عارضه مایل شدن سر به یک سمت یکی از ناهنجاری‌های شایع در ناحیه گردن است که می‌تواند در اثر عوامل عضلانی، عصبی یا حتی عادات وضعیتی ایجاد شود. در این وضعیت، فرد به‌صورت ناخودآگاه یا مداوم، سر خود را به یک طرف خم می‌کند و این موضوع نه‌تنها بر ظاهر بدن، بلکه بر عملکرد عضلات گردن، تنفس و تعادل نیز اثرگذار است.
شناخت دقیق علت‌های زمینه‌ای و بررسی علائم مرتبط با مایل شدن سر به یک سمت نقش مهمی در پیشگیری از عوارض بعدی و انتخاب روش درمانی مناسب دارد. در ادامه از سایت بنیاد سلامت دکتر حوصله، به تعریف این عارضه، علائم ظاهری، دلایل ایجاد آن، پیامدهای احتمالی، روش‌های تشخیص و راهکارهای درمانی آن می‌پردازیم تا دیدی جامع نسبت به این اختلال فراهم شود.
مایل شدن سر به یک سمت چیست؟
عارضه مایل شدن سر به یک سمت یا به انگلیسی Lateral Head Tilt، نوعی اختلال وضعیتی سر و گردن است که در آن سر فرد به‌طور مداوم یا در وضعیت استراحت، به یکی از طرفین (چپ یا راست) خم می‌شود. در این حالت، زاویه بین سر و ستون فقرات گردنی از وضعیت طبیعی خود خارج شده و تعادل عضلات دو سمت گردن برهم می‌خورد. این عارضه می‌تواند در نوزادان، کودکان یا بزرگسالان بروز کند و بسته به علت زمینه‌ای، ممکن است موقتی یا مزمن باشد.
درواقع، زمانی که ضعف عضلات گردن، کوتاهی یا انقباض غیرطبیعی عضلاتی مانند استرنوکلیدوماستوئید (SCM) یا لواتور اسکاپولا رخ دهد، سر به‌صورت غیرارادی به یک سمت متمایل می‌شود. اگر این وضعیت اصلاح نشود، به‌مرور باعث تغییر در راستای فقرات گردنی، عدم تقارن در چهره و شانه‌ها و حتی بروز دردهای مزمن گردن و شانه خواهد شد. آشنایی بااینکه Lateral Head Tilt چیست و چه عواملی آن را ایجاد می‌کند، نخستین گام در مسیر اصلاح سر کج و پیشگیری از عوارض بعدی است.
علائم و نشانه‌های ظاهری این عارضه
علائم مایل شدن سر به یک سمت معمولاً به‌صورت قابل‌مشاهده و قابل‌لمس بروز می‌کنند. یکی از بارزترین نشانه‌ها، زاویه غیرطبیعی بین سر و گردن است؛ به‌طوری‌که در هنگام نگاه کردن از روبه‌رو، سر فرد نسبت به محور بدن به‌طرف چپ یا راست منحرف دیده می‌شود. این وضعیت می‌تواند دائمی یا هنگام خستگی و استرس بیشتر شود.
از دیگر علائم مایل شدن سر می‌توان به عدم تقارن در شانه‌ها یا گوش‌ها اشاره کرد؛ یعنی یک شانه بالاتر از دیگری قرار می‌گیرد یا یک گوش به گردن نزدیک‌تر به نظر می‌رسد. این عدم تعادل ظاهری ممکن است به‌مرور موجب اسکولیوز گردنی یا پشتی نیز شود. علاوه بر این، افراد دچار این عارضه معمولاً احساس کشیدگی یا درد یک‌طرفه در گردن دارند، به‌ویژه در ناحیه عضلات جانبی و پشت گردن. در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است فرد از سردردهای مکرر، محدودیت حرکت گردن، یا سرگیجه نیز شکایت داشته باشد. تشخیص به‌موقع این علائم برای جلوگیری از تثبیت ناهنجاری سر و گردن اهمیت زیادی دارد.
دلایل ایجاد عارضه مایل شدن سر به یک سمت
علت‌های مختلفی می‌توانند منجر به کج شدن سر به یک طرف شوند و شدت آن بسته به منشاء مشکل متفاوت است.
- دلایل عضلانی
در میان شایع‌ترین علل، کوتاهی یا اسپاسم عضلات گردن قرار دارد. عضلاتی مانند استرنوکلیدوماستوئید (SCM)، لواتور اسکاپولا و اسپلنیوس کاپیتیس نقش مهمی در حفظ راستای سر دارند. زمانی که یکی از این عضلات کوتاه، سفت یا دچار اسپاسم شود، نیروی کششی آن باعث مایل شدن سر به یک سمت می‌شود. این حالت ممکن است درنتیجه وضعیت‌های بد بدن هنگام کار با کامپیوتر، خوابیدن با بالش بلند یا آسیب‌های جزئی گردن به وجود آید. در کودکان، این وضعیت معمولاً ناشی از تورتیکولی مادرزادی است که در آن عضله SCM یک‌طرفه کوتاه می‌شود.
- مشکلات عصبی یا ساختاری
در برخی موارد، علت کج شدن سر به یک طرف مربوط به اختلالات عصبی یا ساختار استخوانی گردن است. برای مثال، فشار برریشه‌های عصبی گردنی، دیستونی (انقباض غیرارادی عضلات)، یا تغییر شکل مهره‌های گردنی می‌تواند موجب تمایل غیرطبیعی سر شود. همچنین، در بزرگسالان، کج شدن سر در بزرگسالان ممکن است نتیجه بیماری‌های نورولوژیکی مانند پارکینسون یا سکته‌های مغزی کوچک باشد. اسکولیوز گردنی یا جوش خوردن غیرطبیعی مهره‌ها نیز از دیگر عوامل ساختاری تأثیرگذار است.
- عادات وضعیتی و سبک زندگی نامناسب
یکی از دلایل شایع در زندگی امروزی، اختلالات وضعیتی ناشی از سبک زندگی مدرن است. نشستن طولانی‌مدت پشت میز، کار با لپ‌تاپ یا موبایل با خم شدن مداوم سر به یک سمت و نداشتن آگاهی از وضعیت بدنی صحیح، باعث بروز اختلال وضعیتی سر و گردن می‌شود. این نوع کجی معمولاً به‌مرورزمان و در اثر ضعف عضلات گردن و عدم تقارن در فعالیت عضلانی شکل می‌گیرد. خوشبختانه، در این نوع موارد، تمرین برای سر مایل و اصلاح ارگونومی محیط کار می‌تواند در درمان Lateral Head Tilt بسیار مؤثر باشد.
مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
این عارضه چه عوارضی ممکن است به‌دنبال داشته باشد؟
مایل شدن سر به یک سمت اگر درمان نشود یا به‌طور مزمن باقی بماند، می‌تواند منجر به مجموعه‌ای از عوارض جسمی و عملکردی شود. این عارضه نه‌تنها ظاهر فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه باعث تغییر در فعالیت عضلات گردن، شانه و حتی ستون فقرات پشتی می‌شود. به‌مرورزمان، عدم تعادل عضلانی و قرارگیری نادرست سر می‌تواند فشار اضافی بر مهره‌های گردنی، مفاصل شانه و رباط‌ها وارد کند و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. شناسایی به‌موقع علائم مایل شدن سر و اقدامات پیشگیرانه، نقش کلیدی در جلوگیری از عوارض جدی دارد.
دردهای مزمن گردن و شانه
یکی از شایع‌ترین پیامدهای کج شدن سر در بزرگسالان و کودکان، دردهای مزمن گردن و شانه است. به دلیل کشش و فشار مداوم یک‌طرفه بر عضلات جانبی گردن و عضلات پشت شانه، فرد ممکن است از گرفتگی، سفتی و درد طولانی‌مدت شکایت داشته باشد. این دردها می‌توانند به سر و ناحیه پشت سر نیز منتشر شوند و موجب سردردهای تنشی شوند. به‌مرور، تغییر الگوی عضلانی باعث ضعف عضلات گردن و سر کج شده و تعادل طبیعی عضلات دو طرف گردن را مختل می‌کند که خود به چرخه درد و محدودیت حرکت دامن می‌زند.
اختلال در تعادل عضلات گردن
ضعف عضلات گردن و سر کج باعث می‌شود که فرد برای حفظ تعادل سر و نگاه مستقیم، مجبور به استفاده بیش‌ازحد از عضلات مقابل شود. این حالت به‌مرور منجر به اختلال در تعادل عضلات گردن و انحراف دائمی ستون فقرات گردنی می‌شود. به دنبال آن، دامنه حرکت گردن کاهش‌یافته و توانایی چرخش یا خم شدن سر به شکل طبیعی مختل می‌شود. این اختلال عضلانی می‌تواند در فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، کار با کامپیوتر یا ورزش نیز محدودیت ایجاد کند و در صورت ادامه، باعث ناهنجاری سر و گردن دائمی شود.
تأثیر بر تنفس، بلع یا حتی تمرکز بینایی
در موارد پیشرفته یا شدید، مایل شدن سر به یک سمت می‌تواند بر عملکردهای حیاتی مانند تنفس و بلع نیز اثرگذار باشد. خم شدن سر باعث فشار جزئی بر حنجره و مجاری تنفسی می‌شود که ممکن است با اختلال در بلع یا تنفس عمیق همراه شود. علاوه بر این، انحراف سر می‌تواند باعث مشکلات بینایی و تمرکز دیداری شود، زیرا فرد مجبور می‌شود برای تمرکز روی اشیاء، سر خود را بیشتر مایل کند یا چشم‌ها را به‌صورت غیرطبیعی حرکت دهد. این وضعیت در طولانی‌مدت می‌تواند باعث خستگی چشم، سرگیجه و حتی مشکلات تعادلی شود.
چگونه Lateral Head Tilt تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص Lateral Head Tilt چیست معمولاً با معاینه بالینی دقیق گردن و شانه آغاز می‌شود. پزشک ابتدا زاویه سر نسبت به ستون فقرات، تقارن شانه‌ها و الگوی حرکت گردن را بررسی می‌کند. در صورت شک به علت کج شدن سر به یک طرف، ممکن است از تصویربرداری رادیولوژیک یا MRI برای بررسی مهره‌ها و عضلات استفاده شود. علاوه بر این، برای شناسایی علل چشمی یا عصبی، ممکن است ارزیابی بینایی، تست‌های نورولوژیک و الکترومیوگرافی (EMG) انجام شود. این ارزیابی جامع به تشخیص دقیق منشاء مشکل، تعیین شدت عارضه و برنامه‌ریزی برای اصلاح سر کج و درمان Lateral Head Tilt کمک می‌کند.
آیا این عارضه قابل‌درمان است؟
خوشبختانه درمان Lateral Head Tilt در بسیاری از موارد امکان‌پذیر است، به‌ویژه اگر به‌موقع اقدام شود. بسته به علت زمینه‌ای، گزینه‌های درمانی شامل فیزیوتراپی و تمرین برای سر مایل، کشش عضلات کوتاه‌شده، تقویت عضلات ضعیف و اصلاح اختلال وضعیتی سر و گردن است. در برخی بزرگسالان یا موارد دیستونی گردنی، تزریق بوتاکس یا داروهای شل‌کننده عضلانی برای کاهش اسپاسم عضلات مؤثر است. در موارد شدید یا مادرزادی، ممکن است مداخلات جراحی برای اصلاح ساختار عضلات یا مهره‌ها لازم باشد. علاوه بر درمان‌های تخصصی، اصلاح سبک زندگی، توجه به ارگونومی و جلوگیری از نشستن طولانی با سر خم‌شده نقش مهمی در پیشگیری از عود و تثبیت وضعیت سالم گردن دارد.
جمع‌بندی
مایل شدن سر به یک سمت یا Lateral Head Tilt یک اختلال وضعیتی گردن است که می‌تواند ناشی از ضعف یا کوتاهی عضلات، مشکلات عصبی و ساختاری یا عادات نادرست روزمره باشد و در صورت بی‌توجهی به‌مرور باعث درد مزمن، اختلال تعادل عضلات، مشکلات بینایی، بلع و تنفس و ناهنجاری سر و گردن شود.
خوشبختانه با تشخیص به‌موقع و اقدامات مناسب مانند فیزیوتراپی، تمرین برای سر مایل، تقویت عضلات گردن و اصلاح عادات وضعیتی، امکان اصلاح سر کج و درمان این عارضه وجود دارد و در موارد خاص، روش‌هایی مثل تزریق بوتاکس یا جراحی نیز کاربرد دارند. برای بررسی دقیق علت‌ها و دریافت برنامه درمانی تخصصی، مراجعه به دکتر حوصله توصیه می‌شود تا مسیر بهبود مشخص و از بروز عوارض طولانی‌مدت پیشگیری شود. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
