معرفی عضله استیلوهایوئید (Stylohyoid)

مقدمه

فرض کنید در حال اجرای یک حرکت تمرینی هستید که نیاز به ثبات گردن و کنترل فک دارد  مثل تمرینات ایزومتریک در وضعیت سوپاین برای عضلات گردنی یا اجرای تمرینات DNS با درگیری عضلات  suprahyoid.  در این لحظه، عضله‌ای ظریف اما بسیار مهم به‌طور نامحسوس نقش ایفا می‌کند تا وضعیت فک پایین و استخوان هیوئید را تثبیت کند و تعامل ظریف بین زبان، تنفس و بلع حفظ شود.

این عضله هرچند از نظر اندازه نسبتاً کوچک است، اما نقشی مهم در حفظ استابیلیتی ناحیه فوقانی گردن، دهان و حلق دارد و بدون همکاری آن، عملکرد هماهنگ سیستم‌های بلع، صحبت کردن، و حتی وضعیت فک دچار اختلال می‌شود. این عضله استیلوهایوئید نام دارد. در ادامه این مطلب از بنیاد سلامت دکتر حوصله با معرفی کامل معرفی عضله استیلوهایوئید (Stylohyoid) و عملکرد آن بیشتر آشنا خواهید شد.

عضله استیلوهایوئید  (Stylohyoid)چیست؟

عضله Stylohyoid یکی از عضلات گردن و بخش فوقانی گردن است که نقش مهمی در عمل بلع و حرکات زبان و حنجره دارد. این عضله به صورت باریک و نواری شکل بوده و از زائده‌ی styloid استخوان تمپورال (Temporal bone) منشأ می‌گیرد و به توبروزیتی هیوئید (hyoid bone) متصل می‌شود. مسیر آن تقریباً به صورت مورب و رو به پایین و جلو است و درست در نزدیکی عضله‌ی digastric عبور می‌کند، به طوری که تاندون میانی digastric از طریق یک شکاف در Stylohyoid عبور می‌کند.

وظیفه‌ی اصلی این عضله بالا بردن استخوان هیوئید هنگام بلع و حرکت زبان و دهان است و همچنین نقش مهمی در تثبیت موقعیت استخوان هیوئید دارد تا عضلات دیگر که در بلع، صحبت کردن و تنفس دخیل هستند، بتوانند عملکرد بهتری داشته باشند. عصب‌دهی Stylohyoid توسط عصب صورت (Facial nerve, CN VII) انجام می‌شود که این موضوع آن را از نظر عصبی با عضلات بیان و برخی عضلات گردن مرتبط می‌سازد.

از نظر بالینی، آسیب به این عضله یا عصب آن می‌تواند منجر به اختلال در بلع یا کاهش کارایی حرکات زبان شود. بنابراین، Stylohyoid علی‌رغم کوچک بودنش، نقش کلیدی در هماهنگی حرکات دهان و گردن دارد و اهمیت آن در فیزیولوژی بلع و گفتار غیرقابل چشم‌پوشی است.

محل قرار گیری Stylohyoid

عضله Stylohyoid به‌صورت طولی و نواری شکل در ناحیه‌ی جانبی گردن قرار گرفته است و مسیر آن تقریباً مورب و بالا به پایین و عقب به جلو است. منشأ آن از زائده‌ی styloid استخوان تمپورال (در قسمت پشتی و پایین گوش) است و به توبروزیتی استخوان هیوئید در جلوی گردن متصل می‌شود. این عضله در سطح عمقی نسبت به غده‌ی پاروتید قرار دارد و تقریباً در کنار و کمی پشت عضله‌ی digastric (شکم خلفی آن) عبور می‌کند؛ تاندون میانی digastric از طریق شکافی در Stylohyoid عبور می‌کند.

بنابراین Stylohyoid بین استخوان تمپورال و هیوئید کشیده شده و بالاتر از عضلات دیگر ناحیه‌ی قدامی گردن مانند mylohyoid و geniohyoid قرار دارد. از لحاظ عمق، این عضله زیر پوست و بافت چربی گردن و غده‌ی پاروتید، ولی بالای فاسیای گردن و عضلات زیرین هیوئید قرار می‌گیرد. موقعیت دقیق آن باعث می‌شود که هنگام بلع، حرکت استخوان هیوئید و پایین آوردن فک تحت کنترل عضله Stylohyoid باشد و به هماهنگی عضلات دیگر کمک کند.

بررسی سر ثابت عضله استیلوهایوئید

این زائده‌ی کوچک اما مهم در بخش خلفی-جانبی جمجمه قرار گرفته و نقش کلیدی در اتصال چندین عضله حیاتی ناحیه‌ی گردن و زبان دارد. عضله‌ی Stylohyoid یکی از این عضلات است که از سطح خلفی-جانبی این زائده منشأ می‌گیرد و در حرکات بلع و تثبیت استخوان هیوئید نقشی اساسی دارد.

بررسی سر متحرک عضله استیلوهایوئید

در این ناحیه، تاندون عضله‌ی Stylohyoid به صورت ویژه‌ای به دو شاخه تقسیم می‌شود تا فضای لازم برای عبور تاندون میانی عضله‌ی Digastric (Intermediate Tendon) فراهم گردد. این ساختار منحصر به فرد، یکی از ویژگی‌های متمایز عضلات Suprahyoid است و باعث هماهنگی دقیق حرکات بلع و تثبیت استخوان هیوئید می‌شود.

با این طراحی، عضله Stylohyoid قادر است همزمان با حرکت دهان و زبان، نقش حمایتی خود را در بالا بردن استخوان هیوئید ایفا کند و عملکرد عضلات اطراف را بهینه نماید. این ویژگی آن را به عضله‌ای کوچک اما کلیدی در حرکات ظریف گردن و دهان تبدیل کرده است، به طوری که هر گونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند روی بلع و گفتار تأثیر بگذارد.

سیستم عصب رسانی عضله استیلوهایوئید

عضله‌ی Stylohyoid درست مانند عضله‌ی Posterior Belly of Digastric توسط عصب فاسیال عصب‌دهی می‌شود. این نکته نشان‌دهنده‌ی ریشه‌ی جنینی مشترک آن‌ها از قوس دوم Branchial است و بیانگر ارتباط تکاملی نزدیک این عضلات می‌باشد. به همین دلیل، هر دو عضله در هماهنگی حرکات ظریف بلع، بالا بردن استخوان هیوئید و عملکرد دقیق عضلات گردن نقش مهمی دارند و سلامت عملکرد عصبی آن‌ها برای فعالیت طبیعی ناحیه گردن و دهان حیاتی است.

سیستم خون‌رسانی عضله استیلوهایوئید

عضله‌ی Stylohyoid از طریق شبکه‌ی غنی‌ای از رگ‌ها خون‌رسانی می‌شود که شاخه‌هایی از شریان صورت (Facial Artery) و شریان پس‌سری (Occipital Artery) را شامل می‌شود. این شبکه‌ی عروقی نه تنها خود عضله را تأمین می‌کند، بلکه بخش بزرگی از ناحیه‌ی Suprahyoid و زاویه‌ی فک را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد. چنین خون‌رسانی گسترده‌ای باعث می‌شود که عضله Stylohyoid بتواند عملکرد مؤثر و پایدار خود در حرکات بلع و تثبیت استخوان هیوئید را حفظ کند و نقش حیاتی خود را در هماهنگی عضلات گردن ایفا نماید.

عملکرد عضله استیلوهایوئید از نظر آناتومی

عضله Stylohyoid عضله‌ای نواری شکل است که از زائده Styloid استخوان تمپورال منشأ گرفته و به تنه‌ی استخوان هیوئید متصل می‌شود. اصلی‌ترین عملکرد آن بالا بردن و عقب کشیدن هیوئید است که بلع را تسهیل می‌کند و مسیر عبور غذا به حلق را هموار می‌سازد.

این عضله با عضله‌ی Posterior Belly of Digastric ارتباط نزدیک دارد و تاندون Digastric از میان دو شاخه‌ی Stylohyoid عبور می‌کند، که باعث هماهنگی حرکات هیوئید و فک می‌شود. بالا بردن هیوئید همچنین حرکات زبان و عضلات کف دهان را تسهیل می‌کند. Stylohyoid توسط عصب صورتی (Facial Nerve, CN VII) عصب‌دهی می‌شود و خون‌رسانی آن ازشاخه‌های شریان صورت و شریان پس‌سری انجام می‌گیرد. به این ترتیب، این عضله کوچک اما حیاتی نقش مهمی در ثبات هیوئید، کمک به بلع و هماهنگی حرکات دهان و فک ایفا می‌کند.

عملکرد عضله استیلوهایوئید از نظر بیومکانیک

عملکرد عضله Stylohyoid از نظر بیومکانیک به صورت بالا بردن و عقب کشیدن استخوان هیوئید تعریف می‌شود، که این حرکت تأثیر مستقیم بر بلع و ثبات ناحیه‌ی گردن و دهان دارد. هنگامی که Stylohyoid منقبض می‌شود، نیروی آن به تنه‌ی هیوئید منتقل می‌شود و باعث افزایش ارتفاع و عقب رفتن هیوئید می‌گردد. این عمل باعث می‌شود فضای فوقانی حلق بازتر شود و مسیر عبور مواد غذایی و مایعات راحت‌تر شود.

بیومکانیک این عضله با عضله‌ی Posterior Belly of Digastric و دیگر عضلات Suprahyoid هماهنگ است. ساختار دوشاخه‌ی تاندون Stylohyoid به تاندون میانی Digastric اجازه می‌دهد بدون مقاومت حرکت کند، بنابراین نیروهای کششی بین دو عضله به صورت متعادل توزیع می‌شوند و هیوئید به طور پایدار بالا و عقب می‌رود. علاوه بر حرکت مستقیم هیوئید، Stylohyoid بر تنش و موقعیت عضلات کف دهان و زبان نیز تأثیر می‌گذارد. این امر باعث می‌شود که در طول بلع یا صحبت، انتقال نیرو بین عضلات اطراف هیوئید بهینه باشد و حرکات نرم و هماهنگ انجام شود.

کنزیولوژی عضله استیلوهایوئید

عضله Stylohyoid یکی از عضلات گروه Suprahyoid است و نقش مهمی در حرکات ظریف و پایداری ناحیه فوقانی گردن و فک دارد. این عضله با کشیدن استخوان هیوئید به سمت بالا و عقب، مسیر عبور غذا از حلق را هموار می‌کند و با افزایش ارتفاع و کاهش قطر عرضی کف دهان، نقش موثری در بلع و تلفظ برخی صداهای گفتاری دارد. علاوه بر این، اگر هیوئید توسط عضلات Infrahyoid تثبیت شده باشد، Stylohyoid می‌تواند به باز شدن جزئی فک پایین کمک کند.

این عضله معمولاً همراه با عضله Digastric، به‌ویژه بطن خلفی آن فعالیت می‌کند و به صورت همزمان هیوئید را بالا و عقب می‌برد. این همکاری باعث می‌شود حرکات بلع و زبان به طور هماهنگ انجام شود و استخوان هیوئید در موقعیت مناسب خود باقی بماند. Stylohyoid همچنین با دیگر عضلات Suprahyoid مانند Mylohyoid و Geniohyoid همکاری می‌کند تا کف دهان را بالا ببرد و حرکت هیوئید را تثبیت کند.

از طرف دیگر، عضلات Infrahyoid هیوئید را پایین می‌کشند و همکاری آن‌ها با عضلات Suprahyoid تعادل دینامیک هیوئید را حفظ می‌کند. این تعامل باعث می‌شود Stylohyoid بتواند حرکات فک و زبان را بهینه کند و نقش مهمی در عملکرد گفتار و بلع داشته باشد.

همچنین، هیوئید پایه‌ای برای حرکات عضلات زبان است و عملکرد Stylohyoid بر وضعیت و کشش عضلات زبانی تأثیر مستقیم دارد، به‌خصوص در افرادی که مشکلات گفتاری یا بلع دارند. به طور خلاصه، با وجود اندازه کوچک، Stylohyoid با هماهنگی عضلانی، تثبیت هیوئید و تسهیل حرکات دهان و گردن نقش حیاتی در عملکردهای بلع، گفتار و حرکات ظریف دهان ایفا می‌کند.

آسیب های عضله استیلوهایوئید

آسیب‌های عضله Stylohyoid نادر هستند، اما به دلیل نقش مهم این عضله در بلع، حرکات دهان و فک، و هماهنگی عضلات Suprahyoid، اختلال در عملکرد آن می‌تواند مشکلات قابل توجهی ایجاد کند. یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها مربوط به ضعف یا فلج عضله است که معمولاً ناشی از آسیب به عصب صورتی (Facial Nerve, CN VII)، به ویژه شاخه گردنی آن است. در این حالت، Stylohyoid قادر به بالا بردن و عقب کشیدن استخوان هیوئید به‌طور مؤثر نیست و مرحله اولیه بلع مختل می‌شود.

همچنین حرکت زبان و کف دهان نیز ممکن است به‌صورت ناکارآمد انجام شود و تلفظ برخی صداها دچار مشکل شود. آسیب به Stylohyoid همچنین می‌تواند باعث عدم هماهنگی با عضلات دیگر Suprahyoid شود. این عضله به‌صورت synergist با عضله Digastric و دیگر عضلات کف دهان عمل می‌کند و اختلال در آن باعث کاهش ثبات دینامیک هیوئید و دشواری در حرکت هماهنگ فک و دهان می‌شود. یکی دیگر از اثرات مهم، مشکلات بلع یا دیسفاژی است. کاهش کارایی Stylohyoid می‌تواند فضای فوقانی حلق را محدود کرده و عبور ایمن غذا و مایعات را مختل کند.

این مسئله به‌ویژه در افرادی که جراحی یا آسیب عصبی گردن داشته‌اند اهمیت پیدا می‌کند. در نهایت، عملکرد عضله Stylohyoid بر حرکات زبان و گفتار نیز تأثیر دارد. هیوئید پایه‌ای برای عضلات زبان است و ضعف Stylohyoid می‌تواند باعث کاهش کشش و موقعیت مناسب این عضلات شود و اختلالات گفتاری خفیف تا متوسط ایجاد کند.

فیزیولوژی عصبی‌عضلانی عضله

• نوع فیبرهای عضلانی (Muscle Fiber Type)

غالب فیبرهای عضله Stylohyoid از نوع Type I هستند، یعنی فیبرهای کندانقباض و مقاوم به خستگی. این ویژگی باعث می‌شود عضله برای فعالیت‌های طولانی‌مدت و استاتیک، مانند نگه داشتن استخوان هیوئید در موقعیت خاص طی بلع، حرف زدن یا تنفس آرام بسیار مناسب باشد.

• ویژگی‌های کنترل عصبی

عصب‌دهی Stylohyoid توسط شاخه‌ای از عصب فاسیال (CN VII) انجام می‌شود. کنترل عصبی این عضله بخشی از یک سیستم حرکتی ظریف و نیمه‌اتوماتیک است که در بازتاب‌های بلع (swallowing reflex) نقش دارد. مرکز کنترل آن در nucleus ambiguus و motor nucleus of CN VII در ساقه مغز قرار دارد و با مراکز بلع در مدولا همکاری می‌کند.

• الگوی فعالیت الکترومایوگرافی (EMG)

مطالعات EMG سطحی و سوزنی نشان می‌دهند که Stylohyoid معمولاً در مرحله دهانی بلع (oral phase) فعال می‌شود. همچنین هنگام ادای برخی صداها یا فعالیت‌هایی مانند مکیدن یا لبخند زدن، عضله به دلیل ارتباط با عصب فاسیال فعال است. فعالیت EMG در حرکات سریع نسبتاً پایین است، اما در نگه داشتن وضعیت‌های خاص دهان یا فک افزایش یافته و تون عضلانی مداوم مشاهده می‌شود.

• ارتباط فیزیولوژیکی با عضلات مرتبط

فعالیت Stylohyoid اغلب هم‌زمان با عضلاتی مانند Posterior Digastric و Mylohyoid است و بخشی از یک زنجیره نوروفیزیولوژیکی دهانی-حنجره‌ای را تشکیل می‌دهد. در تمرینات بازآموزی بلع یا گفتار، عضلات Suprahyoid معمولاً به صورت گروهی تمرین داده می‌شوند، زیرا کنترل عصبی و هماهنگی عملکردی آن‌ها مشترک و درونی است.

• نکته کاربردی برای تمرینات اصلاحی

با وجود اینکه Stylohyoid عضله‌ای کوچک است، بهبود کنترل عصبی-عضلانی آن، مثلاً از طریق تمرینات ایزومتریک زیرچانه‌ای یا تمرینات مقاومتی سبک در بلادرمانی، می‌تواند به بهبود عملکرد دهانی، گفتار و ثبات گردنی کمک کند؛ به ویژه در سالمندان یا افرادی که دچار دیسفاژی عصبی هستند.

پیامدهای ضعف عضله Stylohyoid

• اختلال در عملکرد بلع (Dysphagia)

ضعف یا فلج Stylohyoid می‌تواند مرحله دهانی بلع (oral phase) را مختل کند. در این حالت فرد قادر به بالا بردن و عقب بردن استخوان هیوئید به طور صحیح نیست، که ممکن است منجر به ورود غیرطبیعی غذا به مسیر تنفس (Aspiration)، گیر کردن غذا در حلق یا پشت زبان، و نیاز به تکرار بلع در یک لقمه شود.

• ناتوانی در تثبیت استخوان هیوئید

Stylohyoid در حفظ موقعیت هیوئید در وضعیت ثابت دهانی-حنجره‌ای نقش دارد. ضعف آن باعث عدم تعادل در سیستم عضلات Suprahyoid می‌شود و می‌تواند به کاهش ثبات هنگام صحبت کردن یا آواز خواندن و اختلال در حرکات هماهنگ زبان و حنجره منجر شود.

• درد و اختلال عملکرد فک پایین (TMJ Dysfunction)

اگر هیوئید حرکت صحیح به سمت عقب نداشته باشد، حرکات فک تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این مشکل می‌تواند باعث جابجایی دینامیک مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ)، درد زیر چانه یا سمت خلفی فک و ایجاد الگوهای جبرانی در عضلات جونده مانند Masseter شود.

• کاهش ثبات دینامیک گردن قدامی فوقانی

Stylohyoid بخشی از زنجیره ثبات‌دهنده گردن فوقانی است. ضعف آن می‌تواند کنترل عضلات زیرچانه‌ای را کاهش دهد، باعث درگیری جبرانی عضلاتی مانند SCM و Scalene شود و در نهایت به بروز سندروم‌های درد گردن قدامی منجر گردد.

• تغییر در کیفیت صوت یا گفتار

ضعف Stylohyoid می‌تواند عملکرد حنجره و تنفس دهانی را تحت تأثیر قرار دهد و موجب تغییر کیفیت صوت، غالب شدن تنفس دهانی و ایجاد مشکلات در افرادی شود که از صدای خود زیاد استفاده می‌کنند، مانند گویندگان و خواننده‌ها.

بهترین حرکات برای تقویت عضله استیلوهایوئید

تمرین بلع مقاومتی با زبان (Tongue-Press Swallow)

نحوه اجرا:

• زبان را به سقف دهان (پشت دندان‌های بالا) فشار دهید.
• هم‌زمان با این فشار، عمل بلع را به‌آرامی انجام دهید.

هدف:

• فعال‌سازی عضلات suprahyoid، مخصوصاً Stylohyoid و Mylohyoid

نکته:

• می‌توان در مراحل بعدی یک مقاومت ملایم دستی زیر چانه اضافه کرد.

تمرین Mendelsohn Maneuver

نحوه اجرا:

• از ورزشکار بخواهید هنگام بلع، استخوان‌های هایوئید/حنجره را در نقطه بالاتر نگه دارد (حدود ۲ ثانیه) و سپس ادامه بلع را انجام دهد.

هدف:

• افزایش مدت انقباض عضلات استایلوهایوئید و بهبود هماهنگی حرکات بلع

نکته:

• در اختلالات عصبی (مثلاً پس از سکته)، بسیار مؤثر است.

تمرین سوپینه با مقاومت (Supine Hyoid Lift)

نحوه اجرا:

• به پشت دراز بکشید، چانه را به‌آرامی به سمت جناغ خم کنید (بدون بالا آوردن سر از زمین) و سپس به وضعیت اولیه بازگردید.
• می‌توان از یک توپ کوچک یا دست برای مقاومت زیر چانه استفاده کرد.

هدف:

• تقویت عضلات زیرچانه‌ای و افزایش استحکام عملکردی در محور استخوان هایوئید

تمرین نگه‌داشتن زبان بین دندان‌ها و بلع (Masako Maneuver)

نحوه اجرا:

• نوک زبان را بین دندان‌های جلویی قرار دهید (بدون گاز گرفتن)، سپس سعی کنید عمل بلع را انجام دهید.

هدف:

• فعال‌سازی بیشتر عضلات عمقی suprahyoid
• مخصوصاً Stylohyoid و Stylopharyngeus

نکته:

• در ابتدا سخت است، اما به مرور باعث افزایش قدرت عضلات بلع می‌شود.

تمرین با دستگاه IOPI یا توپ فشار زبان (Tongue Strengthening Devices)

نحوه اجرا:

• از دستگاه IOPI یا توپ فشار زبان برای فشردن با زبان در جهات مختلف استفاده می‌شود.
• در غیاب دستگاه، می‌توان از یک توپ ژل نرم بین زبان و کام استفاده کرد.

هدف:

• افزایش قدرت زبان، عضلات suprahyoid و تثبیت استخوان هایوئید

نکته:

• با EMG سطحی می‌توان اثربخشی این تمرینات را پایش کرد.

جمع بندی

این تمرینات، پایه‌ی تمرین‌درمانی تخصصی عضله Stylohyoid هستند، به‌ویژه در مواردی مثل:

• اختلال بلع (dysphagia)
• عدم ثبات گردنی قدامی
• سندروم درد فک (TMJ Dysfunction)
• بازآموزی عضلات suprahyoid پس از آسیب‌های نورولوژیک

در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

منبع:

https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/stylohyoid-muscle

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید