اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن (Internal/External Shoulder Rotation)از حرکات کلیدی مفصل شانه هستند که نقش مهمی در اجرای فعالیت‌های روزمره و ورزشی ایفا می‌کنند. این حرکات، با هماهنگی عضلات و ساختارهای اطراف شانه انجام می‌شوند و هرگونه اختلال یا ناهنجاری در آن‌ها می‌تواند بر کیفیت حرکات تأثیر بگذارد. در این مقاله، به بررسی تعریف این حرکات، انواع ناهنجاری‌های مرتبط، علل بروز آن‌ها، عوارض احتمالی، روش‌های تشخیص، استراتژی‌های پیشگیری و تفاوت‌های این ناهنجاری‌ها در کودکان و بزرگسالان خواهیم پرداخت. با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.
تعریف چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها (InternalExternal Shoulder Rotation)
اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن (Internal/External Shoulder Rotation) دو حرکت اساسی مفصل شانه هستند که نقش مهمی در پایداری و عملکرد صحیح شانه ایفا می‌کنند. این حرکات به دلیل ساختار گوی و کاسه‌ای مفصل شانه امکان‌پذیر هستند و به بازو اجازه می‌دهند حول محور طولی خود بچرخد. درحرکت چرخش داخلی (Internal Rotation)، بازو به سمت داخل بدن می‌چرخد و سطح جلویی آن به خط میانی بدن نزدیک‌تر می‌شود. این حرکت زمانی که دست به پشت بدن می‌رود یا حرکاتی مانند بستن بند پشت کمر انجام می‌شود، مشهود است. عضلات اصلی مسئول این حرکت شامل ساب‌اسکاپولاریس، پکتورالیس ماژور و لاتیسیموس دورسی هستند که با هماهنگی یکدیگر این حرکت را کنترل می‌کنند.
در مقابل، چرخش خارجی (External Rotation)، حرکتی است که بازو را از خط میانی بدن دور می‌کند و سطح جلویی آن به سمت خارج متمایل می‌شود. این حرکت در فعالیت‌هایی مانند گرفتن اشیاء از کنار بدن یا آماده کردن دست برای پرتاب دیده می‌شود. عضلات اینفرااسپیناتوس، ترس مینور و دلتوئید خلفی نقش اصلی در انجام این حرکت دارند. این حرکات علاوه بر اهمیت عملکردی، در پایداری مفصل شانه نیز نقش مهمی دارند، زیرا به تعادل عضلات اطراف شانه و کاهش فشار روی ساختارهای حساس مفصل کمک می‌کنند.
چرخش داخلی و خارجی شانه‌ها نه‌تنها برای عملکرد روزمره، بلکه برای بسیاری از ورزش‌ها و فعالیت‌های بدنی ضروری هستند. ورزشکارانی مانند شناگران، بازیکنان تنیس و پرتاب‌کنندگان در رشته‌های مختلف به دامنه حرکتی مناسب در این حرکات نیاز دارند. هرگونه اختلال در این حرکات می‌تواند باعث کاهش عملکرد، محدودیت حرکتی، یا حتی ایجاد فشار نامتعادل روی مفصل شانه شود. به همین دلیل، آگاهی از مکانیک این حرکات و حفظ تعادل در قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات مرتبط برای همه افراد، به‌ویژه ورزشکاران، اهمیت فراوانی دارد.
انواع ناهنجاری چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها
محدودیت در چرخش داخلی (Limited Internal Rotation) یکی از ناهنجاری‌های رایج در اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن است که به کاهش دامنه حرکتی در چرخش داخلی شانه اشاره دارد. این حالت زمانی رخ می‌دهد که عضلات داخلی شانه، به‌ویژه عضله ساب‌اسکاپولاریس، ضعیف یا به‌درستی عمل نکنند. در این وضعیت، عضلات چرخش خارجی، مانند اینفرااسپیناتوس، به دلیل کوتاهی یا سفتی بیش‌ازحد قادر به ایجاد تعادل درحرکت شانه نخواهند بود. افراد مبتلابه این ناهنجاری معمولاً در انجام حرکاتی مانند بستن بند پشت کمر، رسیدن به پشت بدن، یا در فعالیت‌هایی که نیاز به چرخش داخلی شانه دارند، با مشکل مواجه می‌شوند.
محدودیت در چرخش خارجی (Limited External Rotation) به ناهنجاری دیگری در اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن اشاره دارد که در آن دامنه حرکت در چرخش خارجی شانه کاهش می‌یابد. این مشکل معمولاً زمانی رخ می‌دهد که عضلات چرخش خارجی شانه مانند اینفرااسپیناتوس و ترس مینور ضعیف شده و قادر به انجام عملکرد خود نیستند، یا ممکن است عضلات چرخش داخلی مانند پکتورالیس ماژور به‌طور غیرطبیعی سفت شده و جلوی حرکت طبیعی شانه را بگیرند.
افزایش بیش‌ازحد دامنه حرکتی (Hyper-rotation) یکی دیگر از ناهنجاری‌هایی است که می‌تواند در اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن رخ دهد. در این حالت، دامنه حرکتی در چرخش داخلی یا خارجی شانه به‌طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این وضعیت ممکن است ناشی از ضعف در عضلات مسئول پایدارسازی شانه باشد که منجر به کشیدگی بیش‌ازحد مفصل و رباط‌های آن می‌شود. افرادی که این نوع ناهنجاری را تجربه می‌کنند، ممکن است احساس کنند که شانه‌های آن‌ها بیش‌ازحد حرکت می‌کنند و در برخی موارد این وضعیت می‌تواند به آسیب‌های طولانی‌مدت مانند جابجایی شانه یا پارگی رباط‌ها منجر شود.
علل بروز ناهنجاری چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها
علل بروز ناهنجاری‌های اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن (Internal/External Shoulder Rotation) می‌توانند متنوع باشند و شامل عوامل مختلفی نظیر بی‌تعادلی عضلانی، وضعیت‌های نامناسب بدنی، آسیب‌های قبلی و تمرینات ورزشی نادرست هستند. هر یک از این عوامل می‌تواند بر عملکرد طبیعی مفصل شانه تأثیر بگذارد و باعث بروز ناهنجاری‌های مختلف در چرخش داخلی و خارجی شانه شود.
یکی از علل رایج بروز ناهنجاری‌ها در اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن، بی‌تعادلی عضلانی است. وقتی عضلات چرخش داخلی (مانند ساب‌اسکاپولاریس) و عضلات چرخش خارجی (مانند اینفرااسپیناتوس) به‌درستی تقویت یا کشیده نشوند، ممکن است تعادل بین این عضلات به هم بریزد. این بی‌تعادلی باعث می‌شود که یکی از گروه‌های عضلانی بیش‌ازحد فعال شود و دیگری ضعیف بماند که درنهایت به کاهش دامنه حرکتی و بروز ناهنجاری‌ها منجر می‌شود. در مواردی که عضلات چرخش داخلی بیش‌ازحد فعال باشند، محدودیت در چرخش خارجی شانه و بالعکس، درصورتی‌که عضلات چرخش خارجی ضعیف باشند، محدودیت در چرخش داخلی به وجود می‌آید.
عوارض ناهنجاری چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها
عوارض ناهنجاری‌های اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن (Internal/External Shoulder Rotation) می‌توانند تأثیرات قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشند. این ناهنجاری‌ها که معمولاً به علت بی‌تعادلی عضلانی، آسیب‌های قبلی یا وضعیت‌های نادرست بدنی ایجاد می‌شوند، می‌توانند دامنه حرکتی مفصل شانه را محدود کرده و در برخی موارد حتی منجر به آسیب‌های بیشتری شوند. این عوارض می‌توانند شامل مشکلاتی در انجام فعالیت‌های روزمره، کاهش عملکرد ورزشی و در برخی شرایط حتی آسیب‌های شدید به مفصل شانه باشند.
یکی از اصلی‌ترین عوارض ناهنجاری‌های چرخش داخلی و خارجی شانه، کاهش دامنه حرکتی است. وقتی یکی از حرکات چرخشی داخلی یا خارجی دچار محدودیت می‌شود، فرد قادر به انجام بسیاری از فعالیت‌های روزمره که نیاز به حرکات آزادانه شانه دارند، نخواهد بود. به‌طور خاص، انجام فعالیت‌هایی مانند رسیدن به پشت بدن، بستن بندهای لباس، یا انجام حرکات ورزشی خاص نظیر شنا یا تنیس ممکن است با مشکل مواجه شود. این محدودیت‌ها می‌توانند باعث کاهش استقلال فرد در انجام کارهای روزمره و حتی مشکلات روانی مانند احساس ناامیدی یا استرس شوند.
علاوه بر این، ناهنجاری‌های چرخش داخلی و خارجی شانه می‌توانند منجر به تغییرات ساختاری در مفصل شانه شوند. درصورتی‌که اختلالات چرخشی به‌درستی رفع نشوند، فشار اضافی به ساختارهای مفصل شانه وارد می‌شود. این فشار اضافی می‌تواند باعث افزایش خطر آسیب‌های بیشتر مانند آسیب‌های روتاتور کاف، التهاب مفصل یا حتی پارگی رباط‌ها شود. در بلندمدت، این آسیب‌ها ممکن است نیاز به مداخلات بیشتری مانند جراحی داشته باشند. همچنین، ضعف در عضلات اطراف شانه می‌تواند باعث کاهش پایداری مفصل و افزایش احتمال جابجایی شانه شود.
تشخیص عارضه چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها
تشخیص ناهنجاری‌های اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن (Internal/External Shoulder Rotation) نیاز به ارزیابی دقیق و چندمرحله‌ای دارد که می‌تواند توسط پزشک متخصص انجام شود. این تشخیص معمولاً از طریق بررسی تاریخچه پزشکی فرد، انجام معاینات فیزیکی و در برخی موارد، استفاده از تصویربرداری پزشکی صورت می‌گیرد. در ابتدا، پزشک به‌دقت تاریخچه مشکلات شانه، سابقه آسیب‌ها و علائم موجود را بررسی می‌کند تا بتواند علت اصلی ناهنجاری‌ها را شناسایی کند.
یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیص، انجام آزمون‌های حرکتی است. در این آزمون‌ها، پزشک از بیمار می‌خواهد که دست‌ها و بازوهای خود را در جهات مختلف حرکت دهد تا میزان دامنه حرکتی شانه را ارزیابی کند. این آزمون‌ها معمولاً شامل چرخش‌های داخلی و خارجی شانه در حالت‌های مختلف هستند که کمک می‌کنند تا پزشک محدودیت‌های حرکتی را شناسایی کند. علاوه بر این، از آزمون‌هایی مانند “آزمون دراز کردن دست به پشت” یا “آزمون جابجایی شانه” استفاده می‌شود تا میزان قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات شانه بررسی شود.
در برخی موارد، برای ارزیابی دقیق‌تر و تشخیص ناهنجاری‌های پیچیده‌تر، ممکن است از تصویربرداری پزشکی استفاده شود. این تصویربرداری‌ها می‌توانند شامل رادیوگرافی (X-ray) برای ارزیابی ساختارهای استخوانی، یا MRI تصویربرداری با تشدید مغناطیسی برای بررسی وضعیت بافت‌های نرم و عضلات شانه باشد. تصویربرداری MRI به‌ویژه در تشخیص آسیب‌های روتاتور کاف یا مشکلات نرم‌افزاری شانه اهمیت دارد و می‌تواند کمک کند تا پزشک درک بهتری از وضعیت مفصل شانه و مشکلات احتمالی داشته باشد.
حرکات اصلاحی برای رفع عارضه چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها
استراتژی‌ها و نکات پیشگیری چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها
استراتژی‌ها و نکات پیشگیری از ناهنجاری‌های اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن به‌منظور حفظ سلامت مفصل شانه و جلوگیری از بروز مشکلات در حرکات چرخشی شانه بسیار مهم هستند. با رعایت چند اصل کلیدی می‌توان از آسیب‌های مربوط به شانه و ناهنجاری‌های چرخش داخلی و خارجی جلوگیری کرد. این استراتژی‌ها شامل تقویت عضلات، اصلاح وضعیت بدن و رعایت نکات بهداشتی در هنگام انجام فعالیت‌های روزمره و ورزشی می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه، تقویت و کشش مناسب عضلات شانه است. تقویت عضلات روتاتور کاف، به‌ویژه عضلات چرخش داخلی (ساب‌اسکاپولاریس) و عضلات چرخش خارجی (اینفرااسپیناتوس، ترس مینور) از بروز بی‌تعادلی عضلانی و ناهنجاری‌های حرکتی جلوگیری می‌کند. تمرینات تقویتی که در آن‌ها تمرکز بر تقویت عضلات ضعیف و کشش عضلات سفت شده باشد، می‌توانند دامنه حرکتی شانه را بهبود بخشند و از بروز مشکلات در چرخش‌های داخلی و خارجی شانه جلوگیری کنند. همچنین، انجام تمرینات کششی برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات شانه می‌تواند به کاهش خطر آسیب‌های ناشی از حرکات تکراری کمک کند.
اصلاح وضعیت بدنی نیز یک عامل پیشگیرانه مهم در جلوگیری از ناهنجاری‌های چرخش داخلی و خارجی شانه‌ها است. بسیاری از مشکلات شانه ناشی از وضعیت بدنی نامناسب، به‌ویژه قوز کردن یا گرد کردن شانه‌ها، به‌ویژه در افرادی است که ساعات طولانی پشت میز یا کامپیوتر می‌نشینند. این وضعیت‌ها باعث تغییرات ساختاری در مفصل شانه و عضلات آن می‌شوند. برای پیشگیری از ناهنجاری‌ها، توجه به حفظ وضعیت بدنی صحیح در طول روز، به‌ویژه در هنگام نشستن، ایستادن و انجام کارهای روزمره، ضروری است. تمرینات اصلاحی و حرکات یوگا یا پیلاتس می‌توانند به بهبود وضعیت بدن و کاهش فشار روی مفصل شانه کمک کنند.
ناهنجاری چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها در کودکان
ناهنجاری‌های اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن در کودکان می‌توانند به دلایل مختلفی رخ دهند و تأثیرات متفاوتی بر رشد و توسعه آن‌ها داشته باشند. در کودکان، مفصل شانه هنوز در حال رشد و تکامل است، بنابراین هرگونه اختلال یا ناهنجاری در چرخش‌های داخلی و خارجی شانه می‌تواند بر روند طبیعی حرکت، رشد عضلات و استخوان‌ها تأثیر بگذارد. این ناهنجاری‌ها می‌توانند به مشکلاتی در هماهنگی حرکتی، قدرت عضلات و دامنه حرکتی مفصل شانه منجر شوند.
یکی از علل رایج بروز ناهنجاری‌های چرخش شانه در کودکان، اختلالات رشدی و تغییرات بی‌نظمی در ساختارهای شانه است. در برخی از کودکان، مفصل شانه ممکن است در هنگام رشد به‌درستی تکامل نیابد که این امر می‌تواند باعث بروز ناهنجاری‌های حرکتی در چرخش‌های داخلی یا خارجی شانه شود. این مشکل معمولاً به‌طور طبیعی با گذر زمان اصلاح می‌شود، اما در برخی موارد نیاز به مداخلات برای بازسازی تعادل عضلانی یا اصلاح وضعیت بدنی کودک وجود دارد.
ناهنجاری چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها در بزرگسالان
ناهنجاری‌های اینترنال اکسترنال شولدر روتیشن در بزرگسالان ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهند که معمولاً مرتبط با عوامل ساختاری، عضلانی یا آسیب‌های قبلی هستند. مفصل شانه در بزرگسالان به‌ویژه به دلیل فشارهای مکرر و استفاده زیاد در فعالیت‌های روزمره و ورزشی می‌تواند دچار ناهنجاری‌ها و محدودیت‌های حرکتی در چرخش‌های داخلی و خارجی شود. این ناهنجاری‌ها می‌توانند تأثیرات منفی زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارند و باعث محدودیت در دامنه حرکتی و اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره شوند.
یکی از علل رایج بروز ناهنجاری‌های چرخش داخلی یا خارجی شانه در بزرگسالان، آسیب‌ها و ضربات قبلی است. بسیاری از بزرگسالان در طول زندگی خود دچار آسیب‌های شانه مانند کشیدگی عضلات روتاتور کاف، پارگی رباط‌ها یا ضربات مستقیم به مفصل شانه می‌شوند. این آسیب‌ها می‌توانند باعث تغییرات ساختاری در شانه و اختلال در چرخش‌های داخلی یا خارجی شوند. به‌ویژه در ورزشکاران یا افرادی که فعالیت‌های بدنی شدید انجام می‌دهند، آسیب‌های مکرر می‌تواند منجر به ضعیف شدن عضلات و محدودیت دامنه حرکتی مفصل شانه شود.
سخن پایانی
ناهنجاری‌های چرخش داخلی یا خارجی شانه‌ها می‌توانند تأثیرات جدی بر عملکرد روزمره و کیفیت زندگی افراد داشته باشند. ازآنجاکه شانه یک مفصل پیچیده است که در بسیاری از حرکات بدن نقش حیاتی ایفا می‌کند، بروز اختلال در چرخش‌های داخلی و خارجی آن می‌تواند به محدودیت‌هایی در دامنه حرکتی و مشکلات عملکردی منجر شود. پیشگیری از این ناهنجاری‌ها از طریق تقویت عضلات، اصلاح وضعیت بدنی و رعایت تکنیک‌های صحیح در فعالیت‌های ورزشی و روزمره می‌تواند تأثیر زیادی در حفظ سلامت مفصل شانه داشته باشد. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
