دیسک کمر یک مشکل شایع ستون فقرات است که درد و ناراحتی زیادی را به همراه دارد. زمانی که یکی از دیسک‌های بین مهره‌ها آسیب می‌بیند دیسک کمر رخ می‌دهد. برای بسیاری از افراد این سؤال پیش می‌آید که دیسک کمر کجاست. دیسک‌ها درواقع ساختاری بین مهره‌های کمر هستند که از فشار اضافی بر روی مهره‌ها جلوگیری می‌کنند. آسیب به دیسک معمولاً خود را با درد در ناحیه پا و باسن نشان می‌دهد. درد دیسک کمر معمولاً با بلندکردن اجسام سنگین یا نشستن طولانی‌مدت بیشتر می‌شود. برای آشنایی بیشتر با دیسک کمر چیست علائم و عوارض آن تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
دیسک کمر چیست؟
برای پاسخ به این سؤال که دیسک کمر چیست بهتر است ابتدا با مفهوم دیسک و علت وقوع آن آشنا شوید. دیسک کمر به دلیل آسیب‌دیدن دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات به وجود می‌آید. ستون فقرات از ۳۳ مهره تشکیل شده که بین هر مهره یک دیسک اسفنجی قرار دارد.
این دیسک‌ها مانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند و باعث می‌شوند که مهره‌ها به نرمی و بدون ایجاد درد حرکت کنند. هر دیسک از دو قسمت هسته مرکزی نرم و یک حلقه بیرونی سخت تشکیل شده است. وقتی دیسک آسیب ببیند هسته نرم به حلقه بیرونی فشار وارد می‌کند و یا از آن خارج شود. این فشار به اعصاب مجاور منتقل و باعث درد شدید در ناحیه کمر می‌شود.
اگر آسیب به دیسک جدی باشد درد به پاها نیز منتقل و باعث بی‌حسی یا ضعف در آن ناحیه می‌شود. این آسیب‌دیدگی به دو شکل رایج خود را نشان می‌دهد. در حالت اول دیسک برآمده شده و از محل طبیعی خود خارج می‌شود و به اعصاب فشار وارد می‌کند. در حالت دوم که میزان آسیب‌دیدگی شدیدتر است به آن پارگی یا فتق دیسک گفته می‌شود. در این نوع آسیب‌دیدگی هسته مرکزی از حلقه بیرونی خارج‌شده و مشکل جدی‌تری را ایجاد می‌کند.
دیسک کمر کجاست؟
بسیاری از افراد که با این مشکل روبرو هستند برای آن‌ها این سؤال پیش می‌آید که دیسک کمر کجاست. دیسک کمر در ناحیه پایینی ستون فقرات قرار دارد. در این بخش ۵ مهره کمری وجود دارد که بین هر یک از آن‌ها دیسک‌هایی قرارگرفته است. این دیسک‌ها مانند بالشتک‌هایی هستند که از ساییدگی و فشار بین مهره‌ها جلوگیری می‌کنند.
مهره‌های کمری که به آن‌ها lumbar هم می‌گویند با حرف L مشخص می‌شوند. وظیفهٔ اصلی آن‌ها نگهداری وزن بالاتنه است. اگر دیسک‌های بین این مهره‌ها آسیب ببینند علاوه بر ایجاد درد دیسک کمر به نخاع و مهره‌ها نیز آسیب وارد می‌شود.
دیسک کمر از کجا شروع می‌شود؟
دیسک کمر از آنجا شروع می‌شود که قسمت داخلی دیسک بین مهره‌ها، به بیرون فشار وارد می‌کند و باعث آزادشدن مواد شیمیایی می‌شود. این مواد عصب‌های اطراف را تحریک می‌کنند و موجب التهاب و درد می‌شوند. معمولاً این مشکل در ناحیهٔ پایینی کمر رخ می‌دهد. اگر فرد از قبل دچار گودی کمر باشد این فشار بیشتر شده و درد در کمر بیشتر احساس می‌شود.
درد دیسک کمر اغلب از ناحیه پایینی کمر شروع‌شده و به پشت ران و یا حتی پاها هم کشیده می‌شود. این درد معمولاً با تورم همراه است. در برخی موارد فشار روی عصب‌های فشرده‌شده نیز باعث شدت بیشتر درد می‌شود. به همین دلیل افراد ممکن است احساس بی‌حسی یا سوزش در نواحی مختلف بدن خود داشته باشند.
علت دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر زمانی ایجاد می‌شود که یکی از دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات آسیب ببیند یا جابه‌جا شود. آسیب به این دیسک‌ها به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که در ادامه به بررسی برخی از علل رایج دیسک کمر می‌پردازیم.
۱. بلندکردن اجسام سنگین
یکی از دلایل اصلی دیسک کمر بلندکردن اجسام سنگین با تکنیک نادرست است. فشار بیش از حد به دیسک‌ها باعث آسیب‌دیدگی و جابه‌جایی آن‌ها می‌شود که در ادامه کمردرد شدید را به همراه دارد.
۲. نشستن طولانی و نادرست
نشستن به مدت طولانی و با وضعیت بد فشار زیادی بر دیسک‌ها وارد می‌کند. این وضعیت در درازمدت منجر به ضعیف‌شدن دیسک‌ها و ایجاد دیسک کمر می‌شود.
۳. سوانح رانندگی
تصادفات رانندگی نیز باعث واردشدن ضربات شدید به ستون فقرات می‌شوند. این ضربات ممکن است به دیسک‌های کمری آسیب‌زده و آن‌ها را جابه‌جا یا پاره کنند که درنهایت باعث بروز دیسک کمر می‌شود.
۴. ورزش‌های نادرست یا سنگین
انجام حرکات ورزشی با فرم اشتباه یا فشار بیش از حد در تمرینات ورزشی نیز باعث آسیب به دیسک می‌شود. این نوع آسیب‌دیدگی در ورزشکاران بسیار شایع است.
۵. آسیب‌های ناشی از سقوط یا ضربه
زمین‌خوردن یا برخورد شدید به ناحیه کمر ممکن است باعث جابه‌جایی یا پاره شدن دیسک‌ها شود. این نوع آسیب‌ها معمولاً به دلیل سوانح و حوادث ناگهانی اتفاق می‌افتد.
۶. پیری و فرسایش دیسک‌ها
با افزایش سن دیسک‌های بین مهره‌ها به‌تدریج فرسوده و ضعیف می‌شوند. این کاهش انعطاف‌پذیری و استحکام دیسک‌ها باعث می‌شود که احتمال جابه‌جایی یا پارگی آن‌ها بیشتر باشد. اگر فرد تمرینات ورزشی مناسبی برای تقویت عضلات خود نداشته باشد با افزایش سن امکان ایجاد دیسک کمر افزایش می‌یابد.
چرا در جوانی به دیسک کمر مبتلا می‌شویم؟
دیسک کمر عارضه‌ای است که می‌تواند افراد پیر جوان را درگیر کند. این عارضه در جوانی به دلیل آسیب به مهره‌های کمری اتفاق می‌افتد. عواملی مانند زمین‌خوردن، پرت‌شدن از بلندی یا سوانح رانندگی می‌توانند به دیسک‌های بین مهره‌ها آسیب‌زده و باعث بروز این مشکل شوند.
همچنین بلندکردن اجسام سنگین با روش نادرست فشار زیادی به کمر وارد کرده و خطر دیسک کمر را افزایش می‌دهد. نشستن طولانی‌مدت به‌صورت نادرست، حرکات تکراری و واردآوردن فشار مداوم به کمر نیز از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد دیسک کمر در جوانان است. ورزشکاران نیز ممکن است به دلیل انجام تمرینات اشتباه یا آسیب‌های ورزشی دچار این مشکل شوند.
علت دیسک کمر در زنان چیست؟
دیسک کمر در زنان به دلایلی مانند بلندکردن اجسام سنگین، نشستن طولانی یا بالارفتن سن ایجاد می‌شود. همچنین عواملی مانند بارداری و زایمان خطر ابتلا به این مشکل را افزایش می‌دهد. در دوران بارداری به دلیل افزایش وزن و تغییرات هورمونی فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب دیسک‌ها شود.
تغییرات هورمونی در دوره‌های مختلف زندگی زنان نیز نقش مهمی در افزایش حساسیت دیسک‌ها دارند. در دوره عادت‌ماهانه یا در هفته پیش از آن (PMS) زنان ممکن است احساس درد و ضعف بیشتری در ناحیه کمر داشته باشند. همچنین در دوران یائسگی کاهش سطح هورمون‌ها بر روی افزایش احتمال آسیب‌دیدگی تأثیر دارد. این تغییرات هورمونی ممکن است دیسک‌ها را نسبت به آسیب‌های مرتبط با فشار و حرکت حساس‌تر کند.
بنابراین توصیه می‌شود زنان از همان ابتدای جوانی به‌صورت مرتب و روزانه تمرینات ورزشی مناسب داشته باشند. انتخاب یک متخصص در این زمینه کمک شایانی به تقویت عضلات ستون فقرات می‌کند. دکتر حوصله، متخصص تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی در این زمینه به شما کمک زیادی می‌کند.
عوارض دیسک کمر
تا اینجای مقاله حتماً متوجه شدید که دیسک کمر چیست و چگونه ایجاد می‌شود. دیسک کمر اگر درمان نشود عوارض جدی را به همراه دارد. یکی از این عوارض فشار بر ریشه‌های عصبی زیر کمر است که به آن دم‌اسبی Cauda Equina می‌گویند. اگر دیسک کمر به این ریشه‌ها فشار بیاورد و درمان به‌موقع انجام نشود ممکن است فرد دچار ضعف شدید در پاها یا حتی فلج دائمی شود.
همچنین آسیب در دیسک کمر بر روی عملکرد مثانه و روده تأثیرگذار است. برخی افراد ممکن است در نواحی داخلی ران، پشت‌پاها یا اطراف راست‌روده دچار بی‌حسی شوند. این علائم باید به‌سرعت بررسی شوند و فرد باید به پزشک متخصص مراجعه و از پیشرفت مشکلات جلوگیری کند.
روش تشخیص دیسک کمر
برای تشخیص دیسک کمر، ابتدا پزشک فوق‌تخصص ارتوپد یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. در این مرحله بیمار باید بر روی تخت دراز بکشد و پزشک از او می‌خواهد که پاهای خود را حرکت دهد تا میزان درد و دامنه حرکت را بررسی کند. همچنین، توانایی راه‌رفتن و قدرت عضلانی پا و کمر نیز ارزیابی می‌شود تا مشکلات احتمالی در این نواحی شناسایی شوند.
واکنش‌های غیرارادی بدن و توانایی احساس لمس و ضربات مختلف نیز ازجمله مواردی هستند که توسط پزشک سنجیده می‌شوند. هدف از این معاینات تشخیص اولیه و بررسی مشکلات عصبی و عضلانی مرتبط با دیسک کمر است. در صورت نیاز پزشک از تست‌های تصویربرداری و آزمایشات تخصصی مانند اشعه ایکس، MRI، میلوگرام و سی‌تی‌اسکن استفاده می‌کند.
این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا محل دقیق فتق یا آسیب‌دیدگی دیسک‌ها را تشخیص دهد. همچنین، تست‌های دیگری مانند الکترومیوگرافی (EMG) برای ارزیابی عملکرد عصبی و دیسکو گرافی برای بررسی سلامت دیسک‌های ستون فقرات استفاده می‌شوند. این روش‌ها به تشخیص کامل‌تر و دقیق‌تر مشکلات مرتبط با دیسک کمر کمک می‌کنند.
روش پیشگیری از دیسک کمر
برای پیشگیری از دیسک کمر حفظ تناسب‌اندام اهمیت زیادی دارد. تقویت عضلات کمر و شکم با ورزش‌های منظم و داشتن وزن مناسب بسیار مؤثر است. این تمرینات را می‌توانید با مشاوره از دکتر حوصله به‌صورت تخصصی انجام دهید. همچنین از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت پرهیز کرده و هرازگاهی حرکت کنید تا فشار اضافی بر کمر وارد نشود.
عادات صحیح در زمان فعالیت‌های روزانه نیز نقش مهمی در جلوگیری از ایجاد درد دیسک کمر دارد. برای مثال هنگام بلندکردن اجسام سنگین کمر خود را خم نکنید و سعی کنید صاف باشید. خوابیدن به سمت پهلو و پوشیدن کفش‌های با پاشنه استاندارد نیز نقش مهمی در حفظ سلامت ستون فقرات دارد.
محدودکردن مصرف نیکوتین به دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک‌ها نیز بسیار مهم است. این اقدامات به کاهش خطر دیسک کمر و سلامت ستون فقرات کمک می‌کند.
آیا دیسک کمر با استراحت خوب می‌شود؟
استراحت می‌تواند به کاهش درد دیسک کمر کمک کند؛ اما به‌تنهایی درمان کامل نیست. برای بهبود و جلوگیری از پیشرفت مشکل ضروری است که به دکتر فوق‌تخصص ارتوپد مراجعه کنید. پزشک بر اساس نوع و شدت آسیب دیسک، درمان‌های لازم را توصیه می‌کند.
برخی افراد با اینکه می‌دانند دیسک کمر کجاست تصور می‌کنند استراحت مطلق بهترین روش برای درمان است؛ زیرا در زمان استراحت کمترین فشار وارد می‌شود. درصورتی‌که به‌جای استراحت مطلق توصیه می‌شود که استراحت نسبی داشته باشید و از انجام فعالیت‌های سنگین پرهیز کنید. همچنین، فعالیت‌های سبک و تمرینات خاص نیز تحت‌نظر پزشک به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کند.
روش‌های غیرپزشکی برای درمان دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر باعث ایجاد درد در ناحیه کمر و پاها می‌شود. برای کاهش علائم و تسکین درد ناشی از این عارضه علاوه بر روش‌های پزشکی می‌توان از راهکارهای غیرپزشکی نیز استفاده کرد. این روش‌ها به تقویت عضلات، بهبود وضعیت بدن و کاهش فشار بر دیسک‌های ستون فقرات کمک می‌کنند. اگر می‌خواهید بدانید دیسک کمر کجاست و چگونه می‌توان از روش‌های غیرپزشکی برای درمان آن استفاده کرد ادامه متن را بخوانید تا با این روش‌ها آشنا شوید.
۱. استفاده از روغن‌های گیاهی
روغن‌های گیاهی در تسکین درد دیسک کمر بسیار مؤثر هستند. روغن‌هایی مانند رزماری، بابونه، سیاه‌دانه و نعناع خواص ضدالتهابی و آرام‌بخش دارند. این روغن‌ها را با ماساژ ملایم بر روی ناحیه دردناک کمر استفاده کنید تا درد کاهش یابد و عضلات شل شوند.
۲. وضعیت بدن
وضعیت بدنی مناسب هنگام نشستن و ایستادن بسیار مهم است. اگر در طول روز وضعیت بدنی خوبی داشته باشید فشار کمتری به ستون فقرات شما وارد می‌شود. از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت به حالت نادرست خودداری کنید و در صورت لزوم از صندلی و وسایل استاندارد استفاده کنید.
۳. تمرینات ورزشی
تمرینات روزانه و زیر نظر متخصص نیز تأثیر قابل‌توجهی در کاهش درد دیسک کمر دارد. این تمرینات به‌صورت اصلاحی هستند و به بهبود وضعیت ستون فقرات شما کمک می‌کنند. البته توصیه می‌شود این تمرینات زیر نظر افراد معتبری مانند دکتر حوصله انجام شود تا نتیجهٔ لازم را ایجاد کنند.
۴. استراحت
استراحت کوتاه‌مدت می‌تواند به کاهش درد دیسک کمر کمک کند. چند روز استراحت مناسب است؛ اما استراحت طولانی‌مدت باعث افزایش درد و ضعف عضلات شود؛ بنابراین پس از چند روز استراحت با فعالیت‌های ملایم مانند پیاده‌روی یا یوگا شروع به تقویت عضلات خود کنید.
۵. کمپرس سردوگرم
کمپرس سرد به کاهش تورم و التهاب کمر کمک می‌کند. چند بار در روز به مدت ۲۰ دقیقه از کمپرس یخ استفاده کنید. همچنین، استفاده از کمپرس گرم به شل کردن عضلات و کاهش درد کمک می‌کند. استفاده از کمپرس گرم قبل از انجام تمرینات توصیه می‌شود.
۶. داروهای بدون نسخه
داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن معمولاً در کاهش درد دیسک کمر مؤثر هستند. این داروها التهاب را کاهش می‌دهند و درد را تسکین می‌دهند. بااین‌حال، مصرف طولانی‌مدت این داروها باید بااحتیاط و تحت‌نظر پزشک باشد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله بررسی کردیم دیسک کمر چیست و راه درمان آن چگونه است. علائم این عارضه شامل درد شدید در کمر، تیرکشیدن به پاها و در برخی موارد ضعف و بی‌حسی است. برای درمان کامل و پیشگیری از پیشرفت بیماری مراجعه به دکتر ارتوپد ضروری است. همچنین انجام حرکات ورزشی اصلاحی نقش مهمی را در کاهش درد دیسک کمر و بهبود وضعیت ستون فقرات دارد. مشاوره از دکتر حوصله به شما در استفاده از تمرینات مناسب کمک می‌کند.
سؤالات متداول
دیسک کمر چیست و چگونه بروز می‌کند؟
دیسک کمر یک مشکل در ستون فقرات است که در آن دیسک‌های بین مهره‌ای آسیب می‌بینند. این آسیب به دلیل فشار زیاد، آسیب‌های فیزیکی و یا حرکات نادرست بروز می‌کند.
علائم شایع دیسک کمر چیست؟
علائم دیسک کمر شامل درد شدید در ناحیه کمر، تیرکشیدن به پاها، بی‌حسی یا ضعف در پاها و گاهی اختلال در عملکرد مثانه و روده است. این علائم به‌ویژه هنگام حرکت یا بلندکردن اجسام سنگین تشدید می‌شود.
چگونه می‌توان از دیسک کمر پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از دیسک کمر باید وضعیت بدنی صحیحی هنگام نشستن و ایستادن داشته باشید. از نشستن و ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید. فعالیت‌های ورزشی منظم مانند پیاده‌روی و یوگا را در برنامه روزانه خود اضافه کنید. همچنین، استفاده از تمرینات ورزشی صحیح به شما برای تقویت ستون فقرات کمک می‌کند.
