غضروف مفصل زانو بین دو استخوان ران و درشتنی قرار گرفته است و با سطح صاف خود، این امکان را برای دو استخوان فراهم میکند تا بدون ایجاد اصطکاک حرکت کنند. این غضروف از ساییدگی استخوان ران و درشتنی جلوگیری میکند و شرایطی به وجود میآورد تا این دو استخوان بدون برخورد با یکدیگر، حرکت داشته باشند.
به همین علت، غضروف مفصل زانو از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. شما میتوانید ورزش برای تقویت غضروف مفصل زانو را بهراحتی و در منزل انجام دهید تا از بروز هرگونه مشکلی در آینده جلوگیری کنید. در ادامه، به بررسی علت درد غضروف مفصل زانو و روشهای خانگی درمان آن میپردازیم.
جهت درمان غضروف زانو با ورزش میتوانید به دکتر حوصله مراجعه کنید.
غضروف مفصل زانو چیست؟
غضروف مفصل زانو در بدن انسان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. وجود این غضروف، امکان حرکت و راهرفتن راحت را برای افراد فراهم میکند و الگوی مناسبی در راهرفتن آنها به وجود میآورد. باید بدانید که غضروف تنها نقش برطرفکننده اصطکاک بین دو استخوان را بر عهده دارد و فاقد هرگونه عصب یا رگ خونی است. غضروف مفصل زانو ممکن است تحت شرایط مختلف دچار آسیب شود و شرایط سختی را برای راهرفتن فرد ایجاد میکند.
نکته مهم در مورد آسیب غضروف مفصل زانو این است که این غضروف، رگ عصبی ندارد؛ در نتیجه، افراد در صورت ضربه دیدن دردی را احساس نخواهند کرد. میتوان گفت که در آسیبهای جزئی این غضروف، شاید فرد حتی متوجه ضربه دیدن نیز نشود، اما اگر آسیب شدیدی وارد شود که قسمتهای مرتبط نیز آسیب ببینند؛ فرد درد شدیدی را احساس خواهد کرد.
غضروف مفصل زانو به علت خاصیت ارتجاعی که دارد؛ از ایجاد اصطکاک در محل اتصال دو استخوان جلوگیری میکند و شرایط راحتی برای راهرفتن فرد فراهم میکند. این غضروف سطح صیقلی دارد تا به دو استخوان متصل به خود اجازه بدهد که بهراحتی روی یکدیگر بلغزند و حرکت داشته باشند. غضروف مفصل زانو، سه استخوان را به یکدیگر متصل میکنند که شامل استخوان درشتنی، ران و کشکک زانو میشوند. این غضروف بین درشتنی و ران قرار دارد و همچنین با سطح پشتی کشکک زانو نیز در تماس است.
مهمترین عوامل آسیبهای غضروف زانو
غضروفها بهصورت کلی فاقد هرگونه عصب و رگ خونی هستند؛ به همین علت ممکن است که فرد متوجه آسیب وارد شده به آنها نشود. اگر غضروف مفصل زانو آسیب ببیند؛ افراد در ابتدا متوجه آن نمیشوند. این آسیب معمولا در مدتزمان طولانی یا در آسیبها بعدی با زانو مشخص میشود. آسیب غضروف مفصل زانو ممکن است منجر به ازبینرفتن کامل آن شود. تحت این شرایط، دو استخوان در معرض آسیبهای شدیدی میشوند که میتواند منجر به ایجاد تورم و بروز آرتروز شود.
عوامل زیادی ممکن است در ایجاد آسیب در غضروف زانو دخیل باشند که به دودسته عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی تقسیم میشوند. مواردی نظیر سن و عدم تناسب قد و وزن فرد ممکن است در مدتزمان طولانی منجر به ایجاد آسیب در غضروف مفصل زانو شوند؛ در این شرایط فرد دردی را احساس نمیکند و تنها تغییراتی جزئی در الگو راهرفتن وی به وجود میآیند.
آسیبهای دیگر که در صورت واردشدن ضربه شدید یا تصادف بروز پیدا میکنند نیز منجر به ایجاد آسیب به غضروف زانو میشوند. همچنین عدم داشتن فعالیت بدنی مناسب نیز در مدتزمان طولانی، شرایطی برای سایش و ازبینرفتن غضروف مفصل زانو ایجاد میکنند.
شایعترین علائم آسیب غضروف زانو
بهعنوان یکی از بارزترین علائم ایجاد آسیب غضروف زانو میتوان به عدم راحتی در هنگام راهرفتن اشاره کرد. آسیبدیدن غضروف مفصل زانو بهتنهایی دردی ایجاد نمیکند و فرد ممکن است حتی متوجه آن نشود؛ اما اثرات این آسیب در مدتزمان طولانی در اثر بالاتر رفتن سن یا تصادف، بروز پیدا میکنند. قفلشدن زانو، سختتر شدن حرکت برای فرد، احساس خشکشدن مفصل زانو و ایجاد تورم برخی دیگر از علائم شایع آسیبدیدن غضروف زانو هستند.
انواع آسیبهای غضروف زانو
آسیبدیدن غضروف زانو را میتوان بهصورت کلی به 4 دسته مختلف تقسیم کرد که هر یک به بخشی از مراحل این آسیب از ابتداییترین حالت تا مرحله نهایی آن تعلق میگیرد. آسیب غضروف زانو در مرحله 1 تنها شامل نرمشدن و ایجاد تورم اندک در محل این غضروف است. در مرحله 2 ایجاد این آسیب، مفصل زانو تا حدی دچار تورم میشود که این موضوع بهخاطر شکلگیری رشته و ایجاد شکاف روی سطح این غضروف رخ میدهد.
در درجه سوم ایجاد آسیب به غضروف مفصل زانو، قطر رشتهها افزایش پیدا میکند و شکاف بیشتری در محل مفصل زانو شکل میگیرد. در این مرحله، فرد ممکن است تورم شدیدی را احساس کند و در هنگام راهرفتن، صدا تقتق از زانو خود بشنود. همچنین در این مرحله، راهرفتن و حتی ایستادن برای شخص سختتر خواهد شد.
در مرحله چهارم که مرحله نهایی آسیب غضروف مفصل زانو محسوب میشود؛ فرد شرایط سختی برای راهرفتن خواهد داشت که این موضوع بهخاطر ازبینرفتن کامل این غضروف پیش میآید. همچنین درد شدید و محدودشدن حرکات زانو نیز از دیگر علائم آسیب مرحله 4 غضروف زانو محسوب میشوند.
کندرومالاسی کشکک زانو چیست؟
نرمشدن کشکک زانو که در اثر آسیب به غضروف این مفصل ایجاد میشود؛ در مدتزمان شرایطی برای ایجاد آسیب شدید به زانو را به وجود میآورد. نرمی کشکک زانو به اسم کندرومالاسی پاتلا نیز شناخته میشود که بیشتر در میان افراد جوان و بهویژه ورزشکاران حرفهای شایع است. دوندگان و افرادی که ورزشهای مختلف را بهصورت مداوم انجام میدهند؛ علائم بیشتری از نرمی کشکک زانو را دارند که میتواند در مدتزمان طولانی منجر به ایجاد آسیبهای شدیدتر شود.
علت نرمشدن غضروف زانو
نرمشدن غضروف زانو به علتهای متفاوتی از جمله ورزش حرفهای بهصورت طولانیمدت، عدم قرارداشتن کشکک در محور زانو و آرتروز ایجاد شود که در نتیجه آن، فرد درد شدیدی در هنگام راهرفتن و ایستادن احساس خواهد کرد. ضعف عضلات و دلایل ژنتیکی نیز ممکن است در نرمشدن غضروف زانو دخیل باشند. در دوندگان که زانو آنها بیشتر تحتفشار طولانیمدت قرار میگیرد؛ احتمال نرمشدن غضروف کشکک زانو بیشتر است.
روشهای درمان نرمی غضروف زانو
نرمی غضروف زانو ممکن است درجههای مختلفی داشته باشد که پزشک متخصص باید با توجه به نوع آسیب، درمان مخصوص را برای فرد انجام دهد. برخی از علائم نرمی کشکک زانو در حالتی بروز پیدا میکنند که در آسیب همچنان در مراحل ابتدایی است و افراد میتوانند با انجام مراقبتهای دورهای و استراحت، شرایط مناسبی برای بهبود کشکک زانو فراهم کنند. بهصورت کلی، روشهای درمان غضروف مفصل زانو را میتوان به دودسته درمان تهاجمی و غیرتهاجمی تقسیم کرد.
روشهای جراحی برای ترمیم غضروف زانو
در درمان تهاجمی، فرد باید عمل جراحی انجام دهد. عمل جراحی تنها در صورتی انجام میشود که آسیب در مراحل نهایی خود باشد و طولانیتر شدن طول درمان، شرایطی برای ازبینرفتن رباط و استخوانهای متصل به این غضروف را فراهم کند. در درمان غیرتهاجمی، فرد دوره درمان طولانی خواهد داشت که طول این دوره تا حد زیادی به خود فرد، آمادگی جسمانی وی و میزان آسیب بستگی دارد.
معرفی ورزشهای کششی و تقویتی برای بهبود آسیب غضروف مفصلی زانو
در این روش با توجه به کمتر بودن میزان آسیب، پزشک جلسات درمانی فیزیوتراپی را برای فرد آغاز میکند. در این جلسات با انجام تعداد مشخصی از حرکات تقویتی، شرایط خوبی برای درمان خانگی غضروف مفصل زانو و افزایش استحکام عضلات متصل به زانو ایجاد میشود تا کشکک زانو در محور اصلی خود قرار بگیرد و تعادل عضلانی برقرار شود. تقویت عضلات چهار سر سبب میشوند که فشار از روی مفصل زانو برداشته شود و در نتیجه از آسیب به آن جلوگیری به عمل میآید.
کشش همسترینگ در حالت خوابیده
همسترینگ یکی از عضلاتی است که تقویت آن منجر به جلوگیری از بروز آسیب در زانو میشود. تقویت این عضله تاثیر بسیار زیادی در بهبود نرمی کشکک و غضروف زانو دارد. برای انجام حرکت تقویتی این عضله، به کمر دراز بکشید و با گرفتن زانو، تلاش کنید تا پا را بهصورت خود نزدیک کنید.
حرکت دیپ روی یک پا
روی زمین بنشینید و کف دستها را روی زمین بگذارید. به کمک دستها، بدن را بهصورت کامل از زمین جدا کنید. در این حالت، یک پا را بهصورت صاف نگه دارید؛ در حالتی که پا دیگر را خم کردهاید. چند ثانیه در این وضعیت باقی بمانید؛ سپس بهصورت کامل روی زمین بنشینید و بعد از استراحت، دوباره این حرکت را تکرار کنید.
بالا بردن پا در حالت خوابیده
به پشت دراز بکشید و دستها را در گودی کمر قرار دهید. بدن را بهصورت کامل صاف کنید و در این حالت، دو پا خود را بهصورت همزمان بالا آورید. چند ثانیه در این حالت بمانید تا کشش و فشار در عضلات ران احساس کنید. سپس هر دو پا را بهآرامی پایین آورید و بعد از چند ثانیه، دوباره این حرکت را تکرار کنید.
نتیجه گیری
درد غضروف مفصل زانو میتواند شرایطی برای ایجاد آسیبهای شدیدتر به زانو ایجاد کند. در صورت شدید بودن درد و تشخیص پزشک، فرد باید عمل جراحی انجام دهد؛ اما در شرایط دیگر، پزشک انجام ورزش برای تقویت غضروف مفصل زانو را برای فرد تشخیص میدهد تا بتواند با پیگیری و انجام این حرکات اصلاحی، دوره درمان را بهخوبی طی کند و شرایط بهبود غضروف مفصل زانو را فراهم آورد.
