تورتیکولی ( Torticollis) یا کج گردنی یک اختلال است که باعث می‌شود گردن به‌طور غیرطبیعی به یک‌طرف خم شود یا بچرخد. این عارضه می‌تواند به دلایل مختلفی همچون آسیب‌های عضلانی، مشکلات ژنتیکی، یا عفونت‌ها رخ دهد و ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند. در این مطلب، به بررسی دقیق‌تر انواع تورتیکولی، علل بروز آن، عوارضی که ممکن است ایجاد کند، روش‌های تشخیص موجود پرداخته می‌شود. همچنین، تفاوت‌های این مشکل در کودکان و بزرگسالان و روش‌های پیشگیری از آن موردبحث قرار خواهد گرفت. با مقاله ی دکتر حوصله همراه ما باشید.
تعریف کج گردنی ( Torticollis)
تورتیکولی یا کج گردنی یک اختلال است که در آن گردن به‌طور غیرطبیعی به یک سمت خم یا می‌چرخد. این مشکل معمولاً به دلیل انقباض غیرطبیعی عضلات گردن ایجاد می‌شود که باعث کج شدن سر به سمت خاصی می‌شود. تورتیکولی می‌تواند مادرزادی باشد، یعنی فرد از بدو تولد به آن مبتلا شده است، یا اکتسابی که در اثر عواملی همچون آسیب‌های فیزیکی، عفونت‌ها یا مشکلات دیگر به‌وجود می‌آید.
در تورتیکولی مادرزادی، معمولاً عضلات گردن به‌طور غیرطبیعی کوتاه می‌شوند و باعث محدودیت حرکت گردن و کج شدن سر می‌شوند. این وضعیت ممکن است به دلیل مشکلات در رشد جنین یا آسیب‌های مربوط به عضلات گردن در دوران بارداری ایجاد شود. تورتیکولی اکتسابی بیشتر در بزرگسالان مشاهده می‌شود و ممکن است ناشی از آسیب‌های ضربه‌ای به گردن، عفونت‌ها، یا فشار طولانی‌مدت به گردن در شرایط خاص باشد.
علائم این اختلال معمولاً شامل محدودیت حرکت و کج شدن سر به یک سمت است. در برخی موارد، ممکن است احساس سفتی و ناراحتی در گردن نیز وجود داشته باشد. رفع تورتیکولی می‌تواند شامل فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهابی برای کاهش التهاب و در موارد شدیدتر، جراحی برای اصلاح وضعیت باشد. این اختلال در صورت رفع می‌تواند به بهبود وضعیت فرد کمک کند.
انواع ناهنجاری کج گردنی
تورتیکولی مادرزادی نوعی اختلال است که از بدو تولد مشاهده می‌شود. این اختلال معمولاً به دلیل کشیدگی یا آسیب به عضلات گردن در دوران بارداری یا در حین زایمان به وجود می‌آید. در این نوع تورتیکولی، عضلات گردن دچار انقباض یا کوتاهی می‌شوند که باعث می‌شود سر به سمت خاصی خم یا چرخیده شود. این وضعیت معمولاً در نوزادان قابل‌شناسایی است و می‌تواند به‌مرورزمان بهبود یابد، اما در برخی موارد نیاز به مداخله دارد.
تورتیکولی اکتسابی به‌تدریج در طول زندگی فرد بروز پیدا می‌کند و معمولاً در بزرگسالان رخ می‌دهد. این نوع تورتیکولی ممکن است به دلایل مختلفی ازجمله آسیب‌های فیزیکی به گردن، عفونت‌ها، یا فشار طولانی‌مدت به عضلات گردن ایجاد شود. افراد مبتلابه این نوع تورتیکولی ممکن است احساس سفتی در ناحیه گردن داشته باشند و محدودیت درحرکت گردن تجربه کنند. همچنین، ممکن است به دلیل وضعیت ناصحیح بدن، فرد مجبور شود گردن را به یک سمت بچرخاند یا خم کند.
تورتیکولی اکتسابی معمولاً با شرایطی نظیر آسیب‌های ناشی از تصادفات، ورزش‌های پرخطر یا اختلالات عصبی ارتباط دارد. در این موارد، گاهی اوقات التهاب و تورم در عضلات گردن ایجاد می‌شود که منجر به کج شدن گردن به یک سمت می‌گردد. این نوع تورتیکولی به‌طورمعمول به‌مرورزمان ممکن است با رعایت برخی اصول اصلاح وضعیت بدنی بهبود یابد.
علل بروز ناهنجاری کج گردنی
تورتیکولی می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در تورتیکولی مادرزادی، این مشکل معمولاً به دلیل آسیب به عضلات گردن در دوران بارداری یا زایمان است که می‌تواند باعث کوتاه شدن یا انقباض غیرطبیعی این عضلات شود. در این نوع، عضلات گردن توانایی حرکت صحیح را از دست می‌دهند و موجب خم شدن گردن به یک سمت می‌شوند.
در تورتیکولی اکتسابی، علل متعددی وجود دارد. آسیب‌های فیزیکی مانند ضربه به گردن، تصادفات یا وضعیت‌های بدنی نامناسب می‌تواند باعث کشیدگی یا آسیب به عضلات گردن شود. همچنین عفونت‌ها، التهاب و اختلالات عصبی نظیر آسیب به اعصاب گردن نیز از دیگر عوامل مؤثر در بروز این عارضه هستند. در برخی موارد، فشارهای طولانی‌مدت بر گردن یا مشکلات ساختاری مانند دیسک‌های گردن می‌توانند باعث ایجاد تورتیکولی شوند.
عوارض ناهنجاری کج گردنی
تورتیکولی می‌تواند عوارض جدی داشته باشد، ازجمله محدودیت درحرکت گردن که باعث دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره و کاهش انعطاف‌پذیری می‌شود. این وضعیت می‌تواند فرد را مجبور کند گردن خود را به‌طور غیرطبیعی نگه دارد و درنتیجه موجب آسیب‌های بیشتر به عضلات و استخوان‌ها گردد.
یکی دیگر از عوارض رایج، ناراحتی مزمن گردن است که ممکن است به دیگر نواحی بدن نیز انتشار یابد و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر آن، این ناراحتی می‌تواند موجب اختلال در خواب و احساس ناراحتی مداوم شود. در صورت تأخیر در مداخله، تورتیکولی می‌تواند به تغییرات دائمی در وضعیت بدن و ستون فقرات منجر شود. این امر ممکن است باعث مشکلاتی مانند انحرافات ستون فقرات، فشار اضافی به مفاصل و حتی آسیب‌های عصبی گردد که به‌طورکلی وضعیت فرد را وخیم‌تر می‌کند.
همچنین، در موارد شدیدتر و طولانی‌مدت، تورتیکولی ممکن است به تغییرات دائمی در ساختار بدن منجر شود. این تغییرات ممکن است باعث انحرافات یا ناهماهنگی در ستون فقرات گردد، که درنهایت می‌تواند بر عملکرد حرکتی فرد و کیفیت زندگی‌اش تأثیرگذار باشد. به‌علاوه، فشار زیاد به مفاصل و عضلات گردن می‌تواند باعث بروز آسیب‌های عصبی یا عضلانی گردد که مشکلاتی مانند بی‌حسی یا ضعف در نواحی دیگر بدن ایجاد کند.
تشخیص عارضه کج گردنی
تشخیص تورتیکولی معمولاً با ارزیابی تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. پزشک به بررسی وضعیت گردن و حرکت آن پرداخته و نشانه‌های غیرطبیعی را شناسایی می‌کند. در بسیاری از موارد، استفاده از آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی برای تشخیص مشکلات ساختاری، آسیب‌های استخوانی یا اختلالات عصبی ضروری است.
در برخی موارد، آزمایش‌های تکمیلی مانند آزمایش خون برای شناسایی علائم عفونت یا التهاب نیز تجویز می‌شود. این آزمایش‌ها می‌توانند کمک کنند تا دلایل زمینه‌ای و پیش‌زمینه‌های ممکن برای بروز تورتیکولی مشخص گردد. در شرایط خاص، پزشک ممکن است به بررسی سایر مشکلات مشابه یا علائم همراه بپردازد تا مطمئن شود که علت کج گردنی ناشی از یک علاج زمینه‌ای دیگر نیست. این روند کمک می‌کند تا روند دقیق و مناسب برای هر بیمار انتخاب شود.
پس از شناسایی علت تورتیکولی، پزشک می‌تواند برنامه متناسب با وضعیت بیمار ارائه دهد. در برخی موارد، برنامه‌های محافظه‌کارانه مانند تمرینات اصلاحی یا مراقبت‌های فیزیکی پیشنهاد می‌شود، در حالی که در موارد دیگر، داروها یا مداخلات جراحی ممکن است ضروری باشد. تشخیص به موقع و دقیق می‌تواند از بروز مشکلات مزمن جلوگیری کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
حرکات اصلاحی برای رفع عارضه کج گردنی
استراتژی‌ها و نکات پیشگیری کج گردنی
برای پیشگیری از تورتیکولی، یکی از نکات اساسی حفظ وضعیت صحیح گردن در هنگام خواب یا نشستن است. استفاده از بالش‌های مناسب که از گردن پشتیبانی کنند، به کاهش خطر آسیب به عضلات گردن کمک می‌کند. همچنین، در هنگام نشستن یا استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، باید از قرار گرفتن گردن در وضعیت‌های ثابت و نادرست جلوگیری کرد و به‌صورت دوره‌ای وضعیت بدن را تغییر داد. این امر نه‌تنها از بروز تورتیکولی جلوگیری می‌کند، بلکه به کاهش فشارهای اضافی بر عضلات گردن کمک می‌نماید.
تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات گردن به‌ویژه برای افرادی که ساعات طولانی را در شرایط ثابت قرار دارند، اهمیت دارد. این تمرینات می‌توانند از انقباض‌های غیرطبیعی عضلات گردن جلوگیری کرده و انعطاف‌پذیری گردن را افزایش دهند. همچنین، این تمرینات به تقویت عضلات اطراف گردن کمک کرده و از ایجاد مشکلاتی همچون سفتی در گردن پیشگیری می‌کند.
برای نوزادان، یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از تورتیکولی، قرار دادن نوزاد در وضعیت‌های مختلف در هنگام خواب یا بازی است. قرار دادن نوزاد به‌صورت خوابیده به پهلو یا در وضعیت‌های دیگر می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. علاوه بر این، توجه به وضعیت گردن نوزاد در هنگام حمل و بازی اهمیت دارد. درصورتی‌که نوزاد دچار مشکلاتی مانند کج شدن گردن شود، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است تا از بروز مشکلات جدی‌تر پیشگیری شود.
ناهنجاری کج گردنی در کودکان
تورتیکولی در کودکان، به‌ویژه تورتیکولی مادرزادی، یک اختلال است که در آن گردن به‌طور غیرطبیعی به یک سمت خم می‌شود. این اختلال معمولاً به دلیل کشیدگی یا آسیب به عضلات گردن در دوران بارداری یا زایمان رخ می‌دهد. در بسیاری از موارد، این مشکل خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد ممکن است برای بهبود وضعیت گردن نیاز باشد.
رفع تورتیکولی در کودکان عمدتاً شامل فیزیوتراپی است. تمرینات کششی و تقویتی عضلات گردن می‌تواند به رفع محدودیت حرکت گردن و اصلاح وضعیت کمک کند. پزشکان ممکن است تغییراتی در وضعیت خواب یا استفاده از گردن‌بندهای خاص برای حمایت از گردن توصیه کنند تا از بدتر شدن وضعیت جلوگیری شود. این اقدامات معمولاً به‌مرورزمان باعث بهبود وضعیت و رفع انقباضات عضلانی می‌شوند.
درصورتی‌که تورتیکولی رفع نشود، ممکن است مشکلات بیشتری در آینده برای کودک ایجاد شود. این مشکلات می‌توانند شامل ناهماهنگی در رشد عضلات گردن، تغییرات دائمی در وضعیت گردن، یا مشکلاتی در رشد ستون فقرات باشند؛ بنابراین، شناسایی زودهنگام این اختلال برای پیشگیری از عوارض جدی‌تر در آینده ضروری است.
ناهنجاری کج گردنی در بزرگسالان
تورتیکولی در بزرگسالان معمولاً به‌طور اکتسابی و به دلیل عواملی همچون آسیب‌های فیزیکی، عفونت‌ها یا مشکلات عصبی رخ می‌دهد. این اختلال ممکن است براثر ضربات شدیدی به گردن، تصادفات رانندگی، یا انجام ورزش‌های پرخطر ایجاد شود. در این شرایط، آسیب به عضلات گردن یا ستون فقرات می‌تواند باعث انقباض عضلات و ایجاد تورتیکولی شود. همچنین، افرادی که در معرض آسیب‌های ناشی از تصادفات یا حوادث مشابه قرار می‌گیرند، ممکن است دچار مشکلات مزمن گردن شوند که باعث بروز تورتیکولی گردد.
عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث بروز تورتیکولی در بزرگسالان شوند، ازجمله مشکلات عصبی مانند فشردگی اعصاب گردن یا آسیب به دیسک‌های گردنی. در این شرایط، اعصاب و عضلات گردن تحت‌فشار قرار می‌گیرند و موجب چرخش یا کج شدن غیرطبیعی گردن می‌شود. افراد مبتلابه مشکلاتی مانند آرتریت گردن یا فتق دیسک که فشار اضافی به ناحیه گردن وارد می‌کند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به تورتیکولی قرار دارند. در این موارد، تغییرات در وضعیت گردن و آسیب به بافت‌های نرم می‌تواند منجر به محدودیت حرکت گردن شود.
تورتیکولی در بزرگسالان همچنین می‌تواند به‌طور تدریجی و درنتیجه وضعیت‌های نامناسب بدن ایجاد شود. افرادی که مدت‌های طولانی در وضعیت‌های ثابت یا نادرست می‌نشینند، مثلاً در پشت میز کامپیوتر یا هنگام رانندگی، ممکن است دچار فشار طولانی‌مدت به عضلات گردن شوند که درنهایت باعث ایجاد تورتیکولی می‌شود. این وضعیت می‌تواند به‌مرورزمان به مشکلات مزمن تبدیل شود و حتی باعث تغییرات ساختاری در ستون فقرات و گردن گردد. در صورت عدم رفع تورتیکولی ممکن است منجر به اختلال در عملکرد حرکتی فرد شود.
سخن پایانی
تورتیکولی یک اختلال شایع است که می‌تواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان بروز کند. علل آن می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد و درصورتی‌که به‌موقع شناسایی نشود، ممکن است منجر به عوارض جدی و مزمن گردد. تشخیص زودهنگام این مشکل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از بروز آسیب‌های دائمی جلوگیری شود. پیشگیری از این اختلال با مراقبت از وضعیت بدن و انجام تمرینات مناسب می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22430-torticollis
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
