معرفی عارضه کایفوزیس شانه (Kyphosis)

کایفوزیس شانه (Kyphosis) به انحنای بیش‌ازحد ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه گفته می‌شود که می‌تواند وضعیت ظاهری بدن را تغییر دهد. این ناهنجاری ممکن است در سنین مختلف رخ دهد و به علل متعددی ازجمله عوامل مادرزادی، ژنتیکی، یا عادات نامناسب ایجاد شود. در این مطلب به معرفی عارضه کایفوزیس و بررسی انواع آن، دلایل شکل‌گیری، پیامدهای احتمالی، روش‌های تشخیص و نکات پیشگیرانه پرداخته می‌شود. همچنین به‌طور خاص وضعیت این ناهنجاری در کودکان و بزرگ‌سالان نیز بررسی خواهد شد.با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.

تعریف کایفوزیس شانه (Kyphosis)

کایفوزیس شانه (Kyphosis) نوعی انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات ناحیه قفسه سینه است که باعث ایجاد حالت خمیدگی یا قوز در قسمت بالای پشت می‌شود. این انحنا معمولاً بیش از ۴۵ درجه بوده و می‌تواند وضعیت ظاهری فرد را به شکلی تغییر دهد که تعادل بدن مختل شود. کایفوزیس شانه بسته به‌شدت و نوع آن ممکن است اثرات متفاوتی بر حرکت و ظاهر داشته باشد.

این ناهنجاری می‌تواند به دلایل متعددی مانند نقص‌های مادرزادی، عادات نادرست نشستن یا ایستادن، یا تغییرات ساختاری مهره‌ها مانند پوکی استخوان و شکستگی‌های فشاری رخ دهد. یکی از انواع شایع آن، کایفوزیس وضعیتی است که بیشتر در نوجوانان به دلیل نشستن طولانی‌مدت در وضعیت نامناسب دیده می‌شود. همچنین، نوع ساختاری آن، مانند کایفوزیس شانه، ناشی از تغییر شکل مهره‌ها است.

در افراد مبتلا، بسته به نوع و میزان انحنا، پیامدهای مختلفی مانند خستگی زودهنگام، کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات و فشار بر عضلات مجاور ممکن است رخ دهد. علاوه بر تغییر شکل، این عارضه می‌تواند تعادل طبیعی بدن را نیز مختل کند و باعث شود فرد هنگام حرکت دچار محدودیت شود.

کایفوزیس شانه ممکن است در کودکان یا بزرگ‌سالان به‌صورت متفاوت ظاهر شود. در کودکان، معمولاً مشکلات ژنتیکی یا مادرزادی عامل آن است، درحالی‌که در بزرگ‌سالان بیشتر عوامل دژنراتیو و تغییرات ناشی از افزایش سن تأثیرگذار هستند. بررسی دقیق نوع و شدت کایفوزیس، همراه با اصلاح وضعیت روزانه و رعایت نکات پیشگیرانه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

انواع ناهنجاری کایفوزیس شانه

کایفوز به انحنای غیرطبیعی ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه گفته می‌شود که می‌تواند شدت‌ها و دلایل متفاوتی داشته باشد. این عارضه گاهی خفیف و قابل اصلاح بوده و در برخی موارد شدید و پایدار است. شناخت انواع کایفوز به درک بهتر علت و انتخاب روش درمانی یا اصلاحی مناسب کمک می‌کند.

۱. کایفوز وضعیتی (Postural Kyphosis):

این نوع بیشتر به دلیل عادات نادرست در نشستن و ایستادن ایجاد می‌شود. خفیف، انعطاف‌پذیر و برگشت‌پذیر است و معمولاً با اصلاح وضعیت بدنی و تمرینات اصلاحی بهبود می‌یابد.

۲. کایفوز ساختاری (Structural Kyphosis):

در این حالت، تغییرات دائمی در مهره‌ها رخ می‌دهد و انحنا پایدار و شدیدتر می‌شود. این نوع بیشتر در نوجوانان دیده می‌شود، انعطاف‌پذیر نیست و معمولاً باعث محدودیت در حرکت و عملکرد عضلات می‌گردد.

۳. کایفوز مادرزادی (Congenital Kyphosis):

به دلیل نقص در شکل‌گیری یا اتصال مهره‌ها از بدو تولد ایجاد می‌شود. این نوع به مرور زمان پیشرفت می‌کند، شدت بیشتری دارد و معمولاً نیازمند مداخلات درمانی جدی است.

۴. کایفوز وابسته به سن (Age-related Kyphosis):

اغلب در سالمندان دیده می‌شود و نتیجه تغییرات استخوانی، کاهش تراکم استخوان (استئوپروز) و ضعف عضلات است. در این شرایط، علاوه بر تغییرات ظاهری، محدودیت‌های عملکردی نیز بروز می‌کند.

۵. کایفوز جبرانی شانه‌ای (Compensatory Kyphosis):

زمانی ایجاد می‌شود که بدن برای جبران ناهنجاری‌های دیگر مانند صافی کف پا (Flat Foot)، افتادگی لگن (Pelvic Drop) یا سر به جلو (Forward Head Posture) قوس پشتی را افزایش می‌دهد تا تعادل کلی بدن حفظ شود.

۶. کایفوز عملکردی در ورزشکاران (Functional Kyphosis in Athletes):

این نوع در ورزشکارانی مانند شناگران، بوکسورها و بدنسازان شایع است. علت اصلی آن عدم تعادل عضلانی بین عضلات قدامی (مانند عضلات سینه‌ای) و خلفی (مانند عضلات پارااسپاینال و اسکاپولار) است. اگر عضلات پشت نسبت به عضلات جلوی بدن ضعیف‌تر باشند، شانه‌ها به جلو کشیده شده و انحنای پشتی افزایش می‌یابد.

از علائم کیفوز شانه می‌توان به جلو آمدن و افتادگی شانه‌ها، قوز پشت و محدودیت حرکت شانه اشاره کرد. برای اطلاعات بیشتر، مقاله‌ی «علائم و درمان کیفوز شانه» را بخوانید.

علل بروز ناهنجاری کایفوزیس شانه

بروز ناهنجاری کایفوزیس شانه به عوامل مختلفی بستگی دارد که می‌توانند به‌صورت فردی یا ترکیبی بر شکل‌گیری این وضعیت تأثیر بگذارند. یکی از مهم‌ترین دلایل، عادات نامناسب بدن است. نشستن یا ایستادن در وضعیت‌های نادرست و عدم رعایت اصول صحیح در فعالیت‌های روزانه باعث فشار مداوم بر ستون فقرات می‌شود. این حالت، به‌ویژه در کودکانی که زمان زیادی را پشت میز می‌گذرانند یا به دستگاه‌های دیجیتال خیره می‌شوند، شایع‌تر است. این فشار تدریجی ممکن است باعث ایجاد انحنای غیرطبیعی شود.

عامل دیگر، تغییرات ساختاری مهره‌ها است. این تغییرات می‌توانند ناشی از عوامل ژنتیکی یا بیماری‌های دوران رشد باشند. در برخی افراد، مهره‌ها به شکل نامنظم رشد می‌کنند که باعث ایجاد انحنای پایدار در ستون فقرات می‌شود. چنین تغییراتی معمولاً در دوران نوجوانی رخ می‌دهد و در صورت عدم‌مداخله، ممکن است به‌مرورزمان پیشرفت کنند. این نوع ناهنجاری معمولاً مقاوم‌تر است و اثرات پایدارتری دارد.

یکی دیگر از دلایل، کاهش قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات و بافت‌های حمایتی ستون فقرات است. بافت‌های نرم، مانند عضلات و لیگامان‌ها، نقش مهمی در حفظ وضعیت صحیح بدن دارند. ضعف یا عدم تعادل در این بافت‌ها، به‌ویژه در افراد با فعالیت بدنی کم یا افرادی که دچار سبک زندگی کم‌تحرک هستند، می‌تواند منجر به ایجاد کایفوزیس شود. همچنین، این ضعف عضلانی با افزایش سن یا پس از آسیب‌های جسمانی می‌تواند شدت پیدا کند.

عوارض ناهنجاری کایفوزیس شانه

عوارض ناهنجاری کایفوزیس شانه می‌تواند بر جنبه‌های مختلف جسمی و حتی روانی تأثیر بگذارد. یکی از شایع‌ترین پیامدهای این عارضه، اختلال در وضعیت بدن است. این تغییر وضعیت می‌تواند تعادل طبیعی بدن را مختل کند و باعث شود که فرد هنگام حرکت یا انجام فعالیت‌های روزانه دچار مشکل شود. این عارضه همچنین می‌تواند تأثیر منفی بر تناسب ظاهری بدن داشته باشد و منجر به کاهش اعتمادبه‌نفس فرد شود.

کاهش عملکرد عضلات و بافت‌های اطراف ستون فقرات یکی دیگر از عوارض است. عضلاتی که از ستون فقرات حمایت می‌کنند، در مواجهه با انحنای غیرطبیعی تحت‌فشار قرار می‌گیرند و به‌مرورزمان ضعیف‌تر می‌شوند. این وضعیت ممکن است موجب کاهش انعطاف‌پذیری و توانایی انجام حرکات طبیعی شود. علاوه بر این، برخی از فعالیت‌های روزمره مانند خم شدن یا حمل اجسام سنگین ممکن است به‌تدریج سخت‌تر شوند.

از دیگر عوارض این ناهنجاری، فشرده شدن فضای داخلی قفسه سینه است که می‌تواند بر عملکرد ریه‌ها و قلب تأثیر بگذارد. در موارد شدیدتر، این فشار ممکن است باعث کاهش ظرفیت تنفسی شود. چنین شرایطی معمولاً زمانی رخ می‌دهد که انحنای ستون فقرات بیش‌ازحد باشد و فضای کافی برای عملکرد طبیعی اندام‌های داخلی فراهم نباشد. تأثیرات روانی و اجتماعی نیز باید در نظر گرفته شود. تغییرات ظاهری ناشی از این ناهنجاری می‌تواند موجب کاهش اعتمادبه‌نفس و احساس ناخوشایند در موقعیت‌های اجتماعی شود. برخی افراد ممکن است از حضور در جمع‌ها اجتناب کنند یا در برابر نگاه دیگران احساس ناخوشایندی داشته باشند. این عوامل می‌توانند تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشند.

تشخیص عارضه کایفوزیس شانه

تشخیص کایفوزیس شانه ابتدا با معاینه فیزیکی توسط پزشک شروع می‌شود. پزشک در این مرحله به وضعیت بدنی فرد، انحنای ستون فقرات و وجود علائم بالینی نظیر قوز یا خمیدگی پشت توجه می‌کند. در این معاینه، از بیمار خواسته می‌شود تا در حالت‌های مختلف بایستد و خم شود تا تغییرات ممکن در وضعیت ستون فقرات مشاهده گردد. برای تشخیص دقیق‌تر، معمولاً از تصویربرداری پزشکی مانند رادیوگرافی (اشعه ایکس) استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها می‌توانند میزان انحنا و تغییرات ساختاری در مهره‌ها را به‌طور واضح نشان دهند. رادیوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا شدت انحنا را اندازه‌گیری کرده و تصمیم بگیرد که آیا نیاز به بهبود خاصی وجود دارد یا خیر.

در موارد پیچیده‌تر، ممکن است پزشک برای بررسی دقیق‌تر وضعیت دیسک‌ها یا بافت‌های نرم از MRI تصویربرداری با تشدید مغناطیسی استفاده کند. MRI می‌تواند مشکلاتی مانند فشار بر روی نخاع یا آسیب‌های غیرمشهود به بافت‌های نرم را که در رادیوگرافی دیده نمی‌شوند، شناسایی کند. این تصویربرداری‌ها به پزشک این امکان را می‌دهند که از ابعاد مختلف وضعیت بیمار را بررسی کرده و یک برنامه بهبودی دقیق‌تری پیشنهاد دهد.

گاهی اوقات برای ارزیابی بهتر، آزمایش‌های تکمیلی مانند تست‌های عملکردی یا ارزیابی‌های استخوانی نیز انجام می‌شود. این آزمایش‌ها می‌توانند به تشخیص اختلالات مرتبط با تغییرات استخوانی یا بیماری‌های دیگر مانند پوکی استخوان کمک کنند. درنهایت، این ارزیابی‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا نوع کایفوزیس شانه، شدت آن و علل احتمالی را به‌طور دقیق‌تر شناسایی کند.

استراتژی‌ها و نکات پیشگیری کایفوزیس شانه

پیشگیری از کایفوزیس شانه نیازمند توجه به شیوه‌های زندگی و اتخاذ استراتژی‌هایی برای بهبود وضعیت بدنی و تقویت عضلات است.

یکی از مهم‌ترین نکات پیشگیرانه، اصلاح وضعیت بدنی در هنگام نشستن، ایستادن و حرکت است. این کار فشار وارد بر ستون فقرات را کاهش می‌دهد. به‌ویژه برای افرادی که زمان زیادی را پشت میز می‌گذرانند، نشستن با کمر صاف و شانه‌های عقب اهمیت ویژه‌ای دارد. استفاده از صندلی‌های ارگونومیک نیز می‌تواند نقش مؤثری در کاهش فشارهای غیرضروری بر ستون فقرات داشته باشد.

تقویت عضلات مرکزی و پشتی یکی دیگر از استراتژی‌های کلیدی در پیشگیری است. عضلات شکم، پشت و دور کمر در حفظ تراز طبیعی ستون فقرات نقش حیاتی دارند. تمرین‌های منظم مانند یوگا، پیلاتس یا حرکات تقویتی می‌توانند عضلات هسته‌ای بدن را تقویت کرده و در مقابل فشارها و حرکات نادرست مقاومت بیشتری ایجاد کنند.

فعالیت بدنی منظم نیز عاملی مهم برای پیشگیری محسوب می‌شود. نشستن طولانی‌مدت یا کم‌تحرکی باعث کاهش انعطاف‌پذیری عضلات و استخوان‌ها می‌شود. پیاده‌روی، شنا، حرکات کششی و حتی وقفه‌های کوتاه در طول کار روزانه، به حفظ سلامت ستون فقرات کمک کرده و خطر ایجاد انحنای غیرطبیعی را کاهش می‌دهد.

در کنار این موارد، رعایت برنامه غذایی مناسب که شامل مواد غذایی غنی از کلسیم، ویتامین D و دیگر مواد مغذی ضروری برای سلامت استخوان‌هاست، اهمیت دارد. تغذیه سالم به استحکام بافت استخوانی کمک کرده و احتمال بروز مشکلات ساختاری ستون فقرات را کاهش می‌دهد.

ناهنجاری کایفوزیس شانه در کودکان

ناهنجاری کایفوزیس شانه در کودکان معمولاً به دلیل مشکلات مادرزادی یا عادات نادرست در رشد کودک ایجاد می‌شود. در بسیاری از موارد، این انحنا به‌صورت خفیف است و در دوران نوجوانی با تغییرات جسمانی بیشتر به چشم می‌آید. یکی از علل اصلی آن، ضعف عضلات پشت و وضعیت نشستن نادرست است که می‌تواند منجر به انحنای غیرطبیعی ستون فقرات شود. کودکانی که ساعات زیادی را در وضعیت نامناسب می‌گذرانند یا بازی‌های فیزیکی کمی دارند، بیشتر در معرض این نوع ناهنجاری قرار می‌گیرند.

باوجوداین، در مواردی که کایفوزیس شانه به دلیل مشکلات مادرزادی ایجاد می‌شود، مهره‌ها ممکن است از ابتدا به‌طور غیرطبیعی شکل بگیرند. همچنین، در این موارد ممکن است به دلیل تغییرات استخوانی در ستون فقرات، محدودیت‌های حرکتی ایجاد شود. اصلاح وضعیت بدن، ورزش‌های تقویتی و ارزیابی دقیق توسط پزشک می‌تواند به پیشگیری از مشکلات بیشتر کمک کند.

ناهنجاری کایفوزیس شانه در بزرگ‌سالان

ناهنجاری کایفوزیس شانه در بزرگ‌سالان معمولاً به دلیل تغییرات ناشی از افزایش سن، ضعف عضلانی یا مشکلات استخوانی مانند پوکی استخوان ایجاد می‌شود. باگذشت زمان، ستون فقرات ممکن است دچار تغییرات ساختاری شود که موجب خمیدگی بیشتر در ناحیه قفسه سینه می‌شود. این تغییرات به‌ویژه در افرادی که فعالیت‌های بدنی کمی دارند یا دچار مشکلات استخوانی هستند، شایع‌تر است. همچنین، ازآنجاکه عضلات پشتی در برابر فشار و بارهای طولانی‌مدت ضعیف می‌شوند، انحنای ستون فقرات بیشتر تشدید می‌شود.

در بزرگ‌سالان، کایفوزیس شانه می‌تواند باعث محدودیت در حرکات روزمره و کاهش کیفیت زندگی شود. افراد مبتلابه این ناهنجاری ممکن است از کاهش انعطاف‌پذیری در ناحیه شانه و کمر رنج ببرند. به‌ویژه زمانی که تغییرات ساختاری ستون فقرات به‌قدری شدید باشد که فشاری بر ارگان‌های داخلی مانند ریه‌ها وارد کند، ممکن است مشکلات تنفسی یا حتی قلبی ایجاد شود. به همین دلیل، توجه به تقویت عضلات پشتی و حفظ وضعیت بدنی صحیح در این دوران اهمیت زیادی دارد.

سخن پایانی

پیشگیری از کایفوزیس شانه نیازمند توجه به وضعیت بدنی، تقویت عضلات پشت و رعایت عادات درست در فعالیت‌های روزانه است. همچنین، این ناهنجاری می‌تواند در صورت عدم مدیریت به مشکلات جدی‌تری منجر شود؛ بنابراین، انجام تمرینات مناسب، اصلاح سبک زندگی و مراجعه به پزشک برای ارزیابی وضعیت ستون فقرات اهمیت زیادی دارد. مراقبت از سلامت جسمانی در هر سنی به جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی کمک خواهد کرد و زندگی راحت‌تری را برای افراد به ارمغان می‌آورد در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید