معرفی عضله پروناتور ترس (Pronator Teres)

مقدمه

پروناتور ترس (Pronator Teres) یکی از عضلات سطحی بخش قدامی ساعد است که درحرکت‌های چرخشی ساعد نقش کلیدی دارد. این عضله از قسمت داخلی آرنج منشأ گرفته و به استخوان رادیوس متصل می‌شود. عملکرد اصلی آن چرخش ساعد به سمت داخل و کمک به خم شدن آرنج است. در ادامه، به بررسی محل قرارگیری این عضله، سر ثابت و متحرک آن، سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی، عملکرد ازنظر آناتومی و بیومکانیک، عوامل مؤثر بر بروز آسیب و بهترین حرکات برای تقویت پروناتور ترس خواهیم پرداخت.با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.

عضله پروناتور ترس چیست؟

عضله پروناتور ترس یکی از عضلات سطحی و مهم در ناحیه قدامی ساعد است که به عملکردهای حرکتی و پایداری این ناحیه کمک می‌کند. این عضله دارای دو سر است: سر بازویی که از اپی‌کندیل داخلی استخوان هومروس منشأ می‌گیرد و سر اولنار که از زائده کرونوئید استخوان اولنا آغاز می‌شود. این دو سر درنهایت به سطح جانبی استخوان رادیوس متصل می‌شوند. عضله پروناتور ترس در لایه سطحی قرار دارد و در کنار سایر عضلات خم‌کننده ساعد، حرکات مختلفی را در مفصل آرنج و مچ ایجاد می‌کند.

وظیفه اصلی این عضله، چرخاندن ساعد به سمت داخل (پروناسیون) است، به این معنا که در فعالیت‌هایی که نیاز به چرخش کف دست به سمت پایین دارند، نقش مهمی ایفا می‌کند. علاوه بر این، به‌عنوان یک خم‌کننده ضعیف آرنج نیز عمل کرده و در برخی از حرکات روزمره مانند تایپ کردن، گرفتن اشیا و چرخاندن دست نقش دارد. ازآنجایی‌که این عضله به‌طور مداوم در فعالیت‌های روزانه استفاده می‌شود، ارتباط نزدیکی با سیستم‌های حرکتی ساعد و مچ دارد. عضله پروناتور ترس همراه با سایر عضلات خم‌کننده و چرخاننده، هماهنگی لازم برای حرکات ظریف دست را ایجاد می‌کند.

عصب‌رسانی این عضله توسط عصب مدین (C6, C7) انجام می‌شود که از مسیر ساعد عبور کرده و عضلات دیگر این ناحیه را نیز عصب‌دهی می‌کند. خون‌رسانی پروناتور ترس از طریق شاخه‌هایی از شریان اولنار و رادیال تأمین می‌شود که این موضوع به عملکرد مداوم و پایداری عضله کمک می‌کند. موقعیت این عضله در ناحیه داخلی ساعد باعث می‌شود که در برخی از حرکات مچ و آرنج به‌عنوان یک تثبیت‌کننده عمل کند و از این طریق فشارهای اضافی روی سایر عضلات و مفاصل را کاهش دهد.

محل قرارگیری عضله پروناتور ترس

عضله پروناتور ترس در بخش قدامی ساعد قرار دارد و به‌عنوان یکی از عضلات سطحی این ناحیه شناخته می‌شود. این عضله از سمت داخلی آرنج آغاز شده و به سمت خارج ساعد امتداد پیدا می‌کند. سر ثابت آن از دو قسمت مختلف منشأ می‌گیرد: سر بازویی که از اپی‌کندیل داخلی استخوان هومروس نشأت می‌گیرد و سر اولنار که از زائده کرونوئید استخوان اولنا آغاز می‌شود. سپس این عضله به سطح جانبی استخوان رادیوس متصل شده و در کنار سایر عضلات این ناحیه به حرکت‌های ساعد کمک می‌کند.

به دلیل موقعیت آن، پروناتور ترس در حرکات چرخش داخلی ساعد (پروناسیون) و خم شدن آرنج نقش مؤثری دارد. ازآنجایی‌که این عضله در بخش سطحی ساعد قرارگرفته، می‌توان آن را هنگام حرکت‌های فعال ساعد مشاهده کرد. عضله پروناتور ترس در مجاورت عصب مدین قرار دارد که از بین دو سر این عضله عبور می‌کند و در کنار شریان‌های اولنار و رادیال، خون‌رسانی آن را تأمین می‌کند. این عضله به دلیل تعامل با مفصل آرنج و استخوان‌های ساعد، در حرکات مختلفی که نیاز به چرخاندن و گرفتن اشیا دارند، مشارکت می‌کند و بخش مهمی از عملکرد حرکتی اندام فوقانی محسوب می‌شود.

بررسی سر ثابت عضله پروناتور ترس

عضله پروناتور ترس دارای دو سر ثابت است که به ساختارهای مختلف استخوانی متصل می‌شوند. سر بازویی این عضله از اپی‌کندیل داخلی استخوان هومروس منشأ می‌گیرد. این بخش از استخوان بازو در سمت داخلی آرنج قرار دارد و نقطه اتکای بسیاری از عضلات خم‌کننده ساعد است. سر بازویی نقش مهمی در پایداری و عملکرد حرکتی این عضله دارد، به‌ویژه در حرکاتی که شامل چرخش ساعد به سمت داخل (پروناسیون) و خم شدن آرنج هستند.

سر اولنار این عضله از زائده کرونوئید استخوان اولنا منشأ می‌گیرد. زائده کرونوئید بخشی از استخوان زند زیرین (اولنا) است که در ناحیه قدامی آرنج قرار دارد و در عملکردهای حرکتی ساعد نقش پشتیبان دارد. این سر با ایجاد یک نقطه اتصال محکم، به همکاری عضله پروناتور ترس در حرکات ساعد کمک می‌کند. این ترکیب دو سر ثابت، امکان عملکرد مؤثر عضله را فراهم می‌کند و در هماهنگی حرکات چرخشی ساعد و آرنج تأثیرگذار است.

بررسی سر متحرک عضله پروناتور ترس

سر متحرک عضله پروناتور ترس به بخش جانبی سطح میانی استخوان رادیوس متصل می‌شود. این ناحیه از استخوان زند زبرین (رادیوس) به‌عنوان نقطه پایانی این عضله عمل کرده و به آن امکان می‌دهد تا حرکات چرخشی ساعد را انجام دهد. این اتصال به ساختار جانبی رادیوس باعث می‌شود که هنگام انقباض عضله، ساعد به سمت داخل چرخیده و حرکت پروناسیون انجام شود.

این اتصال نقش کلیدی در عملکرد بیومکانیکی عضله دارد. هنگامی‌که عضله پروناتور ترس منقبض می‌شود، سر متحرک آن باعث کشیده شدن استخوان رادیوس به سمت داخل می‌شود که نتیجه آن چرخش ساعد و قرارگیری کف دست به سمت پایین است. علاوه بر این، سر متحرک در حرکات ترکیبی مانند گرفتن اشیا و حرکات پیچشی نقش پشتیبان دارد. این عملکرد با همکاری سایر عضلات ساعد ازجمله پروناتور کوادراتوس و فلکسورهای انگشتان دست بهبود می‌یابد.

علاوه بر نقش اصلی در پروناسیون، سر متحرک پروناتور ترس به میزان کمتری در خم کردن مفصل آرنج نیز مشارکت دارد. این اثر زمانی بیشتر احساس می‌شود که ساعد در وضعیت پروناسیون قرار داشته باشد. به دلیل این عملکرد ترکیبی، سر متحرک این عضله نقش مهمی در حرکات روزمره مانند نوشتن، استفاده از ابزارها و سایر فعالیت‌هایی که نیاز به کنترل دقیق ساعد دارند، ایفا می‌کند.

سیستم عصب­‌رسانی پروناتور ترس

عضله پروناتور ترس توسط عصب مدین (Median Nerve) که از ریشه‌های نخاعی C6 و C7 منشأ می‌گیرد، عصب‌دهی می‌شود. این عصب از شبکه بازویی عبور کرده و پس از ورود به ساعد، بین دو سر عضله پروناتور ترس حرکت می‌کند. قرارگیری عصب مدین در این ناحیه باعث می‌شود که این عضله نقش مهمی در عملکرد حرکتی ساعد داشته باشد.

عصب مدین پس از عبور از بین سرهای پروناتور ترس، به سمت ساعد حرکت کرده و سایر عضلات سطحی این ناحیه را نیز عصب‌دهی می‌کند. این عصب مسئول تأمین حس و حرکت بخش‌های وسیعی از ساعد، مچ و دست است. ارتباط نزدیک آن با عضله پروناتور ترس باعث می‌شود که هنگام حرکات چرخشی و خم شدن آرنج، این عصب نقش مهمی در انتقال پیام‌های عصبی داشته باشد.

در برخی شرایط خاص، ممکن است عصب مدین تحت‌فشار عضله پروناتور ترس قرار بگیرد که می‌تواند عملکرد حرکتی و حسی آن را تحت تأثیر قرار دهد. این ارتباط نزدیک میان عصب و عضله اهمیت بررسی آناتومیکی دقیق این ناحیه را نشان می‌دهد. برای درک بهتر مسیر و عملکرد عصب مدین، می‌توان آناتومی دقیق ساعد و ارتباط آن با سایر ساختارهای عصبی و عضلانی را بررسی کرد.

سیستم خون­‌رسانی پروناتور ترس

سیستم خون‌رسانی عضله پروناتور ترس از طریق شریان‌های اولنار و رادیال تأمین می‌شود. شریان اولنار که از شریان بازویی منشأ می‌گیرد، خون را به بخش داخلی ساعد و عضلاتی مانند پروناتور ترس می‌رساند. این شریان نقش مهمی در تأمین خون‌رسانی به عضلات عمقی و سطحی ناحیه ساعد ایفا می‌کند.

علاوه بر شریان اولنار، شریان رادیال نیز که از شریان بازویی منشأ می‌گیرد، خون را به بخش‌های جانبی و سطحی ساعد می‌رساند. این شریان به شریان اولنار متصل می‌شود و همکاری این دو شریان باعث خون‌رسانی به عضلات مختلف در ناحیه ساعد و دست می‌شود.

وجود این دو شریان به عضله پروناتور ترس امکان می‌دهد که در شرایط مختلف فعالیت‌های فیزیکی و حرکتی به‌درستی عمل کند. این خون‌رسانی به عضله کمک می‌کند تا انرژی لازم برای انقباضات آن تأمین شود و از عملکرد مناسب عضله در چرخش ساعد و خم کردن آرنج حمایت کند.

عملکرد عضله پروناتور ترس ازنظر آناتومی

عملکرد عضله پروناتور ترس ازنظر آناتومی عمدتاً درحرکت پروناسیون ساعد است، به این معنی که این عضله باعث می‌شود که کف دست به سمت پایین و جلو قرار گیرد. این حرکت در کارهایی مانند چرخاندن دست، استفاده از ابزار یا نوشتن ضروری است. عضله از بخش‌های داخلی استخوان‌های هومروس و اولنا شروع می‌شود و به سطح جانبی رادیوس متصل می‌شود و این موقعیت آن را قادر می‌سازد تا به‌طور مؤثر این حرکت چرخشی را انجام دهد.

علاوه بر این، عضله پروناتور ترس در خم کردن آرنج نیز نقش ایفا می‌کند، هرچند که این عملکرد آن به‌اندازه پروناسیون قوی نیست. این عملکرد ترکیبی باعث می‌شود که عضله در برخی فعالیت‌ها مانند گرفتن اشیا و انجام حرکات پیچشی دست مشارکت داشته باشد. به همین دلیل، درحرکت‌های روزمره که نیاز به چرخش و تغییر وضعیت دست دارند، این عضله به‌طور مؤثر وارد عمل می‌شود.

این عضله در کنار دیگر عضلات ساعد مانند پروناتور کوادراتوس و فلکسورهای انگشتان به انجام حرکت‌های پیچیده و هماهنگ کمک می‌کند. این هم‌افزایی بین عضلات در انجام وظایف پیچیده‌ای مانند تایپ کردن یا استفاده از ابزارهای دستی بسیار مهم است و به عملکرد طبیعی دست و ساعد کمک می‌کند.

عملکرد عضله پروناتور ترس ازنظر بیومکانیک

ازنظر بیومکانیک، عضله پروناتور ترس مسئول چرخش داخلی ساعد (پروناسیون) است که در بسیاری از حرکات روزمره مانند چرخاندن پیچ‌گوشتی، استفاده از ابزار یا تایپ کردن ضروری است. این عضله با چرخاندن استخوان رادیوس به سمت داخل، جهت حرکت دست را تغییر می‌دهد. علاوه بر این، عضله کمک به خم شدن آرنج نیز می‌کند، اما این عمل به‌اندازه وظیفه اصلی خود یعنی چرخش ساعد مؤثر نیست. همکاری این عضله با دیگر عضلات ساعد برای انجام حرکات هماهنگ و دقیق ضروری است.

آسیب‌­های عضله پروناتور ترس

آسیب‌های عضله پروناتور ترس معمولاً به دلیل حرکات تکراری و فشار زیاد به این عضله در فعالیت‌هایی مانند چرخاندن مداوم ساعد یا استفاده طولانی‌مدت از ابزارهای دستی به وجود می‌آید. فشار زیاد به این عضله می‌تواند منجر به التهاب یا آسیب به بافت‌های عضلانی و عصبی اطراف آن شود. ازجمله مشکلات رایج می‌توان به فشردگی عصب مدین (که از بین این عضله عبور می‌کند) و همچنین درد یا ضعف درحرکت پروناسیون اشاره کرد.

دلایل بروز آسیب‌­های پروناتور ترس

آسیب‌های عضله پروناتور ترس معمولاً به دلیل حرکات تکراری یا بارگذاری بیش‌ازحد در فعالیت‌هایی مانند چرخاندن مداوم ساعد یا استفاده از ابزارهای دستی بروز می‌کنند. فشار زیاد به عضله می‌تواند منجر به التهاب و فشردگی عصب مدین شود که از میان این عضله عبور می‌کند. این شرایط باعث کاهش عملکرد عضله، ضعف درحرکت پروناسیون و در برخی موارد درد و ناراحتی در ناحیه ساعد می‌شود.

بهترین حرکات برای تقویت عضله پروناتور ترس

برای تقویت عضله پروناتور ترس، تمریناتی که شامل حرکات چرخشی ساعد می‌شوند، مؤثر هستند. یکی از بهترین تمرین‌ها استفاده از دستگاه چرخش ساعد است که به شما این امکان را می‌دهد تا با مقاومت به حرکت پروناسیون و سوپرنیشن بپردازید. این حرکت باعث تقویت عضله پروناتور ترس و همچنین عضلات کمکی در ساعد می‌شود.

یکی دیگر از تمرینات مؤثر، استفاده از وزنه‌های کوچک و انجام حرکت چرخشی دست در وضعیت نشسته است. در این تمرین، دست را به‌صورت افقی نگه می‌دارید و با یک وزنه کوچک در دست، حرکت چرخشی ساعد را انجام می‌دهید. این حرکت به تقویت عضلات داخلی ساعد و بهبود کنترل حرکتی کمک می‌کند.

همچنین، تمرین فشار دادن مچ دست در وضعیت پروناتور می‌تواند به تقویت عضله پروناتور ترس کمک کند. برای انجام این تمرین، باید یک وزنه سبک در دست گرفته و در حالت پروناسیون، مچ دست را در خلاف جهت فشار دهید. این تمرین موجب تقویت عضلات ساعد و افزایش توان عضله پروناتور ترس در حرکات چرخشی می‌شود.

سخن پایانی

عضله پروناتور ترس نقش مهمی در حرکات چرخشی ساعد و خم شدن آرنج دارد. تقویت این عضله از طریق تمرینات چرخش ساعد، استفاده از وزنه‌های سبک و انجام حرکات فشار مچ می‌تواند عملکرد آن را بهبود بخشد. همچنین، توجه به تقویت عضلات ساعد و کنترل حرکات دقیق، به جلوگیری از آسیب‌ها و بهبود کارایی در فعالیت‌های روزمره کمک خواهد کرد. با انجام تمرینات صحیح، می‌توان عملکرد این عضله را بهینه کرده و از بروز مشکلات جلوگیری کرد.

تمریناتی که شامل فشار دادن مچ دست در وضعیت پروناسیون هستند، می‌توانند به تقویت عضله پروناتور ترس و سایر عضلات ساعد کمک کنند. این نوع تمرینات نه‌تنها به بهبود توان عضله درحرکت‌های چرخشی کمک می‌کند، بلکه موجب افزایش استحکام عضلات و کاهش احتمال آسیب در هنگام انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود. با تمرینات منظم و صحیح می‌توان از مشکلات مربوط به این عضله جلوگیری کرده و عملکرد آن را بهبود بخشید. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

منابع:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526090/

https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/pronator-teres-muscle

https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/p/pronator-teres/

https://www.getbodysmart.com/forearm-muscles/pronator-teres-muscle/

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید