پارگی رباط صلیبی خلفی یکی از انواع پارگی‌های رباط به شمار می‌رود که منجر به حرکت درشت‌نی به سمت ران می‌شود. پارگی این رباط ممکن است با تورم، ایجاد التهاب و قرمزی و درد شدید همراه باشد. همچنین باید بدانید که پارگی رباط صلیبی خلفی PCL می‌تواند برای انجام فعالیت‌های روزمره فرد نیز مشکلاتی ایجاد کند.
رباط صلیبی خلفی یا PCL چیست؟
رباط صلیبی خلفی یا Posterior Cruciate Ligament، یکی از چهار رباط اصلی زانو است که در پشت زانو قرار داشته و از استخوان ران به استخوان درشت‌نی وصل می‌شود. وظیفه اصلی رباط صلیبی خلفی جلوگیری از جابه‌جایی بیش از حد تیبیا به سمت عقب نسبت به فمور است. به‌عبارت‌دیگر، این رباط از حرکت بیش از حد استخوان ساق پا به سمت عقب در هنگام خم‌شدن زانو جلوگیری می‌کند.
آناتومی رباط صلیبی خلفی زانو
رباط صلیبی خلفی یا PCL در بخش پشتی زانو قرار دارد. این رباط از قسمت داخلی کندیل داخلی استخوان ران (فمور) شروع شده و به قسمت پشتی فلات تیبیا (استخوان درشت‌نی) متصل می‌شود. این رباط توسط شریان‌های زانو که از شاخه‌های شریان پوپلیتئال منشعب می‌شوند، خون‌رسانی می‌شود. اعصاب مرتبط با این رباط نیز از اعصاب پوپلیتئال منشعب می‌شوند که به حس عمقی (پروپریوسپشن) زانو کمک کرده و به مغز اطلاعاتی درباره وضعیت و حرکت زانو می‌فرستند.
باندل‌های رباط صلیبی خلفی
باندل‌های رباط صلیبی خلفی یا PCL از مهم‌ترین ساختارهای لیگامانی در مفصل زانو هستند که برای حفظ ثبات زانو در حرکات مختلف کار می‌کنند. باندل داخلی و باندل خارجی رباط صلیبی خلفی PCL هر کدام دارای ویژگی‌ها و عملکردهای منحصربه‌فردی هستند و هماهنگ عمل می‌کنند تا از جابه‌جایی غیرطبیعی استخوان تیبیا نسبت به فمور جلوگیری کنند.
رباط صلیبی خلفی شامل دو باندل اصلی است که هر کدام در بخش‌های مختلفی از حرکت زانو فعال می‌شوند:
ANTEROLATERAL BUNDLE
باندل قدامی یا خارجی که بیشتر در هنگام خم‌شدن زانو تحت کشش قرار می‌گیرد. نقش اصلی این باندل در محدودکردن جابه‌جایی خلفی تیبیا نسبت به فمور و حفظ ثبات جانبی زانو در زاویه‌های مختلف خم‌شدن است. همچنین در کنترل چرخش خارجی زانو و ثبات جانبی آن در حالت خمیده و در حرکت‌های پیچشی مؤثر است.
POSTEROMEDIAL BUNDLE باندل خلفی – داخلی (Posteromedial Bundle یا PMB):
باندال خلفی داخلی در حالت‌های کشیده‌تر زانو بیشتر فعال است. نقش اصلی این باندل در حفظ ثبات عمودی و جلوگیری از جابه‌جایی افقی و چرخشی تیبیا نسبت به فمور است. این باندل همچنین در کنترل چرخش داخلی و ثبات محور عمودی زانو در هنگام ایستادن و راه‌رفتن نقش مهمی دارد.
علائم پارگی رباط صلیبی خلفی زانو
پارگی رباط صلیبی خلفی یا PCL زانو می‌تواند به‌طورجدی به عملکرد و ثبات زانو آسیب برساند. علائم این نوع آسیب می‌تواند متنوع و بسته به‌شدت آسیب متفاوت باشد. در زیر به برخی از علائم معمول پارگی رباط صلیبی خلفی اشاره می‌شود:
درد تورم کبودی عدم ثبات زانو دشواری در حرکت زانو احساس جابه‌جایی یا شلی زانو علل و مکانیزم پارگی رباط صلیبی خلفی زانو
پارگی رباط صلیبی خلفی یا PCL زانو معمولاً ناشی از ضربه‌ها و آسیب‌های خاص است. در زیر به برخی از علل و مکانیزم‌های اصلی پارگی PCL پرداخته شده است:
ضربه مستقیم به زانو: یکی از شایع‌ترین علل پارگی PCL، ضربه مستقیم به قسمت پشتی زانو است. تصادفات رانندگی: در تصادفات رانندگی، به‌ویژه زمانی که زانو به صفحه داشبورد برخورد می‌کند، ممکن است PCL آسیب ببیند. فعالیت‌های ورزشی: ورزش‌هایی که شامل حرکات ناگهانی، تغییرات سریع جهت، یا برخوردهای فیزیکی هستند (مانند فوتبال، بسکتبال، و فوتبال آمریکایی) ممکن است باعث پارگی PCL شوند. افتادن یا لغزش: افتادن بر روی زانو یا لغزش در شرایط لغزنده می‌تواند منجر به آسیب به رباط صلیبی خلفی شود.
درجات و شدت پارگی رباط صلیبی خلفی زانو
در حالت کلی، پارگی رباط صلیبی خلفی یا PCL زانو به سه درجه اصلی تقسیم می‌شود. بااین‌حال، برخی از منابع و سیستم‌های درجه‌بندی ممکن است آن را به چهار درجه تقسیم‌بندی کنند که شامل یک درجه اضافی برای توصیف آسیب‌های خاص است. این تقسیم‌بندی به شرح زیر است:
درجه ۱
آسیب خفیف به رباط که به‌صورت کشیدگی یا فشار ملایم به رباط صلیبی خلفی توصیف می‌شود. درد خفیف در ناحیه پشتی زانو و تورم اندک از نشانه‌های آن هستند.
درجه ۲
پارگی جزئی که باعث آسیب به قسمتی از رباط می‌شود. درد متوسط تا شدید در ناحیه پشتی زانو، تورم بیشتر از درجه ۱ و محدودیت در حرکت زانو و احساس عدم ثبات از نشانه‌های این میزان آسیب هستند.
درجه ۳
پارگی کامل رباط که به‌طورجدی عملکرد و ثبات زانو را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. درد شدید، تورم قابل‌توجه و کبودی و مشکل در تحمل وزن در این میزان آسیب‌دیده می‌شود.
درجه ۴
این درجه معمولاً به آسیب‌های بسیار شدید و پیچیده مربوط می‌شود که ممکن است همراه با آسیب به سایر ساختارهای زانو، مانند رباط‌های دیگر، منیسک‌ها یا غضروف باشد. این درجه از آسیب، درد شدید، تورم گسترده، و ناپایداری شدید زانو را به همراه دارد.
تشخیص پارگی رباط صلیبی خلفی زانو
تشخیص پارگی رباط صلیبی PCL زانو شامل مراحل مختلفی است که به شناسایی آسیب به رباط و تعیین شدت آن کمک می‌کند. مراحل تشخیص معمولاً شامل تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی و استفاده از روش‌های تصویربرداری است. در زیر به جزئیات این مراحل پرداخته شده است:
۱. سؤالات و علائم بالینی: پزشک از بیمار درباره نوع و زمان وقوع آسیب، نوع ضربه، و فعالیت‌هایی که منجر به آسیب شده‌اند، سؤال می‌کند. همچنین جزئیات درباره علائم مانند درد، تورم، و محدودیت حرکت نیز بررسی می‌شود
۲. معاینه بالینی: شامل تست‌های مربوط به این بیماری و ارزیابی دامنه حرکتی و ثبات زانو.
۳. روش‌های تصویربرداری: استفاده از رادیوگرافی و ام‌آرآی برای بررسی شکستگی و ارزیابی شدت پارگی بافت‌های نرم.
تشخیص دقیق با ترکیبی از این روش‌ها انجام می‌شود و این صورت با انجام درمان مناسب و به‌موقع، از مشکلات طولانی‌تر و جدی‌تر جلوگیری می‌شود. پس در صورت بروز علائم پارگی PCL یا آسیب به زانو، مراجعه به پزشک متخصص و انجام ارزیابی دقیق برای انتخاب روش‌های درمانی مناسب اهمیت زیادی دارد.
یافته‌های بالینی در تشخیص آسیب رباط صلیبی خلفی
یافته‌های بالینی در تشخیص آسیب به رباط صلیبی خلفی زانو نقش مهمی در تشخیص و ارزیابی شدت آسیب دارند. این یافته‌ها معمولاً از طریق معاینه فیزیکی و آزمایش‌های خاص بررسی می‌شوند. مهم‌ترین این یافته‌ها، تست‌های اختصاصی برای تشخیص پارگی رباط صلیبی خلفی PCL هستند.
تست‌های اختصاصی در پارگی رباط صلیبی خلفی زانو
تشخیص پارگی رباط صلیبی خلفی PCL زانو معمولاً با استفاده از تست‌های بالینی و اختصاصی انجام می‌شود. این تست‌ها به کمک ارزیابی فیزیکی و ابزارهای اندازه‌گیری به شناسایی و تعیین شدت آسیب کمک می‌کنند. در ادامه به شرح برخی از این تست‌ها پرداخته شده است:
تست دراور خلفی (Posterior Drawer Test)
در این تست، بیمار در حالت دراز کشیده با زانو در وضعیت خمیده ۹۰ درجه قرار می‌گیرد. پزشک با قراردادن دست‌های خود در پشت تیبیا و فشار به سمت عقب بر روی تیبیا، میزان جابه‌جایی خلفی آن را ارزیابی می‌کند.
این تست چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
جابه‌جایی خلفی بیش از حد معمول تیبیا نسبت به فمور می‌تواند نشانه‌ای از آسیب به PCL باشد. میزان جابه‌جایی و ناپایداری می‌تواند نشان‌دهنده شدت آسیب به PCL باشد.
تست لاچمن خلفی (Posterior Lachman Test)
در این تست، بیمار در حالت دراز کشیده با زانو در وضعیت خمیده ۹۰ درجه قرار می‌گیرد. پزشک با دست خود در قسمت جلویی و پشتی زانو به بررسی ثبات یا ناپایداری زانو می‌پردازد.
این تست چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
اگر تیبیا به سمت عقب به طور غیرطبیعی جابه‌جا شود یا احساس عدم ثبات وجود داشته باشد، این می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به PCL باشد.
POSTERIOR SAG SIGN (آزمون افتادگی خلفی)
بیمار در حالت دراز کشیده با زانوها در وضعیت خمیده ۹۰ درجه قرار می‌گیرد و پزشک به بررسی افتادگی یا متمایل‌شدن تیبیا به سمت عقب نسبت به فمور می‌پردازد.
این تست چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
افتادگی تیبیا به سمت عقب نسبت به فمور می‌تواند نشان‌دهنده آسیب کامل یا شدید به PCL باشد.
QUADRICEPS ACTIVE TEST (آزمون فعال‌سازی چهارسر)
بیمار در حالت دراز کشیده با زانوها در وضعیت خمیده ۹۰ درجه قرار می‌گیرد. از بیمار خواسته می‌شود که عضلات چهارسر را منقبض کرده و پزشک به بررسی تغییرات در موقعیت تیبیا و وضعیت زانو می‌پردازد.
این تست چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
اگر عضله چهارسر فعال نشود و تیبیا به سمت عقب متمایل شود، می‌تواند نشانه‌ای از آسیب PCL باشد.
KT-1000 و KT-2000 Knee Ligament Arthrometers (آرتروپومتری‌های زانو KT-1000 و KT-2000)
این دستگاه‌ها برای اندازه‌گیری دقیق جابه‌جایی زانو و ارزیابی ناپایداری رباط‌ها استفاده می‌شوند. در این نوع آزمایش، بیمار در حالت نشسته یا دراز کشیده قرار می‌گیرد و دستگاه‌ها جابه‌جایی تیبیا نسبت به فمور را اندازه‌گیری می‌کنند.
این تست چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
اندازه‌گیری‌های غیرطبیعی جابه‌جایی خلفی در مقایسه با مقادیر نرمال می‌تواند نشانه‌ای از آسیب به PCL باشد. این دستگاه‌ها برای ارزیابی میزان ناپایداری و شدت آسیب PCL بسیار مفید هستند. درمان پارگی رباط صلیبی خلفی PCL
درمان پارگی رباط صلیبی خلفی PCL زانو به‌شدت آسیب و وضعیت بیمار بستگی دارد. درمان معمولاً شامل روش‌های غیرجراحی و یا استفاده از جراحی است که به‌صورت ترکیبی یا به‌تنهایی به کار می‌روند.
درمان غیرجراحی
در اکثر موارد آسیب‌های خفیف تا متوسط به PCL، درمان غیرجراحی می‌تواند مؤثر باشد. این روش‌ها معمولاً شامل موارد زیر است:
استراحت و کاهش فعالیت استفاده از کمپرس یخ چند بار در روز مصرف داروهای ضددرد و ضدالتهاب فیزیوتراپی استفاده از زانوبند طبی استفاده از جراحی
در موارد آسیب‌های شدید یا هنگامی که درمان غیرجراحی نتایج مطلوبی نداشته باشد، اقدام به جراحی ممکن است ضروری باشد.
آرتروسکوپی: یک روش جراحی کم تهاجمی که در آن دوربین و ابزار جراحی از طریق برش‌های کوچک به داخل زانو وارد می‌شوند. بازسازی PCL: یک جراحی برای بازسازی یا ترمیم PCL آسیب‌دیده با استفاده از پیوندهای بیولوژیکی یا مصنوعی است.
سخن پایانی
رباط صلیبی خلفی یکی از اجزای کلیدی در ساختار زانو است که از جابه‌جایی غیرطبیعی استخوان تیبیا نسبت به فمور جلوگیری کرده و آسیب به آن می‌تواند باعث اختلال جدی در عملکرد زانوها شود. علائم و شدت پارگی PCL متفاوت بوده و تشخیص آن نیازمند معاینه بالینی دقیق و استفاده از تست‌های اختصاصی است همچنین برای تست میتوایند به بناید سلامت دکتر حوصله مراجعه کنید. تشخیص و درمان به‌موقع پارگی PCL اهمیت زیادی در جلوگیری از مشکلات طولانی‌مدت زانو دارد.
