گاهی هنگام راهرفتن یا ایستادن، متوجه میشویم که نوک پاهایمان بهجای اینکه روبهجلو باشد، کمی به سمت بیرون قرار میگیرد. این حالت که به آن چرخش بیرونی پا یا Out-Toeing گفته میشود، میتواند طبیعی و خفیف باشد یا بهعنوان یک نشانه از مشکلات ساختاری، عضلانی یا عادتی در نظر گرفته شود. بسیاری از افراد تا زمانی که کسی آنها را متوجه این حالت نکند، اصلاً از وجود آن خبر ندارند.
Out-Toeing میتواند بر ظاهر راهرفتن، الگوی مصرف انرژی بدن، ساییدگی کفش و حتی سلامت مفاصل تأثیر بگذارد. علاوه بر عوامل ژنتیکی و رشد استخوانها، سبک زندگی و عادات حرکتی نقش مهمی در ایجاد یا تشدید این وضعیت دارند. خوشبختانه برای بررسی اولیه و آگاهی از وضعیت پاها، چند تست ساده خانگی وجود دارد که میتواند کمک کند تا بفهمیم آیا واقعاً پاهایمان به بیرون میچرخند یا خیر. در این مطلب با ما در بنیاد سلامت دکتر حوصله همراه باشید تا قدمبهقدم نشانهها، تستهای خانگی، دلایل و راهکارهای مربوط به Out-Toeing را بررسی کنیم.
فهرست محتوا
Toggleچرخش بیرونی پا (Out‑toeing) چیست؟
Out-Toeing اصطلاحی است که در علم ارتوپدی و فیزیوتراپی به حالتی گفته میشود که در آن نوک پاها هنگام ایستادن یا راهرفتن به سمت بیرون متمایل باشند. در حالت طبیعی، زمانی که فرد صاف بایستد، پاها باید تقریباً به سمت جلو قرار بگیرند یا کمی زاویه اندکی (حداکثر ۵ تا ۱۰ درجه) رو به بیرون داشته باشند. اما در Out‑toeing این زاویه بیشتر از حد طبیعی میشود و ظاهر خاصی به راهرفتن میدهد.
این وضعیت میتواند یک ویژگی بیخطر در برخی افراد باشد؛ اما گاهی نیز نشانهای از مشکلات ساختاری استخوانی (مانند چرخش استخوان ران یا ساق) و یا اختلالات عملکردی (مانند ضعف یا کوتاهی عضلات خاص در ناحیه لگن و ران) است. در بعضی کودکان، Out-Toeing بخشی از مراحل طبیعی رشد محسوب میشود و با افزایش سن اصلاح میگردد، اما در نوجوانان یا بزرگسالان، پایدار ماندن آن ممکن است نیازمند بررسی تخصصی باشد.
خطر اصلی Out-Toeing، ایجاد الگوی راهرفتن غیرطبیعی و در بلندمدت فشار بیشتر بر مفاصل لگن، زانو و مچ است. همچنین سبب مصرف ناکارآمد انرژی در حین حرکت و تعادل کمتر میشود. تشخیص علت دقیق این وضعیت اهمیت زیادی دارد، چرا که تنها دانستن ظاهر آن کافی نیست و برای برخی افراد، اصلاح تمرین محور یا استفاده از کفشهای مناسب میتواند بسیار کمککننده باشد.
نشانههای پای چرخیده به بیرون
گاهی Out-Toeing بهراحتی قابلمشاهده است، اما در برخی افراد تنها با توجه دقیق به نشانهها میتوان متوجه شد. در ادامه مطلب به بررسی واضحترین علائم نشانههای پای چرخیده به بیرون میپردازیم:
ظاهر پاها در حالت ایستاده → مقایسه باحالت طبیعی
زمانی که یک فرد به طور طبیعی و بدون هیچگونه اختلالی در جلوی آینه میایستد، نوک پاها باید تقریباً روبهجلو یا کمی به سمت بیرون متمایل باشد. این حالت طبیعی به فرد کمک میکند تا تعادل مناسبی داشته باشد و به طور بهینه بر روی پاهایش ایستاده بماند. اما در موارد Out-Toeing، زاویة نوک پاها به سمت بیرون به طور قابلتوجهی افزایش مییابد. این تغییر میتواند بهراحتی در حالت ایستاده مشاهده شود.
