کج‌شدن گردن که به طور علمی به‌عنوان کج گردنی شناخته می‌شود، یکی از مشکلات شایع و درعین‌حال ناراحت‌کننده‌ای است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این حالت معمولاً به دلیل عدم تعادل در عضلات گردن ناشی از فشار وارده، عادات نادرست نشستن یا ایستادن، آسیب‌ها و ضربات به ناحیه گردن یا حتی عوامل ژنتیکی به وجود می‌آید. علاوه بر این، گرفتگی عضلات، التهابات و کشیدگی‌های نادرست نیز می‌توانند به بروز کج گردنی منجر شوند. در برخی موارد، مشکلات عصبی ناشی از اختلالات دیسک‌های بین مهره‌ای، عصب‌فشاری یا حتی تروما می‌توانند نقش مهمی در تشدید این وضعیت ایفا کنند.
تشخیص دقیق علت کج گردنی اهمیت بسیاری دارد، زیرا تنها با شناسایی منبع مشکل می‌توان استراتژی‌های درمانی مؤثری را اتخاذ کرد. پزشکان معمولاً از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و گاهی اوقات آزمایش‌های تصویربرداری برای تعیین علت دقیق استفاده می‌کنند. با دکتر حوصله همراه باشید تا علت کج‌شدن گردن را از زوایای مختلف موردبررسی قرار دهیم.
کج‌شدن گردن یعنی چه؟ تعریف ساده و علمی
کج‌شدن گردن که به طور علمی به‌عنوان کج گردنی یا Torticollis شناخته می‌شود، به حالتی اطلاق می‌شود که در آن گردن به یک سمت میل می‌کند و فرد نمی‌تواند به‌راحتی آن را به حالت طبیعی برگرداند. این وضعیت ممکن است همراه با درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی باشد. کج گردنی می‌تواند به‌صورت موقت یا مزمن باشد و به دلایل مختلفی از جمله عوامل عضلانی، عصبی و حتی ژنتیکی به وجود آید. در واقع، اختلال در تعادل عضلات گردن منجر به این کج‌شدگی می‌شود که در آن یک یا چند عضله بزرگ در ناحیه گردن به طور غیرطبیعی فعالیت می‌کنند و این موضوع منجر به انقباض و کوتاهی این عضلات می‌گردد.
کج گردنی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان و کودکان شایع‌تر است. همچنین، این وضعیت می‌تواند به شکل متقارن یا غیرمتقارن بروز کند. تشخیص و درمان به‌موقع این مشکل می‌تواند به بهبود سریع وضعیت و جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت کمک کند. در موارد خاص، کشش‌های مناسب، فیزیوتراپی یا در موارد شدیدتر، مداخلات پزشکی نیاز است. باتوجه‌به اینکه کج گردنی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری باشد، مشاوره با پزشک در صورت بروز علائم اولیه بسیار حائز اهمیت است.
اصطلاح پزشکی کج گردنی چیست؟ (Torticollis)
Torticollis که به زبان فارسی به‌عنوان کج گردنی شناخته می‌شود، یک اختلال حرکتی است که به حالت غیرطبیعی گردن اشاره دارد که در آن سر به سمت یک طرف منحرف شده و فرد از انجام حرکات طبیعی گردن عاجز می‌شود. این حالت می‌تواند ناشی از انقباض غیرارادی عضلات گردن باشد و به‌ویژه عضله استرنوکلایدوماستوئید (SCM) در این وضعیت نقش عمده‌ای دارد.
در Torticollis، ممکن است سر به سمت چپ یا راست کج شود که می‌تواند با درد و ناراحتی همراه باشد. این وضعیت می‌تواند به‌صورت مادرزادی یا اکتسابی بروز کند. در کج گردنی مادرزادی، این اختلال معمولاً در هنگام زایمان یا فیبروز عضلات رخ می‌دهد و در نوزادان شایع‌تر است. اما در کج گردنی اکتسابی، عوامل محیطی یا آسیبی می‌توانند باعث این حالت شوند. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند در کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیماران مؤثر باشد.
تفاوت بین کج گردنی مادرزادی و اکتسابی
کج گردنی مادرزادی معمولاً در دوران نوزادی یا حتی در دوران بارداری اتفاق می‌افتد و به طور معمول به علت فیبروز یا کوتاهی عضلات مشخص می‌شود. این نوع کج گردنی اغلب در نوزادان مشاهده می‌شود و می‌تواند به دلیل فشار در دوران بارداری یا عوارض هنگام زایمان ایجاد شود. در مقابل، کج گردنی اکتسابی می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد و معمولاً به دلایل محیطی، آسیب‌دیدگی یا مشکلات عضلانی – عصبی منجر می‌شود.
کج گردنی اکتسابی می‌تواند ناشی از آسیب‌های ورزشی، نشستن نادرست، استفاده از بالش‌های نامناسب در خواب و حتی اضطراب یا استرس باشد. درحالی‌که کج گردنی مادرزادی ممکن است بهبودی طبیعی داشته باشد، کج گردنی اکتسابی نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارد تا از بروز علائم بیشتر و عوارض جلوگیری شود.
علائم کج‌شدن گردن چیست؟
علائم کج گردنی می‌توانند از خفیف تا شدید متفاوت باشند. یکی از علائم اصلی آن انحراف سر به یک سمت است که ممکن است با عدم توانایی در حرکت به سمت مخالف همراه باشد. همچنین درد و ناراحتی در ناحیه گردن و شانه‌ها می‌تواند وجود داشته باشد. در برخی موارد، فرد ممکن است احساس سفتی یا کشیدگی در ناحیه گردن داشته باشد که می‌تواند با فعالیت‌های روزمره او تداخل کند.
علاوه بر این علائم، ممکن است فرد دچار سردردهای مکرر یا گرفتگی‌های عضلانی در ناحیه گردن و شانه شود. برخی بیماران نیز ممکن است دچار احساس سرگیجه، تهوع یا تغییراتی در تعادل شوند. در موارد شدیدتر، کج گردنی می‌تواند بر روی وضعیت خواب و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. اگر فردی با چنین علائمی مواجه شد، مشاوره با پزشک برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است.
علت کج‌شدن گردن چیست؟ بررسی دلایل رایج
کج گردنی می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که در اینجا به بررسی دلایل رایج پرداخته می‌شود.
گرفتگی عضلات گردن (مثل SCM)
گرفتگی عضلات گردن یکی از دلایل شایع کج گردنی است. عضله استرنوکلایدوماستوئید (SCM) که مسئول حرکت و چرخش سر است، اگر دچار انقباض یا کشیدگی شود، می‌تواند به کجی گردن منجر شود. این نوع گرفتگی معمولاً نتیجة نشستن نادرست، حرکات ناگهانی سر یا حتی استرس‌های روزمره است. انقباض این عضله باعث می‌شود که سر به سمت انقباض متمایل شود و در نتیجه کج گردنی ایجاد گردد.
وضعیت خواب یا بالش نامناسب
استفاده از بالش‌های نامناسب یا خواب در وضعیت‌های نادرست می‌تواند منجر به کشیدگی یا فشار به عضلات گردن شده و در نهایت به کج گردنی منجر گردد. خوابیدن بر روی بالش‌های بسیار نرم یا بسیار سخت و در وضعیت‌های نادرست، می‌تواند باعث عدم تعادل در عضلات گردن شود. این مشکل به‌ویژه در افرادی که به طور مکرر در وضعیت‌های نامناسب می‌خوابند، شایع است.
آسیب‌دیدگی و ضربه به گردن
آسیب‌های ناشی از تصادفات، سقوط یا آسیب‌های ورزشی نیز می‌توانند به کج‌شدن گردن منجر شوند. این نوع آسیب‌ها ممکن است به ساختارهای عضلانی و عصبی گردن آسیب برسانند و باعث انقباض و ناتوانی در حرکت عادی سر شوند. در نتیجه، فرد ممکن است دچار کجی گردن شود و برای جلوگیری از درد، به سمت آسیب‌دیده تمایل پیدا کند.
مشکلات عصبی و مغزی
در برخی موارد، مشکلات عصبی مانند بیماری‌های مربوط به سیستم عصبی مرکزی، می‌توانند موجب کج گردنی شوند. اختلالاتی چون تورتیکولیس عصبی می‌تواند ناشی از آسیب به سیستم عصبی یا اختلالات مثل میاستنی گراویس باشد. این مشکلات به دلیل تأثیرات منفی بر روی کنترل حرکات عضلات گردن، می‌توانند موجب انقباض و کج‌شدن گردن شوند.
دلایل مادرزادی در نوزادان
در نوزادان، کج گردنی مادرزادی ممکن است به دلیل کوتاهی یا فیبروز عضله استرنوکلایدوماستوئید (SCM) اتفاق بیفتد. این نوع کج گردنی معمولاً در بدو تولد یا به دلیل فشار در دوران بارداری ایجاد می‌شود. نوزادانی که با این اختلال متولد می‌شوند، باید تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرند تا از بروز عوارض بیشتر جلوگیری شود و وضعیت گردن به حالت طبیعی بازگردد.
نقش عضله استرنوکلایدوماستوئید (SCM) در کج‌شدن گردن
عضله استرنوکلایدوماستوئید (SCM) یکی از مهم‌ترین عضلات گردن است که نقش کلیدی در حرکت و چرخش سر ایفا می‌کند. این عضله از ناحیه جناغ سینه و ترقوه شروع شده و به استخوان پس‌سری متصل می‌شود. در صورت انقباض غیرطبیعی یا گرفتگی این عضله، سر به سمت کج‌شدن تمایل پیدا می‌کند و این حالت به کج گردنی منجر می‌شود.
گرفتگی یا انقباض این عضله معمولاً به دلیل عوامل محیطی، نشستن نادرست یا آسیب‌های فیزیکی ایجاد می‌شود. به‌عنوان‌مثال، درصورتی‌که فردی مدت طولانی در یک حالت نامناسب بنشیند، عضله SCM ممکن است دچار انقباض شود و به‌این‌ترتیب حالت گردن به کجی تبدیل شود. برای شناسایی و درمان این وضعیت، فیزیوتراپی، کشش‌های عضلانی و تکنیک‌های درمانی دیگر ممکن است کمک‌کننده باشند.
تشخیص کج گردنی چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص کج گردنی معمولاً شامل بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی است. در مراحل اولیه، پزشک به ارزیابی وضعیت گردن، دامنه حرکتی و وجود هر نوع درد یا ناراحتی می‌پردازد. همچنین، ممکن است از تصاویر اشعه ایکس یا MRI برای کمک به تشخیص دقیق‌تر استفاده شود. این تصاویر می‌توانند به پزشک کمک کنند تا هر گونه آسیب یا اختلالات ساختاری در ناحیه گردن را شناسایی کند.
پس از تشخیص، پزشک ممکن است روش‌های درمانی مختلفی را توصیه کند، شامل تمرینات اصلاحی، فیزیوتراپی، یا حتی داروهای ضدالتهاب و مسکن برای کاهش درد و بهبود وضعیت گردن. همچنین، در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی و جراحی وجود داشته باشد؛ بنابراین، تشخیص دقیق و یک برنامه درمانی مناسب برای بهبود کیفیت زندگی فرد ضروری است.
جمع‌بندی
کج گردنی یک مشکل شایع است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله گرفتگی عضلات، آسیب‌های فیزیکی، مشکلات عصبی و دلایل مادرزادی باشد. تشخیص به‌موقع و تشکیل یک برنامه درمانی مناسب می‌تواند به کاهش درد و بهبود کیفیت و دامنه حرکتی گردن کمک کند. درک علائم و شناسایی عوامل خطر می‌تواند به افراد فرصتی دهد تا از این وضعیت جلوگیری کنند یا در صورت بروز، اقدامات لازم را به‌موقع انجام دهند. این حالت می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر روی زندگی روزمره فرد داشته باشد و درصورتی‌که درمان نشود، ممکن است عوارض طولانی‌مدتی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، اگر فردی با علائم کج گردنی مواجه شد، مراجعه به پزشک و دریافت مشاوره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
توجه به وضعیت نشستن و خواب، استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس و انجام تمرینات اصلاحی می‌تواند به پیشگیری و درمان کج گردنی کمک کند. در نهایت، با شناسایی صحیح علل و درمان مناسب، می‌توان بهبودی مناسبی را در کیفیت زندگی فرد به ارمغان آورد.
در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
سؤالات متداول
آیا کج‌شدن گردن می‌تواند ناگهانی و گذرا باشد؟
بله کج‌شدن گردن می‌تواند به طور ناگهانی و به دلیل اسپاسم عضلانی یا فشار ناگهانی به گردن ایجاد شود و ممکن است به طور موقت باشد.
آیا کج گردنی با استرس و اضطراب ارتباط دارد؟
بله استرس و اضطراب می‌توانند به انقباض عضلات گردن منجر شوند و کج گردنی را تشدید کنند. مدیریت استرس می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
آیا کج‌شدن گردن خودبه‌خود خوب می‌شود؟
در برخی موارد، کج گردنی ممکن است خودبه‌خود بهبود یابد، اما در موارد شدید یا مزمن نیاز به درمان تخصصی دارد.
چند روز طول می‌کشد تا گردن به حالت عادی برگردد؟
مدت‌زمان بهبودی به‌شدت کج گردنی و برنامه درمانی بستگی دارد و معمولاً از چند روز تا چند هفته در نوسان است.
آیا کج گردنی در کودکان خطرناک است؟
در کودکان، کج گردنی می‌تواند به عوارضی از جمله مشکلات بینایی یا اختلال در رشد اسکلت منجر شود؛ بنابراین، درمان به‌موقع اهمیت دارد.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
