسند و نمی‌چسبند. در حالت اختلال پای پرانتزی زانوها از حالت عادی خارج شده و سمت داخل چرخش می‌کند. اگر فرد بایستد شما خواهید دید که زانوهای فرد مبتلا به هم چسبیده و مچ پاها از هم فاصه زیادی پیدا کرده است. در ادامه به برخی تفاوت‌های این دو اختلال اشاره میکنیم.
میتوانید برای درمان پای ضربدری یا پرانتزی با ورزش به دکتر حوصله مراجعه کنید.
شکل ظاهری زانوها
از جمله تفاوت پای ضربدری با پای پرانتزی آن است که در پای ضربدری قوزک‌های داخلی از هم دور میشوند و تمایل کشکک‌ها به خارج است. در زانوی پرانتزی پاها قوس پیدا می‌کنند و در قسمت مفصل و گاهی ساق پا این کمان با چشم به راحتی دیده شده و کشکک زانو به داخل منحرف میشود. این بیماری بر روی شکل کلی بدن اثر گذاشته و کمکم سبب کمردرد میشود و شاهد نمای چرخشی در این عارضه از زانوها و کشیده شدن زانو به سمت جلو و به بیرون کشیده شدن ران فرد به بیرون هستیم.
زاویه زانو در هر دو حالت
از دیگر تفاوت پای ضربدری با پای پرانتزی به این مورد اشاره کرد که زانوها به خط میانی بدن نزدیک میشوند. در زانوهای پرانتزی اگر خوب دقت و مشاهده کنید زانوها اصلا با هم موازی نیستند و و نزدیک 5 الی 7 درجه به قسمت داخل منحرف شده‌اند. این بیماری در افراد دارای زانوی پرانتزی دارای علائم ظاهری مشخصی است که زوایه داشتن ساق پا در مقایسه با ران دقیقا مشاهده میشود.
فاصله بین زانوها و مچ پا
یک تفاوت پای ضربدری با پای پرانتزی آن است که در پای ضربدری زانوها از هم فاصله می‌گیرند و شکل کمان به خود می‌گیرند. مچ پا هم به سمت بیرون چرخش می‌کند. در زانوی پرانتزی فاصله زانوها از هم زیاد است. این عارضه زانوها، مچ پا، مفصل ران و انگشت‌ها را درگیر می‌کند.
علل ایجاد پای ضربدری و پای پرانتزی
از دیگر تفاوت پای ضربدری با پای پرانتزی علل به وجود آوردن این اختلالات است. عواملی که سبب پای ضربدری میشوند عبارتند از کمبود کلسیم، کوتاهی عضله دو سر ران، آرتریت، آسیب وارده به زانو، عفونت استخوان، نارسایی کلیه، نشستن به شکل قورباغه‌ای، ژنتیک، سوء تغذیه در سن 4 یا 5 سالگی، راشیتیسم، شکستگی زانو، صافی کف پا، آسیب وارده به صفحه رشد، شکستگی زانو و اضافه وزن را می‌توان نام برد.
اما علت به وجود آمدن پای پرانتزی می‌تواند وجود
علل مشترک و متفاوت ایجاد پای ضربدری با پای پرانتزی
در ادامه به برخی عوامل مشترک و متفاوت ایجادکننده پای ضربدری و پای پرانتزی می‌پردازیم:
عوامل ژنتیکی، محیطی و بیماری‌ها
- پای ضربدری: چاقی غیر معمول و آسیب و عفونت در زانو، آرتریت در زانو و کمبود شدید ویتامین D و کلسیم می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به این عارضه باشد.
- پای پرانتزی: بیماری بلانت، عفونت در زانو، راشیتیسم، علل ارثی و ژنتیکی، کوتولگی، بیماری پاژه، ضعف/کوتاهی عضلات همسترینگ، شکستگی در قسمت زانوها و مفاصل (و یا بخش انتهایی استخوان ران که سبب بد جوش خوردن شده)، چرخش پاها به سمت داخل، عدم هماهنگی در صفحه رشد، زود راه افتادن کودک، بد نشستن و بد ایستادن،اضافه وزن و چاقی به ویژه در کودکان، آرتروز یا استئو آرتریت، کمبود ویتامین کلسیم و دی.
علائم و نشانه‌ها
- پای ضربدری: در دزانو، لگن و مچ پا، احساس درد و سفت‌شدن مفاصل، کاهش دامنه حرکتی در لگن، بی‌ثباتی زانو، مشکل دویدن و راه رفتن، ناتوانی در جفتنمودن پاها در هنگام ایستادن، آرتریت پیش‌رونده زانو در افراد بزرگسال. البته باید گفت بارزترین نشانه بروز این عارضه ایجاد فاصله میان قوزک 2 پا و نزدیک‌شدن زانوهاست.
- پای پرانتزی: کمانی شدن ساق پا، درد در ناحیه زانو و لگن، کاهش دامنه حرکت قسمت لگن، مشکل در دویدن و راه رفتن، بی‌ثباتی زانو، بد ایستادن و بد نشستن، استقامت نداشتن در راهرفتن، اضافه وزن و فشار زیاد به زانوها، درد در ناحیه زانو و لگن، کم‌شدن ارتفاع پایین تنه فرد.
درد، تورم و محدودیت حرکتی
- پای ضربدری: بد جوش خوردن شکستگی‌های اطراف زانو
- پای پرانتزی: درد شدید زانو و آسیب دیدن مینیسک زانو و عدم راه رفتن صحیح
تاثیر بر راه رفتن و ایستادن
- پای ضربدری: راه افتادن زودرس کودک
- پای پرانتزی: بی‌حسی و ناتوانی در ایستادن و انجام امور روزمره، انجام ورزش به شکل مناسب. اغلب افرادی که سابقه خانوادگی در این نوع بیماری را دارند و دچار چاقی و اضافه وزن هستند و در سنین کم به راه رفتن پرداخته‌اند دچار این عارضه میشوند و متاسفانه به علت درد زانو و لگن و ثابت نبودن زانو نمیتوانند خوب راه بروند و راه رفتن غیرطبیعی و اردک وار را تجربه می‌کنند.
عوارض طولانی‌مدت
- پای ضربدری: تغییر الگوی راه رفتن و ساییده‌شدن زانوها، خستگی و ناتوانی در راه رفتن‌های طولانی
- پای پرانتزی: مشکل در راه رفتن
آرتروز زودرس
- پای ضربدری: آرتریت روماتیسمی در زانو
- پای پرانتزی: آرتریت پیش‌رونده زانو
مشکلات در مفصل لگن و مچ پا
- پای ضربدری: درد مچ پا و لگن که عضلات و رباط‌های تحت فشار علت آن هستند.
- پای پرانتزی: درد مچ پا و لگن
نتیجه گیری
بسیاری از افراد ممکن است در تشخیص پای پرانتزی و پای ضربدری دچار مشکل شوند. پای پرانتزی به حالتی گفته میشود که دو زانو فرد بیشتر از حالت عادی با یکدیگر فاصله دارند؛ در حالیکه در مشکل پای ضربدری، دو زانو فرد بیشتر از حالت عادی به یکدیگر نزدیک هستند. برای درمان این مشکل، روشهای گوناگونی در نظر گرفته میشوند.
