| محل قرار گیری | کف دست |
| سر ثابت | استخوان متاکارپال |
| سر متحرک | انگشت شست |
| خون رسانی | شریان رادیال |
| عصب رسانی | عصب مدین |
| عملکرد | حرکت شست |
مقدمه
عضلات تنار (Thenar Muscles)مجموعه‌ای از عضلات کوچک و حیاتی در ناحیه کف دست هستند که کنترل حرکات انگشت شست را بر عهده دارند. در این مقاله، به بررسی جنبه‌های مختلف عضلات تنار خواهیم پرداخت. ابتدا محل قرارگیری این عضلات را معرفی میکنیم، سپس به بررسی سر ثابت و سر متحرک این عضلات خواهیم پرداخت. در ادامه، سیستم عصب‌رسانی و خون‌رسانی این عضلات بررسی می‌شود. همچنین عملکرد آن‌ها ازنظر آناتومی و بیومکانیک توضیح داده خواهد شد. آسیب‌های احتمالی، دلایل بروز آن‌ها و بهترین حرکات برای تقویت عضلات تنار نیز مطرح خواهند شد.در ادامه این مطلب همراه دکتر حوصله باشید.
عضلات تنار چیست؟
عضلات تنار گروهی از عضلات در کف دست هستند که به حرکت انگشت شست و کنترل دقیق آن کمک می‌کنند. این عضلات شامل چهار بخش اصلی هستند: عضله اپونوروتیک شست، عضله فلکسور شست، عضله اوپوزیشن شست و عضله آدوکتور شست. هرکدام از این عضلات مسئول انجام حرکات خاصی همچون دور کردن، خم کردن و نزدیک کردن انگشت شست به دیگر انگشت‌ها هستند.
این عضلات در ناحیه‌ای به نام “تنار” قرار دارند که به‌قاعده انگشت شست مربوط می‌شود. ساختار پیچیده این عضلات به دست این امکان را می‌دهد که عملکردهای دقیق و حساس را انجام دهد. عضلات تنار در کنار عضلات دیگر دست، به بهبود قدرت گرفتن اشیاء و انجام حرکات دقیق کمک می‌کنند.
ازنظر عصب‌رسانی، بیشتر عضلات تنار توسط عصب مدین (Median Nerve) کنترل می‌شوند، به‌جز عضله آدوکتور شست که توسط عصب اولنار (Ulnar Nerve) عصب‌دهی می‌شود. این ویژگی نشان‌دهنده اهمیت آن‌ها در دقت و قدرت حرکات دست است که به‌ویژه در فعالیت‌های روزمره و حرفه‌ای مثل نوشتن، نقاشی و استفاده از ابزارها ضروری هستند.
محل قرارگیری عضلات تنار
عضلات تنار در ناحیه کف دست و در پایه انگشت شست قرار دارند. این ناحیه به‌عنوان “ناحیه تنار” شناخته می‌شود که شامل گروهی از عضلات است که مسئول حرکت انگشت شست و انجام حرکات دقیق در دست هستند. محل قرارگیری این عضلات به‌گونه‌ای است که با حرکت انگشت شست در تعامل نزدیک بااستخوان‌های متاکارپال و مفاصل مرتبط، حرکات پیچیده‌ای مانند خم کردن، باز کردن و نزدیکی انگشت شست به دیگر انگشت‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد.
در این ناحیه، عضلات تنار با تکیه‌بر ساختارهایی همچون لیگامنت‌ها و استخوان‌ها به عملکرد بهینه دست کمک می‌کنند. این عضلات در پایه انگشت شست و بین استخوان‌های متاکارپال اول و دوم قرار دارند. آن‌ها در کنار سایر عضلات دست به‌طور هم‌زمان عمل می‌کنند تا توانایی‌های دست را در انجام حرکات پیچیده افزایش دهند.
درواقع، موقعیت عضلات تنار در کف دست، آن‌ها را به عضلاتی کلیدی برای حرکت دقیق انگشت شست تبدیل کرده است. این عضلات با بهره‌گیری از عصب‌رسانی دقیق و خون‌رسانی مناسب، عملکردی حیاتی در بسیاری از فعالیت‌های روزمره انسان‌ها دارند، ازجمله نوشتن، گرفتن اشیاء و انجام کارهای ظریف و حساس.
بررسی سر ثابت عضلات تنار
عضلات تنار در ناحیه کف دست و در پایه انگشت شست قرار دارند، جایی که این عضلات به استخوان متاکارپال اول متصل می‌شوند و کنترل حرکات دقیق انگشت شست را بر عهده دارند. این عضلات بخشی از ناحیه‌ای به نام منطقه تنار هستند که در زیرپوست قرار دارند و ازآنجا تأثیر زیادی بر توانایی دست در انجام حرکات ظریف و دقیق دارند. به دلیل موقعیتشان، این عضلات قادرند حرکاتی مانند خم کردن، باز کردن و نزدیک کردن شست به دیگر انگشت‌ها را انجام دهند.
در این ناحیه، عضلات تنار به‌طور ویژه در راستای انجام وظایف دست در زندگی روزمره نقش دارند. این عضلات به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که با تعامل بااستخوان‌ها و مفاصل مختلف دست، حرکت‌هایی را به انجام برسانند که در بسیاری از وظایف دقیق، مانند نوشتن، نقاشی و گرفتن اشیاء کاربرد دارند. به همین دلیل، موقعیت عضلات تنار در این ناحیه آن‌ها را تبدیل به بخش‌های کلیدی عملکردی دست می‌کند.
ازآنجاکه این عضلات در نزدیکی شریان‌ها و عصب‌های حیاتی قرار دارند، خون‌رسانی و عصب‌رسانی به این منطقه بسیار حیاتی است. این عضلات توسط عصب مدین و در برخی موارد توسط عصب اولنار تحریک می‌شوند که این ارتباطات عصبی برای انجام حرکات دقیق و کنترل‌شده در انگشت شست ضروری هستند. درنتیجه، محل قرارگیری عضلات تنار باعث می‌شود که این عضلات در کنترل حرکات دست و انگشت شست نقش بسیار مهمی ایفا کنند.
بررسی سر متحرک عضلات تنار
سر متحرک عضلات تنار به نقاطی اشاره دارد که این عضلات به‌وسیله آن‌ها حرکت ایجاد می‌کنند. این سرهای متحرک درواقع به استخوان‌های انگشت شست یا مفاصل مختلف آن متصل هستند. برای مثال، عضله فلکسور شست که مسئول خم کردن شست است، سر متحرک خود را به مفصل متاکارپوفالانژیال متصل می‌کند. این ساختار باعث می‌شود که انگشت شست قادر باشد به‌طور دقیق و کارآمد خم شود.
سرهای متحرک عضلات تنار به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که بتوانند حرکات پیچیده‌ای را انجام دهند. عضله اپونوروتیک شست که مسئول دور کردن انگشت شست از دیگر انگشت‌ها است، سر متحرک خود را به پایه شست متصل می‌کند و به همین دلیل این حرکت دقت بالایی دارد. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که هرکدام از عضلات تنار در انجام عملکردهای مختلف دست در زندگی روزمره نقشی حیاتی ایفا کنند.
سر متحرک این عضلات ارتباط مستقیمی با توانایی دست در انجام کارهای ظریف و حساس دارند. با توجه به اینکه سرهای متحرک عضلات تنار به نواحی کلیدی مثل مفاصل انگشت شست متصل هستند، حرکت‌های دقیق و متناسبی را فراهم می‌کنند که برای کارهایی مانند نوشتن، نقاشی و گرفتن اشیاء بسیار ضروری است. این وضعیت همچنین به محافظت از مفاصل و افزایش عملکرد دست کمک می‌کند.
سیستم عصب‌رسانی تنار
سیستم عصب‌رسانی عضلات تنار به‌طور عمده توسط عصب مدین تأمین می‌شود. این عصب که شاخه‌ای از عصب‌های بازویی است، مسئول کنترل اکثر عضلات تنار است. بااین‌حال، عضله آدوکتور شست از این قاعده مستثنی است و توسط عصب اولنار عصب‌دهی می‌شود. این تقسیم‌بندی به این معناست که حرکات انگشت شست، به‌ویژه در انجام وظایف دقیق، به‌شدت به عملکرد صحیح این اعصاب وابسته است.
عصب مدین از ناحیه آرنج وارد دست می‌شود و پس از عبور از کانال کارپال به بخش‌های مختلف دست می‌رود. این عصب نقش مهمی در انتقال سیگنال‌های عصبی به عضلات تنار ایفا می‌کند که موجب حرکت و دقت انگشت شست می‌شود. همچنین، آسیب به این عصب می‌تواند باعث اختلال در حرکات شست و کاهش توانایی دست در انجام کارهای ظریف شود.
عصب اولنار که عضله آدوکتور شست را عصب‌دهی می‌کند، درواقع بخش‌های خاصی از حرکت انگشت شست را کنترل می‌کند که برای نزدیک کردن شست به دیگر انگشت‌ها ضروری است. به‌این‌ترتیب، آسیب به این عصب نیز می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر توانایی انجام برخی حرکات دست بگذارد. سیستم عصب‌رسانی تنار به‌طورکلی اهمیت زیادی در حفظ عملکرد بهینه انگشت شست دارد.
سیستم خون‌رسانی تنار
سیستم خون‌رسانی به عضلات تنار از طریق شریان رادیال و شاخه‌های آن تأمین می‌شود. شریان رادیال از بازو به سمت دست حرکت کرده و به بخش‌های مختلف دست خون می‌رساند. این شریان، به خصوص در ناحیه تنار، خون را به عضلات مهمی که کنترل حرکت انگشت شست را بر عهده دارند، تأمین می‌کند.
علاوه بر شریان رادیال، شاخه‌های آن در طول مسیر خود به عضلات تنار وارد شده و به توزیع خون در این ناحیه کمک می‌کنند. این خون‌رسانی کافی برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی به عضلات تنار ضروری است تا عملکرد آن‌ها به‌درستی انجام شود.
هرگونه اختلال در خون‌رسانی به این منطقه می‌تواند منجر به کاهش عملکرد عضلات تنار شود و حتی در موارد شدیدتر، باعث بروز آسیب‌های دائمی به دست شود. به همین دلیل، سیستم خون‌رسانی صحیح برای حفظ سلامت و عملکرد این عضلات بسیار حیاتی است.
عملکرد عضلات تنار ازنظر آناتومی
عملکرد عضلات تنار ازنظر آناتومی در هماهنگی با ساختارهای مختلف دست برای انجام حرکات دقیق و کنترل‌شده انگشت شست است. این عضلات شامل چهار عضله اصلی هستند که هرکدام نقش ویژه‌ای در حرکات انگشت شست دارند. عضله فلکسور شست مسئول خم کردن شست در مفصل متاکارپوفالانژیال است، در حالی که اپونوروتیک شست حرکت دور کردن شست از بدن را انجام می‌دهد.
در کنار این دو عضله، اوپوزیشن شست توانایی نزدیک کردن شست به دیگر انگشت‌ها را فراهم می‌آورد و درنهایت، عضله آدوکتور شست باعث نزدیک کردن شست به بدن و دیگر انگشت‌ها می‌شود. این حرکات به انسان‌ها اجازه می‌دهند اشیاء را به‌طور مؤثر و با دقت بگیرند، چیزی که در بسیاری از فعالیت‌های روزمره و حرفه‌ای اهمیت دارد.
ازنظر آناتومی، عضلات تنار در نزدیکی مفاصل متاکارپوفالانژیال و مفصل کارپومتاکارپال انگشت شست قرار دارند که به این عضلات امکان انجام حرکت‌هایی با دقت بالا را می‌دهند. این عضلات، علاوه بر اینکه به حرکت شست کمک می‌کنند، در تثبیت آن در موقعیت‌های مختلف نیز نقش دارند که برای انجام کارهایی مانند نوشتن، نقاشی یا حتی استفاده از ابزارها ضروری است.
عملکرد عضلات تنار ازنظر بیومکانیک
عملکرد عضلات تنار ازنظر بیومکانیک در انجام حرکات دقیق انگشت شست اهمیت زیادی دارد. این عضلات به‌ویژه درحرکت مقابله شست نقش اساسی دارند که در آن شست به سمت انگشت‌های دیگر حرکت می‌کند. این حرکت برای گرفتن اشیاء ضروری است و قدرت و دقت خاصی را می‌طلبد. عضلات فلکسور شست و آدوکتور شست نیز در این فرآیند مشارکت دارند که امکان خم کردن و نزدیک کردن شست را فراهم می‌آورند.
ازنظر بیومکانیکی، هر یک از عضلات تنار به‌طور خاص بر روی مفاصل انگشت شست تأثیر می‌گذارند. برای مثال، عضله اوپوزیشن شست در ایجاد نیروهای لازم برای جابجایی شست به سمت سایر انگشت‌ها نقش دارد و کمک می‌کند تا حرکات پیچیده‌تری مانند گرفتن اشیاء به‌طور مؤثر انجام شود. این نوع حرکات به‌دقت بالا و هماهنگی بین عضلات مختلف نیاز دارند.
درنهایت، به دلیل موقعیت خاص این عضلات در کف دست، نیروهای اعمالی از سوی عضلات تنار به مفاصل شست منتقل می‌شود و باعث می‌شود که دست در انجام فعالیت‌هایی مانند نوشتن، نقاشی یا استفاده از ابزارهای دقیق بسیار کارآمد باشد. این هماهنگی دقیق بین عضلات و مفاصل شست می‌تواند قدرت و دقت انگشت شست را در وظایف روزمره به حد عالی برساند.
آسیب‌های عضلات تنار
آسیب‌های عضلات تنار معمولاً به دلیل فشارهای مداوم یا آسیب‌های فیزیکی به ناحیه کف دست رخ می‌دهند. یکی از شایع‌ترین مشکلات، سندرم تونل کارپال است که به فشرده شدن عصب مدین منجر می‌شود و باعث ضعف در عضلات تنار می‌شود. این آسیب‌ها ممکن است منجر به کاهش توانایی درحرکت دادن انگشت شست و انجام کارهای دقیق شوند.
از دیگر آسیب‌ها می‌توان به کشیدگی یا پارگی عضلات اشاره کرد که به دلیل حرکت‌های ناگهانی یا استفاده زیاد از دست در طول زمان ایجاد می‌شود. چنین آسیب‌هایی می‌توانند منجر به و کاهش دامنه حرکتی انگشت شست شوند که تأثیر زیادی بر عملکرد دست دارند.
آسیب‌های ناشی از فشار عصبی، مانند آسیب به عصب اولنار یا مدین، می‌توانند به ضعف در عضلات تنار منجر شوند. این نوع آسیب‌ها معمولاً به دلیل فشار مستمر یا ضربات مستقیم به ناحیه کف دست و شست به وجود می‌آیند و می‌توانند تأثیر زیادی بر عملکرد دست و توانایی انجام کارهای دقیق داشته باشند.
دلایل بروز آسیب‌های تنار
دلایل بروز آسیب‌های عضلات تنار می‌توانند به عوامل مختلفی مرتبط باشند. فشار طولانی‌مدت یا استفاده بیش‌ازحد از دست، به‌ویژه در فعالیت‌های تکراری، می‌تواند به آسیب‌های مزمن منجر شود. به‌عنوان‌مثال، کار با دستگاه‌های کامپیوتری، استفاده از ابزارها یا انجام ورزش‌هایی که نیاز به حرکات دقیق انگشت دارند، می‌توانند عضلات تنار را تحت‌فشار قرار دهند.
عوامل دیگر شامل ضربات مستقیم به ناحیه دست و آسیب‌های ناشی از فشار عصبی هستند. شرایطی مانند سندرم تونل کارپال می‌توانند به عصب‌های مدین فشار بیاورند و باعث ضعف در عضلات تنار شوند. همچنین، مشکلات ساختاری یا بیماری‌های خاصی همچون آرتروز می‌توانند بر عملکرد این عضلات تأثیر منفی بگذارند. نقص‌های در ساختارهای بیومکانیکی دست مانند عدم تعادل درحرکت‌ها یا استفاده نادرست از دست می‌توانند عامل بروز آسیب در عضلات تنار باشند. حرکت‌های غیرطبیعی یا استرس مداوم به این عضلات، به‌مرورزمان موجب ایجاد آسیب‌های دائمی می‌شود.
بهترین حرکات برای تقویت عضلات تنار
برای تقویت عضلات تنار، تمرین‌هایی که تمرکز بر حرکات انگشت شست دارند بسیار مؤثر هستند. یکی از بهترین تمرینات باز کردن انگشت شست است که با استفاده از کشش‌های ساده و مقاومتی می‌توان آن را انجام داد. این حرکت باعث تقویت عضلاتی می‌شود که مسئول حرکت‌های دقیق شست هستند.
تمرین دیگر، حرکت اوپوزیشن یا مقابله شست است، جایی که شست به‌آرامی به انگشت‌های دیگر می‌رسد. این تمرین به تقویت قدرت حرکت شست در برابر سایر انگشت‌ها کمک می‌کند و باعث افزایش دقت در حرکات ظریف می‌شود. استفاده از دستگاه‌های مقاومتی یا فشاری برای تمرین دادن به عضلات تنار می‌تواند کمک‌کننده باشد. این تمرینات به‌ویژه در توان‌بخشی بعد از آسیب‌های عضلات تنار یا افزایش استحکام دست بسیار مفید هستند.
سخن پایانی
عضلات تنار نقش حیاتی درحرکت و دقت انگشت شست دارند و به همین دلیل تقویت و مراقبت از آن‌ها بسیار ضروری است. انجام تمرینات مناسب می‌تواند به بهبود عملکرد دست، افزایش قدرت و دقت در حرکات ظریف کمک کند. همچنین آگاهی از دلایل آسیب و روش‌های جلوگیری از آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت این عضلات داشته باشد. با رعایت اصول بهداشتی و انجام تمرینات ورزشی، می‌توان از مشکلات و آسیب‌های مرتبط با عضلات تنار جلوگیری کرد در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
منایع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK546603/
https://teachmeanatomy.info/upper-limb/muscles/hand/
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/the-thenar-muscles
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
