معرفی عضله تنسور فاسیا لاتا

عضله تنسور فاسیا لاتا (Tensor fasciae latae) یکی از مهم­ترین عضله­های بخش جانبی ران به شمار می­رود که تاثیر بسیار زیادی روی الگو راه رفتن افراد دارد. این عضله که به نام عضله کشنده نیام پهن نیز شناخته می­شود؛ از خار تهیگاهی مافوق پیشین (superior anterior iliac spine) و بخش لبه بیرونی iliac crest شروع می­شود و در نهایت بخشی از ناحیه ایلیوتیبیال را تشکیل می­دهد. باید بدانید که این ناحیه نقش بسیار مهمی در حرکت دارد و همچنین سبب می­شود که افراد بتوانند به خوبی وضعیت لگن و بدن خود را در یک حالت ثابت نگه دارند.

آناتومی عضله تنسور فاسیا لاتا

عضله تنسور فاسیا لاتا جانبی­ترین عضله در ناحیه عضله­های گلوتئال به شمار می­رود که همراه با سایر عضله­های این ناحیه نظیر گلوتئال مکسیموس، گلوتئال مینیموس و گلوتئال مدیوس نقش بسیار حیاتی در حرکات مختلف لگن هنگام حرکت دارد. همچنین در میان عضله­های بخش جانبی ران، عضله تنسور فاسیا لاتا در بخش فوقانی قرار گرفته است. این عضله از لبه بیرونی ایلیاک کرست قدامی و خار تهیگاهی مافوق پیشین سرچشمه می­گیرد و در بخش انتهایی، فیبرهای آن با فاسیا لاتا اتصال دارند.

فاسیا لاتا یک Deep fascia به شمار می­رود که تمامی بخش عضله­ای ران را پوشانده است. همچنین باید بدانید که این عضله بخشی از ناحیه ایلیوتیبال (iliotibial tract) را تشکیل می­دهد. از سایر عضله­های تشکیل­دهنده این ناحیه می­توان به فیبرهای گلوتئوس ماکسیموس و آپونوروز گلوتئوس مدیوس اشاره کرد که در کنار یکدیگر شرایط بسیار مناسبی برای شکل دادن و بهبود حرکات فرد در هنگام ایستادن، راه رفتن و نشستن فراهم می­کنند.

سر ثابت و سر متحرک عضله تنسور فاسیا لاتا

عضله تنسور فاسیا لاتا از بخش قدامی ایلیاک کرست (iliac crest) منشا می­گیرد و در نهایت نیز، سر متحرک آن با بخش قدامی فوقانی ایلیاک اسپاین (iliac spine) اتصال پیدا می­کند.

سیستم عصب­رسانی عضله تنسور فاسیا لاتا

سیستم عصب­رسانی عضله تنسور فاسیا لاتا از عصب­های گلوتئال فوقانی ریشه می­گیرد. این عصب­ها شامل L4، L5 و S1 می­شوند که بخشی از شبکه عصبی (sacral plexus) که به بیشتر قسمت­های پا عصب­رسانی می­کند را تشکیل می­دهد. این سیستم عصب­رسانی سبب شده است که عضله تنسور فاسیا لاتا از حساسیت بسیار زیادی برخوردار باشد. به همین علت، باید توجه داشته باشید که حتما برای فعالسازی و تقویت این عضله، از ورزش­های مناسبی استفاده کنید.

سیستم خون­رسانی عضله تنسور فاسیا لاتا

خون­رسانی به عضله تنسور فاسیا لاتا از طریق سرخرگ جانبی ران lateral circumflex femoral) artery) انجام می­­شود که شاخه­ای از سرخرگ گلوتئال فوقانی به شمار می­رود. این سرخرگ یکی از بزرگترین شاخه­های سرخرگ ایلیاک محسوب می­شود و علاوه بر عضله تنسور فاسا لاتا، خون­رسانی به عضله­های دیگر مانند گلوتئوس مینیموس و گلوتئوس مدیوس را نیز بر عهده دارد.

عملکرد عضله تنسور فاسا لاتا از نظر آناتومی

با توجه به محل و نحوه قرارگیری عضله تنسور فاسا لاتا، این عضله عملکردها و وظایف مختلفی را بر عهده دارد که یکی از مهم­ترین آنها همکاری با عضله­های گلوتئوس مدیوس، گلوتئوس مینیموس و گلوتئوس ماکسیموس برای حفظ وضعیت لگن در هنگام انجام فعالیت­های روزمره نظیر راه رفتن، دویدن، ایستادن و نشستن به شمار می­رود. همچنین باید بدانید که از لحاظ آناتومی، این عضله نقش مهمی در حفظ تعادل، انعطاف و چرخش لگن و زانو نیز بر عهده دارد.

به عنوان یکی دیگر از مهم­ترین وظایف عضله تنسور فاسیا لاتا می­توان به این موضوع اشاره کرد که این عضله باید فشار ناشی از اتصال استخوان­های محور ران و لگن را کنترل کند تا وضعیت ثابتی در این نایحه ایجاد شود. این اتصال سبب می­شود که استخوان­های محور ران تحت فشار شدیدی قرار بگیرند که از بین بردن این فشار بر عهده عضله تنسور فاسیا لاتا و عضله­های نزدیک­کننده لگن است.

فعالسازی عضله تنسور فاسیا لاتا همچنین این امکان را فراهم می­کند که استخوان لگن بتواند به راحتی فعالیت­های نظیر خم کردن، ابداکشن و چرخش داخلی را انجام دهد. حفظ مفاصل زانو و لگن نیز به عنوان برخی دیگر از وظایف مهم تنسور فاسیا لاتا به شمار می­روند.

عملکرد عضله تنسور فاسیا لاتا از نظر بیومکانیک

از نظر بیومکانیک، این عضله در جانبی­ترین قسمت عضله­های ران به صورتی قرار گرفته است که می­تواند امکان انجام حرکات صحیح برای زانو را فراهم کند و همچنین حرکات لگن را نیز تحت کنترل داشته باشد. وظیفه اصلی عضله تنسور فاسیا لاتا، ایجاد شرایط برای چرخش ران به سمت قسمت داخلی و همچنین خم کردن ران به صورت مناسب محسوب می­شود. محل قرار گرفتن این عضله و همچنین شکل آن به نوعی هستند که به راحتی این امکان را برای انجام حرکات مختلف لگن، ران و زانو فراهم می­کنند.

آسیب­های عضله تنسور فاسیا لاتا

علائم وارد شدن آسیب به عضله تنسور فاسیا لاتا ممکن است به اشکال مختلفی خود را نشان دهند که یکی از مهم­ترین این علائم، ایجاد شدن احساس درد در قسمت خارجی ران پا محسوب می­شود. باید بدانید که راه­های گوناگونی برای بهبود این آسیب وجود دارند که شامل مجموعه­ای از حرکات اصلاحی می­شوند. البته توجه داشته باشید که این حرکات باید حتما تحت نظر پزشک متخصص انجام شوند تا بتوانید از انجام آنها به نتیجه خوبی برسید و درد این عضله را از بین ببرید.

آسیب عضله تنسور فاسیا لاتا بیشتر در میان بزرگسالان و ورزشکاران حرفه­ای دیده می­شود. این افراد به علت انجام فعالیت­های سنگین باید عضله­های ران قوی داشته باشند تا بتوانند به خوبی از پس این فعالیت­ها برآیند. همچنین قوی بودن زانو نیز تاثیر بسیار مثبتی در تقویت عضله تنسور فاسیا لاتا دارد و به این عضله این امکان را می­دهد که به خوبی فعالیت­های خود را انجام دهد و در انجام وظایف آن اختلالی به وجود نیاید.

پارگی عضله تنسور فاسیا لاتا ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که شامل تصادف، برخورد اصابت شدید با ناحیه خارجی ران یا انجام فعالیت­های سنگین نظیر برخی از حرکات بدنسازی اتفاق بیفتد. این پارگی به شکل علائم گوناگونی خود را نشان می­دهد و در بسیاری از موارد، درد بسیار زیادی نیز با خود به همراه دارد.

علائم آسیب عضله تنسور فاسیا لاتا

باید بدانید که آسیب عضله تنسور فاسیا لاتا انواع مختلفی دارد و ممکن است با توجه به شرایط بدنی و میزان آمادگی جسمانی فرد، با علائم متنوعی همراه باشد. این عضله در قسمت خارجی ران قرار دارد و امکان انجام صحیح حرکاتی نظیر راه رفتن و ایستادن را برای افراد فراهم می­کند. هرگونه اختلال در انجام این حرکات که همراه با درد در قسمت خارجی ران به همراه باشد؛ می­تواند نشانی از بروز آسیب در عضله تنسور فاسیا لاتا به شمار آید.

باید توجه داشته باشید که تنها راه بررسی دقیق آسیب­های وارد شده به این عضله، مراجعه به پزشک متخصص است. همچنین گرفتن عکس MRI نیز به عنوان یکی از مطمئن­ترین روش­ها برای بررسی این آسیب به شمار می­رود. باید توجه داشته باشید که مراجعه به پزشک متخصص، این امکان را برای شما فراهم می­کند که به خوبی از جزئیات آسیب عضله تنسور فاسیا لاتا آگاه شوید. پزشک متخصص همچنین به شما کمک می­کند تا بتوانید بهترین روش برای بهبود این آسیب را انتخاب کنید تا در کوتاه­ترین زمان ممکن به نتیجه خوبی برسید.

از بین رفتن ثبات و تعادل فرد در هنگام راه رفتن نیز به عنوان برخی دیگر از علائم بروز آسیب در عضله تنسور فاسیا لاتا به شمار می­روند. این عضله تاثیر بسیار زیادی روی توانایی خم کردن و چرخش داخلی استخوان لگن دارد؛ به همین علت، هرگونه اختلال در انجام این فعالیت­ها ممکن است نشان­دهنده بروز آسیب در عضله تنسور فاسیا لاتا باشند.

بهترین راه برای تقویت عضله تنسور فاسیا لاتا

تقویت و فعالسازی عضله تنسور فاسیا لاتا می­تواند به بدن کمک کند تا به راحتی بیشتری تعادل قسمت پایینی بدن را حفظ نماید و در انجام فعالیت­های روزمره یا فعالیت­های ورزشی سنگین با مشکل خاصی روبه­رو نشود. انجام حرکات اصلاحی می­توانند به عنوان یک راه بسیار خوب برای تقویت این عضله محسوب شوند. البته باید توجه داشته باشید که انجام این فعالیت­ها حتما باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا در نهایت بتوانید به نتیجه خوبی از انجام این حرکات اصلاحی برسید و به طرز مناسبی عضله تنسور فاسیا لاتا را فعال کنید.

حرکات اصلاحی برای تقویت عضله تنسور فاسیا لاتا

حرکات اصلاحی می­توانند عضله­ها را به صورت مناسب تقویت کنند و با فعالسازی آنها، این امکان را فراهم آورند که فعالیت این عضله­ها به صورت بهتری انجام شود. انجام حرکات اصلاحی باید حتما تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا بتوانید اطمینان داشته باشید که از حرکت مناسبی برای تقویت عضله هدف خود استفاده می­کنید. در ادامه، برخی از بهترین حرکات برای فعالسازی و تقویت عضله تنسور فاسیا لاتا را که مورد تایید بناید سلامت دکتر حوصله است را مورد بررسی قرار می­دهیم:

کشش داخل ران دراز کشیده

برای انجام این حرکت، باید به سمت پهلو راست روی زمین بنشینید و از دست خود به عنوان تکیه­گاه استفاده کنید تا بتوانید با تسلط کامل این حرکت را انجام دهید. ابتدا دو پا خود را به صورت کامل دراز کنید؛ سپس  پا چپ خود را با زاویه 90 درجه در جلو پا چپ قرار دهید تا در قسمت داخل ران احساس کشش داشته باشید. این حرکت را برای هر دو پا تکرار کنید.

حرکت اصلاحی چرخش لگن

برای انجام این حرکت، باید ابتدا کاملا صاف بایستید. خوب است برای حفظ تعادل و داشتن تسلط روی حرکت، دو دست خود را به کمر تکیه دهید. در ادامه، باید لگن خود را به حالت ترسیم یک نیم دایره چرخش دهید. این حرکت باید به نوعی اجرا شود که هنگام انجام چرخش­ها، در قسمت ران خود احساس کشش داشته باشید.

چرخش لگن دراز کشیده

برای انجام حرکت چرخش لگن به صورت دراز کشیده، باید روی یک سطح بالاتر از سطح زمین به سمت پهلو خود دراز بکشید. اگر به سمت راست دراز کشیده­اید؛ پا چپ خود را بالا بیاورید و در جلو پا دیگر به صورتی قرار دهید که از لبه سطحی که روی آن دراز کشیده­اید؛ آویزان باشد. باید در قسمت ران خود احساس کشش داشته باشید. این حرکت را برای هر دو پا تکرار کنید.

حرکت اصلاحی کشش لگن در حالت ایستاده

برای انجام این حرکت باید ابتدا روی زمین بایستید. یک پا را به آرامی به نوعی بالا آورید که استخوان لگن هیچ چرخشی نداشته باشد؛ همچنین دقت داشته باشید که زانو دیگر شما باید کمی خم باشد. چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس همین حرکت را برای پا دیگر تکرار کنید. خوب است از یک تکیه­گاه استفاده کنید تا بتوانید به خوبی تعادل خود را حفظ نمایید.

کشش ایستاده پا به صورت ضربدری

روی زمین بایستید. سپس پا راست خود را به نوعی جلو پا چپ قرار دهید که در پا راست احساس کشش داشته باشید. چند ثانیه در این حالت باقی بمانید و سپس این حرکت را برای پا دیگر نیز تکرار کنید.

حرکت اصلاحی کشش داخل ران ایستاده

کنار یک دیوار بایستید و دو پا خود را به یکدیگر بچسبانید. می­توانید از دیوار بگیرید تا تعادل خود را حفظ کنید. در این حالت، وزن خود را روی یک قسمت خارجی لگن متمرکز کنید تا در قسمت ران احساس کشش داشته باشید. چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس این حرکت را برای سمت دیگر نیز تکرار کنید.

رفرنس:

https://www.getbodysmart.com/anterior-thigh-muscles/tensor-fasciae-latae/

https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/tensor-fasciae-latae-muscle

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499870/

https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/t/tensor-fascia-lata/

جدول: