ساعد، ناحیه‌ای حیاتی در اندام فوقانی انسان، مجموعه‌ای پیچیده از عضلات را در خود جای‌داده است که نقشی اساسی در انجام طیف گسترده‌ای از حرکات ایفا می‌کنند. این عضلات که در دو گروه قدامی و خلفی دسته‌بندی می‌شوند، به طور هماهنگ و دقیق حرکات مچ دست و انگشتان را کنترل می‌کنند. عضلات قدامی، عمدتاً مسئول خم‌کردن مچ دست و انگشتان هستند، درحالی‌که عضلات خلفی، عمل باز کردن آنها را بر عهده دارند. این تعامل ظریف بین گروه‌های عضلانی مختلف به فرد امکان می‌دهد تا کارهایی مانند گرفتن اشیا، تایپ‌کردن، نواختن آلات موسیقی و شرکت در فعالیت‌های ورزشی متنوع را بادقت و مهارت انجام دهد.
سلامت و عملکرد صحیح عضلات ساعد در فعالیت‌های روزمره و ورزشی، از اهمیت بسزایی برخوردار است. ضعف یا آسیب در این ناحیه می‌تواند به محدودیت قابل‌توجهی در انجام کارهای ساده منجر شود و کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد. ورزشکاران، به‌خصوص افرادی که در رشته‌هایی مانند تنیس، گلف، بدمینتون، صخره‌نوردی و وزنه‌برداری فعالیت دارند، بیشتر در معرض خطر آسیب‌دیدگی عضلات ساعد قرار دارند، زیرا این فعالیت‌ها اغلب نیازمند استفاده مکرر و شدید از عضلات این ناحیه هستند.
در صورت عدم رعایت اصول ایمنی و استفاده صحیح از عضلات، منجر به آسیب‌دیدگی در ناحیه ساعد شوند؛ بنابراین، درک ساختار، عملکرد و آسیب‌پذیری‌های عضلات ساعد، گامی ضروری در جهت پیشگیری از بروز مشکلات و حفظ سلامت این ناحیه حساس به شمار می‌رود. در ادامه این مقاله از سایت دکتر حوصله به بررسی آسیب کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد و علائم آن خواهیم پرداخت.
کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد چیست؟
اصطلاح کشیدگی عضلانی (Forearm Muscle Strain) به آسیب‌دیدگی عضلات ساعد در اثر واردشدن فشار بیش از حد یا کشش ناگهانی به فیبرهای عضلانی اشاره دارد. این آسیب‌دیدگی می‌تواند از یک کشیدگی خفیف با پارگی جزئی فیبرها تا یک پارگی کامل عضله متغیر باشد. در یک کشیدگی خفیف، تنها چند فیبر عضلانی آسیب می‌بینند و فرد ممکن است احساس ناراحتی یا سفتی خفیفی در ناحیه ساعد داشته باشد. در کشیدگی‌های متوسط، تعداد بیشتری از فیبرها پاره می‌شوند و فرد ممکن است احساس ناراحتی قابل‌توجه و ضعف در حرکت مچ دست و انگشتان را تجربه کند. در موارد شدید، پارگی کامل عضله رخ می‌دهد که منجر به ناتوانی کامل در استفاده از عضله آسیب‌دیده می‌شود.
پارگی عضلانی (Forearm Muscle Tear) که به آن گسیختگی عضلانی نیز گفته می‌شود، در واقع نوع شدیدتری از کشیدگی عضلانی است. در پارگی، اتصال بین فیبرهای عضلانی به طور کامل از بین می‌رود و عضله به دو قسمت مجزا تقسیم می‌شود. پارگی عضلانی معمولاً با علائم شدیدتری نسبت به کشیدگی عضلانی همراه است و نیازمند توجه تخصصی برای جلوگیری از عوارض بلندمدت است.
علائم کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد
علائم ناشی از کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد می‌تواند بسته به‌شدت آسیب و عضله درگیر، متفاوت باشد. بااین‌حال، برخی از نشانه‌ها به‌طورکلی در این نوع آسیب‌دیدگی‌ها مشاهده می‌شوند:
ناراحتی در ناحیه ساعد
این ناراحتی می‌تواند از یک احساس سفتی خفیف تا یک احساس تیرکشیدن شدید متغیر باشد. معمولاً با حرکت مچ دست و انگشتان یا با لمس ناحیه آسیب‌دیده تشدید می‌شود. محل ناراحتی می‌تواند به تعیین محل دقیق عضله آسیب‌دیده کمک کند. ناراحتی ناشی از کشیدگی معمولاً در طول عضله احساس می‌شود، درحالی‌که ناراحتی ناشی از پارگی ممکن است در محل پارگی متمرکز باشد.
تورم
التهاب ناشی از آسیب‌دیدگی سبب ایجاد تورم در ناحیه ساعد می‌گردد. میزان تورم معمولاً با شدت آسیب متناسب است. در کشیدگی‌های خفیف، تورم ممکن است جزئی باشد و به‌راحتی قابل‌تشخیص نباشد. در موارد شدیدتر، تورم می‌تواند قابل‌توجه باشد و باعث محدودیت در حرکت مچ دست و انگشتان شود.
حساسیت به لمس
ناحیه آسیب‌دیده به لمس حساس است. فشاردادن یا دست‌زدن به عضله آسیب‌دیده می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی یا احساس گزگز شود. میزان حساسیت به لمس نیز معمولاً با شدت آسیب متناسب است.
ضعف در گرفتن اشیا
آسیب‌دیدگی عضلات ساعد می‌تواند باعث ضعف در قدرت‌گرفتن اشیاء شود. فرد ممکن است متوجه شود که نمی‌تواند اشیاء را به‌اندازه گذشته محکم نگه دارد یا اینکه در بلندکردن اشیاء سنگین با مشکل مواجه می‌شود. ضعف در گرفتن اشیاء انجام فعالیت‌های روزمره مانند باز کردن در قوطی‌ها، چرخاندن دستگیره در و حمل کیف‌های خرید را دشوار خواهد ساخت.
محدودیت حرکتی
به دلیل ناراحتی و ضعف، حرکت مچ دست و انگشتان ممکن است محدود شود. فرد ممکن است نتواند مچ دست خود را به طور کامل خم یا باز کند یا اینکه در چرخاندن ساعد با مشکل مواجه شود. محدودیت حرکتی می‌تواند انجام فعالیت‌های ورزشی یا کارهای دستی را مختل کند.
تغییر رنگ و شکل
در موارد شدیدتر، آسیب‌دیدگی عضلات ساعد می‌تواند منجر به خونریزی زیرپوستی و تغییر رنگ پوست (کبودی) شود. تغییر رنگ معمولاً چند روز پس از آسیب‌دیدگی ظاهر می‌شود و به‌تدریج طی چند هفته از بین می‌رود. در موارد بسیار شدید پارگی عضلانی، ممکن است تغییر شکل واضحی در ناحیه ساعد دیده شود. این تغییر شکل معمولاً ناشی از جدا شدن دو انتهای عضله پاره شده است.
علت‌های کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد
کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد اغلب ناشی از واردشدن فشار بیش از حد یا آسیب‌دیدگی به این عضلات است. برخی از شایع‌ترین علل این نوع آسیب‌دیدگی عبارت‌اند از:
استفاده بیش از حد از عضلات ساعد
انجام مکرر و طولانی‌مدت فعالیت‌هایی که نیازمند استفاده از عضلات ساعد هستند، منجر به خستگی، التهاب و در نهایت کشیدگی یا پارگی عضلات خواهد شد. این امر در افرادی که به طور ناگهانی فعالیت‌های جدیدی را آغاز می‌کنند یا شدت تمرینات خود را به‌سرعت افزایش می‌دهند، رایج است. فعالیت‌هایی مانند تایپ‌کردن طولانی‌مدت، استفاده از ابزارهای دستی به مدت طولانی، نواختن آلات موسیقی و انجام برخی از ورزش‌ها (مانند تنیس، گلف و بدمینتون) می‌توانند عضلات ساعد را تحت‌فشار قرار دهند.
تمرینات سنگین
انجام تمرینات ورزشی سنگین و غیراصولی، مانند تمریناتی که بر روی عضلات ساعد تمرکز دارند، می‌تواند خطر کشیدگی یا پارگی عضلات را افزایش دهد. استفاده از وزنه‌های سنگین‌تر از توان فرد، عدم گرم‌کردن کافی قبل از تمرین و عدم رعایت تکنیک صحیح در انجام حرکات به آسیب‌دیدگی عضلات ساعد منجر خواهد شد.
حرکات تکراری
انجام حرکات تکراری و یکنواخت با استفاده از عضلات ساعد به‌مرورزمان باعث ایجاد استرس و آسیب‌دیدگی در این عضلات می‌شود. این موضوع در افرادی که در مشاغلی مانند کار در خط تولید، بسته‌بندی و مونتاژ مشغول به کار هستند، شایع است.
ضربه مستقیم به ناحیه ساعد
واردشدن ضربه مستقیم به ناحیه ساعد، مانند افتادن یا برخورد با یک جسم سخت، می‌تواند موجب کشیدگی یا پارگی عضلات شود. این نوع آسیب‌دیدگی معمولاً در ورزش‌های تماسی (مانند فوتبال، راگبی و هاکی) و در اثر سوانح رانندگی رخ می‌دهد.
روش‌های تشخیص کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد
تشخیص دقیق آسیب‌های عضلانی ناحیه ساعد، نیازمند مراجعه به پزشکی است که شامل معاینه بالینی، ارزیابی دامنه حرکتی و در صورت لزوم، استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری است.
معاینه بالینی
یک متخصص آموزش‌دیده در ابتدا با بررسی دقیق سابقه پزشکی فرد و نحوه وقوع آسیب، اطلاعات ارزشمندی کسب می‌کند. این اطلاعات شامل نوع فعالیت‌هایی که فرد به طور معمول انجام می‌دهد، زمان دقیق وقوع آسیب و علائم اولیه‌ای که فرد تجربه کرده است، خواهد بود. سپس، با انجام معاینه فیزیکی، ناحیه ساعد به‌دقت بررسی می‌شود. این بررسی شامل لمس عضلات ساعد برای شناسایی هرگونه تورم، حساسیت به لمس، یا سفتی غیرطبیعی است. همچنین، پزشک به دنبال هرگونه تغییر رنگ پوست، مانند کبودی یا التهاب، خواهد بود. ارزیابی قدرت عضلانی نیز بخشی مهم از معاینه بالینی است.
بررسی دامنه حرکتی
ارزیابی دامنه حرکتی مچ دست و آرنج، به تعیین محدودیت‌های حرکتی و شناسایی عضلات درگیر کمک می‌کند. متخصص از فرد می‌خواهد که مچ دست و آرنج خود را در جهات مختلف حرکت دهد تا دامنه حرکتی فعال (حرکتی که فرد به‌تنهایی قادر به انجام آن است) و دامنه حرکتی غیرفعال (حرکتی که متخصص با کمک به فرد انجام می‌دهد) ارزیابی شود. وجود هرگونه محدودیت حرکتی، می‌تواند نشان‌دهنده آسیب عضلانی باشد.
تصویربرداری
در مواردی که تشخیص قطعی بر اساس معاینه بالینی و ارزیابی دامنه حرکتی دشوار باشد، یا برای بررسی دقیق‌تر میزان آسیب، از تکنیک‌های تصویربرداری استفاده می‌شود. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری برای ارزیابی بافت‌های نرم، از جمله عضلات، تاندون‌ها، و رباط‌ها است. MRI می‌تواند تصاویری با جزئیات بالا از ساختارهای داخلی ساعد ارائه دهد و به شناسایی پارگی عضلانی، خونریزی داخلی و سایر آسیب‌های بافتی کمک کند. در برخی موارد، ممکن است از سونوگرافی نیز برای ارزیابی عضلات ساعد استفاده شود، اما MRI معمولاً دقیق‌تر است.
حرکات ورزشی برای بهبود کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد
پس از تشخیص دقیق آسیب عضلانی ناحیه ساعد، یک برنامه جامع توان‌بخشی تحت نظارت متخصص برای بازیابی عملکرد عضلات و بازگشت به فعالیت ضروری است. این برنامه شامل تمرینات تقویتی، تمرینات کششی، و تمرینات proprioceptive (حس عمقی) است که به‌تدریج و با درنظرگرفتن شدت آسیب و وضعیت فرد پیشرفت می‌کنند.
انواع کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد
آسیب‌های عضلانی ناحیه ساعد، بر اساس شدت آسیب به سه درجه اصلی تقسیم می‌شوند:
- درجه ۱ (خفیف): کشیدگی درجه ۱، خفیف‌ترین نوع آسیب عضلانی است. در این حالت، تعداد کمی از رشته‌های عضلانی دچار کشیدگی یا پارگی می‌شوند. علائم معمولاً شامل درد خفیف، سفتی، و حساسیت به لمس در ناحیه آسیب‌دیده است. شایان‌ذکر است که کاهش قابل‌توجهی در قدرت یا دامنه حرکتی وجود ندارد.
- درجه ۲ (متوسط): کشیدگی درجه ۲، شامل پارگی تعداد بیشتری از رشته‌های عضلانی است. علائم اغلب شدیدتر از کشیدگی درجه ۱ هستند و شامل درد متوسط، تورم، و حساسیت به لمس می‌شوند. ممکن است کاهش قابل‌توجهی در قدرت و دامنه حرکتی وجود داشته باشد و فرد در هنگام استفاده از عضله آسیب‌دیده احساس ضعف کند. کبودی نیز ممکن است در ناحیه آسیب‌دیده ظاهر شود.
