مقدمه

عضله پکتورالیس مینور (Pectoralis Minor) عضله‌ای کوچک اما حیاتی در ناحیه قفسه سینه است که در زیر عضله پکتورالیس ماژور قرار دارد. این عضله نقشی کلیدی در حرکات شانه و حتی تنفس دارد. علی‌رغم اندازه کوچکش، عملکرد صحیح آن برای حفظ تعادل و حرکت درست شانه‌ها ضروری است. در این مقاله، به بررسی جزئیات آناتومی، عملکرد، عصب‌دهی، خون‌رسانی و آسیب‌های مرتبط با این عضله خواهیم پرداخت. همچنین بهترین روش‌های تقویت این عضله را برای پیشگیری از آسیب‌ها و بهبود عملکرد آن معرفی خواهیم کرد.با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.

عضله پکتورالیس مینور چیست؟

عضله پکتورالیس مینور یک عضله کوچک اما بسیار مهم در ناحیه قفسه سینه است که در زیر عضله پکتورالیس ماژور قرار دارد. این عضله درواقع از دنده‌های ۳ تا ۵ منشأ می‌گیرد و به فرآیند کوراکوئید در استخوان کتف متصل می‌شود. با توجه به موقعیت خود، این عضله نقش کلیدی در تثبیت موقعیت کتف دارد و می‌تواند آن را به سمت جلو و پایین حرکت دهد. پکتورالیس مینور عضله‌ای مثلثی شکل است که از عضلات دیگر در این ناحیه جداشده و به‌طورمعمول توجه کمی به آن جلب می‌شود.

بااین‌حال، این عضله در انجام بسیاری از حرکات شانه و دست نقش حیاتی ایفا می‌کند. همچنین در برخی از موارد، پکتورالیس مینور می‌تواند باعث محدودیت درحرکت شانه و گردن شود، به‌ویژه در مواقعی که به دلیل مشکلات یا فشار، عضله منقبض و سفت شود. عملکرد این عضله در حرکات بدن در طول زمان ممکن است کمتر دیده شود، اما عدم توجه به‌سلامت آن می‌تواند موجب بروز مشکلاتی در سیستم حرکتی و ناراحتی مزمن در ناحیه شانه شود.

محل قرارگیری عضله پکتورالیس مینور

عضله پکتورالیس مینور در ناحیه جلویی قفسه سینه قرار دارد و زیر عضله پکتورالیس ماژور (عضله بزرگ سینه) قرارگرفته است. این عضله از دنده‌های ۳ تا ۵ منشأ می‌گیرد و به فرآیند کوراکوئید (Coracoid process) در استخوان کتف متصل می‌شود. فرآیند کوراکوئید یک برآمدگی استخوانی در بخش جلویی کتف است که عضله پکتورالیس مینور به آن متصل می‌شود. این موقعیت آناتومیکی به عضله پکتورالیس مینور اجازه می‌دهد تا در تثبیت موقعیت کتف و همچنین حرکت آن به سمت جلو و پایین نقش ایفا کند.

عضله پکتورالیس مینور به‌طور عمقی در قفسه سینه قرار دارد و به همین دلیل ممکن است به‌راحتی قابل‌مشاهده نباشد. این عضله تحت پوشش عضله پکتورالیس ماژور قرار دارد که آن نیز در ناحیه سینه و بالای قفسه سینه گسترده است. درواقع، پکتورالیس مینور به‌طور مستقیم با پکتورالیس ماژور در ارتباط است و درحرکت‌های شانه و قفسه سینه نقش مهمی دارد.

بررسی سر ثابت عضله پکتورالیس مینور

سر ثابت عضله پکتورالیس مینور در فرآیند کوراکوئید استخوان کتف قرار دارد. فرآیند کوراکوئید یک برآمدگی استخوانی در ناحیه جلویی و بالایی کتف است که به‌عنوان نقطه اتصال برای چندین عضله، ازجمله پکتورالیس مینور، عمل می‌کند. این سر ثابت، به‌عنوان نقطه‌ای ثابت برای عضله، امکان حرکت و کشش قسمت‌های متحرک عضله را فراهم می‌آورد. اتصال عضله به این نقطه ثابت درواقع باعث می‌شود که عملکرد عضله در پایین کشیدن و چرخاندن کتف به سمت جلو و پایین انجام شود.

