علت چرخش داخلی فمور چیست؟ ژنتیک، ساختار استخوان یا سبک زندگی؟

علت چرخش داخلی فمور یکی از ناهنجاری‌های رایج در حرکات پایین‌تنه است که می‌تواند بر نحوه راه‌رفتن، ایستادن و انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارد و معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، ساختار استخوانی و سبک زندگی است.

برای درک بهتر این موضوع، در ادامه به بررسی دقیق علت چرخش داخلی فمور، تفاوت آن با چرخش داخلی لگن یا زانو، نقش ژنتیک و سابقه خانوادگی، اثرات ساختار استخوانی و آناتومی بدن، تأثیر سبک زندگی و فعالیت‌های روزمره، راهکارهای پیشگیری و زمان مناسب مراجعه به متخصص پرداخته می‌شود تا تصویری کامل از این ناهنجاری ارائه گردد. در وب سایت دکتر حوصله به صورت دقیق علت چرخش داخلی فمور خواهیم گفت.

چرخش داخلی فمور (Femoral Internal Rotation) دقیقاً چیست؟

چرخش داخلی فمور یا Femoral Internal Rotation به حالتی گفته می‌شود که استخوان ران به سمت داخل می‌چرخد و باعث می‌شود پاها به سمت داخل یا اصطلاحاً toeing-in  قرار بگیرند. این ناهنجاری می‌تواند در کودکان و بزرگسالان دیده شود و اغلب در راه‌رفتن، ایستادن یا حتی هنگام تمرین‌های ورزشی مشخص می‌شود.

تفاوت اصلی آن با چرخش داخلی لگن یا زانو این است که منشأ حرکت از استخوان ران است و نه مفصل لگن یا زانو، بنابراین اصلاح آن نیازمند توجه به ساختار استخوان ران و حرکت‌های مرتبط با آن است. افرادی که چرخش داخلی فمور دارند ممکن است هنگام راه‌رفتن یا ایستادن، پاها به سمت داخل بچرخند و حتی هنگام نشستن طولانی یا انجام تمرین‌های ورزشی، این وضعیت بیشتر خود را نشان دهد.

این ناهنجاری نه‌تنها ظاهر پاها را تغییر می‌دهد، بلکه ممکن است بر عملکرد حرکتی پایین‌تنه نیز تأثیر بگذارد و باعث عدم تعادل در زنجیره حرکتی لگن، زانو و مچ پا شود.

آیا ژنتیک باعث چرخش داخلی فمور می‌شود؟

ژنتیک نقش بسیار مهمی در چرخش داخلی استخوان ران یا Femoral Internal Rotation  دارد و می‌تواند یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده شکل و زاویه استخوان ران در کودکان و بزرگسالان باشد. برخی افراد به‌طور ذاتی دارای آنتی‌ورژن استخوان ران (Increased Femoral Anteversion) هستند؛

به این معنا که گردن استخوان ران نسبت به تنه استخوان به سمت جلو متمایل است و این زاویه بیشتر از حد طبیعی است. نتیجه این وضعیت، چرخش ران به داخل و معمولاً راه‌رفتن با پنجه به داخل است، حتی بدون آنکه فعالیت‌های روزمره یا سبک زندگی کودک نامناسب باشد.

ارثی بودن ساختار استخوان ران

یکی از مهم‌ترین عوامل در علت چرخش داخلی فمور، ژنتیک است. زاویه و شکل استخوان ران از بدو تولد تا دوران رشد تحت تأثیر ژنتیک قرار دارد و افرادی که والدین آن‌ها دارای چرخش ران به داخل یا آنتی‌ورژن استخوان ران (Increased Femoral Anteversion) هستند، احتمال بیشتری دارد که خود نیز دچار چرخش داخلی فمور شوند.

آنتی‌ورژن مادرزادی به زاویه‌ای گفته می‌شود که گردن استخوان ران نسبت به تنه استخوان به سمت جلو متمایل باشد و هرچه این زاویه بیشتر باشد، احتمال چرخش داخلی ران بیشتر است. این زاویه معمولاً در کودکی به‌صورت طبیعی کاهش می‌یابد، اما در بعضی افراد باقی می‌ماند و باعث می‌شود پاها در هنگام راه‌رفتن یا دویدن به سمت داخل بچرخند؛ بنابراین، ژنتیک و چرخش ران نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری این ناهنجاری دارد و بررسی ساختار استخوان ران از سنین پایین می‌تواند کمک‌کننده باشد.

سابقه خانوادگی و ناهنجاری‌های ساختاری

وجود سابقه خانوادگی نیز یکی دیگر از شاخص‌های مهم در تشخیص زودهنگام چرخش فمور است. اگر والدین یا خواهر و برادرها دچار toeing-in  یا ناهنجاری‌های مفصل ران باشند، احتمال بروز این حالت در کودکان بیشتر است. در این موارد، حتی اگر سبک زندگی و فعالیت‌های کودک طبیعی باشد، ساختار استخوان ران و زاویه انکورس باعث می‌شود که پاها به داخل بچرخند.

به همین دلیل، پزشکان و متخصصان حرکات اصلاحی معمولاً سابقه خانوادگی را به‌عنوان یک عامل تعیین‌کننده در نظر می‌گیرند و خانواده‌ها را تشویق می‌کنند که کودکانی که نشانه‌های اولیه دارند، تحت ارزیابی قرار بگیرند تا در صورت نیاز از تمرین برای اصلاح چرخش فمور استفاده شود و احتمال مشکلات حرکتی در آینده کاهش یابد.

ساختار استخوانی و آناتومی بدن چقدر موثر است؟

ساختار استخوانی و آناتومی بدن نقش بسیار مهمی در چرخش داخلی فمور یا Femoral Internal Rotation  دارد و می‌تواند تعیین‌کننده نحوه حرکت و شکل پاها باشد. حتی اگر سبک زندگی کودک یا بزرگسال طبیعی باشد، زاویه‌ها و شکل استخوان‌ها می‌توانند باعث چرخش ران به داخل و راه‌رفتن با پنجه به داخل شوند.

این موضوع به‌ویژه در کودکان اهمیت دارد، زیرا استخوان‌ها در حال رشد و شکل‌گیری هستند و زاویه‌های فمور می‌توانند در طول زمان ثابت شوند؛ بنابراین بررسی ساختار استخوان ران و زاویه‌های آن از سنین پایین به درک بهتر علت چرخش داخلی فمور و پیشگیری از بروز مشکلات ثانویه کمک می‌کند.

نقش زاویه گردن استخوان ران  (Angle of Inclination)

زاویه گردن استخوان ران یا Angle of Inclination  یکی از شاخص‌های مهم در شکل‌گیری حرکت ران است. این زاویه مشخص می‌کند که سر و گردن استخوان ران نسبت به تنه استخوان چگونه قرار دارند و تغییر آن می‌تواند باعث چرخش داخلی استخوان ران شود. زمانی که زاویه گردن فمور بیشتر یا کمتر از حالت طبیعی باشد، پای فرد به سمت داخل یا خارج می‌چرخد و این می‌تواند ظاهر ناهنجاری‌های مفصل ران را ایجاد کند.

در کودکان، این زاویه در طول رشد تغییر می‌کند و اگر زاویه انکورس بالاتر باشد، احتمال باقی ماندن چرخش داخلی ران افزایش می‌یابد. ازاین‌رو، درک علمی زاویه گردن استخوان ران با زبان ساده، به خانواده‌ها و مربیان کمک می‌کند تا روند رشد حرکتی طبیعی را تشخیص دهند و در صورت نیاز از تمرین برای اصلاح چرخش فمور استفاده شود.

رشد استخوان در دوران کودکی و نوجوانی

دوران کودکی و نوجوانی مرحله‌ای حیاتی برای شکل‌گیری زاویه‌ها و ساختار استخوان‌هاست. هرگونه اختلال در رشد و تکامل زاویه فمور می‌تواند باعث باقی ماندن یا تشدید چرخش ران به داخل شود. به‌عنوان‌مثال، کودکانی که زاویه انکورس بالاتری دارند، ممکن است حتی بدون ضعف عضلات یا سبک زندگی نامناسب، پاهایشان به سمت داخل بچرخد؛

بنابراین، تشخیص زودهنگام چرخش فمور در این سنین اهمیت زیادی دارد. این امکان وجود دارد که با تمرینات مناسب و پایش مداوم، روند رشد استخوان‌ها به‌گونه‌ای هدایت شود که حرکت پاها طبیعی‌تر شود و زنجیره حرکتی پایین‌تنه به‌درستی کار کند.

ارتباط با لگن، زانو و حتی پاها

چرخش داخلی فمور تنها محدود به استخوان ران نیست و با لگن، زانو و حتی پاها در یک زنجیره حرکتی پایین‌تنه ارتباط مستقیم دارد. زمانی که استخوان ران به داخل می‌چرخد، این تغییر می‌تواند باعث چرخش داخلی لگن، تغییر زاویه زانو و نحوه قرارگیری پاها شود. اثرات این ارتباط دوطرفه به این معناست که یک ناهنجاری در فمور می‌تواند بر عملکرد سایر مفاصل تأثیر بگذارد و تعادل حرکتی پایین‌تنه را تغییر دهد.

توجه به این ارتباط و هماهنگی بین استخوان‌ها و مفاصل، کلید درک علت چرخش داخلی فمور و ارائه راهکارهای پیشگیرانه و اصلاحی است، به‌خصوص در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند و تمرین برای اصلاح چرخش فمور می‌تواند تأثیرگذار باشد.

سبک زندگی چه نقشی در چرخش داخلی فمور دارد؟

سبک زندگی و عادات حرکتی روزمره می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در تشدید یا کاهش چرخش داخلی فمور یا Femoral Internal Rotation  داشته باشند. حتی اگر علت اصلی این ناهنجاری ناشی از ژنتیک و چرخش ران باشد یا کودک دارای آنتی‌ورژن استخوان ران باشد، رفتارهای حرکتی و وضعیت‌های نشستن می‌توانند شدت چرخش داخلی استخوان ران را افزایش دهند یا کاهش دهند.

اصلاح این عادات و تقویت عضلات پایین‌تنه نقش مهمی در جلوگیری از راه‌رفتن با پنجه به داخل و کاهش ناهنجاری‌های مفصل ران ایفا می‌کند. در ادامه، مهم‌ترین عوامل سبک زندگی که بر چرخش ران به داخل تأثیر می‌گذارند به‌تفصیل بررسی‌شده‌اند.

نشستن‌های طولانی با وضعیت نادرست

یکی از مهم‌ترین عوامل سبک زندگی که باعث تشدید چرخش داخلی فمور می‌شود، نشستن‌های طولانی با وضعیت نادرست است. حالت‌هایی مانند نشستن W شکل در کودکان یا نشستن چهارزانو برای مدت طولانی، فشار غیرطبیعی بر ساختار استخوان ران و مفصل لگن وارد می‌کنند. این وضعیت‌ها نه‌تنها باعث تشدید چرخش داخلی لگن در کودکان می‌شوند، بلکه می‌توانند به‌مرور باعث افزایش چرخش ران به داخل و تغییر الگوی راه‌رفتن شوند.

کودکانی که عادت دارند در این حالت‌ها بنشینند، ممکن است هنگام حرکت یا بازی، راه‌رفتن با پنجه به داخل داشته باشند و حتی رشد طبیعی زاویه فمور در استخوان ران آن‌ها مختل شود؛ بنابراین، محدود کردن مدت‌زمان نشستن طولانی و اصلاح وضعیت نشستن، یکی از اقدامات مهم در پیشگیری از تشدید چرخش داخلی استخوان ران است و می‌تواند به حفظ حرکت طبیعی پایین‌تنه کمک کند.

ضعف عضلات تثبیت‌کننده لگن

ضعف عضلات لگن و پایین‌تنه، به‌ویژه گلوتئوس ماکسیموس، چرخاننده‌های خارجی ران و عضلات مرکزی، یکی دیگر از عوامل مهم در تشدید چرخش داخلی فمور است. زمانی که این عضلات ضعیف باشند، کنترل و تثبیت ران در موقعیت طبیعی کاهش می‌یابد و چرخش ران به داخل افزایش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند باعث شود الگوی راه‌رفتن و ایستادن کودک تغییر کند و در طولانی‌مدت موجب ناهنجاری‌های مفصل ران شود.

تمرینات تقویتی و هدفمند برای این عضلات، به‌ویژه در کودکان و نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند، می‌تواند نقش مهمی در اصلاح زاویه فمور و کاهش راه‌رفتن با پنجه به داخل ایفا کند. به‌عبارت‌دیگر، ترکیب ضعف عضلات لگن با ژنتیک و چرخش ران می‌تواند شدت چرخش داخلی ران را افزایش دهد و بنابراین تقویت این عضلات بخش ضروری هر برنامه پیشگیری یا اصلاح حرکتی است.

فعالیت‌های ورزشی یک‌طرفه یا تکراری

نوع فعالیت‌های ورزشی و نحوه اجرای آن‌ها نیز می‌تواند برشدت چرخش داخلی استخوان ران اثر بگذارد. ورزش‌های یک‌طرفه یا تکراری مانند اسکیت، ژیمناستیک، شنا یا پرش‌های یک‌طرفه می‌توانند الگوی حرکتی چرخش ران به داخل را تقویت کنند، به‌خصوص اگر با ضعف عضلات لگن همراه باشند. انجام مداوم این ورزش‌ها بدون تعادل عضلانی و اصلاح حرکتی ممکن است باعث شود کودک یا نوجوان راه‌رفتن با پنجه به داخل داشته باشد و ناهنجاری‌های مفصل ران افزایش یابد.

برای کاهش اثرات منفی این فعالیت‌ها، باید به تنوع حرکتی، تقویت عضلات تثبیت‌کننده لگن و ران و اجرای تمرین برای اصلاح چرخش فمور توجه شود. این اقدامات کمک می‌کنند تا حرکات پایین‌تنه به شکل طبیعی و هماهنگ باقی بمانند و از تشدید چرخش داخلی فمور جلوگیری شود.

آیا می‌توان از بروز چرخش داخلی فمور پیشگیری کرد؟

پیشگیری از چرخش داخلی ران یا Femoral Internal Rotation تا حد زیادی ممکن است، به‌ویژه اگر تشخیص زودهنگام چرخش فمور در دوران رشد انجام شود. بررسی دقیق ساختار استخوان ران و زاویه آنتی‌ورژن استخوان ران می‌تواند به شناسایی کودکانی که مستعد چرخش ران به داخل هستند کمک کند. همچنین، توجه به عادات نشستن مانند نشستن W شکل و فعالیت‌های ورزشی تکراری و تقویت عضلات لگن و پایین‌تنه می‌تواند شدت چرخش داخلی استخوان ران را کاهش دهد و از بروز راه‌رفتن با پنجه به داخل جلوگیری کند.

تمرینات اصلاحی و تقویتی برای عضلات تثبیت‌کننده لگن و ران، به‌ویژه گلوتئوس ماکسیموس، چرخاننده‌های خارجی ران و عضلات مرکزی، می‌توانند مانع پیشرفت این ناهنجاری شوند و عملکرد طبیعی پایین‌تنه را حفظ کنند. علاوه بر این، ارزیابی ساختاری در کودکان فعال یا دارای علائم مهم مانند تغییر الگوی راه‌رفتن، تشخیص ناهنجاری‌های اولیه را امکان‌پذیر می‌کند و مسیر پیشگیری از ناهنجاری‌های مفصل ران و چرخش داخلی لگن در کودکان را هموار می‌سازد.

چه زمانی باید به پزشک یا متخصص حرکات اصلاحی مراجعه کرد؟

اگر کودک یا نوجوان دارای پنجه‌های پا روبه‌داخل باشد یا در هنگام فعالیت‌های بدنی و راه‌رفتن الگوی حرکت طبیعی نداشته باشد، مراجعه به پزشک یا متخصص حرکات اصلاحی ضروری است. همچنین، اگر فرد دچار اختلال در راه‌رفتن یا خستگی زودهنگام در ورزش شود یا درد مزمن در مفصل ران یا زانو تجربه کند، این می‌تواند نشانه‌ای از شدت گرفتن چرخش داخلی فمور باشد.

ارزیابی دقیق توسط متخصص به تشخیص علت چرخش داخلی فمور و تعیین بهترین برنامه برای تمرین برای اصلاح چرخش فمور کمک می‌کند و امکان پیشگیری از بروز مشکلات حرکتی و راه‌رفتن با پنجه به داخل در آینده را افزایش می‌دهد. توجه به این نکات به خانواده‌ها کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه به‌موقع انجام شود و رشد حرکتی کودک به شکل طبیعی ادامه یابد.

سخن پایانی

چرخش داخلی فمور یا Femoral Internal Rotation یکی از ناهنجاری‌های شایع در پایین‌تنه است که می‌تواند بر نحوه راه‌رفتن با پنجه به داخل، عملکرد مفاصل و سلامت کلی پایین‌تنه تأثیر بگذارد. همان‌طور که دکتر حوصله اشاره‌کرده‌اند، این وضعیت معمولاً ناشی از ترکیبی از ژنتیک و چرخش ران، ساختار استخوان ران، عادات نشستن مانند نشستن W شکل و ضعف عضلات تثبیت‌کننده لگن است و بررسی زودهنگام و تشخیص زودهنگام چرخش فمور می‌تواند نقش پیشگیرانه مهمی داشته باشد.

با استفاده از تمرین برای اصلاح چرخش فمور، توجه به وضعیت عضلات پایین‌تنه و اصلاح سبک زندگی، می‌توان از پیشرفت چرخش داخلی استخوان ران و مشکلات ناشی از آن جلوگیری کرد. خانواده‌ها و مربیان باید توجه داشته باشند که ترکیب عوامل ژنتیکی، ساختاری و محیطی تعیین‌کننده شدت این ناهنجاری است و اقدامات پیشگیرانه به‌موقع می‌تواند رشد حرکتی کودک را به شکل طبیعی حفظ کند و از بروز ناهنجاری‌های مفصل ران در آینده جلوگیری نماید. در صورت تمایل باقی مقالات در این حوزه را هم مطالعه بفرمایید.

تایید شده توسط دکتر علی حوصله

محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید