اغلب استئوآرتریت با افزایش سن و یا با وجود برخی آسیب‌ها به وجود می‌آید، اما دلیل آرتروز زانو میتواند متفاوت باشد. عمدتاً بیشتر مبتلایان به این بیماری را بانوان تشکیل می‌دهند. افراد دارای اضافه‌وزن، فشار زیادی را بر روی مفصلشان تحمل کرده و شاهد ملتهب شدن سلولهای چربی‌شان می‌شوند. ورزشکاران و کسانی که مشاغل سنگین دارند اغلب دچار آرتروز می‌شوند. چنانچه افراد از تحرک کافی مفاصل برخوردار نباشند، مجبور به ترک شغل خود می‌شوند. البته که وجود سوابق ژنتیکی هم میتواند یکی از علل ایجاد این عارضه باشد.
انواع آرتروز زانو
همان‌طور که دلیل آرتروز زانو بسیار متفاوت است، بیش از ۱۰۰ نوع آرتریت وجود دارد که زانوهای فرد را درگیر می‌کند. رایج‌ترین آنها را در ادامه شرح خواهیم داد:
آرتروز استئوآرتریت (آرتروز سایشی)
یکی از شایع‌ترین انواع آرتریت، استئوآرتریت است که سبب تحلیل‌رفتن غضروف‌ها خواهد شد و بدون وجود غضروف، استخوان‌ها به هم ساییده خواهند شد. در واقع یک دلیل آرتروز زانو وجود عارضه آرتروز سایشی است. این بیماری سبب سفت‌شدن، محدودیت‌های حرکتی و درد در فرد مبتلا می‌شود. همچنین این عارضه میتواند سبب ایجاد خار استخوانی هم شود. با طی‌شدن مدت زمانی از ایجاد این عارضه، چنانچه بیماری دیر تشخیص داده شود و درمان نگردد، استئوآرتریت بدتر هم خواهد شد.
آرتریت روماتوئید
در این نوع آرتروز متأسفانه سیستم بدن، به بافت بدن به‌ویژه بافت هم‌بند حمله کرده و سبب درد، تخریب مفاصل و التهاب آن خواهد شد. آرتریت روماتوئید یک دلیل آرتروز سایشی به شمار میرود. غضروف‌ها بافت‌های هم‌بند منعطف در مفاصل هستند که شوک و فشار وارده در زمان حرکت (دویدن و راه‌رفتن) را کم می‌کنند و به حفاظت از مفاصل می‌پردازند.
وجود التهاب مزمن در مایع مفصلی سبب تخریب استخوان و غضروف خواهد شد. این موضوع به تغییر شکل مفاصل، تورم و قرمزی و درد منجر می‌گردد. علت این عارضه خشک‌بودن مفاصل بعد از استراحت‌های طولانی است که سبب کم‌شدن کیفیت زندگی فرد و ناتوانی او می‌گردد. بیماری‌هایی که با این بیماری مرتبط‌اند عبارت‌اند از بیماری عروق کرونر قلب و سکته مغزی. چنانچه این بیماری به هنگام تشخیص داده شود، می‌توان به درمان آن پرداخت و کیفیت زندگی را هم‌افزایش داد.
آرتریت پس از سانحه
آرتریت پس از سانحه میتواند از مهمترین دلیل آرتروز زانو به شمار رود. آرتریت پس از سانحه را هم می‌توان یکی از انواع آرتروز است. غضروف‌ها بعد از آن که به زانو ضربه‌ای وارد شود (همچون تصادف یا انجام ورزش‌های تماسی)، کم‌کم نازک می‌شوند. استخوان‌ها به هم می‌سایند و شاهد علایمی همچون سفت‌شدن، محدودیت حرکتی و درد در زانو خواهیم بود. علایم این نوع آرتروز ممکن است تا مدت‌ها بعد از سانحه ضربه آغاز نشود.
سایر انواع آرتروز زانو
از دیگر انواع آرتروز می‌توان به آرتروز اولیه و ثانویه اشاره کرد. شما می‌توانید با مراجعه به بنیاد سلامت دکتر حوصله، از نوع آرتروز خود اطمینان پیدا کنید و سپس برای درمان آن نیز بهترین روش را انتخاب نمایید.
آرتروز اولیه
از رایج‌ترین انواع استروآرتریت آرتروز اولیه است که علت آن پارگی و ساییدگی بوده و طی زمان ممکن است اتفاق بیفتد. این نوع آرتروز هم‌زمان با بالارفتن سن و پیری اتفاق می‌افتد و پیرشدن جزو مهمترین علتهای این نوع آرتروز به شمار میرود. چنانچه از مفاصل خود بیشتر استفاده کنید و زانوی شما حرکت بیشتری داشته باشد، رنج و درد بیشتری را تجربه خواهید کرد. اغلب افراد از سنین ۵۵-۶۰ سال به این بیماری مبتلا می‌شوند.
آرتروز ثانویه
این مدل از آرتروز به علت تغییر موقعیت محیط غضروف اتفاق می‌افتد. مثلاً تغییراتی از ناهنجاری‌های مادرزادی مفصل، ضربات شدید، عفونت‌ها، نقص متابولیکی، اختلالات و بیماری‌هایی که بر عملکرد طبیعی و ساختار غضروف اثرگذار است. این نوع آرتروز عمدتاً بین افراد ۴۵-۵۰ سال دیده می‌شود.
علائم آرتروز زانو
برخی از علایم و نشانه‌های وجود آرتروز عبارت است از درد زانو، سفتی و خشکی زانو، تورم زانو، صدادادن زانو، مشکل در حرکت‌دادن زانو و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه که در ادامه به شرح هر یک از این موارد می‌پردازیم.
درد زانو
درد، سفتی و تورم مفاصل بعد از انجام فعالیت‌های روزانه و یا در صبح هنگام میتواند سبب ایجاد آرتروز شود. درد را می‌توان از رایج‌ترین علائم آرتروز زانو محسوب کرد. کیفیت درد به موقعیت بیمار بستگی تام دارد. احتمال دارد درد حس شده کاملاً مبهم باشد و یا بسیار تهاجمی و تیز باشد. به علت ایجاد یک‌بار اضافی در قسمت مفصل عمدتاً اگر فعالیت‌های خاصی انجام شود، همچون خم‌کردن زانو یا بالارفتن از پله‌ها، بر شدت درد افزوده می‌شود. به شکل معمول درد زانو از طریق کمپرس سرد و استراحت میتواند تسکین پیدا کند.
سفتی و خشکی زانو
اصطکاک استخوان‌ها و ورم مفصل زانو سبب سفت‌شدن آن و کاهش انعطافپذیریاش می‌شود؛ لذا دامنه حرکتی زانو محدود و احتمال دارد فرد مبتلا به آرتروز زانو قادر به صاف‌کردن زانوی خود به‌راحتی نباشد.
تورم زانو
با تحلیل غضروف زانو استخوان ساق و ران و برخی اوقات استخوان کشکک بر روی‌هم ساییده شده و زانو دچار تورم و التهاب می‌گردد.
صدادادن زانو
حس خردشدن یک شی در قسمت زانو و شنیدن صدایی زمان خم‌کردن زانو احتمال پارگی غضروف را رقم می‌زند. بدین معنا که غضروف‌ها از استخوان‌ها در مقابل اصطکاک محافظت نخواهند کرد.
مشکل در حرکت‌دادن زانو
تعدادی از بیماران مبتلا به آرتروز زانو (از متوسط تا پیشرفته) اغلب حس می‌کنند که زانویشان قفل یا دچار پیچش شده است، مخصوصاً زمانی که قصد پایین آمدن از پله‌ها را دارند. چنانچه شیارهای ناهموار مفصل زانو و قطعات قطعه شده (پاره) غضروف در بخش داخلی مفصل گیر کنند، بیمار قفل‌شدن و پیچش زانو را تجربه می‌کند.
ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه
افراد دارای آرتروز زانو به علت آن که مفصل زانوی آنها خشک است، کمی راه‌رفتن برایشان دشوار است. درد زانو اجازه انجام بسیاری از کارها را به فرد نمی‌دهد و فرد احساس خالی‌شدن زانو را دارد.
در مواردی که آرتروز شدت پیدا کند فرد مبتلا حتی ممکن است از شدت دردی که دارد، نیمه‌شب از خواب برخیزد. این درد احتمال دارد دوره‌ای باشد، بدین معنا که مدت زمانی فرد درد را تجربه کند و برای مدتی علایم کاهش پیدا کند. کم‌شدن و شدت یافتن علایم و درد آرتروز به سطح فعالیت‌های بدنی فرد مبتلا بستگی مستقیمی دارد و برخی اوقات بی‌هیچ علایمی احتمال دارد اتفاق بیفتد.
تشخیص آرتروز زانو
بعد از بررسی علایم آرتروز توسط پزشک متخصص و انجام معاینه فیزیکی، می‌توان آرتروز و نوع آن را تشخیص داد. چنانچه امکان داشته باشد پزشک به تصویربرداری از زانو اقدام می‌کند و با این اتفاق وجود و شکل‌گیری زائده‌های استخوانی و باریکشان فضای بین استخوان‌ها را میتواند ببیند.
اگر چه انجام اسکن ام‌آرآی گاهی اتفاق می‌افتد، اما جهت بررسی و مشاهده بافت نرم زانو مانند تاندون‌ها، مفاصل زانو و لیگامنت‌ها می‌توان به انجام آن اقدام کرد. یکی دیگر از راه‌های تشخیص قطعاً انجام آزمایش خون است که باتوجه‌به انجام معاینات تجویز می‌شود. برخی راه‌های تشخیص آرتروز زانو شامل معاینه پزشکی، تصویربرداری پزشکی و انجام آزمایش خون می‌شود که در ادامه به شرح هر یک از این راه‌های تشخیص می‌پردازیم:
معاینه فیزیکی
اغلب می‌توان با بررسی‌هایی که متخصص ارتوپد بر روی زانو انجام می‌دهد، آرتروز را تشخیص داد. در اغلب موارد از شیوه‌هایی همچون تصویربرداری از زانو هم البته می‌توان استفاده کرد. اما ساده‌ترین راه انجام معاینه فیزیکی است که به‌صورت زیر میتواند انجام شود:
با بررسی معاینه فیزیکی باید بررسی کنید ناحیه مفصل زانو قرمز و متورم شده یا دردناک است یا خیر، آیا نشانه‌هایی از آسیب‌دیدگی مشاهده می‌شود، محدوده حرکتی زانوها به چه شکل است و زانوها چگونه حرکت می‌کنند، شیوه راه‌رفتن میانه و آهسته فرد به چه شکل است. با بررسی این موارد می‌توان تشخیص داد فرد دچار آرتروز شده است یا خیر.
تصویربرداری پزشکی
در این شیوه از یک رایانه و فرکانس ای رادیویی جهت تهیه تصاویری دقیق از ساختار و اندام بدن استفاده می‌کنند. MIR قادر به تشخیص آسیب‌ها و بیماری در اطراف رباط و عضله است. با این روش تصاویر دقیقی به دست می‌آید. مزیت استفاده از این روش آن است که بافت‌های اطراف مانند غضروف، پوشش داخلی مفاصل و رباط‌ها و استخوان‌ها را می‌توان دید و نیازی به استفاده از اشعه ایکس نیست. از ام‌آرآی جهت یافتن ناهنجاری‌ها در اجزای بافت نرم مفاصل استفاده می‌کنند تا تعیین کنند درمان مؤثر واقع شده یا نه و عوارض این بیماری را پیدا کنند. در حقیقت این روش، از جمله روشهای دقیق جهت تشخیص آرتروز است.
بعد آزمایش خون
پزشک بعد از انجام معاینه فیزیکی ممکن است جهت تشخیص بهتر این عارضه اقدام به تجویز آزمایش خون کمک کند. آزمایش اختصاصی anti –ccp نوعی آزمایش خون به شمار میرود که برای افراد مشکوک به ابتلا به آرتروز تجویز می‌شود. اگر نتیجه متوسط روبه‌بالا باشد بدین معناست که فرد دچار آرتریت روماتوئید است.
نتیجه گیری
آرتروز زانو میتواند علتهای گوناگونی داشته باشد که برای هر یک از آنها، روشهای متفاوتی برای بهبودی در نظر گرفته می‌شود. شما باید با مراجعه به پزشک متخصص، از دلیل بروز آرتروز زانو خود اطلاع کسب کنید و سپس باتوجه‌به شرایط، برای بهبودی آن اقدام نمایید.
