| محل قرارگیری |
در ناحیه قدامی – جانبی گردن، بین استخوان اسکاپولا و استخوان هایوئید؛ عضله‌ای باریک و دوپیکره که در عمق فاشیای گردنی قرار دارد. |
|
سر ثابت (Origin) |
لبه فوقانی استخوان اسکاپولا (Superior border of scapula) در نزدیکی بریدگی سوپرااسکاپولار. |
| سر متحرک (Insertion) |
بدنه استخوان هایوئید (Body of the hyoid bone). |
|
خون‌رسانی (Blood Supply) |
شاخه‌هایی از شریان تیروئید فوقانی (Superior Thyroid Artery) و شریان تیروئید تحتانی (Inferior Thyroid Artery). |
| عصب‌رسانی (Innervation) |
Ansa Cervicalis – شاخه‌هایی از اعصاب گردنی C1 تا C3. |
|
عملکرد (Action) |
پایین آوردن و تثبیت استخوان هایوئید پس از بلع، کمک به تنفس و گفتار، تنظیم فشار داخلی گردن و قفسه سینه فوقانی از طریق فاشیای عمقی. |
مقدمه
اگر بخواهیم عضله‌ای را مثال بزنیم که در ظاهر ساده است، اما نقشی کلیدی در ثبات گردن، بلع، تنفس و حتی تنظیم تنش فاشیای عمقی ایفا می‌کند، بی‌شک باید به Omohyoid (اوموهایوئید) اشاره کنیم. این عضله باریک و دوپیکره، مانند پلی بین شانه و استخوان لامی عمل می‌کند؛ اما چیزی فراتر از این ارتباط آناتومیک در جریان است.
شکم‌های عضلانی آن توسط یک تاندون میانی مهار شده‌اند، که خود بخشی از سیستم فاشیایی گردن را سازمان می‌دهد. همین ساختار منحصر‌به‌فرد باعث شده اوموهایوئید نه‌تنها یک عضله حرکتی ساده، بلکه یک تثبیت‌کننده دینامیک در عمق گردن باشد.در تکنیک‌های دستی، رویکردهای مایوفاشیال، تمرینات بلع و حتی کنترل درد TMJ یا گردن قدامی، ردپای این عضله دیده می‌شود. درک عملکرد دقیق و ارتباطات آن با سایر ساختارها، می‌تواند کلید طراحی پروتکل‌های تمرینی هدفمند و درمان‌های پیشرفته باشد. در این مقاله از وب سایت دکتر حوصله به صورت کامل با عضله اوموهایوئید آشنا خواهید شد.
عضله اوموهایوئید (Omohyoid) چیست؟
عضله Omohyoid یکی از عضلات مهم ناحیه قدامی گردن است که علی‌رغم ظاهر ساده، نقش کلیدی در ثبات گردن، بلع، تنفس و کنترل تنش فاشیای عمقی ایفا می‌کند. این عضله باریک و دوشکمی از لبه فوقانی اسکاپولا آغاز شده و از طریق شکم تحتانی به تاندون میانی و سپس از طریق شکم فوقانی به بدنه استخوان هایوئید متصل می‌شود. تاندون میانی این عضله توسط فاشیای گردنی در ناحیه ترقوه یا دنده اول مهار می‌شود و همین ویژگی باعث می‌شود Omohyoid نه تنها عضله‌ای حرکتی باشد، بلکه به عنوان یک تثبیت‌کننده دینامیک عمقی گردن نیز عمل کند.
وظیفه اصلی این عضله پایین آوردن هایوئید پس از بلع و تثبیت آن برای عملکرد صحیح عضلات Suprahyoid است، اما نقش آن محدود به این نیست؛ Omohyoid از طریق ارتباط فاشیایی با عضلات عمقی گردن و سیستم حلقی–زبانی–گردنی فشار داخلی گردن و قفسه سینه فوقانی را تنظیم کرده و در کنترل هماهنگی عضلات در بلع، تکلم و حتی تنفس مؤثر است. این عضله توسط شاخه‌های گردنی Ansa Cervicalis (C1-C3) عصب‌دهی شده و خون‌رسانی آن از طریق شاخه‌های Superior و Inferior Thyroid Artery انجام می‌شود.
علاوه بر نقش مستقیم در حرکت و تثبیت هایوئید، Omohyoid با سایر عضلات گردنی و شانه‌ای نیز همکاری می‌کند. با عضلات Suprahyoid هماهنگ شده تا حرکت پایین آوردن و بالا بردن هایوئید کنترل‌شده باشد، با عضلات Sternohyoid و Sternothyroid تشکیل زنجیره‌ای برای پایین آوردن هایوئید می‌دهد و از طریق فاشیاهای عمقی گردن، تنش داخلی گردن را تنظیم می‌کند. منشأ اسکاپولار آن باعث می‌شود که تغییر وضعیت شانه‌ها مانند افتادگی یا جلوآمدگی سر، طول و تنش عضله را تحت تأثیر قرار دهد. به این ترتیب، Omohyoid عضله‌ای است که عملکردهای حرکتی، تثبیتی و فاشیایی را به‌صورت هماهنگ در گردن به عهده دارد و ضعف یا تنش غیرطبیعی آن می‌تواند منجر به مشکلات بلع، گفتار، تنفس و دردهای گردنی شود.
محل قرار گیری عضله اوموهایوئید
محل قرارگیری عضله Omohyoid در ناحیه قدامی گردن است. این عضله از لبه فوقانی اسکاپولا آغاز می‌شود و از طریق شکم تحتانی به تاندون میانی و سپس از طریق شکم فوقانی به بدنه استخوان هایوئید متصل می‌گردد. تاندون میانی آن توسط فاشیای گردنی در ناحیه ترقوه یا دنده اول مهار شده است. به طور کلی، Omohyoid یک عضله قدامی-مورب است که از شانه به گردن و هایوئید کشیده شده و در عمق ناحیه قدامی گردن قرار دارد.
مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
بررسی سر ثابت عضله اوموهایوئید
سر ثابت (مبدأ) عضله Omohyoid در لبه فوقانی استخوان اسکاپولا واقع شده و نزدیک به بریدگی سوپرااسکاپولار قرار دارد. برخلاف بسیاری از عضلات گردنی که از گردن منشأ می‌گیرند، مبدأ این عضله از شانه است و از طریق شکم تحتانی به تاندون میانی متصل می‌شود. این سر ثابت نقش کلیدی در ایجاد کشش مناسب و تثبیت مورب عضله در طول مسیر آن تا استخوان هایوئید دارد و بر ثبات و بیومکانیک گردن اثرگذار است
بررسی سر متحرک عضله اوموهایوئید
سر متحرک (محل اتصال یا Insertion) عضله Omohyoid در بدنه استخوان هایوئید (Body of the hyoid bone) قرار دارد. این سر متحرک مسئول پایین آوردن هایوئید پس از بلع و تثبیت آن برای عملکرد عضلات Suprahyoid است. همچنین با انقباض خود، از طریق فاشیای عمقی گردن به تنظیم تنش فاشیای گردنی و ثبات دینامیک گردن کمک می‌کند و در هماهنگی با سایر عضلات گردنی و عضلات بلع و تکلم نقش دارد.
سیستم عصب‌رسانی عضله اوموهایوئید
سیستم عصب‌رسانی عضله Omohyoid از طریق Ansa Cervicalis تأمین می‌شود، که شاخه‌هایی از اعصاب گردنی C1 تا C3 را در بر می‌گیرد. این شبکه عصبی از شبکه گردنی (Cervical Plexus) منشأ می‌گیرد و وظیفه انتقال فرمان‌های عصبی به عضله را بر عهده دارد.
اعصاب گردنی مسئول هماهنگی فعالیت عضله هستند تا Omohyoid بتواند به طور مؤثر استخوان هایوئید را پایین بیاورد و تثبیت کند، عملکردی که برای بلع، تکلم و کنترل حرکات عضلات Suprahyoid ضروری است. فعالیت عصبی این عضله به گونه‌ای تنظیم می‌شود که در مراحل مختلف بلع و حرکات دهان به صورت فازبندی‌شده فعال شود، و از طریق ارتباط با فاشیای گردنی به تنظیم فشار داخلی گردن و ثبات دینامیک آن کمک می‌کند.
سیستم خون‌رسانی عضله اوموهایوئید
سیستم خون‌رسانی عضله Omohyoid از طریق دو شاخه اصلی شریان تیروئید انجام می‌شود: شریان تیروئید فوقانی (Superior Thyroid Artery) و شریان تیروئید تحتانی (Inferior Thyroid Artery). این عروق مسئول تأمین خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی برای عضله هستند تا عملکرد آن بهینه باقی بماند.
خون‌رسانی مناسب برای Omohyoid اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا این عضله نه تنها در حرکت و پایین آوردن استخوان هایوئید نقش دارد، بلکه با تثبیت هایوئید و همکاری با عضلات Suprahyoid و Infrahyoid، در بلع، تکلم و ثبات دینامیک گردن دخیل است. همچنین، جریان خون کافی به حفظ سلامت عضله و فاشیای مرتبط کمک می‌کند و در شرایط فعالیت مکرر یا تنش‌های فیزیکی گردن، عملکرد عضله را پایدار نگه می‌دارد.
عملکرد عضله Omohyoid از نظر بیومکانیک
عملکرد عضله Omohyoid از نظر بیومکانیک شامل چندین جنبه مهم است که با هم باعث تثبیت و کنترل حرکات گردن و هایوئید می‌شوند. این عضله به صورت مورب از اسکاپولا به استخوان هایوئید کشیده شده و جهت‌گیری خاص آن باعث می‌شود نیروهای وارد شده نه تنها در پایین آوردن هایوئید اثر داشته باشند، بلکه در ثبات عرضی و طولی گردن نیز نقش داشته باشند.
با انقباض Omohyoid، استخوان هایوئید پایین آورده می‌شود و موقعیت آن نسبت به استخوان‌های گردن تنظیم می‌شود؛ این حرکت کنترل شده امکان هماهنگی بهتر با عضلات Suprahyoid و انجام صحیح حرکات بلع و تکلم را فراهم می‌کند. علاوه بر این، عضله از طریق تاندون میانی و ارتباط فاشیایی با عمق گردن، فشار و کشش فاشیای گردنی را تنظیم می‌کند، که به حفظ موقعیت ارگان‌های گردنی مانند نای و مری و ثبات مکانیکی کلی کمک می‌کند.
منشأ اسکاپولار عضله باعث می‌شود که تغییر وضعیت شانه‌ها، مثل افتادگی یا جلوآمدگی سر، طول و تنش Omohyoid را تحت تأثیر قرار دهد و در نهایت بر عملکرد بلع، تثبیت گردن و هماهنگی عضلات اطراف اثرگذار باشد. به طور کلی، Omohyoid با عضلات Infrahyoid و عضلات عمقی گردن یک سیستم مکانیکی هماهنگ تشکیل می‌دهد که نیروها را متعادل توزیع کرده و از فشار موضعی بیش از حد روی ساختارهای حساس گردن جلوگیری می‌کند.
کنزیولوژی عضله Omohyoid
کنزیولوژی عضله Omohyoid شامل بررسی حرکت مستقیم، نقش در ثبات گردن، همکاری با سایر عضلات و عملکرد فاشیایی است:
۱. حرکات مستقیم:
- Omohyoid به استخوان هایوئید متصل است و نقش اصلی آن پایین آوردن هایوئید و تثبیت آن هنگام بلع، تکلم و تنفس است. این تثبیت برای عملکرد صحیح عضلات Suprahyoid که هایوئید را بالا می‌برند، ضروری است.
۲. نقش در ثبات داینامیک گردن قدامی:
- تاندون میانی عضله از طریق فاشیای گردنی به ترقوه یا دنده اول متصل می‌شود. این ارتباط فاشیایی باعث می‌شود در هر انقباض، فاشیای عمقی گردن نیز تنظیم و تنیده شود و ثبات ناحیه گردن افزایش یابد.
۳. همکاری با سایر عضلات:
- Suprahyoidها (Digastric، Mylohyoid، Geniohyoid): Omohyoid با پایین کشیدن هایوئید به عنوان آنتاگونیست هماهنگ عمل می‌کند تا حرکت کنترل شده و پایدار باشد.
- Sternohyoid و Sternothyroid: Omohyoid همراه این عضلات Infrahyoid یک زنجیره پایین‌آورنده هایوئید تشکیل می‌دهد.
- عضلات گردنی عمقی (Longus Colli, Longus Capitis): از طریق فاشیای پیش‌مهره‌ای در تنظیم تنش داخلی گردن نقش دارند.
- عضلات شانه‌ای (Upper Trapezius، Levator Scapulae): تغییر در وضعیت شانه می‌تواند بر طول و تنش Omohyoid تأثیر بگذارد و در اصلاح وضعیت سر به جلو نقش کلیدی داشته باشد.
۴. همکاری فاشیایی:
- Omohyoid بخشی از سیستم فاشیای عمقی گردن است و در تنظیم فشار فاشیای بین نای، مری و عضلات عمقی نقش دارد. برخی منابع، این عضله را به سیستم فاشیایی حلقی–زبانی–گردنی مرتبط می‌دانند و ارتباط آن با مشکلات بلع، TMJ و دیافراگم را مطرح می‌کنند.
آسیبهای عضله Omohyoid
آسیب‌ها یا اختلالات عضله Omohyoid می‌تواند پیامدهای متعددی داشته باشد که در متن اصلی هم به آن اشاره شده است:
- اختلال در بلع (Dysphagia):
ضعف Omohyoid باعث کاهش توانایی در پایین آوردن و تثبیت استخوان هایوئید می‌شود و در نتیجه مشکلات بلع، حس گیر کردن غذا و حتی افزایش خطر آسپیراسیون ایجاد می‌کند.
- ضعف کنترل تنفس و ثبات گردن:
از آنجا که عضله در تثبیت ساختارهای گردنی نقش دارد، اختلال آن می‌تواند باعث کاهش پایداری دینامیک گردن و اختلال در کنترل فشار هوایی و تنفسی شود.
- دردهای مزمن گردن و اختلالات فاشیایی:
ضعف یا تنش غیرطبیعی Omohyoid می‌تواند در ایجاد دردهای مزمن ناحیه قدامی گردن و مشکلات مربوط به فاشیای گردنی دخیل باشد.
- اختلال در عملکرد گفتار:
عدم تثبیت مناسب هایوئید توسط این عضله ممکن است باعث کاهش کیفیت و وضوح گفتار شود.
فیزیولوژی عصبی–عضلانی عضله
اوموهایوئید ترکیبی از تارهای عضلانی تیپ I (آیزوتمی) و تیپ II (فیبرهای سریع انقباض) دارد. نسبت تارهای آهسته به سریع تقریباً 60:40 است که نشان‌دهنده توانایی این عضله در انجام فعالیت‌های استقامتی و همچنین واکنش‌های سریع است. این عضله توسط Ansa cervicalis (C1-C3) عصب‌دهی می‌شود که از شبکه گردنی منشأ می‌گیرد و فرمان‌های عصبی آن به صورت هماهنگ و متناسب با نیاز بلع، تنفس و حرکات دهان ارسال می‌شود. فعالیت EMG نشان داده که اوموهایوئید به صورت فازبندی‌شده در مراحل مختلف بلع فعال می‌شود تا نقش تثبیت‌کننده و پایین‌آورنده خود را به خوبی ایفا کند.
در عملکردهای حیاتی، در بلع، اوموهایوئید با پایین آوردن استخوان هایوئید در مرحله اولیه بلع، فضا را برای انتقال ایمن مواد غذایی به مری آماده می‌کند و به عنوان عضله تثبیت‌کننده، امکان انقباض هماهنگ با عضلات بالا برنده هایوئید را فراهم می‌سازد. در تنفس، این عضله نقش کمکی در تثبیت ساختارهای گردنی دارد تا مسیر هوایی باز و پایدار باقی بماند و در شرایط استرس تنفسی یا فعالیت‌های تنفسی سنگین، فعالیت آن افزایش می‌یابد تا فشار داخل گردن متعادل شود.
از نظر بالینی، ضعف یا اختلال در فعالیت اوموهایوئید ممکن است باعث ناتوانی در تثبیت هایوئید شود و در نتیجه مشکلات بلع و گفتار ایجاد کند. همچنین تنش غیرطبیعی این عضله می‌تواند به دردهای گردنی، اختلالات فاشیای گردنی و مشکلات TMJ کمک کند.
بیومکانیک عضله
اوموهایوئید به صورت مورب از اسکپولا به استخوان هایوئید کشیده شده و با زاویه خاصی نسبت به سایر عضلات گردنی قرار دارد. این جهت‌گیری مورب باعث می‌شود که نیروهای وارد شده توسط این عضله نه تنها پایین‌کشنده هایوئید باشند، بلکه در ثبات عرضی و طولی گردن نیز نقش داشته باشند. با انقباض، اوموهایوئید استخوان هایوئید را پایین می‌آورد و موقعیت آن را نسبت به استخوان‌های دیگر گردن تنظیم می‌کند. این حرکت کنترل شده، امکان حرکت هماهنگ عضلات Suprahyoid را فراهم می‌کند و حرکات بلع و گفتار را بهینه می‌سازد.
اوموهایوئید از طریق تاندون میانی به فاشیای عمقی گردن متصل است که باعث تنظیم کشش و فشار در این بافت‌ها می‌شود. این تنظیم فشار به حفظ موقعیت ارگان‌های گردن مانند نای و مری و ثبات مکانیکی کلی کمک می‌کند. منشأ اسکاپولار اوموهایوئید باعث می‌شود که تغییر در وضعیت شانه‌ها، مانند افتادگی شانه یا جلوآمدگی سر، روی طول و تنش این عضله تأثیرگذار باشد. این تنش متغیر می‌تواند باعث کشش بیش از حد یا کوتاهی عضله شود که در نهایت منجر به اختلال در عملکرد بلع و ثبات گردن می‌شود.
اوموهایوئید با سایر عضلات Infrahyoid و همچنین عضلات عمقی گردن یک سیستم هماهنگ برای کنترل موقعیت هایوئید و ثبات گردن تشکیل می‌دهد. این سیستم مکانیکی باعث توزیع متعادل نیروها در ناحیه گردن می‌شود و از فشار موضعی بیش از حد روی ساختارهای حساس جلوگیری می‌کند.
پیامدهای ضعف
- اختلال در بلع (Dysphagia):
ضعف این عضله باعث کاهش توانایی در پایین آوردن و تثبیت استخوان هایوئید می‌شود، که منجر به مشکلات بلع، حس گیر کردن غذا و حتی افزایش خطر آسپیراسیون می‌گردد. - ضعف کنترل تنفس و ثبات گردن:
از آنجا که اوموهایوئید در تثبیت ساختارهای گردنی نقش دارد، ضعف آن می‌تواند باعث کاهش پایداری دینامیک گردن و اختلال در کنترل فشار هوایی و تنفسی شود. - دردهای مزمن گردن و اختلالات فاشیایی:
ضعف یا تنش غیرطبیعی اوموهایوئید می‌تواند در ایجاد دردهای مزمن ناحیه قدامی گردن و اختلالات مرتبط با فاشیای گردنی دخیل باشد. - اختلال در عملکرد گفتار:
عدم تثبیت مناسب هایوئید به وسیله این عضله ممکن است کیفیت و وضوح گفتار را کاهش دهد.
تست‌های بالینی اختصاصی
1.تست بلع و حرکت هایوئید:
- بررسی حرکت استخوان هایوئید در حین بلع توسط لمس مستقیم و یا روش‌های تصویربرداری مانند فلوروسکوپی.
- کاهش حرکت یا عدم هماهنگی در این مرحله می‌تواند ضعف Omohyoid را نشان دهد.
2.palpation و تست تنش عضله:
- لمس و فشار ملایم در ناحیه عضله در طول مسیر از اسکپولا تا هایوئید برای تشخیص درد یا تنش غیرطبیعی.
3.تست ارزیابی دامنه حرکتی گردن و وضعیت شانه:
- ارزیابی تأثیر تغییر وضعیت شانه بر طول و عملکرد عضله Omohyoid.
بهترین حرکات برای تقویت عضله Omohyoid
- تمرین پایین آوردن هایوئید با مقاومت دستی (Resisted Hyoid Depression)
- روش اجرا: با انگشت شست و اشاره، استخوان هایوئید را لمس کنید و به‌آرامی آن را به سمت پایین ببرید. در برابر مقاومت ملایم دست خود، عضله را منقبض کنید.
- هدف: تقویت انقباض عضله Omohyoid و بهبود کنترل پایین آوردن هایوئید.
- تکرار: 3 ست، هر ست 10 تا 12 تکرار.
- تمرین کشش ایزومتریک هایوئید (Isometric Hyoid Hold)
- روش اجرا: با انگشتان خود فشار ملایمی روی استخوان هایوئید وارد کنید و تلاش کنید با عضلات گردن، هایوئید را در برابر این فشار بدون حرکت دادن آن ثابت نگه دارید.
- هدف: افزایش کنترل عصبی–عضلانی و تقویت عضله در حالت ایزومتریک.
- تکرار: 3 ست، هر بار 15 ثانیه نگه داشتن.
- تمرین بلع مقاومتی (Resisted Swallowing Exercise)
- روش اجرا: یک قاشق آب یا مایع را به‌آرامی ببلعید و همزمان با دست خود کمی مقاومت زیر چانه ایجاد کنید تا عضلات عمقی گردن از جمله Omohyoid فعال شوند.
- هدف: بهبود عملکرد هماهنگ عضله در بلع و تقویت ارتباط عصبی–عضلانی.
- تکرار: 3 ست، هر ست 8 تا 10 بار.
- تمرین تنفس دیافراگمی با تمرکز روی گردن (Diaphragmatic Breathing with Neck Focus)
- روش اجرا: در حالت نشسته یا خوابیده، تنفس عمیق دیافراگمی انجام دهید در حالی‌که گردن در وضعیت طبیعی و بدون تنش نگه داشته می‌شود.
- هدف: بهبود همکاری بین عضلات تنفسی و کاهش تنش اضافی Omohyoid.
- مدت: روزانه 5 دقیقه تمرین.
- تمرین اصلاح وضعیت شانه و گردن (Scapular and Neck Posture Correction)
- روش اجرا: شانه‌ها را به سمت عقب و پایین بکشید و گردن را در راستای طبیعی ستون فقرات نگه دارید.
- هدف: بهینه‌سازی طول و کشش Omohyoid، کاهش فشار و اصلاح وضعیت سر به جلو.
- تکرار: روزانه، 3 ست، هر ست 15 تکرار.
جمع بندی
عضله اوموهایوئید (Omohyoid) عضله‌ای باریک و دوپیکره از گروه Infrahyoid است که از استخوان اسکاپولا منشأ گرفته و به استخوان هایوئید متصل می‌شود. وظیفه اصلی آن پایین‌آوردن و تثبیت هایوئید در هنگام بلع، گفتار و تنفس است. این عضله توسط Ansa Cervicalis (C1–C3) عصب‌دهی و از طریق شریان‌های تیروئید فوقانی و تحتانی خون‌رسانی می‌شود.
مسیر مورب آن باعث می‌شود علاوه بر کنترل حرکات هایوئید، در ثبات دینامیک گردن و تنظیم تنش فاشیایی نیز نقش داشته باشد. ضعف یا تنش بیش از حد آن می‌تواند موجب دیسفاژی (اختلال بلع)، دردهای گردنی و اختلال در گفتار شود. تمریناتی مانند پایین‌آوردن مقاومتی هایوئید، نگه‌داری ایزومتریک و اصلاح وضعیت گردن و شانه برای تقویت عملکرد این عضله توصیه می‌شوند. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید
منبع:
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/omohyoid-muscle
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
