افیوژن مفصل زانو یا همان بیماری joint effusion زانو شرایطی است که در آن مایعات مفصلی اطراف زانو بیش از حد زیاد میشوند. این امر باعث ایجاد ورم و التهاب در زانو می‌گردد. عفونت، التهاب، آسیب‌دیدگی و ضربه از علل رایج بروز این وضعیت هستند. برای درمان این مشکل، معمولاً علت اصلی افیوژن مفصلی زانو را هدف قرار می‌دهند و با برطرف‌کردن آن، مشکل نیز برطرف میشود.
بیماری joint effusion زانو چیست؟
افیوژن مفصلی به وضعیتی اطلاق میشود که در آن مایع مفصلی بیش از حد در مفصل تجمع می‌یابد. این امر باعث ایجاد ورم و التهاب در مفصل می‌گردد. مایع مفصلی معمولاً توسط غشای سینوویال که یک‌لایه نازک از بافت مخاطی است، تولید میشود. اما در شرایطی مانند آسیب، التهاب یا برخی بیماری‌های مفصلی، تولید این مایع افزایش می‌یابد و منجر به تجمع بیش از حد آن در مفصل و آب‌آوردن زانو میشود.
افیوژن مفصل زانو معمولاً با درد، تورم، سفتی و محدودیت حرکت همراه است. درمان joint effusion زانو با ورزش به روشهای مختلفی انجام میشود. میتوان گفت که علل شایع این عارضه آرتریت روماتوئید، آرتریت مفصلی، آسیب مفصلی، التهاب مفصلی، عفونت مفصلی و همچنین ترمیم بافت پس از جراحی است.
روشهای درمان آب آوردن زانو
درمان ورم مفصل زانو به ریشه مشکل بستگی دارد و در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود. یکی از روشهای پرطرفدار، درمان joint effusion زانو با ورزش است. ورم زانو گاهی در پی آسیب، استرس بیش از حد و فشار بر زانو یا وجود بیماری زمینه‌ای ایجاد میشود. برای تشخیص علت ورم، پزشک شما نیاز به آزمایش مایع داخل مفصل زانو برای بررسی عفونت، بیماری یا خونریزی ناشی از صدمه دارد.
همچنین، کشیدن مقداری از این مایع ممکن است به کاهش درد و سفتی ناشی از ورم کمک کند. پس از تعیین علت اصلی، درمان مناسب آغاز خواهد شد. در ادامه به بررسی روشهای درمانی این بیماری می‌پردازیم:
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی NSAIDs
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) که بدون نیاز به نسخه پزشکی قابل‌دسترس هستند، به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند. این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن میشوند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) به چندین روش به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند. اول، این داروها با مهار آنزیم‌های COX-1 و COX-2 که در تولید پروستاگلاندین‌ها نقش دارند، از ایجاد این مواد التهابی جلوگیری کرده و به‌این‌ترتیب باعث کاهش التهاب و درد میشوند. دوم، NSAIDs با مهار تولید پروستاگلاندین‌ها، از تولید سایر مواد التهابی مانند لوکوترین‌ها و سیتوکین‌ها نیز جلوگیری می‌کنند و به این صورت باعث کاهش التهاب میشوند. در نهایت، این داروها با تأثیر بر گیرنده‌های درد در مغز و نخاع، آستانه تحمل درد را افزایش داده و باعث کاهش حس درد توسط فرد میشوند.
استراحت
استراحت دادن به پا قدمی مهم در درمان افیوژن (التهاب و تجمع مایع) در مفصل زانو است. با استراحت دادن به پا، فشار و نیروی وارده بر مفصل زانو کاهش می‌یابد و التهاب و تجمع مایع در مفصل کمتر میشود.
استراحت به پا موجب کاهش جریان خون به منطقه آسیب‌دیده شده و در نتیجه التهاب را کاهش می‌دهد. این امر به نوبه خود باعث کاهش تجمع مایع در مفصل میشود. استراحت به پا به بدن فرصت می‌دهد تا روند ترمیم و التیام مفصل آسیب‌دیده را تسریع کند. این امر به بهبود سریع‌تر افیوژن مفصلی کمک میکند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی که شامل حرکات اصلاحی است، در کاهش تورم زانو و بهبود حرکت زانو بسیار مؤثر است. با انجام فیزیوتراپی و ترکیبی از آن با روشهای دیگر، میتوانید به بهبود و کنترل آب‌آوردن زانو خود کمک کنید. برخی از حرکات فیزیوتراپی که برای تقویت و ثبات عضلات لگن و مچ پا انجام میشوند؛ فشار وارد شده بر مفصل زانو را در فعالیت‌های روزمره کاهش می‌دهند.
این تمرینات با تحکیم عضلات اطراف مفاصل اندام تحتانی، باعث میشوند که نیروهای واردشونده بر مفصل زانو به‌صورت متعادل‌تری توزیع شوند.
طب سوزنی
تحقیقات نشان داده که طب سوزنی راهکار مؤثری در درمان آب‌آوردگی زانو است. این درمان با افزایش جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده، باعث بهبود سریع این مشکل میشود. افزایش خون و گردش مواد مغذی به ناحیه، موجب خروج سموم و مایعات تجمع یافته میشود و در نتیجه التهاب را کاهش می‌دهد.
طب سوزنی همچنین می‌تواند اندورفین و سروتونین را به‌عنوان داروهای طبیعی ضددرد آزاد کند. این مواد شیمیایی حتی قوی‌تر از مورفین عمل کرده و درد را بدون عوارض جانبی دارو تسکین می‌دهند.
علاوه بر این، طب سوزنی تورم عضلات و زانو را کاهش داده و مناطق حساس را بدون نیاز به تزریق دارو، آزاد و شل میکند. این روش طبیعی، درمان مؤثری برای رهایی از عضلات سفت و ناحیه دردناک محسوب میشود.
ورزش
درمان joint effusion زانو با ورزش یکی از روشهای پرطرفدار برای بهبود این مشکل است. تمرینات استقامتی، انعطاف‌پذیری و تعادل عضلات اطراف مفصل زانو را تقویت می‌کنند؛ همچنین حفظ وزن متعادل و کاهش وزن اضافی در افراد دارای اضافه‌وزن، فشار وارد شده به زانو را کاهش می‌دهد و از خطر آب‌آوردن جلوگیری میکند. افراد باید در حین انجام فعالیت‌های ورزشی، مراقب حرکات و چرخش‌های زانو باشند تا فشار بر آن وارد نشود.
انواع حرکات ورزشی برای آب‌آوردن زانو
انجام تمرینات مناسب و تقویتی سبک عملکرد زانو آب‌آورده را بهبود می‌دهد. بااین‌حال تمرینات ورزشی نباید منجر به افزایش درد زانو یا تورم آن شوند. همچنین، آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا پیشنهاد میکند که در صورت بروز هر یک از این علائم حین ورزش، فعالیت ورزشی را متوقف کرده و با پزشک خود تماس بگیرید. شما میتوانید با استفاده از خدمات بنیاد سلامت دکتر حوصله، به‌خوبی از روشهای درمان joint effusion زانو با ورزش اطلاع پیدا کنید.
حرکت خم‌کردن زانو در حالت ایستاده
در حالت ایستاده پاها را کمی باز کنید.
زانوی آسیب‌دیده خود را خم کنید و پاشنه پا را تا حد ممکن به باسن نزدیک کنید.
وضعیت را برای ۲ تا ۳ ثانیه نگه دارید، سپس استراحت کنید.
این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید و تا ۳ ست پشت‌سرهم انجام دهید.
تمرین انقباض عضله چهار سر ران
به پشت دراز بکشید و پای آسیب‌دیده خود را صاف به سمت بیرون دراز کنید.
زانوی دیگر را خم کنید و روی زمین بگذارید.
یک حوله کوچک که به‌صورت حلقه‌ای جمع شده را زیر زانوی خود قرار دهید.
عضلات ران خود را با فشاردادن سفت کنید.
وضعیت را برای ۲ تا ۳ ثانیه نگه دارید و سپس استراحت کنید.
این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید و تا ۳ ست پشت‌سرهم انجام دهید.
برای افزایش شدت تمرین، میتوانید حوله را به‌جای زیر زانو، زیر مچ پا قرار دهید.
این تمرین به تقویت عضلات چهار سر ران کمک میکند و فشار وارد شده بر مفصل زانو را کاهش می‌دهد.
حرکت کشش زانو
بر روی شکم خود بخوابید و یک حوله را زیر ناحیه آسیب‌دیده ران خود قرار دهید.
طوری قرار بگیرید که پاهایتان از لبه سطح خوابیده آویزان باشد.
آرام و منظم نفس بکشید و به نیروی جاذبه اجازه دهید تا زانوی شما را به سمت پایین بکشد.
این وضعیت را ۲۰ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید و حرکت را ۳ بار تکرار نمایید.
برای افزایش میزان کشش، در طول این تمرین یک وزنه کوچک (کمتر از ۲.۵ کیلوگرم) را به‌دور مچ پایتان ببندید.
حرکت کشیدن پاشنه پا با کمک حوله
بر روی پشت دراز بکشید و پاهایتان را صاف نگه دارید.
یک حوله را زیر ران خود در سمت زانوی آسیب‌دیده حلقه کنید.
با نگه‌داشتن یک سر حوله در هر دست، زانوی خود را خم کنید.
آرام و به‌آرامی حوله را بکشید تا زانوی شما بیشتر خم شود.
۲ تا ۳ ثانیه در همین وضعیت بمانید.
سپس پای خود را به حالت اولیه (صاف) بازگردانید.
این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
حرکت کشیدن زانو به‌صورت نشسته
در این تمرین که برای کشش عضلات همسترینگ مفید است، میتوان از دو صندلی یا یک صندلی استفاده کرد.
در حالت نشسته، پای خود را طوری بکشید که روی صندلی دیگر یا صاف قرار گیرد.
به‌آرامی پایتان را حدود سی سانتی‌متر بالا ببرید و در حین انجام این حرکت آن را کاملاً کشیده نگه‌دارید.
ده ثانیه در همین حالت بمانید و این کار را برای هر پا ۱۰ بار تکرار کنید.
این حرکت کششی به‌تدریج انعطاف‌پذیری عضلات همسترینگ را افزایش می‌دهد و فشار وارد شده بر مفصل زانو را کاهش می‌دهد؛ بنابراین این تمرین مناسب برای افرادی است که دچار آب‌آوردن زانو هستند.
نتیجه گیری
آب‌آوردن زانو یا جوینت افیوژن یکی از عارضه هایی است که در آن، مایع میان مفصلی در زانو فرد تجمع پیدا میکند و این موضوع ممکن است وضعیت دردناکی را برای فرد ایجاد کند. باید بدانید که روشهای مختلفی برای بهبود این عارضه وجود دارند که یکی از پرطرفدارترین آنها، استفاده از حرکات اصلاحی محسوب میشود.
سؤالات متداول
آیا درمان‌نکردن آب‌آوردن زانو خطرناک است؟
آب‌آوردن زانو گاهی می‌تواند نشانهٔ بروز مشکلات جدی باشد و نباید آن را نادیده گرفت. اگرچه در برخی موارد، آب‌آوردن زانو خطرناک نیست و به مشکلات جدی تبدیل نمی‌شود، اما علت آن می‌تواند حاکی از وجود شرایط پزشکی خطرناک باشد که نیاز به تشخیص و درمان دارد. به‌عنوان‌مثال، آب‌آوردگی ناشی از آرتروز می‌تواند به تداوم التهاب و آسیب به بافت‌های زانو منجر شود و در نهایت به نارسایی عملکرد زانو بیانجامد.
چه مدت طول می‌کشد تا آب‌آوردن زانو خوب شود؟
درمان آب‌آوردن زانو بستگی به عوامل مختلفی دارد. در موارد ساده و بدون علت زمینه‌ای، آب‌آوردن زانو معمولاً طی چند هفته تا یک ماه، با استفاده از روش‌هایی مانند کاهش فعالیت، یخ و مصرف داروهای ضدالتهاب برطرف میشود. اما در آب‌آوردن زانو ناشی از آسیب یا بیماری مفصلی مانند آرتروز، درمان ممکن است چند ماه طول بکشد، چرا که علاوه بر مدیریت ورم، درمان ریشه‌ای بیماری مفصلی نیز ضروری است.
آیا می‌توانم در حین آب‌آوردن زانو ورزش کنم؟
ورزش‌های ملایم و سبکی که برای افراد مبتلا به آب‌آوردن زانو مناسب هستند، شامل حرکات کششی چهارسر ران، حرکات کششی عضلات همسترینگ، شنا و پیاده‌روی آرام است. این ورزش‌ها باعث تقویت عضلات اطراف مفصل زانو میشوند، انعطاف‌پذیری مفصل را افزایش می‌دهند و فشار وارد بر زانو را کاهش می‌دهند. همچنین این تمرینات موجب بهبود جریان خون و کاهش ورم و التهاب مفصل زانو می‌گردند.