چراکه سر ثابت این عضله به یک نقطه خاص و سفت در ناحیه کتف متصل است، هرگونه تغییر در وضعیت این ناحیه می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد عضله داشته باشد. این سر ثابت به عضله کمک می‌کند تا هنگام انقباض، قسمت‌های متحرک آن (که به دنده‌ها متصل هستند) به سمت پایین و جلو حرکت کنند. به‌این‌ترتیب، عضله پکتورالیس مینور به‌عنوان عضله‌ای پایدار عمل می‌کند که می‌تواند دیگر قسمت‌ها را برای حرکت کتف و دست هدایت کند.

بررسی سر متحرک عضله پکتورالیس مینور

سر متحرک عضله پکتورالیس مینور در دنده‌های ۳ تا ۵ قرار دارد. این بخش از عضله از نواحی جلویی و بالایی دنده‌ها منشأ می‌گیرد و ازآنجا به سمت فرآیند کوراکوئید در استخوان کتف می‌رود. سر متحرک به دلیل اتصال به دنده‌ها، قابلیت حرکت و تغییر موقعیت دارد و می‌تواند در پاسخ به انقباض عضله، دنده‌ها را به سمت پایین و جلو حرکت دهد. این حرکت باعث می‌شود که عضله پکتورالیس مینور بتواند عملکرد اصلی خود را انجام دهد، یعنی پایین کشیدن کتف و حرکت آن به سمت جلو.

درواقع، سر متحرک این عضله به‌عنوان بخش فعال در فرآیند حرکت عمل می‌کند و هنگامی‌که عضله انقباض می‌یابد، دنده‌ها به سمت پایین و جلو حرکت می‌کنند. این عمل به‌طور غیرمستقیم بر موقعیت کتف تأثیر می‌گذارد و کتف را به سمت جلو و پایین می‌کشاند. سر متحرک همچنین در عملکرد تنفس عمیق نیز نقش دارد، چراکه عضله می‌تواند درکشش قفسه سینه و افزایش حجم ریه‌ها در زمان تنفس عمیق کمک کند.

سیستم عصب­‌رسانی پکتورالیس مینور

سیستم عصب‌رسانی عضله پکتورالیس مینور از طریق عصب‌های پکتورالیس مینور (Pectoral nerves) تأمین می‌شود. این اعصاب از شبکه عصبی بازویی (Brachial plexus) منشأ می‌گیرند و به‌طور خاص از شاخه‌های تحتانی آن به نام اعصاب پکتورالیس (Lateral and Medial Pectoral Nerves) برای عصب‌دهی به عضله پکتورالیس مینور می‌آیند. عصب‌های پکتورالیس مینور به این عضله اجازه می‌دهند تا انقباضات خود را انجام دهد و عملکردهای مختلفی مانند پایین کشیدن کتف و حرکت آن به سمت جلو را انجام دهد.

عصب‌دهی به عضله پکتورالیس مینور از دوشاخه اصلی عصب بازویی انجام می‌شود: عصب پکتورالیس مینور جانبی (Lateral Pectoral Nerve) که از بخش جانبی شبکه بازویی (Lateral Cord) منشأ می‌گیرد و عصب پکتورالیس مینور داخلی (Medial Pectoral Nerve) که از بخش داخلی شبکه بازویی منشأ می‌گیرد. این عصب‌ها به عضله پکتورالیس مینور امکان می‌دهند تا به‌درستی عملکرد خود را درحرکت شانه و تنفس انجام دهد و همچنین ازنظر حرکتی و بیومکانیکی به حفظ ثبات شانه کمک کنند.

سیستم خون­‌رسانی پکتورالیس مینور

سیستم خون‌رسانی عضله پکتورالیس مینور از طریق شریان‌های مختلفی تأمین می‌شود. اصلی‌ترین منبع خون‌رسانی به این عضله از شریان سینه‌ای بالایی (Superior thoracic artery) است که شاخه‌ای از شریان سابکلاوین (Subclavian artery) به شمار می‌آید. این شریان به‌طور مستقیم به عضله پکتورالیس مینور خون می‌رساند و تأمین اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز آن را فراهم می‌کند.

علاوه بر شریان سینه‌ای بالایی، خون‌رسانی به عضله پکتورالیس مینور از طریق شریان سینه‌ای داخلی (Internal thoracic artery) و شریان‌های کوچک‌تر در ناحیه قفسه سینه نیز انجام می‌شود. شریان سینه‌ای داخلی که از شریان سابکلاوین منشأ می‌گیرد، خون را به نواحی مختلف قفسه سینه و عضلات آن ارسال می‌کند. این سیستم خون‌رسانی به عضله پکتورالیس مینور کمک می‌کند تا عملکرد خود را به‌خوبی انجام دهد، ازجمله درحرکت کتف، شانه و کمک به تنفس.

عملکرد عضله پکتورالیس مینور ازنظر آناتومی

عملکرد عضله پکتورالیس مینور ازنظر آناتومی شامل چندین نقش مهم درحرکت و پایداری کتف و شانه است. این عضله در زیر عضله پکتورالیس ماژور قرار دارد و از دنده‌های ۳ تا ۵ منشأ می‌گیرد و به فرآیند کوراکوئید در استخوان کتف متصل می‌شود. به‌طورکلی، عملکرد اصلی پکتورالیس شامل حرکت کتف به سمت جلو و پایین است. زمانی که عضله انقباض می‌یابد، دنده‌ها به سمت پایین و جلو کشیده می‌شوند که این حرکت می‌تواند باعث پایین آمدن کتف شده و به‌ویژه در انجام حرکات شانه مانند خم شدن شانه به جلو، یا فشار دادن دست به جلو کمک کند.

علاوه بر این، عضله پکتورالیس مینور نقش مهمی در تثبیت موقعیت کتف دارد و از تغییرات ناخواسته در وضعیت آن جلوگیری می‌کند. این عملکرد تثبیتی به‌ویژه در حرکات پیچیده شانه که نیاز به‌دقت و هماهنگی دارند، حیاتی است. به‌طور مشابه، عضله پکتورالیس در فرآیند تنفس نیز کمک می‌کند. در هنگام تنفس عمیق، این عضله می‌تواند به کشش و گسترش قفسه سینه کمک کند، به‌ویژه زمانی که فرد در حال تلاش برای گرفتن هوای بیشتر است؛ بنابراین، عضله پکتورالیس مینور علاوه بر نقش‌های حرکتی، در فرآیند تنفس و تثبیت ساختار شانه نیز ایفای نقش می‌کند.

عملکرد عضله پکتورالیس مینور ازنظر بیومکانیک

عملکرد عضله پکتورالیس ازنظر بیومکانیک به نحوه تأثیر این عضله بر حرکت شانه، کتف و قفسه سینه در هنگام انجام فعالیت‌های مختلف مربوط می‌شود. عضله پکتورالیس مینور به دلیل موقعیت خود که از دنده‌های ۳ تا ۵ منشأ می‌گیرد و به فرآیند کوراکوئید در کتف متصل است، درحرکت‌های پیچیده شانه و بالا بردن کارایی سیستم حرکتی بدن نقش مهمی دارد.

یکی از اصلی‌ترین عملکردهای بیومکانیکی این عضله، پایین کشیدن و چرخاندن کتف به سمت جلو است. هنگامی‌که پکتورالیس مینور منقبض می‌شود، سر متحرک آن‌که به دنده‌ها متصل است، باعث حرکت دنده‌ها به سمت پایین و جلو می‌شود که این حرکت باعث کاهش ارتفاع کتف و چرخش آن به سمت جلو می‌شود. این تغییر موقعیت کتف به‌ویژه در انجام حرکات شانه مانند خم شدن شانه به جلو، فشار دادن دست به جلو یا انجام تمرینات ورزشی کمک می‌کند.

آسیب‌­های عضله پکتورالیس مینور

آسیب‌های عضله پکتورالیس معمولاً به دلایل مختلفی رخ می‌دهند که یکی از شایع‌ترین آنها سندرم پکتورالیس مینور است. این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که عضله پکتورالیس مینور به اعصاب و عروق خونی اطراف کتف فشار وارد می‌کند که می‌تواند منجر به علائمی مانند بی‌حسی، سوزش یا ضعف در شانه، بازو و حتی دست‌ها شود.

افرادی که به‌طور مداوم از شانه‌های خود برای انجام فعالیت‌های فیزیکی مانند شنا، وزنه‌برداری یا ورزش‌هایی که نیاز به حرکات تکراری دارند، استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این آسیب‌ها قرار دارند. همچنین در افرادی که وضعیت بدنی نادرست دارند یا از شانه‌ها به‌طور مکرر به شکل نامناسب استفاده می‌کنند، فشار وارد شده به عضله پکتورالیس می‌تواند منجر به التهاب، آسیب به بافت‌های نرم یا تحریک اعصاب و رگ‌های خونی شود.

دلایل بروز آسیب‌­های پکتورالیس

آسیب‌های عضله پکتورالیس مینور معمولاً به دلیل مجموعه‌ای از عوامل مانند فشار بیش‌ازحد، حرکات تکراری، وضعیت بدنی نادرست و فعالیت‌های ورزشی شدید ایجاد می‌شوند. یکی از دلایل اصلی بروز آسیب در این عضله، انجام حرکات تکراری و بلند کردن یا فشار دادن اجسام سنگین است. این نوع حرکات می‌توانند موجب کشیدگی یا فشار اضافی به عضله پکتورالیس شوند و درنتیجه آن، التهاب یا پارگی عضله رخ دهد. به‌ویژه در افرادی که در ورزش‌هایی مانند شنا، وزنه‌برداری، یا ورزش‌های تیمی که نیاز به حرکات تکراری بازو و شانه دارند، این آسیب‌ها رایج‌تر هستند.

فشار مداوم به عضله در هنگام انجام این فعالیت‌ها می‌تواند باعث ایجاد سندرم پکتورالیس شود که در آن عضله به اعصاب و عروق خونی فشار وارد می‌کند، منجر به علائمی چون بی‌حسی و ضعف در شانه و بازو می‌شود.

بهترین حرکات برای تقویت عضله پکتورالیس مینور

برای تقویت عضله پکتورالیس مینور، تعدادی از حرکات مؤثر وجود دارند که می‌توانند به بهبود قدرت و عملکرد این عضله کمک کنند. یکی از بهترین تمرین‌ها برای تقویت این عضله، پرس سینه با دمبل است. این حرکت به تقویت عضلات سینه، ازجمله پکتورالیس مینور، کمک می‌کند. در این تمرین، فرد باید به پشت دراز بکشد و دمبل‌ها را در دستان خود بگیرد، سپس آن‌ها را به سمت بالا و پایین حرکت دهد. علاوه بر این، حرکت قوسی با دمبل نیز یکی دیگر از تمرینات مفید است که در آن فرد دمبل را بالای سر خود می‌برد و به‌آرامی آن را به عقب می‌آورد. این تمرین به‌ویژه برای تقویت عضلات سینه و شانه، ازجمله پکتورالیس بسیار مؤثر است.

همچنین، فشار روی دیوار (Wall Push-ups) می‌تواند به تقویت عضلات سینه کمک کند. این تمرین مشابه شنا است اما در موقعیت عمودی انجام می‌شود و باعث فعال شدن عضله پکتورالیس مینور می‌شود. کشش درازکش نیز یک حرکت مفید است که به تقویت انعطاف‌پذیری عضله پکتورالیس  کمک می‌کند. در این تمرین، فرد می‌تواند از یک چهارچوب درب یا کش‌های مقاومتی برای کشش عضله سینه استفاده کند. بلند کردن شانه‌ها (Shoulder Shrugs) به تقویت عضلات شانه و سینه کمک می‌کند و باعث تقویت عضله پکتورالیس و بهبود عملکرد آن در حرکات شانه می‌شود. این تمرین‌ها با تقویت عضلات مرتبط با شانه و سینه، کمک به کاهش خطر آسیب‌دیدگی و بهبود عملکرد کلی بدن می‌کنند.

سخن پایانی

عضله پکتورالیس مینور نقش حیاتی در عملکرد صحیح شانه، کتف و قفسه سینه دارد. تقویت این عضله به بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری در ناحیه شانه و جلوگیری از آسیب‌های مرتبط با آن کمک می‌کند. انجام تمرینات هدفمند مانند پرس سینه با دمبل، حرکت قوسی با دمبل، فشار روی دیوار و کشش‌های مختلف می‌تواند به تقویت این عضله و افزایش پایداری شانه کمک کند. توجه به وضعیت بدنی صحیح و تقویت عضلات اطراف شانه، نه‌تنها باعث کاهش خطر آسیب‌ها می‌شود بلکه به بهبود عملکرد روزمره و ورزشی فرد نیز کمک می‌کند. با توجه به اهمیت این عضله در عملکرد شانه، تمرکز بر تقویت و سلامت آن به حفظ تحرک و راحتی بیشتر در فعالیت‌های فیزیکی کمک خواهد کرد.

منایع:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545241/

https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/pectoralis-minor-muscle

https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/p/pectoralis-minor/

https://www.getbodysmart.com/shoulder-muscles/pectoralis-minor-muscle/

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید