علت کوتاهی گردن در کودکان و بزرگسالان + روش‌های درمان

کوتاهی گردن یکی از مواردی است که ممکن است در ظاهر فیزیکی فرد جلب‌توجه کند و گاهی باعث نگرانی والدین در کودکان یا نارضایتی بزرگسالان از وضعیت بدنی‌شان شود. این وضعیت ممکن است ناشی از عوامل مادرزادی باشد یا در اثر سبک زندگی، وضعیت‌های نادرست بدنی و ضعف عضلانی در طول زمان ایجاد شود. در بسیاری از موارد، کوتاهی گردن صرفاً یک تفاوت ظاهری است، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل اسکلتی یا عضلانی جدی‌تر باشد.

در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که کوتاهی گردن چیست، چه نشانه‌هایی دارد و چگونه می‌توان آن را از مشکلات مشابه مانند قوز یا قوس ستون فقرات تشخیص داد. همچنین به دلایل بروز آن در کودکان و بزرگسالان، روش‌های درمانی متناسب با هر گروه سنی و تمرینات اصلاحی مؤثر خواهیم پرداخت.  در ادامه از سایت دکتر حوصله همراه ما باشید تا به علت کوتاهی گردن در کودکان و بزرگسالان بپردازیم.

کوتاهی گردن چیست؟ تعریف و توضیح علمی

کوتاهی گردن به وضعیتی گفته می‌شود که در آن گردن فرد ازنظر ظاهری کوتاه‌تر از حالت طبیعی به نظر می‌رسد. این حالت ممکن است واقعی یا ظاهری باشد. ازنظر علمی، کوتاهی گردن زمانی اتفاق می‌افتد که فاصله بین سر و شانه‌ها کمتر از حد معمول باشد. این کاهش فاصله ممکن است به علت جوش خوردگی مهره‌های گردنی، کوتاهی عضلات گردن، ناهنجاری‌های اسکلتی یا تغییر در انحنای طبیعی ستون فقرات باشد.

در حالت طبیعی، گردن دارای طول مشخصی است که به سر اجازه حرکت آزادانه در جهات مختلف را می‌دهد. گردن باید انحنای ملایمی داشته باشد و فاصله‌ای متعادل بین فک پایین و شانه‌ها حفظ شود. وقتی این تناسب به‌هم می‌خورد، گردن کوتاه‌تر دیده می‌شود و گاهی عملکرد آن‌هم مختل می‌شود.

علت کوتاهی گردن در کودکان چیست؟

کوتاهی گردن در کودکان اغلب ریشه در ناهنجاری‌های مادرزادی دارد، به‌ویژه اختلالاتی که در دوران رشد جنین باعث رشد غیرطبیعی مهره‌های گردنی یا عضلات اطراف آن می‌شوند. یکی از مهم‌ترین دلایل این وضعیت، سندروم کلیپل-فایل است که در آن دو یا چند مهره گردنی به‌طور غیرطبیعی به یکدیگر جوش می‌خورند و این جوش‌خوردگی باعث کاهش طول واقعی گردن و محدودیت درحرکت آن می‌شود. در چنین شرایطی، گردن نه‌تنها کوتاه به نظر می‌رسد، بلکه کودک ممکن است در چرخاندن یا خم کردن سر نیز با مشکل مواجه باشد.

علاوه بر مشکلات استخوانی، اختلالات عضلانی نیز می‌توانند باعث کوتاه شدن گردن شوند؛ مانند تورتیکولی مادرزادی که در آن عضله استرنوکلیدوماستوئید به‌طور غیرطبیعی سفت یا کوتاه می‌شود و باعث می‌گردد سر کودک به یک سمت خم شود و گردن از سمت دیگر فشرده یا کوتاه به نظر برسد. در موارد دیگر، برخی سندروم‌های ژنتیکی مانند سندروم ترنر، سندروم داون یا ناهنجاری‌های کروموزومی نادر نیز ممکن است با مشکلات ساختاری در گردن همراه باشند که باعث کوتاه بودن گردن در ظاهر یا عملکرد می‌شود. درمجموع، رشد ناقص یا غیرعادی ساختارهای استخوانی و عضلانی در ناحیه گردن در دوران جنینی یا نوزادی می‌تواند زمینه‌ساز کوتاهی گردن در کودکان باشد و نیاز به ارزیابی دقیق توسط متخصصان ارتوپد یا نورولوژیست دارد.

علت کوتاهی گردن در بزرگسالان چیست؟

کوتاهی گردن در بزرگسالان معمولاً نتیجه عوامل اکتسابی است که به‌مرورزمان و در اثر سبک زندگی نادرست، فشارهای شغلی یا شرایط جسمی خاص به‌وجود می‌آید. یکی از شایع‌ترین دلایل آن وضعیت بد نشستن و ایستادن است، به‌ویژه در افرادی که ساعات طولانی پشت میز، کامپیوتر یا موبایل هستند. در این حالت، عضلات گردن به‌تدریج دچار ضعف و جمع‌شدگی می‌شوند و به‌دلیل قرار گرفتن سر در وضعیت جلوآمده گردن ازنظر ظاهری کوتاه‌تر به نظر می‌رسد. کم‌تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی مناسب نیز باعث سفتی عضلات، کاهش انعطاف‌پذیری و کوتاه شدن تدریجی طول عملکردی گردن می‌شود.

با افزایش سن یا در اثر بیماری‌هایی مثل آرتروز گردنی، تحلیل رفتن دیسک‌های بین‌مهره‌ای یا تغییرات تخریبی در مهره‌ها، ممکن است فاصله بین مهره‌های گردن کاهش یابد و این موضوع ظاهر گردن را کوتاه‌تر جلوه دهد. در برخی موارد نیز آسیب‌های ورزشی یا شغلی، مانند ضربه به ستون فقرات گردنی یا بلند کردن مکرر اجسام سنگین، می‌توانند ساختار مهره‌ها یا عضلات گردن را دچار اختلال کرده و منجر به کوتاهی گردن شوند. به‌طورکلی، ترکیبی از ضعف عضلات، کم‌تحرکی، آسیب‌های تدریجی و تغییرات استخوانی می‌تواند در بزرگسالی منجر به‌ظاهر شدن یا تشدید کوتاهی گردن شود.

روش‌های درمان کوتاهی گردن (با توجه به سن و شدت مشکل)

درمان کوتاهی گردن بسته به علت زمینه‌ای، شدت مشکل و سن فرد متفاوت است و معمولاً یک رویکرد چندمرحله‌ای و ترکیبی توصیه می‌شود. در موارد خفیف تا متوسط، به‌ویژه اگر کوتاهی گردن ناشی از مشکلات عضلانی یا وضعیت بدنی باشد، درمان‌های غیرجراحی بسیار مؤثر و ترجیح داده‌شده هستند. این درمان‌ها شامل فیزیوتراپی تخصصی، تمرینات کششی و اصلاحی، ماساژ درمانی و اصلاح وضعیت بدن است که تحت نظر متخصص فیزیوتراپی انجام می‌شود. در کودکانی که دچار تورتیکولی مادرزادی هستند، تمرینات کششی ملایم و زودهنگام در ماه‌های اولیه زندگی می‌تواند باعث بهبود کامل شود.

در موارد شدیدتر یا مادرزادی مانند سندروم کلیپل-فایل که با جوش‌خوردگی مهره‌ها همراه است، ممکن است نیاز به مداخلات جراحی برای اصلاح ساختار مهره‌ها یا افزایش دامنه حرکتی گردن وجود داشته باشد.

در بزرگسالان، اگر کوتاهی گردن ناشی از تحلیل مهره‌ها، آرتروز یا تغییرات ساختاری ستون فقرات باشد، ممکن است علاوه بر ورزش، داروهای ضدالتهاب، شل‌کننده‌های عضلانی، یا فیزیوتراپی پیشرفته نیاز باشد. در مواردی که فشردگی اعصاب یا مشکلات عصبی نیز وجود داشته باشد، مشاوره با متخصص مغز و اعصاب یا ارتوپد ستون فقرات ضروری است.

از سوی دیگر، بسیاری از افراد می‌پرسند که آیا درمان خانگی برای کوتاهی گردن مؤثر است؟ پاسخ این است که تمرینات خانگی ساده و ایمن می‌توانند بسیار مفید باشند، به‌ویژه در مراحل ابتدایی یا به‌عنوان مکمل درمان‌های تخصصی؛ اما نکته مهم این است که این تمرینات باید طبق نظر و آموزش متخصص انجام شوند تا از آسیب یا تشدید مشکل جلوگیری شود. به‌طورکلی، اگر درمان زودهنگام، اصولی و متناسب با علت زمینه‌ای انجام گیرد، در بسیاری از موارد می‌توان از پیشرفت یا مزمن شدن کوتاهی گردن جلوگیری کرد و حتی آن را تا حد زیادی بهبود بخشید.

بهترین تمرینات اصلاحی برای کوتاهی گردن

در ادامه، تمریناتی را معرفی می‌کنیم که به‌طور خاص برای درمان کوتاهی گردن طراحی‌شده‌اند و می‌توان آن‌ها را به‌عنوان بخشی از درمان خانگی کوتاهی گردن یا همراه با برنامه‌های فیزیوتراپی گردن انجام داد. این تمرینات، به بهبود انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات گردنی و اصلاح وضعیت بدن کمک می‌کنند و هم برای گردن کوتاه اکتسابی در بزرگسالان و هم در برخی موارد گردن کوتاه مادرزادی (با مشورت پزشک) قابل‌استفاده هستند. در ادامه با هر یک از این تمرینات اصلاحی به‌طور کامل آشنا خواهید شد.

تمرین جمع کردن چانه – Chin Tuck

تمرین جمع کردن چانه یا Chin Tuck یکی از مؤثرترین تمرینات اصلاحی در درمان خانگی کوتاهی گردن است که به‌طور خاص برای تقویت عضلات عمقی گردن و اصلاح وضعیت سر به جلو طراحی‌شده است. این تمرین به افرادی که به دلیل وضعیت نامناسب بدن، کار طولانی پشت میز یا ضعف عضلات گردنی دچار گردن کوتاه اکتسابی شده‌اند، کمک می‌کند تا وضعیت سر و گردن خود را به حالتی طبیعی بازگردانند. با انجام منظم این تمرین، مهره‌های گردنی در راستای صحیح‌تری قرار می‌گیرند و فشار از روی عضلات سطحی گردن کاسته می‌شود، درنتیجه ظاهر گردن بلندتر و طبیعی‌تر می‌شود.

برای اجرای این تمرین، کافی است فرد به پشت دراز بکشد یا تکیه داده به دیوار بایستد و بدون بالا یا پایین آوردن سر، چانه را به‌آرامی به سمت داخل جمع کند؛ مانند اینکه می‌خواهد یک خط صاف از پشت سر تا کمر ایجاد کند. این حرکت ساده درعین‌حال دقیق، یکی از پایه‌های اصلی بسیاری از برنامه‌های فیزیوتراپی گردن است و در بهبود وضعیت افرادی که از کوتاهی گردن در بزرگسالی رنج می‌برند، بسیار مؤثر است.

تمرین کشش گردن با حوله

تمرین کشش گردن با حوله یک روش کاربردی و آسان برای کمک به باز کردن فضای بین مهره‌های گردن و کاهش سفتی عضلات ناحیه گردنی است که اغلب در اثر کم‌تحرکی یا نشستن نادرست ایجاد می‌شود. این تمرین در دسته‌ درمان‌های خانگی کوتاهی گردن قرار می‌گیرد و می‌تواند مکمل بسیار خوبی برای تمرینات فیزیوتراپی حرفه‌ای باشد. افرادی که به دلیل مشکلات ستون فقرات یا فشارهای شغلی دچار گردن کوتاه اکتسابی شده‌اند، معمولاً دچار نوعی فشردگی در ناحیه مهره‌های گردنی هستند که باعث کاهش طول ظاهری گردن می‌شود.

در این تمرین، فرد با استفاده از یک حوله لوله‌شده، حمایت لازم برای انجام کشش مهره‌ها را فراهم می‌کند؛ به این صورت که حوله پشت گردن قرار می‌گیرد و با کشیدن سر حوله به بالا، انحنای طبیعی گردن تقویت‌شده و فضای بین مهره‌ها کمی باز می‌شود. این کشش ملایم به‌مرورزمان به بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش درد گردن کمک کرده و باعث می‌شود گردن صاف‌تر و کشیده‌تر دیده شود. این تمرین به‌ویژه برای بزرگسالانی که به دنبال روش‌های بدون دارو برای درمان کوتاهی گردن هستند، گزینه‌ای مؤثر و کم‌هزینه محسوب می‌شود.

تمرین شانه‌ها برای اصلاح وضعیت گردن

یکی از عوامل مؤثر در ایجاد کوتاهی گردن، به‌ویژه از نوع اکتسابی، وضعیت نامناسب شانه‌هاست که باعث می‌شود گردن در ظاهر کوتاه‌تر دیده شود و در بلندمدت به مشکلات ساختاری منجر شود. تمرینات اصلاحی برای شانه‌ها نه‌تنها به بهبود فرم بدن کمک می‌کنند، بلکه نقشی حیاتی در درمان خانگی کوتاهی گردن ایفا می‌نمایند. در این تمرین، حرکات ساده‌ای مانند چرخاندن شانه‌ها به جلو و عقب و بالا بردن و پایین آوردن آن‌ها به‌طور منظم باعث تقویت عضلات ناحیه شانه و بین‌کتفی می‌شود که در نگه‌داشتن سر و گردن در وضعیت مناسب بسیار مؤثرند.

این تمرین به‌ویژه برای افرادی که دچار گردن کوتاه اکتسابی به دلیل وضعیت نشستن یا ایستادن نامناسب هستند، بسیار مناسب است. همچنین، این تمرین در برنامه‌های فیزیوتراپی گردن نیز به‌عنوان بخشی از اصلاح کلی وضعیت بدنی استفاده می‌شود. با اجرای منظم این تمرینات، شانه‌ها در جای درست خود قرار می‌گیرند و از کشیده شدن گردن به سمت پایین جلوگیری می‌شود، درنتیجه گردن به شکل طبیعی و کشیده‌تری نمایان خواهد شد. درمجموع، تمرینات اصلاحی شانه بخش مهمی از برنامه جامع درمان کوتاهی گردن، به‌ویژه در بزرگسالان با سبک زندگی کم‌تحرک یا پشت‌میزی هستند.

سخن پایانی

کوتاهی گردن، چه از نوع مادرزادی و چه اکتسابی، مسئله‌ای است که می‌تواند بر ظاهر، تحرک و حتی کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد؛ اما خوشبختانه، با آگاهی از علت کوتاهی گردن و بهره‌گیری از روش‌های درمانی مناسب ازجمله فیزیوتراپی گردن، تمرینات اصلاحی، درمان خانگی یا در موارد خاص، درمان‌های جراح می‌توان تا حد زیادی این مشکل را کنترل یا برطرف کرد. مهم‌ترین نکته در مدیریت کوتاهی گردن، تشخیص به‌موقع، پیگیری منظم و مشورت با پزشک متخصص است. اگر شما یا فرزندتان با علائم گردن کوتاه مواجه هستید، نگران نباشید؛ اقدام زودهنگام، کلید پیشگیری از عوارض بیشتر خواهد بود. با صبوری، آگاهی و برنامه‌ریزی، راه درمان‌همیشه وجود دارد. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

سوالات متداول

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید