معرفی عضله لور تراپزیوس (Lower trapezius)

مقدمه

عضله لور تراپزیوس یکی از بخش‌های سه‌گانه عضله بزرگ تراپزیوس است که نقش مهمی در حرکت و ثبات کتف دارد و به‌عنوان یک عضله سطحی در پشت بدن قرارگرفته است. این عضله از مهره‌های پشتی T5 تا T12 و لیگامنتوم نافیکا منشأ می‌گیرد و فیبرهای آن به سمت پایین و خارج کشیده شده و به قسمت میانی زائده خاری کتف و سپتوم کتف متصل می‌شوند. لور تراپزیوس با این اتصال‌ها قادر است حرکات متنوعی مانند پایین آوردن شانه‌ها، چرخش خارجی کتف و نگه داشتن کتف در موقعیت صحیح در حین حرکت دست را انجام دهد و به‌این‌ترتیب نقش کلیدی در هماهنگی حرکات شانه ایفا می‌کند.

بررسی دقیق محل قرارگیری، سر ثابت و سر متحرک، سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی، عملکرد عضله لور تراپزیوس از منظر آناتومی و بیومکانیک، دلایل آسیب‌پذیری و همچنین ارائه حرکات مناسب برای تقویت، می‌تواند دید جامعی از این عضله ارائه دهد و اهمیت آن را در هماهنگی حرکتی و سلامت شانه‌ها به‌خوبی نشان دهد. در ادامه از وب سایت دکتر حوصله به صورت کامل با عضله لور تراپزیوس آشنا خواهید شد.

عضله لور تراپزیوس چیست؟

عضله لور تراپزیوس بخش تحتانی عضله تراپزیوس است و در ناحیه پشت بدن قرار دارد. این عضله از مهره‌های T5 تا T12 منشأ می‌گیرد و فیبرهای آن به سمت پایین و خارج کشیده شده و به قسمت میانی زائده خاری کتف متصل می‌شوند. لور تراپزیوس به دلیل جهت فیبرهای مورب و اتصال گسترده به کتف، نقش مهمی در حرکت و ثبات شانه دارد. این عضله نه‌تنها کتف را پایین می‌آورد، بلکه در چرخش خارجی آن نقش دارد و باعث می‌شود حرکات بالای سر به شکل روان و کنترل‌شده انجام شوند.

علاوه بر نقش حرکتی، لور تراپزیوس به‌عنوان عضله‌ای تثبیت‌کننده عمل می‌کند و با عضلات میانی تراپزیوس، سِراتوس آنتریور و رومبوئیدها هماهنگ می‌شود تا موقعیت کتف را در حین فعالیت‌های روزمره و ورزش‌های پرتحرک حفظ کند. این هماهنگی باعث می‌شود نیرو از تنه به اندام فوقانی به شکل بهینه منتقل شود و فشار اضافی بر مفاصل و عضلات اطراف کاهش یابد.

عملکرد صحیح لور تراپزیوس برای جلوگیری از اختلالات مکانیکی شانه و کاهش خطر آسیب بسیار حیاتی است. ضعف یا اختلال عملکرد این عضله می‌تواند منجر به کاهش دامنه حرکتی، حرکت ناکارآمد کتف و مشکلات در هماهنگی اندام فوقانی شود. به همین دلیل، شناخت کامل ساختار و عملکرد آن برای بهبود حرکات شانه و فعالیت‌های ورزشی ضروری است.

محل قرارگیری عضله لور تراپزیوس

لور تراپزیوس در پشت بدن و زیر عضلات فوقانی و میانی تراپزیوس قرار دارد و بخش تحتانی سطح پشت را تشکیل می‌دهد. این عضله از مهره‌های T5 تا T12 منشأ می‌گیرد و فیبرهای آن به‌صورت مورب به سمت پایین و خارج کشیده می‌شوند تا به قسمت میانی زائده خاری کتف متصل شوند. موقعیت آناتومیکی خاص این عضله باعث می‌شود که در حرکات پایین آوردن، عقب کشیدن و چرخش خارجی کتف بسیار مؤثر باشد.

محل استراتژیک لور تراپزیوس باعث می‌شود این عضله در تعامل با عضلات دیگر پشت مانند رومبوئیدها و سِراتوس آنتریور، یک زوج نیرو (force couple) ایجاد کند تا حرکات کتف روان و کنترل‌شده باشند. این زوج نیرو به تثبیت موقعیت کتف کمک می‌کند و اجازه می‌دهد شانه‌ها در هنگام فعالیت‌های پیچیده مانند ورزش‌های بالای سر یا حمل بار در موقعیت صحیح باقی بمانند.

محل دقیق لور تراپزیوس همچنین به انتقال نیرو از تنه به اندام فوقانی کمک می‌کند و باعث می‌شود که فشار ناشی از حرکات سریع یا سنگین بر مفاصل شانه کاهش یابد. این ویژگی آناتومیکی اهمیت بالایی برای ورزشکاران و افرادی دارد که نیازمند کنترل دقیق شانه هستند، زیرا حرکت هماهنگ و ثبات کتف مستقیماً بر عملکرد بازو و دست تأثیر می‌گذارد.

بررسی سر ثابت لور تراپزیوس

سر ثابت لور تراپزیوس شامل مهره‌های T5 تا T12 است که فیبرهای عضله از آن منشأ می‌گیرند و هنگام انقباض موقعیت خود را حفظ می‌کنند. این سر ثابت به عضله اجازه می‌دهد نیرو را به سمت پایین و خارج منتقل کند و حرکات کتف را به شکل کنترل‌شده انجام دهد. بدون سر ثابت مستحکم، انقباض عضله نمی‌تواند عملکرد مؤثر در پایین آوردن، عقب کشیدن یا چرخش کتف داشته باشد.

سر ثابت همچنین نقش مهمی در هماهنگی حرکات عضلات اطراف دارد. هنگام بالابردن دست یا حرکات پرتحرک، این بخش از عضله پایه‌ای مستحکم فراهم می‌کند تا سر متحرک بتواند کتف را در مسیر صحیح هدایت کند. این هماهنگی باعث می‌شود نیرو به‌طور متوازن بین عضلات پشتی و شانه توزیع شود و حرکت کتف به‌صورت دقیق و روان انجام گیرد.

سر ثابت لور تراپزیوس به تثبیت دینامیک کتف کمک می‌کند. این تثبیت باعث می‌شود فشار بر مفاصل شانه و فیبرهای عضلانی مجاور کاهش یابد و از حرکت نامتعادل یا کشیدگی بیش‌ازحد جلوگیری شود. در ورزش‌ها و فعالیت‌های بالای سر، نقش سر ثابت برای حفظ عملکرد بهینه و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی حیاتی است.

بررسی سر متحرک لور تراپزیوس

سر متحرک لور تراپزیوس به قسمت میانی زائده خاری کتف متصل است و هنگام انقباض عضله حرکت می‌کند. این سر متحرک باعث پایین آوردن، عقب کشیدن و چرخش خارجی کتف می‌شود و نقش اساسی در کنترل حرکات بالای سر و انتقال نیرو از تنه به بازو دارد. بدون عملکرد صحیح سر متحرک، حرکات کتف ناکارآمد می‌شوند و هماهنگی اندام فوقانی دچار مشکل می‌گردد.

این سر متحرک با عضلات میانی تراپزیوس، سِراتوس آنتریور و رومبوئیدها همکاری می‌کند تا یک زوج نیرو مؤثر ایجاد شود که حرکات کتف را کنترل کند. این تعامل بین سر ثابت و متحرک باعث می‌شود کتف هنگام فعالیت‌های سریع و پرتحرک، مانند پرتاب یا بالا بردن دست، در موقعیت صحیح باقی بماند. سر متحرک نقش ثبات دینامیک دارد و کمک می‌کند نیرو به شکل یکنواخت بین مفاصل و عضلات اطراف توزیع شود. این ویژگی آناتومیکی باعث می‌شود که لور تراپزیوس عملکرد مؤثر خود را در ورزش‌ها، فعالیت‌های روزمره و حرکات پیچیده شانه حفظ کند و از فشار غیرضروری بر مفاصل شانه جلوگیری شود.

سیستم عصب‌رسانی لور تراپزیوس

لور تراپزیوس توسط عصب اکسسوری (cranial nerve XI) عصب‌دهی حرکتی می‌شود و شاخه‌های گردنی C3 و C4 نقش حس عمقی و proprioception را بر عهده دارند. این سیستم عصبی باعث می‌شود عضله بتواند حرکات دقیق و هماهنگ انجام دهد و موقعیت کتف را در حین فعالیت‌های پیچیده حفظ کند. عصب‌دهی صحیح امکان پاسخ سریع به تغییرات نیرو و موقعیت بدن را فراهم می‌کند.

ترکیب عصب‌دهی حرکتی و حسی، لور تراپزیوس را قادر می‌سازد با عضلات میانی و فوقانی تراپزیوس و همچنین سِراتوس آنتریور همکاری کند و یک سیستم هماهنگ برای کنترل کتف ایجاد نماید. این هماهنگی باعث می‌شود حرکات بالای سر و فعالیت‌های ورزشی با دقت و ثبات انجام شوند و فشار اضافی بر مفاصل و عضلات اطراف کاهش یابد.

سیستم عصبی همچنین نقش کلیدی در بهبود عملکرد دینامیک کتف دارد. عصب‌رسانی صحیح باعث می‌شود عضله بتواند در پاسخ به نیروهای خارجی یا تغییرات موقعیت بدن عملکرد بهینه خود را حفظ کند و از جابه‌جایی یا کشیدگی نامطلوب کتف جلوگیری شود.

سیستم خون‌رسانی لور تراپزیوس

خون‌رسانی به لور تراپزیوس عمدتاً از طریق شریان ترانسورس سرویکال  Transverse Cervical Artery  و در برخی منابع شریان دورسال اسکاپولار (Dorsal Scapular Artery) تأمین می‌شود. تأمین خون کافی به فیبرهای عضلانی انرژی و مواد مغذی لازم را می‌دهد و باعث می‌شود عضله بتواند عملکرد طولانی و مستمر داشته باشد.

این سیستم خون‌رسانی به حفظ استقامت و بازدهی عضله در حرکات بالای سر و فعالیت‌های ورزشی کمک می‌کند. عدم خون‌رسانی کافی می‌تواند باعث کاهش توان عضلانی و هماهنگی کتف شود و عملکرد اندام فوقانی را مختل کند. خون‌رسانی مناسب نقش مهمی در ترمیم و حفظ سلامت بافت‌های عضلانی دارد. این عامل باعث می‌شود عضله لور تراپزیوس در حین فعالیت‌های شدید یا تکراری، توانایی انقباض مؤثر و کنترل حرکت کتف را حفظ کند و فشار اضافی بر مفاصل شانه کاهش یابد.

عملکرد عضله لور تراپزیوس از نظر آناتومی

از دیدگاه آناتومی، عضله لور تراپزیوس نقش حیاتی در تثبیت و حرکت کتف دارد. منشأ این عضله از مهره‌های T5 تا T12 و لیگامنتوم نافیکا است و فیبرهای آن به سمت پایین و خارج کشیده شده و به قسمت میانی زائده خاری کتف متصل می‌شوند. این ساختار فیبری باعث می‌شود که هنگام انقباض، عضله بتواند کتف را به سمت پایین بکشد و هم‌زمان حرکت عقب و چرخش خارجی آن را کنترل کند. به‌این‌ترتیب لور تراپزیوس در حفظ موقعیت صحیح شانه و انتقال نیرو از تنه به بازو نقش مستقیم و مؤثری دارد.

این عضله علاوه بر عملکرد حرکتی، نقش تثبیت‌کننده‌ای نیز دارد. هنگامی‌که دست بالا برده می‌شود یا فعالیت‌های بالای سرانجام می‌شوند، لور تراپزیوس با همکاری عضلات میانی تراپزیوس و سِراتوس آنتریور فضایی مناسب در زیر آکرومیون ایجاد می‌کند تا سر هومروس بتواند به‌صورت روان حرکت کند. این عملکرد باعث جلوگیری از اصطکاک، جابجایی نامطلوب و فشار اضافی بر مفصل شانه می‌شود. لور تراپزیوس به حفظ تعادل نیروهای وارده به کتف کمک می‌کند و باعث می‌شود حرکات اندام فوقانی هماهنگ و کنترل‌شده باشند. ضعف یا اختلال در عملکرد آن می‌تواند باعث پایین آمدن شانه، کاهش دامنه حرکتی و کاهش توانایی انتقال نیرو شود که اهمیت شناخت دقیق آناتومی و عملکرد این عضله را در فعالیت‌های روزمره و ورزشی دوچندان می‌کند.

عملکرد عضله لور تراپزیوس از نظر بیومکانیک

از نظر بیومکانیک، لور تراپزیوس به‌عنوان یک عامل کنترل‌کننده حرکات کتف عمل می‌کند. جهت مورب فیبرها و محل اتصال آن به کتف باعث می‌شود عضله نیرو را به شکل مؤثر به پایین و عقب کتف منتقل کند و حرکت چرخشی خارجی آن را نیز مدیریت نماید. این مکانیزم بیومکانیکی باعث می‌شود حرکات شانه روان، هماهنگ و بدون اصطکاک باشند و ثبات لازم برای حرکت بازو فراهم شود.

لور تراپزیوس در تشکیل زوج‌های نیرو (force couples) نیز نقش مهمی دارد. در هنگام بالا بردن بازو، این عضله با عضلات سِراتوس آنتریور و میانی تراپزیوس همکاری می‌کند تا کتف به‌صورت هماهنگ و کنترل‌شده بچرخد. این تعامل بیومکانیکی به کاهش فشار بر مفاصل و عضلات اطراف کمک کرده و باعث افزایش بازدهی حرکات بالای سر می‌شود. لور تراپزیوس نقش تثبیت‌کننده دینامیک کتف را نیز ایفا می‌کند. این عملکرد بیومکانیکی به انتقال مؤثر نیرو از اندام فوقانی به تنه و کاهش فشار اضافی بر مفاصل شانه کمک می‌کند و نقش کلیدی در فعالیت‌های پرتحرک، ورزش‌های قدرتی و حرکات روزمره دارد.

آسیب‌های عضله لور تراپزیوس

عضله لور تراپزیوس می‌تواند در اثر عوامل مختلفی آسیب ببیند که عمدتاً شامل کشیدگی بیش‌ازحد، ضعف عضلانی یا اختلال در هماهنگی حرکات شانه است. ضعف عملکرد این عضله می‌تواند باعث پایین آمدن شانه‌ها، تغییر زاویه چرخش کتف و کاهش ثبات حرکتی شود که درنهایت عملکرد بازو و شانه را مختل می‌کند.

عوامل دیگری مانند حرکات تکراری بالای سر، بلند کردن بارهای سنگین یا وضعیت‌های نامناسب نشستن و ایستادن می‌توانند موجب فشار و کشیدگی لور تراپزیوس شوند. این شرایط به‌مرورزمان توانایی عضله در کنترل حرکت کتف را کاهش داده و باعث بروز اختلال در عملکرد شانه می‌شوند. ضعف یا آسیب به لور تراپزیوس همچنین می‌تواند بیومکانیک شانه را تحت تأثیر قرار دهد و فشار اضافی بر عضلات پشت و مفاصل شانه ایجاد کند. این موضوع می‌تواند به آسیب‌های ثانویه و کاهش بازدهی حرکات منجر شود، بنابراین حفظ قدرت و هماهنگی این عضله برای عملکرد صحیح شانه و اندام فوقانی ضروری است.

دلایل بروز آسیب‌های لور تراپزیوس

آسیب‌های عضله لور تراپزیوس معمولاً به دلیل ترکیبی از فشار مکانیکی، ضعف عضلانی و وضعیت‌های حرکتی نامناسب به وجود می‌آیند. یکی از دلایل اصلی، انجام حرکات تکراری بالای سر مانند پرتاب توپ، وزنه‌برداری یا تمرینات ورزشی است که بار زیادی روی کتف و عضلات تثبیت‌کننده آن وارد می‌کند. در این شرایط، اگر لور تراپزیوس به‌اندازه کافی قوی یا فعال نباشد، فشار روی مفصل شانه افزایش یافته و به‌مرورزمان منجر به کشیدگی و اختلال عملکرد این عضله می‌شود.

عامل دیگر، وضعیت بدنی نامناسب است. نشستن طولانی‌مدت پشت میز، کار با لپ‌تاپ یا استفاده مداوم از تلفن همراه می‌تواند موجب خم شدن شانه‌ها به جلو و کاهش فعالیت عضلات پشت ازجمله لور تراپزیوس شود. این عدم تعادل عضلانی باعث می‌شود که فیبرهای لور تراپزیوس به‌مرورزمان ضعیف شده و توانایی کنترل کتف را از دست بدهند. نتیجه چنین شرایطی افزایش احتمال آسیب و کاهش ثبات دینامیک شانه خواهد بود.

از سوی دیگر، بلند کردن بارهای سنگین بدون تکنیک صحیح یا درگیر شدن در فعالیت‌هایی که فشار ناگهانی بر شانه وارد می‌کنند نیز از دلایل رایج آسیب این عضله هستند. در این شرایط، لور تراپزیوس که نقش مهمی در توزیع و انتقال نیرو دارد، تحت کشیدگی بیش‌ازحد قرار می‌گیرد و ممکن است دچار التهاب یا ضعف عملکردی شود. درمجموع، ترکیبی از عوامل محیطی، سبک زندگی و الگوهای حرکتی نادرست می‌توانند زمینه‌ساز آسیب‌های این عضله شوند.

بهترین حرکات برای تقویت عضله لور تراپزیوس

تقویت عضله لور تراپزیوس نیازمند حرکاتی است که هم فیبرهای تحتانی این عضله را درگیر کنند و هم به بهبود ثبات کتف کمک نمایند. یکی از مؤثرترین تمرین‌ها Y-raise  است که در آن فرد در حالت خوابیده روی شکم یا روی توپ ورزشی، بازوها را به شکل حرف Y بالا می‌برد. این حرکت به‌طور مستقیم فیبرهای لور تراپزیوس را فعال می‌کند و باعث بهبود کنترل کتف در حین حرکات بالای سر می‌شود.

حرکت دیگر، prone trap raise  یا بالا بردن دست‌ها در حالت دمر است. در این تمرین، دست‌ها در زاویه حدود 120 درجه نسبت به تنه قرار می‌گیرند و سپس به‌آرامی بالا آورده می‌شوند. این زاویه به‌طور خاص لور تراپزیوس را هدف قرار می‌دهد و به‌مرور باعث افزایش قدرت و استقامت این بخش از عضله خواهد شد. اضافه کردن وزنه‌های سبک به این تمرین می‌تواند شدت آن را افزایش داده و رشد عضلانی بیشتری ایجاد کند.

همچنین تمرینات کششی و حرکات اصلاحی که بر باز کردن شانه‌ها و قرار گرفتن کتف در موقعیت صحیح تمرکز دارند، نقش مکمل در تقویت لور تراپزیوس دارند. تمریناتی مثل face pull  با کش یا سیم‌کش، علاوه بر تقویت فیبرهای پشتی، هماهنگی بین لور تراپزیوس و سایر عضلات تثبیت‌کننده شانه را افزایش می‌دهد. ترکیب این حرکات با تمرینات تقویتی منظم می‌تواند به بهبود عملکرد کلی شانه، افزایش پایداری کتف و کاهش خطر آسیب کمک کند.

سخن پایانی

عضله لور تراپزیوس یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های سیستم حرکتی شانه و کتف است که اگرچه اغلب در مقایسه با عضلات بزرگ‌تر نادیده گرفته می‌شود، اما نقشی حیاتی در ثبات و هماهنگی اندام فوقانی ایفا می‌کند. شناخت دقیق آناتومی، بیومکانیک و عملکرد این عضله به ما نشان می‌دهد که ضعف یا آسیب آن می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای حرکات روزمره و ورزشی داشته باشد. از پایین آوردن و تثبیت کتف گرفته تا کمک به حرکات بالای سر، این عضله به‌عنوان یک عنصر اساسی در سلامت و کارایی شانه عمل می‌کند.

توجه به عوامل ایجادکننده آسیب، مانند وضعیت‌های بدنی نامناسب، حرکات تکراری یا بارگذاری‌های نادرست، اهمیت زیادی دارد. آگاهی از این موضوعات به ما کمک می‌کند تا با اصلاح سبک زندگی، اجرای تکنیک‌های صحیح و انجام تمرینات هدفمند، خطر آسیب را کاهش دهیم و عملکرد این عضله را در بالاترین سطح ممکن حفظ کنیم. تقویت لور تراپزیوس نه‌تنها به بهبود قدرت و استقامت عضلانی منجر می‌شود، بلکه باعث افزایش هماهنگی شانه، بهبود کیفیت حرکت و پیشگیری از بسیاری از مشکلات شانه و کتف خواهد شد؛

بنابراین توجه به این عضله و گنجاندن تمرینات ویژه آن در برنامه‌های ورزشی و حرکتی، راهکاری مؤثر برای داشتن بدنی سالم‌تر، حرکاتی کارآمدتر و شانه‌هایی مقاوم‌تر است. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید