امروزه با گسترش استفاده از ابزارهای دیجیتال، شیوه زندگی بسیاری از افراد دستخوش تغییر شده است. موبایل و لپ‌تاپ به ابزارهایی ضروری در زندگی روزمره تبدیل شده‌اند و ساعات زیادی از روز را صرف استفاده از آن‌ها میکنیم. اما آیا این استفاده بی‌رویه و غالباً با وضعیت بدنی نامناسب، می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی همچون قوز پشت یا کیفوز شود؟
در این مقاله از سایت دکتر حوصله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم و تاثیرات نشستن نادرست و استفاده از موبایل و لپ‌تاپ بر ستون فقرات را مورد واکاوی قرار می‌دهیم.
کیفوز چیست و چرا باید مراقب آن باشیم؟
کیفوز که در زبان فارسی به آن “قوز پشتی” نیز اطلاق می‌شود، عبارت است از افزایش غیرطبیعی انحنای ستون فقرات در ناحیه سینه‌ای. این عارضه که می‌تواند به شکل یک خمیدگی مشهود در قسمت بالایی پشت نمایان شود، اغلب با ظاهری قوزکرده در فرد همراه است. کیفوز صرفاً یک مسئله زیبایی‌شناختی نیست، بلکه می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامتی و کیفیت زندگی افراد داشته باشد.
علل بروز کیفوز متنوع بوده و شامل عوامل مادرزادی، اختلالات رشدی، آسیب‌های تروماتیک و بیماری‌های اکتسابی می‌شوند. در برخی موارد، افراد با کیفوز مادرزادی متولد می‌شوند، درحالی‌که در سایر موارد، این عارضه در طول زمان و در اثر عواملی مانند پوکی‌استخوان، آرتریت (به‌ویژه آرتریت روماتوئید)، شکستگی‌های فشاری ستون فقرات، تومورها و عفونت‌ها ایجاد می‌شود.
همچنین، وضعیت بدنی نامناسب، به‌ویژه در طول دوران رشد و بلوغ، می‌تواند به‌تدریج منجر به افزایش انحنای ستون فقرات و بروز کیفوز شود.
اهمیت مراقبت از کیفوز در آن است که این عارضه می‌تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود. درد مزمن در ناحیه کمر و گردن، محدودیت در دامنه حرکتی، سفتی عضلات پشت و گردن، خستگی زودرس و حتی مشکلات تنفسی و گوارشی از جمله عوارض شایع کیفوز هستند.
در موارد شدید، کیفوز می‌تواند بر اعصاب نخاعی فشار وارد کرده و منجر به ضعف، بی‌حسی و یا درد در اندام‌ها شود. علاوه بر این، ارتباط تنگاتنگی بین وضعیت نشستن و کیفوز وجود دارد. نشستن طولانی‌مدت در وضعیت نامناسب، به‌ویژه با خم‌شدن به جلو و قوز کردن، می‌تواند فشار زیادی را بر ستون فقرات وارد کرده و به‌تدریج منجر به افزایش انحنای آن و بروز کیفوز شود.
نشستن نادرست؛ دشمن خاموش ستون فقرات
نشستن، فعالیتی است که بخش عمده‌ای از ساعات روزانه ما را به خود اختصاص می‌دهد. از پشت میز کار گرفته تا هنگام رانندگی و تماشای تلویزیون، اغلب در حالت نشسته به سر می‌بریم. این فعالیت به‌ظاهر ساده، چنانچه به نحو صحیح انجام نپذیرد، می‌تواند فشارهای مضاعفی را بر ستون فقرات تحمیل نماید و زمینه‌ساز بروز مشکلات متعددی از جمله کیفوز گردد.
کیفوز، یا قوز پشتی، عارضه‌ای است که با خمیدگی بیش از حد ستون فقرات در ناحیه سینه همراه است. ارگونومی نشستن در پیشگیری و کنترل این عارضه، نقش بسزایی ایفا می‌کند. صندلی نامناسب، ارتفاع نامطلوب میز کار، عدم حمایت کافی از کمر و گردن، و خم‌شدن مکرر و بیش از حد به جلو، همگی از عوامل مؤثر در ایجاد یا تشدید کیفوز به شمار می‌روند.
رعایت اصول ارگونومیک در هنگام نشستن، از جمله انتخاب صندلی مناسب با پشتی قابل‌تنظیم، تنظیم ارتفاع میز به‌گونه‌ای که آرنج‌ها در زاویه ۹۰ درجه قرار گیرند، استفاده از تکیه‌گاه برای کمر، و پرهیز از خم‌شدن طولانی‌مدت به جلو، می‌تواند به طور چشمگیری از بروز مشکلات ستون فقرات، از جمله کیفوز، جلوگیری نماید و سلامت قامتی ما را تضمین کند.
موبایل و لپ‌تاپ؛ ابزارهای دوست‌داشتنی با پیامدهای دردناک
موبایل و لپ‌تاپ، با تمام مزایایی که دارند، می‌توانند به دشمنان ستون فقرات تبدیل شوند. استفاده طولانی‌مدت از این ابزارها، به‌خصوص با وضعیت بدنی نامناسب، می‌تواند منجر به بروز مشکلات مختلفی از جمله کیفوز شود. تأثیر موبایل بر ستون فقرات و استفاده از لپ‌تاپ و قوز دو موضوع مهمی هستند که در ادامه به تفصیل به آن‌ها می‌پردازیم.
پدیده “Text Neck” و قوس گردنی
پدیده “Text Neck” ، اصطلاحی است که به درد و ناراحتی در ناحیه گردن و شانه‌ها ناشی از خم‌شدن طولانی‌مدت سر به سمت پایین برای استفاده از موبایل یا تبلت اشاره دارد. هنگام استفاده از موبایل، معمولاً سر خود را به سمت پایین خم میکنیم که این کار باعث افزایش فشار بر ستون فقرات گردنی می‌شود. هر چه زاویه خم‌شدن سر بیشتر باشد، فشار بیشتری بر ستون فقرات وارد می‌شود. این فشار مداوم می‌تواند منجر به درد، التهاب، و در نهایت تغییر شکل ستون فقرات و ایجاد قوس گردنی و قوز پشت و موبایل شود.
لپ‌تاپ روی پا یا میز پایین = وضعیت خم‌شده دائم
استفاده از لپ‌تاپ بر روی پا یا میز پایین، عادتی رایج در میان بسیاری از افراد است که اغلب به دلیل سهولت و دسترسی آسان به دستگاه، رواج یافته است. بااین‌حال، این نوع استفاده از لپ‌تاپ، خطرات بالقوه‌ای برای سلامتی، برای ستون فقرات و عضلات گردن و شانه، به همراه دارد.
یکی از مهم‌ترین پیامدهای منفی این وضعیت، افزایش احتمال ابتلا به کیفوز است. کیفوز، وضعیتی است که با انحنای بیش از حد ستون فقرات در ناحیه فوقانی کمر مشخص می‌شود. هنگامی که لپ‌تاپ بر روی پا یا میز پایین قرار می‌گیرد، کاربر مجبور است سر و گردن خود را به طور مداوم به سمت پایین خم کند تا بتواند صفحه‌نمایش را مشاهده کند. این خمیدگی طولانی‌مدت، فشار قابل‌توجهی را بر ستون فقرات، عضلات گردن و شانه وارد می‌آورد.
علاوه بر این، قراردادن لپ‌تاپ بر روی پا، وضعیت نامناسبی را برای کمر ایجاد می‌کند. در این حالت، ستون فقرات در یک راستای طبیعی قرار نمی‌گیرد و این امر می‌تواند منجر به درد و ناراحتی در ناحیه کمر شود. این درد ممکن است به‌مرورزمان تشدید شده و به مشکلات جدی‌تری مانند دیسک کمر منجر شود.
بنابراین، توصیه می‌شود که از استفاده طولانی‌مدت از لپ‌تاپ بر روی پا یا میز پایین خودداری شود. در عوض، استفاده از میز و صندلی مناسب که ارتفاع آن‌ها قابل‌تنظیم باشد، ترجیح داده می‌شود. همچنین، لازم است که به طور منظم استراحت کرده و حرکات کششی ساده‌ای را برای کاهش فشار بر ستون فقرات و عضلات گردن و شانه انجام دهیم.
چرا بدن ما در برابر نشستن طولانی آسیب‌پذیر است؟
بدن انسان برای حرکت و فعالیت طراحی شده است. نشستن طولانی‌مدت، به‌خصوص با وضعیت بدنی نامناسب، می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلفی در بدن شود.
عدم تحرک عضلات پشتی و میان تنه
بی‌تحرکی عضلات پشتی و میان تنه در نشستن‌های طولانی‌مدت، یک مسئلهٔ حائز اهمیت در سلامت جسمانی است. این عضلات که به‌عنوان هستهٔ مرکزی بدن عمل می‌کنند، نقش اساسی در حفظ تعادل، ثبات ستون فقرات و انتقال نیرو در حرکات ایفا می‌کنند. عدم فعالیت این عضلات در طولانی‌مدت، منجر به تضعیف تدریجی آن‌ها می‌شود. این ضعف، ستون فقرات را در برابر آسیب‌پذیری بیشتری قرار می‌دهد، زیرا دیگر نمی‌تواند به طور مؤثر از آن حمایت کند.
علاوه بر این، بی‌تحرکی عضلات پشتی و میان تنه می‌تواند منجر به تغییر در الگوی حرکتی بدن شود. به‌عنوان‌مثال، افراد ممکن است برای جبران ضعف این عضلات، از عضلات دیگر، مانند عضلات گردن و شانه، بیش از حد استفاده کنند. این اضافه‌بار بر عضلات دیگر می‌تواند منجر به درد و ناراحتی در این نواحی شود. همچنین، ضعف عضلات میان تنه می‌تواند تعادل فرد را مختل کرده و خطر افتادن را به‌ویژه در افراد مسن افزایش دهد.
کوتاهی عضلات سینه و شکم
نشستن طولانی‌مدت با وضعیت قوز کرده، از جمله عوامل اصلی کوتاهی عضلات سینه و شکم (عضلات pectoralis و abdominal) به شمار می‌رود. این عارضه که در اثر سبک زندگی کم‌تحرک و عادات نادرست نشستن ایجاد می‌شود، بدن را به جلو می‌کشاند و منجر به افزایش انحنای ستون فقرات در ناحیه سینه (کیفوز) می‌گردد.
کوتاهی عضلات سینه‌ای، باعث می‌شود شانه‌ها به سمت جلو چرخیده و قفسه سینه جمع شود. این وضعیت، نه‌تنها بر ظاهر فرد تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه عملکرد تنفسی را نیز مختل می‌کند. از سوی دیگر، کوتاهی عضلات شکمی، انعطاف‌پذیری ستون فقرات را کاهش داده و دامنه حرکتی آن را محدود می‌سازد. این امر، فرد را مستعد آسیب‌های کمر و گردن می‌کند.
به‌منظور پیشگیری از کوتاهی عضلات سینه و شکم، توصیه می‌شود افراد از نشستن طولانی‌مدت خودداری کرده و در صورت اجبار، به طور مرتب وضعیت بدنی خود را اصلاح نمایند.
انجام تمرینات کششی منظم، به‌ویژه تمریناتی که عضلات سینه‌ای و شکمی را هدف قرار می‌دهند، نقش بسزایی در حفظ انعطاف‌پذیری این عضلات و جلوگیری از بروز کیفوز دارد. علاوه بر این، تقویت عضلات پشتی و شانه‌ای نیز به حفظ تعادل عضلانی و بهبود وضعیت بدنی کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری: فرم بدنتان را فدای ابزار نکنید!
در نهایت، می‌توان گفت که نشستن نادرست و استفاده زیاد از موبایل و لپ‌تاپ می‌تواند نقش مهمی در بروز کیفوز داشته باشد. برای جلوگیری از این مشکل، باید به وضعیت بدنی خود هنگام نشستن و استفاده از این ابزارها توجه کنیم. کیفوز ناشی از نشستن یک هشدار جدی است.
رعایت اصول ارگونومی نشستن، انجام تمرینات ورزشی منظم برای تقویت عضلات پشتی و میان تنه، و محدودکردن زمان استفاده از موبایل و لپ‌تاپ، می‌تواند به حفظ سلامت ستون فقرات و جلوگیری از بروز کیفوز کمک کند. به یاد داشته باشیم که سلامتی ستون فقرات، شرط لازم برای داشتن یک زندگی سالم و فعال است؛
بنابراین، فرم بدن خود را فدای ابزارهای دیجیتال نکنیم و با رعایت اصول بهداشتی و ارگونومیک، از سلامت ستون فقرات خود محافظت کنیم. تأثیر موبایل بر ستون فقرات و استفاده از لپ‌تاپ و قوز را جدی بگیریم و برای حفظ سلامت خود تلاش کنیم. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