- درجه ۳ (پارگی کامل): کشیدگی درجه ۳، شدیدترین نوع آسیب عضلانی بوده و شامل پارگی کامل عضله است. علائم معمولاً بسیار شدید هستند و شامل درد شدید، تورم، و ناتوانی در استفاده از عضله آسیب‌دیده می‌شوند. ممکن است یک شکاف قابل‌لمس در عضله وجود داشته باشد و فرد قادر به انجام هیچ حرکتی با عضله آسیب‌دیده نباشد. کبودی گسترده و تغییر شکل ناحیه آسیب‌دیده نیز ممکن است رخ دهد.
تفاوت اصلی بین درجات مختلف کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد، در شدت علائم و مدت‌زمان مورد نیاز برای بازیابی عملکرد است. کشیدگی‌های درجه ۱ معمولاً با استراحت، استفاده از یخ، و انجام تمرینات کششی ملایم بهبود می‌یابند. کشیدگی‌های درجه ۲ ممکن است به استراحت بیشتر، استفاده از یخ، بانداژ فشاری و یک برنامه توان‌بخشی دقیق‌تر نیاز داشته باشند. پارگی‌های درجه ۳ نیاز به مداخلات جراحی دارند تا عضله ترمیم شود و پس از آن، یک برنامه توان‌بخشی طولانی‌مدت برای بازیابی قدرت و عملکرد عضلانی ضروری است.
راه‌های پیشگیری از کشیدگی یا پارگی عضلات ساعد
پیشگیری از آسیب‌های عضلانی ناحیه ساعد، نیاز به رعایت عوامل متعددی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- گرم‌کردن مناسب قبل از فعالیت: گرم‌کردن مناسب قبل از هرگونه فعالیت بدنی، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای پیشگیری از آسیب‌های عضلانی است. گرم‌کردن سبب افزایش جریان خون به عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری، و آماده‌سازی عضلات برای فعالیت می‌شود. گرم‌کردن باید شامل تمرینات هوازی سبک، مانند پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری، و تمرینات کششی دینامیک باشد.
- تقویت تدریجی عضلات: تقویت تدریجی عضلات ساعد، باعث افزایش قدرت و استقامت عضلات می‌شود و آنها را در برابر آسیب مقاوم‌تر می‌کند. تمرینات تقویتی باید به‌تدریج و با افزایش تدریجی مقاومت انجام شوند تا از ایجاد فشار بیش از حد بر روی عضلات جلوگیری شود. تمرینات تقویتی می‌توانند شامل استفاده از وزنه‌های سبک، نوارهای مقاومتی، یا تمرینات با وزن بدن باشند.
- استراحت کافی: استراحت کافی بین تمرینات و فعالیت‌ها، به عضلات فرصت می‌دهد تا ترمیم شوند و از خستگی بیش از حد جلوگیری شود. خستگی عضلانی، یکی از عوامل خطر اصلی برای آسیب‌های عضلانی است.
- پرهیز از فشار بیش از حد: اجتناب از فعالیت‌هایی که سبب ایجاد فشار بیش از حد بر روی عضلات ساعد می‌شوند، می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های عضلانی کمک کند. اگر مجبور به انجام چنین فعالیت‌هایی هستید، از تکنیک‌های صحیح استفاده کنید و از تجهیزات محافظتی مناسب استفاده نمایید.
- توجه به ارگونومی: رعایت اصول ارگونومی در هنگام انجام فعالیت‌های تکراری، مانند کار با رایانه، به کاهش فشار بر روی عضلات ساعد کمک می‌کند. اطمینان حاصل کنید که صندلی شما در ارتفاع مناسبی قرار دارد، مچ دست شما در حالت خنثی قرار دارد، و از استراحت‌های منظم برای تغییر وضعیت خود استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
آسیب‌های عضلانی ناحیه ساعد، از جمله کشیدگی و پارگی، می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشند. شناخت علائم، تشخیص به‌موقع، و رویکردهای بازیابی عملکرد مناسب، نقش حیاتی در بهبودی کامل و بازگشت به فعالیت دارند. با انجام اقدامات پیشگیرانه، شامل گرم‌کردن مناسب، تقویت تدریجی عضلات، استراحت کافی و پرهیز از فشار بیش از حد، می‌توان خطر ابتلا به این آسیب‌ها را به طور قابل‌توجهی کاهش داد و از بروز عوارض جدی‌تر در ناحیه ساعد جلوگیری کرد. در صورت بروز هرگونه علامت مشکوک، مراجعه به یک متخصص برای ارزیابی دقیق و دریافت راهنمایی‌های لازم ضروری است.در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
