| محل قرار گیری | از پروسههای خاردار مهرههای T2 تا T5 تا لبه داخلی اسکاپولا |
| سر ثابت | به پروسههای خاردار مهرههای T2 تا T5 متصل است |
| سر متحرک | به لبه داخلی اسکاپولا متصل است. |
| خون رسانی | از شریان درسال اسکاپولا که از شریان سابکلاوین منشأ میگیرد. |
| عصب رسانی | عصب دُرسال اسکاپولار (C5) |
| عملکرد | رَدوکشن کتفها و چرخش داخلی اسکاپولا. |
مقدمه
عضله رومبوئید ماژور (Rhomboid Major) یکی از عضلات مهم و کلیدی در ناحیه پشت بدن است که نقش اساسی در حرکات کتف و شانه ایفا میکند. این عضله به ویژه در فرآیندهایی که شامل حرکت کتفها به سمت ستون فقرات یا چرخش آنها به سمت پایین هستند، فعال است. آگاهی از ساختار، عملکرد و نحوه ارتباط این عضله با دیگر عضلات و سیستمهای بدن، برای درک بهتر چگونگی عملکرد آن در حرکات مختلف و پیشگیری از آسیبهای احتمالی بسیار حائز اهمیت است.
در ادامه، به بررسی جنبههای مختلف این عضله پرداخته خواهد شد؛ از جمله محل قرارگیری عضله رومبوئید ماژور، سر ثابت و سر متحرک آن، سیستم عصبرسانی و خونرسانی عضله، همچنین عملکرد آن از نظر آناتومی و بیومکانیک. علاوه بر این، به آسیبها و دلایل بروز آسیبهای رومبوئید ماژور پرداخته میشود و در نهایت، بهترین حرکات برای تقویت عضله رومبوئید ماژور معرفی خواهند شد.
عضله رومبوئید ماژورچیست؟
عضله رومبوئید ماژور یکی از عضلات مهم در ناحیه پشت است که از پروسههای خاردار مهرههای T2 تا T5 منشاء میگیرد و به لبه داخلی اسکاپولا (کتف) متصل میشود. این عضله نقش حیاتی در جمع کردن کتفها به سمت ستون فقرات (رَدوکشن) و چرخش کتف به سمت پایین دارد. حرکتهایی که توسط این عضله انجام میشود، برای تثبیت و پایداری کتفها در هنگام فعالیتهای روزمره یا ورزشی ضروری هستند. این عضله همچنین به حفظ وضعیت صحیح شانهها و کتفها کمک کرده و در جلوگیری از وضعیتهای نادرست مانند افتادگی شانهها مؤثر است.
رومبوئید ماژور با دیگر عضلات پشت مانند رومبوئید مینور و ترپزئوس همکاری میکند تا حرکتهای پیچیده و هماهنگ شانهها را ممکن سازد. این عضله به ویژه در ورزشهایی که نیاز به حرکت دقیق شانهها دارند، از جمله کشتی و وزنهبرداری، نقش کلیدی ایفا میکند. تقویت عضله رومبوئید ماژور به حفظ وضعیت بدنی و پایداری کتفها کمک میکند، زیرا این عضله در کنترل حرکت کتفها و پیشگیری از آسیبهای شانهها در فعالیتهای مختلف نقش مهمی دارد.
محل قرارگیری عضله رومبوئید ماژور
محل قرارگیری عضله رومبوئید ماژور در ناحیه پشتی بدن و به ویژه در قسمت بالای کمر است. این عضله از پروسههای خاردار مهرههای سینهای از T2 تا T5 (مهرههای دوم تا پنجم) منشاء میگیرد. به عبارت دیگر، شروع عضله در ناحیه میانه ستون فقرات قرار دارد. سپس، عضله رومبوئید ماژور به لبه داخلی (مدیال) اسکاپولا (استخوان کتف) متصل میشود. این موقعیت آناتومیک باعث میشود که عضله در حرکت کتفها و شانهها تأثیر مستقیم داشته باشد.
رومبوئید ماژور در زیر عضله ترپزئوس قرار دارد و از آنجا که به استخوان اسکاپولا وصل است، در انجام حرکاتی همچون جمع کردن کتفها به سمت ستون فقرات (رَدوکشن) و چرخش کتف به سمت پایین مشارکت دارد. این عضله با عضله رومبوئید مینور که در بالای آن قرار دارد، برای تثبیت و حرکت کتفها به طور هماهنگ عمل میکند. به طور کلی، محل قرارگیری عضله رومبوئید ماژور به آن این امکان را میدهد که به صورت مؤثر در انجام حرکتهای مختلف کتف و شانه در فعالیتهای روزمره و ورزشی مشارکت داشته باشد.
بررسی سر ثابت رومبوئید ماژور
سر ثابت عضله رومبوئید ماژور به بخش ثابت و غیرمتحرک عضله اطلاق میشود که در واقع همان نقطهای است که عضله به استخوان یا ساختار دیگری متصل میشود و از آن نقطه برای انجام عملکرد خود استفاده میکند. در مورد عضله رومبوئید ماژور، سر ثابت آن به پروسههای خاردار مهرههای سینهای از T2 تا T5 (مهرههای دوم تا پنجم) متصل است.
این سر ثابت از آن جهت اهمیت دارد که به عنوان نقطه اتصال اصلی عضله به ستون فقرات عمل میکند و در نتیجه حرکتهای اصلی کتف و شانه را امکانپذیر میسازد. این بخش ثابت عضله نقش اساسی در پایداری و تثبیت ستون فقرات در هنگام فعالیتهای مختلف ایفا میکند و از آنجا که سر ثابت به ساختارهای ثابت بدن وصل است، بر حرکت و عملکرد سر متحرک تأثیرگذار است.
سر ثابت عضله رومبوئید ماژور از آن جهت که به ستون فقرات متصل است، کمک میکند تا عضله به عنوان یک نقطه مقاوم برای سایر حرکات بدن عمل کند. هنگامی که سر متحرک عضله (که به اسکاپولا یا استخوان کتف متصل است) حرکت میکند، سر ثابت به عنوان یک نقطه ثابت و مقاوم مانع از جابجایی یا حرکت غیرضروری مهرهها میشود. این ساختار به عضله رومبوئید ماژور کمک میکند تا در حرکتهای هماهنگ و دقیق کتفها در هنگام انجام فعالیتهای مختلف از جمله ورزشهای سنگین یا حرکات روزمره مؤثر باشد.
بررسی سر متحرک رومبوئید ماژور
سر متحرک عضله رومبوئید ماژور به قسمتی از عضله اطلاق میشود که به ساختار متحرک بدن وصل است و در هنگام انقباض عضله حرکت میکند. در مورد عضله رومبوئید ماژور، سر متحرک این عضله به لبه داخلی اسکاپولا (کتف) متصل است. این بخش از عضله، به دلیل اتصال به استخوان کتف که قابلیت حرکت دارد، هنگام انقباض عضله، کتف را به سمت ستون فقرات میکشد و به انجام حرکتهای خاص شانه و کتف کمک میکند.
سیستم عصبرسانی رومبوئید ماژور
سیستم عصبرسانی عضله رومبوئید ماژور از طریق عصب در سال اسکاپولار (Dorsal Scapular Nerve) تأمین میشود. این عصب از شاخههای عصب گردنی C5 در ناحیه گردن منشأ میگیرد و به عضله رومبوئید ماژور عصبدهی میکند. عصب دُرسال اسکاپولار از سمت پشت گردن عبور میکند و به عضلاتی مانند رومبوئید ماژور و رومبوئید مینور، که در حرکت و پایداری اسکاپولا (کتف) نقش دارند، عصبدهی میکند. این عصب باعث انقباض عضله رومبوئید ماژور میشود و به انجام حرکتهایی مانند جمع شدن کتفها به سمت ستون فقرات (رَدوکشن) و چرخش کتف به سمت پایین کمک میکند.
عصب درسال اسکاپولار معمولاً از ریشههای عصبی C5 و به طور گاهی از C4 منشأ میگیرد و پس از عبور از کنار گردن، به سمت قسمت میانه پشت میرود تا به عضله رومبوئید ماژور و مینور برسد. آسیب به این عصب میتواند باعث ضعف یا از دست دادن توانایی حرکت در عضلات رومبوئید شود و بر عملکرد شانه و کتف تأثیر بگذارد. به این ترتیب، عصب دُرسال اسکاپولار نقش حیاتی در حرکت و عملکرد صحیح عضله رومبوئید ماژور ایفا میکند.
سیستم خونرسانی رومبوئید ماژور
سیستم خونرسانی عضله رومبوئید ماژور عمدتاً از طریق شاخههای عروقی عصب دُرسال اسکاپولار و شریان سابکلاوین تأمین میشود. خونرسانی به این عضله توسط شریانهایی که از ناحیه گردن و شانه عبور میکنند، انجام میشود. یکی از منابع اصلی خونرسانی به رومبوئید ماژور، شریان دُرسال اسکاپولا (Dorsal Scapular Artery) است که معمولاً از شریان سابکلاوین منشأ میگیرد و به بخشهای مختلف اسکاپولا و عضلات اطراف آن خون میرساند. این شریان به عضله رومبوئید ماژور خونرسانی کرده و مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز برای عملکرد صحیح این عضله را تأمین میکند.
علاوه بر شریان دُرسال اسکاپولا، خونرسانی به این عضله ممکن است از شریانهای دیگری مانند شریان فوقانی شانه (Suprascapular Artery) و شریانهای بین دندهای نیز تأمین شود که به صورت جزئی به عضله رومبوئید ماژور کمک میکنند. این سیستم خونرسانی به عضله رومبوئید ماژور کمک میکند تا در حین انجام فعالیتهای بدنی و حرکات مختلف، اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز برای عملکرد بهینه خود را دریافت کند.
عملکرد عضله رومبوئید ماژور از نظر آناتومی
عملکرد عضله رومبوئید ماژور از نظر آناتومی به طور عمده در حرکت و تثبیت کتفها و شانهها در بدن مرتبط است. این عضله در هماهنگی با دیگر عضلات پشت مانند رومبوئید مینور و ترپزئوس، نقش مهمی در کنترل حرکات اسکاپولا (کتف) ایفا میکند.
در هنگام انقباض، عضله رومبوئید ماژور کتفها را به سمت ستون فقرات میکشد، که این حرکت به عنوان ردوکشن شناخته میشود. این حرکت در موقعیتهایی مانند کشیدن شانهها به عقب، حفظ وضعیت بدن و در بسیاری از حرکات ورزشی مانند شنا و کشتی اهمیت دارد. علاوه بر این، عضله رومبوئید ماژور در چرخش داخلی اسکاپولا نیز نقش دارد، به طوری که باعث میشود کتف از وضعیت بالایی به سمت پایین حرکت کند. این حرکت به خصوص در هنگام پایین آوردن دستها یا در فعالیتهایی که نیاز به حرکت شانهها به سمت پایین دارند، مانند برداشتن اجسام سنگین، مؤثر است.
عملکرد عضله رومبوئید ماژور از نظر بیومکانیک
عملکرد عضله رومبوئید ماژور از نظر بیومکانیک در زمینههای حرکت و پایداری اسکاپولا (کتف) بسیار مهم است. از نظر بیومکانیکی، عضله رومبوئید ماژور مسئول ایجاد رَدوکشن کتف (جمع شدن کتفها به سمت ستون فقرات) و چرخش داخلی اسکاپولا است. این عضله به عنوان یک عضله کششی و کمکی در حفظ موقعیت و عملکرد بهینه کتفها در بدن عمل میکند.
در ابتدا، عضله رومبوئید ماژور با انقباض خود باعث میشود که کتفها به سمت خط میانه بدن حرکت کنند، که این حرکت در واقع ردوکشن یا نزدیک شدن کتفها به ستون فقرات است. این حرکت در ورزشهایی که نیاز به کشش شانهها به سمت عقب دارند، مانند شنا و کشتی، یا در فعالیتهای روزمرهای که شامل نگه داشتن وضعیت مناسب شانهها میشود، بسیار ضروری است. در حالت ایستاده یا در زمان انجام کارهایی که نیاز به استقرار و پایداری شانهها دارند، این عضله به حفظ وضعیت درست کتفها کمک میکند.
آسیبهای عضله رومبوئید ماژور
آسیبهای عضله رومبوئید ماژور معمولاً به دلیل استفاده بیش از حد، حرکات نادرست یا آسیبهای ناگهانی در ناحیه شانه و کتف رخ میدهند. این آسیبها میتوانند در افرادی که فعالیتهای فیزیکی سنگین انجام میدهند یا مدت زمان طولانی در وضعیتهای نادرست مینشینند، بیشتر مشاهده شوند. از جمله آسیبهای رایج این عضله میتوان به کشیدگی یا پارگی فیبرهای عضلانی اشاره کرد که باعث درد، ضعف و محدودیت حرکت میشود. این مشکلات معمولاً به دلیل حرکات مکرر یا بار اضافی بر عضله ایجاد میشوند، مانند کشیدن یا هل دادن اجسام سنگین، یا تمرینات ورزشی که فشار زیادی به شانهها وارد میکنند.
یکی دیگر از آسیبهای رایج عضله رومبوئید ماژور، فشردگی عضله است که ممکن است به دلیل وضعیت بدنی نادرست، بهویژه در افرادی که مدت طولانی پشت میز مینشینند یا در حالتهای خمیده قرار میگیرند، رخ دهد. در این شرایط، عضله رومبوئید ماژور بهطور مداوم در وضعیت کشش قرار میگیرد و میتواند به مرور زمان آسیب ببیند. علاوه بر این، التهاب یا تنش عضلانی میتواند به دلیل استفاده بیش از حد یا حرکتهای غیرطبیعی ایجاد شود. این وضعیتها معمولاً با درد در ناحیه شانه، گردن و بالای کمر همراه هستند و میتوانند بر عملکرد روزانه فرد تأثیر بگذارند.
دلایل بروز آسیبهای رومبوئید ماژور
آسیبهای عضله رومبوئید ماژور معمولاً به دلیل استفاده بیش از حد، حرکات تکراری یا وضعیتهای بدنی نادرست رخ میدهند. یکی از دلایل اصلی آسیب به این عضله، انجام حرکات تکراری مانند کشیدن اجسام سنگین یا ورزشهای فشاری است که فشار زیادی به ناحیه شانه و کتف وارد میکند. این فعالیتها باعث کشیدگی عضلات و آسیب به فیبرهای عضلانی میشود. همچنین، وضعیتهای بدنی نادرست مانند نشستن طولانیمدت در حالت خمیده یا جلو آوردن شانهها نیز میتوانند به عضله رومبوئید ماژور فشار وارد کنند. در این وضعیتها، عضله به طور مداوم تحت کشش قرار میگیرد و به مرور زمان آسیب میبیند.
بهترین حرکات برای تقویت عضله رومبوئید ماژور
برای تقویت عضله رومبوئید ماژور، تمریناتی که به حرکت کتفها و شانهها تمرکز دارند بسیار مؤثر هستند. یکی از بهترین تمرینات، Face Pull است که با استفاده از دستگاه کششی یا کابل انجام میشود. در این تمرین، طناب را میکشید و آن را به سمت صورت خود میبرید، در حالی که آرنجها به عقب هدایت میشوند.
این حرکت باعث تقویت عضلات پشتی، به ویژه عضله رومبوئید ماژور، میشود. همچنین، تمرین Reverse Fly که با دمبل یا دستگاه انجام میشود، با باز کردن دستها به عقب و به سمت بیرون، عضلات پشت شانه را تقویت کرده و به تقویت عضله رومبوئید ماژور کمک میکند. تمرینات دیگری مانند Scapular Retraction که در آن کتفها به سمت ستون فقرات کشیده میشوند و Bent-Over Rows که با دمبل یا باربل انجام میشود، از دیگر حرکات مؤثر برای تقویت این عضله هستند.
همچنین Wall Angels یکی دیگر از تمرینات مهم است که در آن باید دستها را به دیوار بچسبانید و آنها را به بالا و پایین حرکت دهید تا کتفها به سمت پایین و داخل بچرخند. این حرکت به تقویت عضله رومبوئید ماژور و بهبود وضعیت و تحرک کتفها کمک میکند. این تمرینات به تقویت عضلات پشتی و شانهها کمک کرده و باعث بهبود وضعیت بدنی، پایداری شانهها و جلوگیری از آسیبهای شانهای میشوند. به طور کلی، انجام این تمرینات به تقویت عضله رومبوئید ماژور و بهبود عملکرد کلی شانهها و کتفها کمک میکند.
سخن پایانی
عضله رومبوئید ماژور نقش حیاتی در حرکت و پایداری شانهها و کتفها دارد. این عضله با عملکردهایی مانند ردوکشن کتفها و چرخش داخلی اسکاپولا به حفظ وضعیت صحیح و جلوگیری از آسیبهای شانه کمک میکند. تقویت این عضله از طریق تمرینات هدفمند میتواند به بهبود عملکرد شانه و جلوگیری از مشکلات عضلانی کمک کند.
در این زمینه، دکتر حوصله، با توجه به تخصص خود در علم آناتومی و بیومکانیک، میتواند به فرد کمک کند تا درک بهتری از عملکرد عضلات و روشهای صحیح تقویت آنها پیدا کند. ایشان همواره به بیماران خود توصیه میکنند که به سلامت عضلات بدن توجه ویژهای داشته باشند تا از بروز آسیبهای احتمالی جلوگیری شود.
منابع:
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/overview-of-back-muscles
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/upper-limb-muscles-and-movements
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/dorsal-scapular-nerve
https://teachmeanatomy.info/encyclopaedia/r/rhomboid-major/
https://www.getbodysmart.com/muscular-system/shoulder-muscles/rhomboid-major-muscle/
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
