درمان زانو ضربدری در کودکان یکی از نگرانی‌های رایج والدین در سال‌های ابتدایی رشد فرزندشان است. این وضعیت که در اصطلاح پزشکی «ژنو والگوم» نام دارد، زمانی رخ می‌دهد که زانوها به هم نزدیک و مچ پاها از یکدیگر فاصله دارند. اگرچه در بسیاری از موارد، این حالت بخشی طبیعی از روند رشد استخوان‌هاست و باگذشت زمان اصلاح می‌شود، اما در برخی کودکان شدت آن به حدی است که نیاز به مداخله درمانی دارد.
والدین معمولاً با پرسش‌هایی مواجه‌اند: آیا این وضعیت خودبه‌خود اصلاح می‌شود؟ آیا بریس برای زانو ضربدری کافی است یا باید به جراحی فکر کرد؟ زمان مناسب برای شروع درمان چه سنی است؟ در این مقاله از سایت دکتر حوصله، با بررسی دقیق روش‌های درمان زانو ضربدری در کودکان، از بریس اصلاحی زانو تا جراحی زانو ضربدری کودکان، تلاش میکنیم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم و مسیر درمانی مناسب را روشن کنیم.
چرا زانو ضربدری کودکان دغدغه والدین است؟
زانو ضربدری در کودکان که به‌صورت علمی «ژنو والگوم» شناخته می‌شود، یکی از نگرانی‌های رایج والدین در سنین رشد به شمار می‌آید. در این حالت، زانوها هنگام ایستادن به هم نزدیک می‌شوند، درحالی‌که مچ پاها از یکدیگر فاصله دارند. این وضعیت می‌تواند ظاهر راه‌رفتن کودک را تغییر دهد و در موارد شدید، منجر به درد، خستگی زودرس یا اختلال در فعالیت‌های روزمره شود.
والدین معمولاً نگران‌اند که این حالت نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند راشیتیسم یا اختلالات استخوانی باشد. همچنین، ترس از نیاز به جراحی زانو ضربدری کودکان یا استفاده طولانی‌مدت از بریس زانو برای کودکان، باعث اضطراب بیشتر می‌شود. آگاهی از روند طبیعی رشد و تشخیص صحیح شدت عارضه، نقش مهمی در کاهش نگرانی والدین دارد.
زانو ضربدری در کودکان تا چه سنی طبیعی است؟
در بسیاری از موارد، زانو ضربدری در کودکان بخشی طبیعی از روند رشد استخوان‌هاست. نوزادان معمولاً با پاهای پرانتزی متولد می‌شوند و تا حدود دوسالگی این حالت حفظ می‌شود. سپس، از سن ۲ تا ۵ سالگی، پاها به سمت داخل چرخش پیدا می‌کنند و ظاهر ضربدری به خود می‌گیرند. این وضعیت معمولاً تا سن ۷ یا ۸ سالگی به طور طبیعی اصلاح می‌شود.
بنابراین، درمان زانو ضربدری در کودکان در این بازه سنی معمولاً نیاز نیست، مگر اینکه علائم غیرطبیعی مانند درد، لنگیدن، عدم تقارن پاها یا عدم اصلاح تا بعد از ۸ سالگی مشاهده شود. در چنین مواردی، ارزیابی تخصصی توسط ارتوپد اطفال ضروری است تا تصمیم‌گیری درباره استفاده از بریس اصلاحی زانو یا سایر روش‌های درمانی انجام شود.
درمان زانو ضربدری با بریس | چه زمانی مؤثر است؟
بریس برای زانو ضربدری یکی از روش‌های غیرجراحی مؤثر در سنین پایین است. بریس اصلاحی زانو معمولاً زمانی تجویز می‌شود که زاویه زانوها از حد طبیعی بیشتر باشد یا کودک در راه‌رفتن دچار مشکل شود. بهترین زمان استفاده از بریس، بین سنین ۴ تا ۸ سالگی است؛ زمانی که استخوان‌ها هنوز درحال‌رشد هستند و قابلیت اصلاح دارند.
بریس زانو برای کودکان باید توسط متخصص ارتوپدی تنظیم شود تا فشار مناسب به زانوها وارد کند و اصلاح تدریجی انجام شود. استفاده منظم از بریس، همراه با نظارت پزشکی و گاهی تمرینات اصلاحی، می‌تواند از نیاز به جراحی زانو ضربدری در کودکان جلوگیری کند. البته در موارد شدید یا عدم پاسخ به درمان غیرجراحی، ممکن است جراحی ضروری باشد.
مشاوره و ارزیابی رایگان
برای اینکه بتونیم بهتر باهم در ارتباط باشیم شماره تماست رو وارد کن.
چه زمانی جراحی برای زانو ضربدری کودک لازم است؟
جراحی زانو ضربدری در کودکان معمولاً آخرین گزینه درمانی است و زمانی توصیه می‌شود که روش‌های غیرجراحی مانند بریس، تمرینات اصلاحی و فیزیوتراپی مؤثر نباشند. زمان مناسب جراحی زانو کودک معمولاً پس از بلوغ رشد استخوان‌ها، یعنی بالای ۱۰ تا ۱۲ سالگی است.
در این سن، صفحات رشد استخوانی تقریباً بسته شده‌اند و اصلاح ساختاری از طریق جراحی امکان‌پذیرتر است. اگر زانو ضربدری باعث درد مزمن، اختلال در راه‌رفتن، تفاوت طول پاها یا مشکلات عملکردی شود، جراحی می‌تواند راه‌حل قطعی باشد. تصمیم‌گیری برای جراحی باید با بررسی دقیق زاویه زانو، وضعیت استخوان‌ها و نظر متخصص ارتوپدی انجام شود.
چه نوع جراحی‌هایی برای کودکان انجام می‌شود؟
درمان قطعی زانو ضربدری در سنین پایین با جراحی‌های خاصی انجام می‌شود که بسته به‌شدت و سن کودک متفاوت‌اند. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، جراحی هدایت صفحات رشد است که در آن با قراردادن پیچ یا پلاک، رشد استخوان به‌صورت کنترل‌شده اصلاح می‌شود. این روش در کودکان با صفحات رشد فعال مؤثر است و معمولاً کم تهاجمی محسوب می‌شود.
در موارد شدیدتر یا در سنین بالاتر، جراحی برش استخوان (استئوتومی) انجام می‌شود که در آن زاویه استخوان اصلاح می‌گردد. در موارد نادر و بسیار شدید، جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است در بزرگسالی موردنیاز باشد. انتخاب نوع جراحی به وضعیت بالینی کودک، سن، و میزان انحراف بستگی دارد.
بریس یا جراحی؟ کدام بهتر است؟
انتخاب بین بریس و جراحی برای درمان زانو ضربدری در کودکان به‌شدت عارضه، سن کودک و پاسخ به درمان‌های اولیه بستگی دارد. بریس اصلاحی زانو گزینه‌ای کم تهاجمی، اقتصادی و قابل‌تحمل برای کودکان در سنین پایین است. مزایای بریس شامل اصلاح تدریجی، عدم نیاز به بیهوشی و امکان استفاده همزمان با تمرینات اصلاحی است.
اما در مواردی که زاویه زانو بسیار زیاد باشد یا کودک به بریس پاسخ ندهد، جراحی زانو ضربدری کودکان می‌تواند راه‌حل مؤثرتری باشد. جراحی سریع‌تر نتیجه می‌دهد؛ اما با ریسک‌هایی مانند درد، عفونت و نیاز به مراقبت‌های پس از عمل همراه است. در نتیجه، درمان زانو ضربدری در کودکان باید با مشورت پزشک و بررسی دقیق شرایط انجام شود.
آیا تمرینات اصلاحی می‌توانند کمک‌کننده باشند؟
تمرینات اصلاحی نقش مهمی در بهبود زانو ضربدری دارند، به‌ویژه زمانی که با بریس یا فیزیوتراپی ترکیب شوند. این تمرینات شامل حرکات کششی، تقویتی و تعادلی هستند که عضلات اطراف زانو، ران و لگن را تقویت می‌کنند. بااین‌حال، نکته مهم این است که تمرین به‌تنهایی در کودکان با شدت بالا کافی نیست.
در مواردی که زاویه زانو زیاد باشد یا کودک دچار درد و اختلال عملکردی باشد، تمرینات اصلاحی باید به‌عنوان مکمل درمان استفاده شوند، نه جایگزین. همچنین، تمرینات باید تحت‌نظر متخصص فیزیوتراپی انجام شوند تا از آسیب احتمالی جلوگیری شود و نتیجه مطلوب حاصل گردد.
جمع‌بندی
درمان زانو ضربدری در کودکان نیازمند تشخیص دقیق، انتخاب روش مناسب و پیگیری منظم است. در بسیاری از موارد، این عارضه بخشی طبیعی از رشد کودک است و تا سن ۷ یا ۸ سالگی خودبه‌خود اصلاح می‌شود. اما در موارد شدید یا پایدار، استفاده از بریس زانو برای کودکان، تمرینات اصلاحی و در نهایت جراحی زانو ضربدری کودکان می‌تواند ضروری باشد.
زمان مناسب جراحی زانو کودک معمولاً پس از بلوغ استخوانی است وانتخاب بین بریس و جراحی برای درمان زانو ضربدری در کودکان انتخاب بین بریس و جراحی برای درمان زانو ضربدری در کودکان باید با نظر متخصص انجام شود. انتخاب بین بریس یا جراحی باید بر اساس شدت عارضه، سن کودک و پاسخ به درمان‌های اولیه صورت گیرد. هدف نهایی، اصلاح ساختار زانو، بهبود عملکرد حرکتی و جلوگیری از عوارض آینده است. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
