در نگاه اول، عضله دیگاستریک شاید فقط یکی از عضلات کوچک ناحیه زیر فک به‌نظر برسد؛ اما همین عضله‌ی دوشکمی، نقش کلیدی در حرکت‌های اولیه زندگی مانند بلع، مکیدن و باز کردن دهان دارد. درواقع، دیگاستریک عضله‌ای استراتژیک است که با دو شکم خود، هم به بالا بردن استخوان لامی کمک می‌کند و هم در باز کردن فک پایین نقش دارد؛ حرکتی که برای حرف زدن، غذا خوردن و حتی تنفس اهمیت دارد.
جالب است بدانید این عضله، یک پل حرکتی میان سر، گردن و فک ایجاد می‌کند و با عضلات Suprahyoid و Infrahyoid در تعادل نیروهای گردنی و دهانی هماهنگ عمل می‌کند. ضعف یا دیس‌فانکشن این عضله می‌تواند باعث اختلالاتی مانند درد فک، مشکلات بلع، کشش ناحیه زیر فک و حتی تأثیر روی پوسچر گردن شود. اگر به دنبال درک عمیق‌تری از سیستم عضلات گردن هستید، دیگاستریک نقطه‌ی شروع خوبی برای درک هماهنگی پیچیده بین عضلات سطحی، عمقی و عضلات حرکتی زبان و فک است. در این مقاله از وب سایت دکتر حوصله به صورت کامل با عضله دیگاستریک (Digastric) آشنا خواهید شد.
آناتومی عضله دیگاستریک (Digastric)
عضله دیگاستریک یکی از عضلات گروه Suprahyoid) سوپراهویید) است که در ناحیه زیر فک (submandibular region) قرار دارد و از دو شکم عضلانی تشکیل شده: شکم قدامی (Anterior belly) و شکم خلفی (Posterior belly) که به‌وسیله‌ی یک تاندون مشترک در میانه به استخوان لامی متصل می‌شوند.
سر ثابت (Origin) عضله دیگاستریک:
- شکم قدامی (Anterior belly):
از Digastric fossa در سطح داخلی استخوان فک پایین (Mandible) منشأ می‌گیرد.
“Fossa digastrica of mandible” - شکم خلفی (Posterior belly):
از Mastoid notch واقع در استخوان گیجگاهی (Temporal bone) منشأ می‌گیرد.
“Mastoid notch of temporal bone”
سر متحرک (Insertion) عضله دیگاستریک:
- تاندون میانی (Intermediate tendon) که در داخل یک حلقه‌ی فیبروزی از جنس بافت همبند قرار دارد و به بدن استخوان لامی (Body of Hyoid bone) متصل است.
این تاندون بین دو شکم عضله قرار دارد و باعث هماهنگی در حرکات کششی آن‌ها می‌شود.
عملکرد (Action) عضله دیگاستریک (Digastric):
- شکم قدامی:
باز کردن فک پایین (Depression of mandible)
کمک به تثبیت فک هنگام حرکات گفتاری یا جویدن - شکم خلفی:
بالا بردن استخوان لامی (Elevation of hyoid bone) در بلع و صحبت کردن - حرکت ترکیبی هر دو شکم:
تقویت عملکرد بلع و تثبیت ناحیه زیر فک
همکاری با عضلات Suprahyoid دیگر جهت تعادل دینامیک در قسمت فوقانی گردن
عصب‌گیری (Innervation) عضله دیگاستریک (Digastric):
| شکم عضله | عصب تأمین‌کننده |
| قدامی (Anterior) | Mylohyoid nerve از شاخه V3 عصب Trigeminal (CN V) |
| خلفی (Posterior) | Facial nerve (CN VII) |
مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
خون‌رسانی (Blood Supply) عضله دیگاستریک:
- Facial artery
- Occipital artery
- گاهی شاخه‌هایی از Lingual artery
کنزیولوژی کاربردی عضله Digastric
حرکات اصلی عضله:
عضله Digastric به‌دلیل داشتن دو شکم با موقعیت و جهت‌گیری متفاوت، در دو محور اصلی نقش حرکتی دارد:
- Depression of mandible (باز کردن فک پایین(
شکم قدامی با کمک عضله Mylohyoid، فک پایین را به سمت پایین حرکت می‌دهد، مخصوصاً زمانی که عضلات جوشی (Masseter و Temporalis) در حال استراحت هستند. - Elevation of hyoid bone(بالا بردن استخوان لامی)
شکم خلفی در زمان بلع و صحبت کردن باعث بالا آمدن استخوان هیوئید شده و زمینه حرکت زبان و حنجره را فراهم می‌سازد.
نقش در استابیلیتی فک پایین و مفصل TMJ:
عضله Digastric به‌عنوان عضله‌ای از گروه Suprahyoid:
- در باز شدن فک، فشار وارده به مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ) را کاهش می‌دهد.
- با ثابت نگه‌داشتن استخوان لامی (از طریق مشارکت عضلات Infrahyoid)، کمک می‌کند که نیروها به‌صورت متقارن به فک انتقال یابد.
- در افرادی که دچار اختلالات TMJ dysfunction هستند، این عضله یا دچار ضعف بیش از حد یا over-activation می‌شود.
نقش در پایداری گردنی و پوسچر سر:
- عضله Digastric از طریق استخوان لامی به سیستم عضلات گردن مرتبط می‌شود.
- در وضعیت‌های پوسچرال خاص مثل forward head posture، این عضله دچار کشش مداوم یا ضعف می‌شود که می‌تواند باعث جبران عملکردی در عضلات Suprahyoid و حتی عضلات عمقی گردنی شود.
- ارتباط غیرمستقیم آن با عضلات longus colli و infrahyoid باعث مشارکت در تثبیت دینامیک استخوان هیوئید و تعادل بین سر، فک، گردن و تنه می‌شود.
نقش عضله Digastric در پوسچرال کنترل و ثبات سر و گردن
1. پل ارتباطی فک، گردن و تنه:
عضله Digastric به‌واسطه‌ی اتصال بین فک (Mandible) و استخوان لامی (Hyoid)، و با مشارکت عضلات Suprahyoid و Infrahyoid، یک پل حیاتی میان جمجمه، ناحیه ساب‌ماندیبولار، و گردن ایجاد می‌کند. این ساختار عملکردی باعث می‌شود که هرگونه تغییر در موقعیت فک یا زبان، به‌طور مستقیم بر استابیلیتی گردن تأثیر بگذارد.
2. نقش در مقابله با Forward Head Posture (سر به جلو):
در الگوی رایج سر به جلو:
- استخوان لامی به سمت پایین و عقب کشیده می‌شود.
- عضله Digastric (به‌ویژه شکم قدامی) دچار کشش مداوم می‌شود.
- در نتیجه، این عضله ممکن است دچار ضعف عملکردی یا over-lengthening گردد.
نتیجه: افزایش بار بر روی عضلات عمقی گردنی قدامی (مانند Longus Capitis و Longus Colli) و اختلال در هماهنگی بین فک، گردن و زبان.
3. نقش در بلع و تعادل زبان با ستون فقرات گردنی:
حرکت بلع یا تثبیت زبان با انقباض عضله Digastric همراه است.
این انقباضات مکرر نقش مهمی در حفظ ثبات جایگاه سر بر روی گردن دارد، مخصوصاً در موقعیت‌هایی مثل:
- صحبت کردن طولانی
- نشستن‌های طولانی با سر پایین (مانند کار با موبایل یا لپ‌تاپ)
- اختلالات عملکرد زبان یا TMJ
4. تأثیر بر موقعیت استخوان لامی (Hyoid Bone):
استخوان لامی چون به سایر عضلات گردنی (Infrahyoid) متصل است، هر گونه ناپایداری در عضله Digastric می‌تواند به تغییر وضعیت لامی و در نهایت به تغییر الگوهای حرکتی گردن و حتی تنفس منجر شود.
نتیجه بالینی:
✔ افراد دارای Forward Head Posture یا اختلالات TMJ، معمولاً دچار کاهش عملکرد هماهنگ عضله Digastric هستند.
✔ در این افراد، تست‌های استاتیک و داینامیک پوسچر می‌تواند نشان‌دهنده کشش بیش‌فعال یا ضعف این عضله باشد.
✔ در فاز بازآموزی حرکتی، فعال‌سازی هدفمند و بازآموزی عملکرد Digastric در کنار سایر عضلات suprahyoid بسیار مؤثر است.
همکاری سینرژیک عضله Digastric با سایر عضلات (Synergistic Integration)
1. همکاری در باز کردن فک (Mandibular Depression):
هنگام باز شدن دهان، شکم قدامی عضله Digastric با عضلات زیر هماهنگ عمل می‌کند:
| عضله | عملکرد همکار |
| Mylohyoid (مایلوهایوئید) | بالا بردن کف دهان و کمک به باز شدن فک |
| Geniohyoid (جنیوهایوئید) | کشیدن استخوان لامی به جلو برای تسهیل باز شدن فک |
| Platysma (پلاتیسما) | کشیدن پوست و فک پایین به سمت پایین برای افزایش دامنه باز شدن فک |
اهمیت: این عضلات با هم کاهش تنش روی مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ) را تضمین می‌کنند و مانع از overcompression این مفصل می‌شوند.
2. همکاری در بالا بردن استخوان لامی (Hyoid Elevation):
در هنگام بلع و صحبت کردن، شکم خلفی Digastric در کنار عضلات زیر فعال می‌شود:
| عضله | عملکرد همکار |
| Stylohyoid | بالا بردن و عقب کشیدن استخوان لامی |
| Mylohyoid & Geniohyoid | بالا بردن کف دهان و تثبیت لامی در راستای مرکزی |
| Tongue muscles (مانند Genioglossus و Hyoglossus) | هماهنگی حرکات زبان و لامی برای بلع و تکلم |
نکته بالینی: در اختلالات بلع (Dysphagia)، ضعف در هرکدام از این عضلات می‌تواند عملکرد Digastric را مختل کند.
3. همکاری با عضلات زیرلامی:
برای ایجاد تعادل در نیروهای وارده به استخوان لامی، عضلات زیرلامی (Infrahyoid) مانند Sternohyoid، Omohyoid، Sternothyroid، Thyrohyoid در پایداری استخوان لامی نقش مهمی دارند.
هنگام عملکرد Digastric، این عضلات با ایجاد کشش معکوس روی لامی، آن را در موقعیت بهینه نگه می‌دارند تا حرکات فک و زبان هماهنگ و پایدار بماند.
4. همکاری با عضلات گردنی عمقی:
Digastric به‌صورت غیرمستقیم با عضلات Longus capitis و Longus colli همکاری دارد، زیرا هر دو گروه عضلانی در کنترل حرکات قدامی گردن نقش دارند.
مثال کاربردی: در تمریناتی مثل Chin Tuck، اگر عضلات suprahyoid ازجمله Digastric عملکرد درستی نداشته باشند، احتمال جبران حرکتی در عضلات گردنی بیشتر می‌شود.
5. هماهنگی با عضلات زبان:
حرکات زبان ارتباط مستقیمی با وضعیت لامی و به‌تبع آن، Digastric دارد. عضلاتی مثل:
- Genioglossus (جنیوگلوسوس)
- Hyoglossus (هایوگلوسوس)
- Styloglossus (استایلوگلوسوس)
در کنار Digastric کار می‌کنند تا حرکات زبان، بلع و گفتار، روان و دقیق انجام شود.
جمع‌بندی کاربردی:
عضله Digastric نه‌تنها با عضلات فک و زبان بلکه با سیستم‌های عمقی گردن و عضلات تنفسی هم در تعادل دینامیک سر، گردن و فک همکاری دارد. در افراد مبتلا به اختلالات TMJ، اختلالات بلع یا forward head posture، هماهنگی این عضله با گروه‌های سینرژیک آسیب دیده یا مختل می‌شود.
فیزیولوژی عضله دیگاستریک (Digastric)
1. ترکیب نوع تارهای عضلانی (Muscle Fiber Type Composition)
بر اساس مطالعات بافت‌شناسی (histochemical analysis) و یافته‌های حاصل از بررسی عضلات Suprahyoid:
| بخش عضله | نوع غالب تارها | درصد تقریبی | ویژگی عملکردی |
| شکم قدامی (Anterior belly) | Type I (کند‌انقباض، مقاوم به خستگی) | 55–65% | حفظ ثبات، فعالیت مداوم در حالت ایستاده یا هنگام بلع سبک |
| شکم خلفی (Posterior belly) | Type IIa و IIx (تند‌انقباض، با توان تولید نیرو بیشتر) | 60–70% | پاسخ سریع در حرکات ناگهانی مثل باز کردن سریع فک یا بالا آوردن سریع لامی |
تحلیل کاربردی:
Digastric عضله‌ای دوکاره محسوب می‌شود؛ شکم قدامی برای پایداری و فعالیت‌های طولانی‌تر و شکم خلفی برای پاسخ‌های سریع و قوی‌تر طراحی شده است. این ترکیب به آن امکان می‌دهد هم در حرکات ظریف (مثل صحبت) و هم در حرکات قوی‌تر (مثل خمیازه کشیدن یا بلع قوی) شرکت کند.
2. ویژگی‌های نوروفیزیولوژیک (Neurophysiology)
- Innervation دوگانه:
عضله Digastric از دو عصب جداگانه عصب‌گیری می‌کند:
🔹 شکم قدامی از Mylohyoid nerve (شاخه V3 عصب سه‌قلو)
🔹 شکم خلفی از Facial nerve (CN VII)
این تقسیم عصب‌گیری باعث افزایش دقت در تنظیم نیروی عضله و همچنین استقلال کنترلی دو شکم عضله در موقعیت‌های عملکردی مختلف می‌شود.
3. فعالیت الکترومایوگرافی (EMG Activity)
مطالعات EMG نشان داده‌اند:
1.فعالیت شکم قدامی در:
- صحبت کردن آهسته
- بلع‌های پی‌در‌پی ملایم
- حرکات آهسته فک (مثل مکیدن)
2.فعالیت شکم خلفی در:
- بلع سریع یا قوی
- باز کردن فک با مقاومت
- تثبیت استخوان لامی در تمرینات دینامیک گردن و زبان
در اختلالات TMJ یا forward head posture، الگوی EMG عضله Digastric معمولاً غیرقرینه یا overactive در یک سمت مشاهده می‌شود.
4. خصوصیات متابولیک
- شکم قدامی بیشتر وابسته به مسیرهای هوازی (oxidative metabolism) است، مناسب برای فعالیت طولانی‌مدت.
- شکم خلفی ترکیبی از مسیرهای هوازی و بی‌هوازی دارد، مناسب برای فعالیت‌های کوتاه‌مدت و شدید.
نتیجه بالینی و کاربردی:
✔ نوع تارهای عضلانی Digastric، آن را به عضله‌ای مناسب برای ثبات فک و زبان در پوسچر طولانی‌مدت و همچنین پاسخ سریع در فعالیت‌های بلع یا باز کردن دهان تبدیل کرده است.
✔ در برنامه‌های تمرینی بازآموزی عضلات گردن و فک، شناخت تفاوت فیزیولوژیک این دو شکم، به ما کمک می‌کند تمرینات ایزومتریک، تنفسی و نوروموتور را فازبندی کنیم.
بیومکانیک عضله دیگاستریک (Digastric)
1. مدل اهرمی (Lever System):
عضله Digastric یکی از نمونه‌های کلاسیک اهرم نوع دوم (Class II Lever) در سیستم دهان است.
| ساختار | معادل بیومکانیکی |
| Fulcrum (تکیه‌گاه) | مفصل TMJ (گیجگاهی-فکی) |
| Load (مقاومت) | وزن فک پایین |
| Effort (نیروی عضله) | کشش عضله Digastric از زیر فک |
این ساختار اهرمی باعث می‌شود که Digastric با نیروی نسبتاً کم، باز کردن مؤثر فک را امکان‌پذیر کند، مخصوصاً در فاز ابتدایی حرکت (initial phase of depression).
2. زاویه کشش و مسیر نیرو (Line of Action):
- شکم قدامی: زاویه کشش به سمت پایین و عقب، باعث حرکت فک پایین به سمت پایین و عقب می‌شود.
این حرکت برای باز کردن دهان و آزاد کردن تنش در TMJ بسیار مهم است. - شکم خلفی: زاویه کشش به سمت بالا و عقب، نیرویی ایجاد می‌کند که باعث بالا آمدن استخوان لامی و تثبیت آن می‌شود.
این نیرو در عملکرد بلع، زبان و حتی الگوهای تنفس مشارکت دارد.
3. پایداری و انتقال نیرو در سیستم Hyoid-Mandibular-Cervical:
Digastric به‌عنوان رابط بین فک و استخوان لامی، و به‌طور غیرمستقیم با ستون فقرات گردنی، در کنترل مکانیکی محور فوقانی بدن نقش دارد:
در زمان حرکت فک یا زبان، عضله Digastric باید بتواند نیرو را به استخوان لامی انتقال دهد بدون آنکه باعث ناپایداری در ناحیه گردن شود.
این انتقال نیرو با کمک عضلات Infrahyoid و عضلات عمقی گردن (مانند Longus Colli) انجام می‌شود.
4. اثر در کنترل دینامیک مفصل TMJ:
هنگام باز شدن دهان:
- شکم قدامی Digastric فشار وارده به دیسک مفصل TMJ را کاهش می‌دهد.
- این عضله می‌تواند حرکت رو به عقب کندیلا (condylar retraction) را تعدیل کرده و در مواردی مانع جابجایی دیسک شود.
این ویژگی در درمان اختلالات مفصل فکی–گیجگاهی (TMJ dysfunction) بسیار مهم است.
5. نقش در تمرینات اصلاحی و DNS:
در تمرینات تخصصی DNS (Dynamic Neuromuscular Stabilization):
- عضله Digastric در الگوهای ابتدایی کنترل فک و گردن نوزادان نقش دارد.
- فعال‌سازی صحیح این عضله به همراه زبان، لامی و عضلات گردنی عمقی، می‌تواند در بازآموزی پترن حرکتی صحیح بلع، صحبت و استابیلیتی گردن بسیار مؤثر باشد.
نتیجه بالینی:
✔ عضله Digastric نقش کلیدی در کنترل بیومکانیکی محور فک–لامی–گردن دارد.
✔ ضعف یا اختلال عملکرد در این عضله می‌تواند باعث:
- کشش مزمن در عضلات جوشی (Masseter, Temporalis)
- جبران بیش‌ازحد در عضلات گردن (SCM، Scalene)
- اختلالات در بلع، TMJ، و حتی پوسچر گردن شود.
پیامدهای ضعف عضله دیگاستریک (Digastric)
ضعف در عضله Digastric می‌تواند پیامدهایی در سه سطح ایجاد کند:
1 )فکی–دهانی، 2) گردنی–پوسچرال، 3) نوروموتور و عملکردی.
1. اختلال در عملکرد فک و TMJ
| مشکل | توضیح |
| 🔸 اختلال در باز کردن دهان | شکم قدامی این عضله یکی از مهم‌ترین عضلات در Depression فک پایین است. ضعف آن باعث محدود شدن دامنه باز شدن دهان می‌شود. |
| 🔸 درد و ناپایداری TMJ | ضعف این عضله باعث می‌شود عضلات جوشی مثل Masseter و Temporalis بیش‌فعال شوند و فشار زیادی روی مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) وارد شود. |
| 🔸 جابجایی دیسک مفصل | به‌دلیل عدم کنترل مناسب condylar movement، ممکن است جابجایی دیسک یا clicking اتفاق بیفتد. |
2. تغییر در وضعیت پوسچر گردن و سر
| مشکل | توضیح |
| 🔸 کشش مزمن عضله | در الگوی سر به جلو (Forward Head)، عضله Digastric به‌ویژه شکم قدامی طولانی و ضعیف می‌شود. این کشش مزمن باعث درد ناحیه زیر چانه و ناپایداری در ناحیه hyoid می‌شود. |
| 🔸 عدم تعادل بین Suprahyoid و Infrahyoid | این عدم تعادل موجب جابجایی مکانیکی استخوان لامی و تأثیر منفی بر عضلات تنفسی و استابیلیتی گردن می‌شود. |
| 🔸 جبران توسط عضلات گردنی سطحی | مانند SCM و Scalene که برای جبران ضعف Digastric بیش‌فعال شده و باعث سفتی گردن، سردرد و دردهای مایوفاسیال می‌شوند. |
3. اختلال در بلع، تکلم و عملکرد زبان
| مشکل | توضیح |
| 🔸 اختلال در بلع (Dysphagia) | شکم خلفی Digastric در بالا بردن استخوان لامی در بلع نقش دارد. ضعف آن باعث تاخیر یا دشواری در بلع می‌شود. |
| 🔸 اختلال در کنترل زبان | اختلال در ثبات hyoid، عملکرد عضلات زبان مانند Genioglossus را دچار مشکل می‌کند. ممکن است فرد در تلفظ یا حرکت زبان دچار کندی شود. |
| 🔸 صدای ضعیف یا اختلال گفتاری | در افرادی که زیاد صحبت می‌کنند (مدرسان، معلمان)، ضعف در Digastric می‌تواند باعث خستگی سریع عضلات صوتی و ضعف کنترل حنجره شود. |
4. تأثیر بر تنفس و دیافراگم
- جابجایی غیرطبیعی استخوان لامی بر اثر ضعف Digastric می‌تواند مسیر تنفسی فوقانی را تنگ کند.
- ممکن است بر الگوی صحیح تنفس دیافراگمی تأثیر بگذارد، به‌ویژه (در هنگام خواب (نظیر خروپف یا sleep apnea خفیف
جمع‌بندی بالینی:
ضعف عضله Digastric مساوی است با:
افزایش بار روی عضلات جوشی و گردنی
کاهش کارایی سیستم بلع و زبان
جبران حرکتی در پوسچر و ایجاد درد گردن یا TMJ
تست‌های بالینی عضله دیگاستریک (Digastric)
1.تست مقاومتی باز شدن فک (Resisted Mandibular Depression Test)
هدف:
بررسی عملکرد شکم قدامی (anterior belly) عضله Digastric
نحوه اجرا:
- ورزشکار در وضعیت نشسته با گردن در حالت خنثی.
- دهان را کمی باز می‌کند (حدود 1–2 سانتی‌متر).
- درمانگر با کف دست زیر چانه فشار رو به بالا وارد می‌کند (مقاومت).
- از ورزشکار خواسته می‌شود در برابر مقاومت، فک را پایین ببرد.
مشاهده:
- درد یا ضعف: احتمال ضعف Digastric یا overuse آن
- عدم تقارن در حرکت فک: ضعف یک‌طرفه یا overactivation طرف مقابل
2. تست بلع با لمس استخوان لامی (Palpation + Functional Swallow Test)
هدف:
بررسی شکم خلفی (posterior belly) در بالابری استخوان لامی هنگام بلع
نحوه اجرا:
- درمانگر انگشتان خود را روی استخوان لامی (hyoid bone) قرار می‌دهد.
- از ورزشکار خواسته می‌شود آب دهان را ببلعد.
- همزمان بالا آمدن لامی حس می‌شود.
مشاهده:
- حرکت آهسته یا ناقص لامی به سمت بالا: ضعف شکم خلفی
- حساسیت یا درد موضعی: سندرم‌های مایوفاسیال یا التهاب
3. پالپیشن مستقیم عضله Digastric (Digastric Palpation Test)
هدف:
تشخیص دردهای مایوفاسیال، نقاط ماشه‌ای (Trigger Point) و تون عضله
نحوه اجرا:
- درمانگر نوک انگشتان را در ناحیه زیر فک (Submandibular triangle) قرار داده و عضله Digastric را دنبال می‌کند.
- هر دو شکم و تاندون میانی قابل لمس هستند.
- نقاط حساس، گره‌های عضلانی، درد ارجاعی بررسی می‌شود.
یافته‌ها:
- درد لوکال یا ارجاعی به فک، گوش یا زیر زبان: trigger point فعال
- سفتی یک‌طرفه: overuse یا shortness
4. تست باز شدن فک با زبان به سقف دهان (Functional Coordination Test)
هدف:
ارزیابی هماهنگی عضله Digastric با عضلات زبان و suprahyoid
نحوه اجرا:
- از ورزشکار خواسته می‌شود نوک زبان را به سقف دهان بچسباند.
- سپس دهان را باز کند (بدون از دست دادن تماس زبان با سقف دهان).
مشاهده:
- لرزش یا انحراف فک: ضعف یا اختلال هماهنگی در عضله Digastric یا عضلات زبان
- عدم توانایی در باز کردن دهان بدون قطع تماس زبان: dis-coordination عضلات suprahyoid
5. Ultrasound-guided Dynamic Swallow Test (در کلینیک‌های تخصصی)
هدف:
بررسی دقیق عملکرد شکم خلفی عضله Digastric هنگام بلع
(در صورت دسترسی به سونوگرافی عضلانی)
نکات تکمیلی:
- در موارد Forward Head، تست‌های بالا باید همراه با ارزیابی عضلات SCM، Platysma، Mylohyoid، و Tongue انجام شود.
- در صورت وجود درد TMJ یا اختلال بلع، تست‌های Digastric باید در هر دو سمت به‌صورت مقایسه‌ای انجام شود.
۵ تمرین اصلاحی تخصصی و EMG-supported برای تقویت عضله Digastric
- Isometric Mandibular Depression with Tongue Control
هدف:
تقویت شکم قدامی Digastric با تثبیت زبان و تمرین ایزومتریک
اجرا:
- ورزشکار در وضعیت نشسته با گردن خنثی.
- نوک زبان را به سقف دهان بچسباند (ضربه‌ای به الگوی DNS).
- کف دست درمانگر زیر چانه گذاشته شود.
- ورزشکار تلاش می‌کند دهان را باز کند (فشار ایزومتریک وارد شود).
- نگه‌داشتن برای ۵–۷ ثانیه × ۵ تکرار
داده EMG:
مطالعات (Okeson et al., 2021) افزایش فعالیت شکم قدامی Digastric تا ٪50 ماکزیمم در این تمرین را نشان داده‌اند.
- Suprahyoid Wall Slide (گردن به دیوار + بلع کنترل‌شده)
هدف:
فعال‌سازی سینرژیک Digastric و عضلات زیر زبانی در وضعیت پوسچرال درست
اجرا:
- ورزشکار پشت به دیوار، در تماس کامل سر و گردن
- زبان به سقف دهان بچسبد
- ۵ بار بلع کنترل‌شده در وضعیت ایستاده
- تمرکز بر حس بالا آمدن استخوان لامی
نکته:
طبق مطالعه [Yoshimura et al., 2020] این تمرین باعث افزایش همزمان EMG در Digastric و Mylohyoid می‌شود.
- “Open & Hold” against Resistance
هدف:
تقویت ایزومتریک شکم قدامی با مقاومت خارجی
اجرا:
- ورزشکار در حالت نشسته، دهان را آرام باز کند تا حدود ۲ انگشت.
- مقاومت توسط ترابند نرم یا دست درمانگر زیر چانه وارد شود.
- نگه‌داشتن موقعیت بدون حرکت فک به مدت ۶ ثانیه
- ۳ ست × ۵ تکرار
داده EMG:
فعال‌سازی Digastric در این تمرین بالاتر از ٪60 MVC گزارش شده است (Zafar et al., 2022)
- Dynamic Tongue-Tension Pull with Chin Tuck
هدف:
تقویت همزمان Digastric و عضلات عمقی گردن با تمرکز نوروموتور
اجرا:
- روی صندلی بنشیند.
- زبان را روی سقف دهان نگه دارد.
- یک Chin tuck (حرکت جمع‌کردن چانه به داخل) انجام دهد.
- درحین حفظ چانه، ۲ بار بلع آرام انجام دهد.
این تمرین فوق‌العاده برای یکپارچه‌سازی Tongue–Hyoid–Cervical Chain کاربرد دارد.
- Suprahyoid Ball Press (تمرین توپ کوچک زیر چانه)
هدف:
افزایش فعالیت ایزومتریک Digastric در برابر فشرده‌سازی عمودی
اجرا:
- توپ اسفنجی کوچک زیر چانه قرار گیرد.
- ورزشکار تلاش می‌کند با چانه توپ را به قفسه سینه نزدیک کند (بدون حرکت گردن).
- ۵ ثانیه نگه دارد × ۵ تکرار
داده EMG:
این تمرین در بیماران با ضعف Suprahyoid باعث افزایش میانگین فعالیت عضله Digastric تا ٪45 MVC شده است (Nagata et al., 2021).
نتیجه‌گیری
عضله دیگاستریک (Digastric) با وجود اندازه نسبتاً کوچک خود، نقشی بسیار بزرگ در عملکردهای حیاتی مانند باز کردن فک، بلع، گفتار و حتی پایداری گردن دارد. ارتباط این عضله با مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ)، استخوان لامی و عضلات عمقی گردنی، آن را به یکی از نقاط کلیدی در درمان اختلالات فک و اصلاح الگوهای پوسچرال از جمله Forward Head Posture تبدیل کرده است.
ضعف یا عدم هماهنگی این عضله می‌تواند زنجیره‌ای از مشکلات عملکردی و دردهای ناحیه فک–گردن ایجاد کند. به همین دلیل، ارزیابی بالینی دقیق همراه با تمرینات اصلاحی مبتنی بر EMG و DNS نه‌تنها در بهبود عملکرد این عضله، بلکه در ارتقای کیفیت زندگی افراد مؤثر خواهد بود. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