حتی ممکن است زانوها به جلو نگاه کنند، درحالیکه پاها از ناحیه مچ و کف به سمت بیرون انحراف دارند. این تفاوت ظاهری یکی از نشانههای اولیهای است که والدین معمولاً در کودکان خود یا حتی بزرگسالان در خودشان متوجه میشوند. در برخی موارد، عدم تقارن نیز وجود دارد و تنها یکی از پاها به طور محسوس به بیرون میچرخد. این انحراف میتواند بر روی نحوه راهرفتن و وضعیت بدن تأثیر بگذارد و نیاز به ارزیابی دقیقتری از سوی پزشک یا متخصص حرکات درمانی داشته باشد.
الگوی راهرفتن (Out-Toeing Gait) → قدم برداری با پنجههای باز به بیرون
الگوی راهرفتن فرد مبتلا به Out-Toeing یکی از قابلمشاهدهترین نشانهها است. در این حالت، فرد بهجای حرکتدادن نوک پای خود به سمت جلو، با پنجههای باز به سمت بیرون قدم برمیدارد. این حالت در اصطلاح به Duck Walk یا راهرفتن شبیه اردک معروف است. این نوع راهرفتن ممکن است در ابتدا به نظر طبیعی بیاید، اما بادقت بیشتر، تغییرات قابلتوجهی در نحوه حرکت فرد مشاهده میشود.
بهخصوص در کودکان، والدین معمولاً زودتر متوجه این تغییر میشوند، زیرا راهرفتن کودک ممکن است به طرز قابلتوجهی متفاوت به نظر برسد. این ناهنجاری در راهرفتن بهتدریج میتواند بر روی نحوه قرارگیری بدن، استفاده از عضلات و حتی سرعت راهرفتن تأثیر بگذارد. چنین تغییراتی ممکن است باعث خستگی زودرس یا ناراحتی در ناحیه پاها و کمر شود و در نتیجه نیاز به مشاوره و درمان تخصصی ایجاد گردد.
تغییرات کفش → ساییدگی بیشتر لبه بیرونی کفش
یک نشانه غیرمستقیم اما بسیار قابلاعتماد برای تشخیص Out-Toeing، بررسی کفشهای فرد است. افرادی که دچار این وضعیت هستند، به طور معمول فشار بیشتری بر لبه خارجی کف پا وارد میکنند. این فشار اضافی منجر به ساییدگی بیشتر در قسمت بیرونی کف کفش، بهویژه در ناحیه پاشنه و کنارهها میشود. به همین دلیل است که پزشکان و متخصصان حرکات درمانی اغلب از کفشهای فرد برای ارزیابی الگوی حرکت او استفاده میکنند.
با مقایسه یک جفت کفش قدیمی با کفشهای جدید، میتوان سرنخهای مهمی از وجود Out-Toeing به دست آورد. ساییدگی غیرطبیعی در لبه کفش میتواند نشاندهنده این باشد که فرد به طور مکرر از ناحیه بیرونی پا برای راهرفتن استفاده کرده است. این نوع بررسی میتواند به پزشکان کمک کند تا نوع و شدت مشکل را بهتر درک کنند و درمان مناسبتری ارائه دهند.
تستهای خانگی برای تشخیص Out-Toeing
برای بررسی ساده و ابتدایی اینکه آیا پاهای شما به سمت بیرون میچرخند یا خیر، چند تست خانگی وجود دارد که بدون نیاز به ابزار خاصی قابلانجام هستند. این تستها جایگزین معاینه پزشکی نیستند، اما دید اولیه مناسبی میدهند. تستهای خانگی برای تشخیص Out-Toeing از قرار زیر هستند:
تست ایستادن در آینه → نگاهکردن به جهت پنجهها
تست ایستادن در آینه یکی از سادهترین روشها برای بررسی Out-Toeing است که میتوان آن را بهراحتی در خانه انجام داد. برای شروع، به یک آینهقدی نیاز دارید. ابتدا جلوی آینه بایستید و پاهایتان را بهاندازه عرض شانه باز کنید. سپس، بهدقت به زاویة پنجهها نسبت به خط مستقیم روبهجلو نگاه کنید. در حالت طبیعی، نوک پاها باید تقریباً روبهجلو یا با انحراف کمی به سمت بیرون قرار گیرند.
اگر متوجه شدید که نوک پاها بیش از ۱۰ تا ۱۵ درجه به سمت بیرون انحراف دارند، این میتواند نشانهای از وجود Out-Toeing باشد. این تست بهویژه برای شناسایی حتی درجههای خفیف انحراف بسیار مفید است. در مواردی که انحراف پاها کمتر از ۱۰ درجه باشد، احتمالاً مشکل جدی نیست، اما همچنان میتواند بهعنوان نشانهای از تغییرات در الگوی حرکتی فرد در نظر گرفته شود. همچنین، راهرفتن و مشاهدة تغییرات در زوایای پاها میتواند به تقویت نتایج این تست کمک کند. بهطورکلی، این تست یک روش اولیه و بدون دردسر برای بررسی وضعیت پاهاست که میتواند فرد را به سمت ارزیابیهای دقیقتر هدایت کند.
تست خط مستقیم (Walking Line Test) → راهرفتن روی یک خط صاف و بررسی زاویه پاها
تست خط مستقیم یا Walking Line Test یک روش دیگر برای بررسی انحراف پاها است که میتواند بهراحتی در خانه انجام شود. برای این تست، ابتدا باید یک خط صاف روی زمین ایجاد کنید. این خط میتواند با استفاده از چسب نواری، خط کش یا هر شیء قابلمشاهده دیگر کشیده شود. سپس، سعی کنید مستقیم روی این خط قدم بردارید.
در حالت طبیعی، پنجهها باید به طور تقریبی در راستای خط و نزدیک به آن قرار گیرند. اگر شما در حین راهرفتن مشاهده کردید که پنجهها زاویة باز به سمت بیرون میگیرند و از خط دور میشوند، این میتواند نشانهای از وجود Out-Toeing باشد. این تست بهویژه در کودکانی که در حال یادگیری راهرفتن هستند، میتواند مفید باشد و به والدین کمک کند تا تغییرات در الگوی حرکتی آنها را شناسایی کنند.
علاوه بر این، انجام این تست چندین بار ممکن است به شما کمک کند تا الگوی راهرفتن خود را بهبود ببخشید و درک بهتری از نحوه قرارگیری پاهایتان پیدا کنید. این تست میتواند بهعنوان یک ابزار آموزشی برای یادآوری اهمیت حفظ وضعیت صحیح بدن در حین حرکت نیز عمل کند.
تست خیس کردن پا (Wet Foot Test) → مشاهده اثر پا روی زمین
تست خیس کردن پا یا Wet Foot Test یکی دیگر از روشهای کارآمد برای بررسی انحراف پاهاست. برای انجام این تست، ابتدا کف پای خود را کمی خیس کنید. میتوانید از آب یا یک ماده مرطوبکننده استفاده کنید. سپس، بر روی یک سطح صاف و خشک، مانند کاشی یا سیمان راه بروید.
آثار پا روی زمین بهوضوح نشان میدهد که زاویه پنجهها نسبت به محور بدن چگونه است. در حالت طبیعی، رد پاها باید تقریباً در یک خط مستقیم قرار داشته باشند. اما اگر رد پاها بیش از حد به سمت بیرون قرار گیرد و فاصلة بین رد پاها زیاد باشد، این میتواند تأییدکننده وجود Out-Toeing باشد.
این تست بهویژه برای کودکانی که در حال یادگیری راهرفتن هستند، میتواند مفید باشد و به والدین کمک کند تا تغییرات در الگوی حرکت کودک را شناسایی کنند. همچنین، بررسی آثار پا میتواند به شما نشان دهد که آیا فشار غیرطبیعی بر روی لبههای کف پا وجود دارد یا خیر. در نهایت، این تست بهعنوان یک روش غیرمستقیم برای ارزیابی وضعیت پاها و نیاز به مشاوره پزشکی یا حرکات درمانی عمل میکند.
تست ویدئویی (فیلمبرداری از راهرفتن) → بررسی الگوی قدمها
تست ویدئویی یکی از دقیقترین روشها برای بررسی انحراف پاهاست. برای انجام این تست، از یکی از دوستان یا اعضای خانوادهتان بخواهید که از شما در حین راهرفتن فیلمبرداری کند. بهتر است این فیلم از دو زاویه مختلف، از پشت و کنار، گرفته شود تا بتوانید الگوی قدمهای خود را بهخوبی بررسی کنید.
پس از فیلمبرداری، ویدئو را پخش کنید و بهدقت به زاویة نوک پاها در حین حرکت توجه کنید. این روش به شما این امکان را میدهد که رفتار پاها را در حین حرکت مشاهده کرده و درک بهتری از انحرافات موجود پیدا کنید. بهویژه در این تست، میتوانید متوجه شوید که آیا نوک پاها به سمت بیرون میچرخند یا خیر.
این روش بهویژه برای افرادی که به دنبال ارزیابی دقیقتر وضعیت پاهایشان هستند، میتواند بسیار مفید باشد. همچنین، میتواند بهعنوان یک ابزار آموزشی برای بهبود الگوی راهرفتن و اصلاح عادات حرکتی استفاده شود. بهطورکلی، تست ویدئویی میتواند یک روش مؤثر برای شناسایی مشکلات حرکتی و نیاز به درمانهای تخصصی باشد.

مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
چه عواملی باعث چرخش بیرونی پا میشوند؟
Out-Toeing میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد. برخی از این علل مربوط به ساختار بدن هستند، برخی عملکردی و برخی تحتتأثیر عادات روزمره ایجاد میشوند. شناخت علت به انتخاب درمان یا اصلاح مناسب کمک میکند.
علل ساختاری (استخوانی) → تغییرات در ران یا ساق
گاهی علت Out-Toeing تغییرات آناتومیک در زاویه استخوان ران (فمور) یا استخوان ساق (تیبیا) است. چرخش خارجی استخوان ران میتواند باعث شود حتی در حالت عادی، نوک پاها به بیرون زاویه داشته باشند. به طور مشابه، وجود Tibial External Rotation در ساق نیز این وضعیت را ایجاد میکند. در کودکان، این تغییرات ممکن است طبیعی و بخشی از فرایند رشد باشد، اما در بزرگسالان اغلب پایدار است. مشکلاتی مانند بیماریهای مادرزادی مفصل ران، تغییر شکلهای پس از شکستگی یا ناهنجاریهای استخوانی میتوانند از علل ساختاری مهم باشند. این موارد معمولاً تنها با تمرین اصلاح نمیشوند و نیازمند بررسی تخصصی توسط ارتوپد هستند.
علل عملکردی (عضلانی) → ضعف یا کوتاهی عضلات لگن و ران
در برخی افراد استخوانها طبیعی هستند؛ اما بافتهای نرم و عضلات باعث تغییر زاویه پاها میشوند. ضعف در عضلات چرخاننده داخلی ران یا کوتاهی در عضلات چرخاننده خارجی لگن (مانند پیریفورمیس) میتواند سبب Out-Toeing گردد. همچنین توازن نامناسب عضلات در اطراف باسن و زانو باعث میشود پاها هنگام فعالیت به بیرون بچرخند. اصلاح این دلایل معمولاً از طریق فیزیوتراپی، تقویت عضلات خاص، حرکات کششی و تمرینات تعادلی امکانپذیر است.
سبک زندگی و عادات حرکتی → نشستنهای غلط، کفش نامناسب
عادات روزمره نقش زیادی در ایجاد یا تثبیت Out-Toeing دارند. نشستن زیاد در وضعیتهایی مثل «W-Sitting» در کودکان، استفاده از کفشهای نامناسب که حمایت کافی از مچ و قوس پا ندارند، یا حتی تمرینات ورزشی با تکنیک اشتباه میتواند پاها را بهمرور در وضعیت چرخیده نگه دارد. همچنین استفاده طولانیمدت از کفشهای پاشنهدار یا کفشهای فرسوده که فشار نامتعادل وارد میکنند، به افزایش انحراف پا کمک میکند. اصلاح این عادات معمولاً اولین گام در پیشگیری و حتی درمان Out-Toeing است.
آیا Out-Toeing نیاز به درمان دارد؟
نیاز به درمان Out-Toeing بستگی بهشدت، نشانهها و وجود یا عدم وجود درد دارد. در بسیاری از موارد خفیف یا کودکانی که درحالرشد هستند، این حالت بدون مداخله خاص بهبود مییابد.
موارد خفیف و بدون درد → معمولاً با تمرین اصلاحی برطرف میشود
در بسیاری از موارد، Out-Toeing خفیف بهویژه در کودکان، نیازی به درمان پزشکی ندارد و میتواند به طور طبیعی بهبود یابد. اگر زاویة بیرونگردی پا کم باشد و فرد هیچگونه درد یا محدودیت حرکتی را تجربه نکند، معمولاً نیازی به مداخله خاصی نیست. در این حالت، انجام تمرینات ساده کششی و تقویتی میتواند به بهبود وضعیت کمک کند. این تمرینات میتوانند شامل فعالیتهای تقویتی برای عضلات پا و مچ پا، کششهای مربوط به تاندونها و عضلات اطراف زانو باشند.
علاوه بر این، آگاهی از نحوه قرارگیری پاها در حین فعالیتهای روزمره و استفاده از کفشهای مناسب میتواند به کاهش انحراف پاها کمک کند. والدین میتوانند نظارت و راهنماییهای لازم را برای کودکان خود فراهم کنند تا آنها بهتدریج به وضعیت صحیح پاها عادت کنند. در نهایت، انجام تمرینات خانگی بهصورت منظم میتواند به اصلاح وضعیت پاها و جلوگیری از بروز مشکلات جدیتر در آینده کمک کند؛ بنابراین، در صورت عدم وجود درد یا محدودیت حرکتی، تمرینات و نظارت مناسب میتواند راهکار مؤثری باشد.
موارد شدید یا همراه با درد → نیاز به مراجعه به متخصص و بررسی تخصصی
در مواردی که Out-Toeing به شکل واضح و پررنگ وجود دارد یا با درد در زانو، ران یا کمر همراه است، ضروری است که فرد به یک متخصص، مانند ارتوپد یا فیزیوتراپیست، مراجعه کند. این موارد میتوانند به نشانههای جدیتری اشاره کنند که نیاز به بررسی تخصصی دارند. تشخیص دقیق و بهموقع در این شرایط میتواند از بروز عوارض و مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
در این حالت، پزشک ممکن است برای ارزیابی بهتر وضعیت، اقدام به عکسبرداری (مانند پرتونگاری یا MRI) کند تا ساختار استخوانها و بافتهای نرم را بررسی کند. بر اساس نتایج بهدستآمده، درمان میتواند شامل فیزیوتراپی تخصصی باشد که به تقویت عضلات و بهبود نحوه حرکت کمک میکند. همچنین، در مواردی که انحراف پا شدید باشد، ممکن است استفاده از ارتز (کفی و بریس) یا حتی جراحی در نظر گرفته شود. این تصمیم بهشدت وضعیت و نیازهای بیمار بستگی دارد. در نهایت، مراجعه به متخصص میتواند راهحلهای مؤثری برای بهبود وضعیت و کاهش درد فراهم سازد.
راههای ساده پیشگیری و اصلاح Out-Toeing
پیشگیری همیشه آسانتر از درمان است. بسیاری از موارد Out-Toeing با رعایت نکات ساده و اصلاح سبک زندگی قابلکنترل یا پیشگیری هستند. راههای ساده پیشگیری و اصلاح Out-Toeing از قرار زیر است:
استفاده از کفش و کفی مناسب
کفشهایی که بهخوبی قوس و مچ پا را حمایت میکنند، نقش حیاتی در جلوگیری از تشدید Out-Toeing دارند. انتخاب کفش مناسب میتواند توزیع صحیح فشار در کف پا را تسهیل کند و به حفظ وضعیت صحیح پاها کمک نماید. هنگام انتخاب کفش، به ویژگیهایی مانند اندازه مناسب، قوس کافی و حمایت از مچ پا توجه کنید. همچنین، استفاده از کفیهای طبی سفارشی میتواند در اصلاح وضعیت پا مؤثر باشد. این کفیها بهخصوص برای افرادی که دچار انحراف پا هستند، میتوانند فشار را بر روی بخش بیرونی کف پا کاهش دهند و به بهبود وضعیت حرکتی کمک کنند. در نهایت، بررسی منظم کفشها و تغییر آنها بهموقع میتواند از بروز مشکلات جدیتری جلوگیری کند.
تمرینات اصلاحی برای کنترل چرخش پا
تمرینات اصلاحی به طور خاص برای تقویت عضلات چرخاننده داخلی ران و کشش عضلات خارجی طراحی شدهاند. این تمرینات که میتوانند تحتنظر فیزیوتراپیست انجام شوند، به کاهش زاویة Out-Toeing کمک میکنند. حرکات کششی لگن، اسکوات صحیح و تمرینات قدرتی در ناحیه ران از جمله این تمرینات هستند. این نوع فعالیتها به تقویت عضلات داخلی ران کمک کرده و باعث بهبود وضعیت پاها میشوند. همچنین، انجام این تمرینات بهصورت منظم میتواند به جلوگیری از مشکلات حرکتی و درد در نواحی مختلف بدن کمک کند. در نتیجه، بسیاری از افراد میتوانند با این روشهای ساده، وضعیت پاهای خود را بهبود بخشند و از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کنند.
تمرینات تعادلی برای بهبود گیت (Gait)
تمرینات تعادلی، مانند تمرینات روی یک پا یا روی سطوح ناپایدار، به کنترل حرکات و تثبیت محور پا کمک میکنند. این تمرینات نهتنها به اصلاح گیت کمک میکنند، بلکه خطر آسیبدیدگی را نیز کاهش میدهند و هماهنگی عضلات مختلف را بهبود میبخشند. با تمرینات تعادلی، فرد میتواند احساس بهتری نسبت به وضعیت بدن خود داشته باشد و از تسلط بیشتری بر حرکات خود برخوردار شود. این تمرینات بهویژه در برنامههای بازتوانی ورزشی اهمیت زیادی دارند و میتوانند به بهبود عملکرد کلی بدن کمک کنند. در نهایت، انجام منظم این تمرینات میتواند بهعنوان بخشی از روال روزانه به بهبود وضعیت پاها و کاهش مشکلات حرکتی کمک کند.
جمعبندی
Out‑toeing یا چرخش بیرونی پا، حالتی است که در آن نوک پاها بهجای جلو، به سمت بیرون قرار میگیرند. این وضعیت میتواند علتهای مختلفی از جمله تغییرات استخوانی، ضعف یا کوتاهی عضلات، یا عادات حرکتی غلط داشته باشد. نشانههای آن هم در حالت ایستاده، هم هنگام راهرفتن و هم در ساییدگی کفشها قابلمشاهده است. برای بررسی خانگی، تستهایی مثل ایستادن در آینه، خط مستقیم، اثر پای خیس یا فیلمبرداری میتوانند به شما کمک کنند. اگرچه موارد خفیف بهراحتی با اصلاح تمرین و کفش برطرف میشود، اما در صورت وجود درد یا شدت زیاد، مراجعه به متخصص ضروری است.
پیشگیری از Out-Toeing با انتخاب کفش مناسب، انجام تمرینات اصلاحی و رعایت عادات درست حرکتی امکانپذیر است. بهطورکلی، توجه به این موضوع نهتنها از مشکلات حرکتی و ظاهری جلوگیری میکند، بلکه بهسلامت مفاصل و کیفیت زندگی در بلندمدت کمک زیادی خواهد کرد. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید




