|
محل قرارگیری |
گلوتئوس ماکسیموس بزرگ‌ترین عضله ناحیه گلوتئال بوده و سطحی‌ترین و بزرگ‌ترین قسمت باسن را تشکیل می‌دهد. |
| سر ثابت |
عضله گلوتئوس مکسیموس از بخش خارجی (گلوتئال) ایلیوم، ساکروم و دنبالچه منشا میگیرد. |
|
سر متحرک |
این عضله در نهایت به با زاویه 45 درجه با ایلیوتیبیال ترکت (iliotibial tract) و تربروسیتی گلوتئال (gluteal tuberosity) اتصال پیدا میکند. |
| خونرسانی |
شریانهای گلوتئال فوقانی و تحتانی |
|
عصبرسانی |
این عضله توسط عصب گلوتئال تحتانی عصب دهی می‌شود. |
| عملکرد |
ابداکشن حفظ وضعیت بدن |
پادکست معرفی عضله گلوتئوس ماکسیموس
در این پادکست، طی یک گفت‌وگوی دوطرفه و شنیدنی، به معرفی کامل عضله گلوتئوس ماکسیموس پرداخته‌ایم و به تمامی پرسش‌هایی که ممکن است در ذهن شما شکل گرفته باشد، پاسخ داده‌ایم.
مقدمه
برای آن که با عضله گلوتئوس مکسیموس (سرینی بزرگ – gluteus maximus) آشنا شویم، لازم است ابتدا درک درستی از ناحیه گلوتئال داشته باشیم. ناحیه گلوتئال از برخی از حیاتی‌ترین عضلات تشکیل شده است. عضله‌های گلوتئوس ماکسیموس، مدیوس (gluteus medius) و مینیموس (Gluteus minimus)، ازجمله اصلی‌ترین عضله‌های ناحیه گلوتئال محسوب شده که هریک از آن‌ها نقش مهمی را در حفظ تعادل و ثبات و محافظت از ستون فقرات بر عهده دارند. گلوتئوس ماکسیموس که در ناحیه باسن واقع شده است، در مقایسه با عضلات مدیوس و مینیموس، بزرگ‌تر و قوی‌تر بوده و نقش مهمی در حفظ تعادل و ثبات بدن دارد. در این مقاله از سایت بنیاد سلامت دکتر حوصله به معرفی عضله گلوتئوس ماکسیموس میپردازیم همراه ما باشید.
عضله گلوتئوس ماکسیموس چیست؟
گلوتئوس ماکسیموس سطحی‌ترین، بزرگ‌ترین و قوی‌ترین عضله ناحیه گلوتئال محسوب شده و در قسمت پایین کمر و باسن واقع شده است.
عضله گلوتئوس ماکسیموس برای حفظ تعادل و محافظت از ستون فقرات و صاف نگه‌داشتن تنه ضرورت داشته و چند وظیفه اساسی، یعنی کشش لگن، تثبیت لگن و کشش و چرخش خارجی مفصل ران را بر عهده دارد. این عضله به ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن کمک میکند.
سر ثابت عضله گلوتئوس مکسیموس
عضله گلوتئوس ماکسیموس یکی از عضلات مهم در ناحیه باسن است و وظیفه اصلی آن اکستنشن (باز کردن) مفصل ران، چرخش خارجی ران، و تثبیت لگن می‌باشد.
- سطح خارجی ایلیوم (بین خط گلوتئال خلفی و لبه خلفی ایلیوم).
- سطح خلفی ساکروم (استخوان خاجی).
- سطح خلفی کوکسیکس (استخوان دنبالچه).
- لیگامان ساکروتوبروس.
- فاسیای پوشاننده عضله ارکتور اسپاین.
سر متحرک عضله گلوتئوس مکسیموس
- ایلیوتیبیال ترکت (بخش فوقانی نیام پهن، که به لاترال کندیل تیبیای استخوان ساق پا متصل می‌شود).
- توبروزیته گلوتئال (برجستگی روی سطح خلفی استخوان ران).
محل قرارگیری عضله گلوتئوس ماکسیموس
گلوتئوس ماکسیموس بزرگ‌ترین عضله ناحیه گلوتئال بوده و سطحی‌ترین و بزرگ‌ترین قسمت باسن را تشکیل می‌دهد. این عضله حیاتی از چندین محل سرچشمه گرفته و به دنبالچه (coccyx)، ساکروم فوقانی و تحتانی (superior and inferior sacrum)، سطح گلوتئال ایلیوم (پشت خط گلوتئال خلفی – posterior illium)، رباط ساکروتوبروس (Sacrotuberous ligament)، فاسیای توراکولومبار (Thoracolumbar fascia) و آپونوروز گلوتئال (gluteal aponeurosis) متصل است. فیبرهای این عضله به سمت پایین کشیده شده و به مجرای ایلیوتیبیال (iliotibial) و توبروزیته گلوتئال استخوان ران (Gluteal tuberosity of the femur) بین محل اتصال وستوس لتریالیس (vastus laterialis) و ادوکتور مگنوس (adductor magnus) متصل می‌شوند.
سیستم عصب رسانی گلوتئوس ماکسیموس
گلوتئوس ماکسیموس از ناحیه لگن تا قسمتی از استخوان ران امتداد یافته و این عضله توسط عصب گلوتئال تحتانی عصب دهی می‌شود.
سیستم خون رسانی گلوتئوس ماکسیموس
گلوتئوس ماکسیموس با توجه به عملکردی که دارد؛ از دو شریان مختلف خون دریافت میکند تا بتواند عملکرد بسیار خوبی در بدن داشته باشد. این عضله به صورت کلی، خون را از شریانهای گلوتئال تحتانی و فوقانی دریافت میکند.
عملکرد عضله گلوتئوس ماکسیموس از نظر آناتومی
عضله گلوتئوس ماکسیموس به کشش ران و چرخش خارجی ران کمک میکند. قسمت فوقانی این عضله به ابداکشن ران (دور کردن اندام از محور بدن) و قسمت تحتانی آن به اداکشن ران (نزدیک کردن اندام به محور بدن) کمک میکند. به علاوه، این عضو فاسیا لاتا را منقبض ساخته و استخوان ران را نسبت به جنبه جانبی مفصل زانو تثبیت میکند.
برخلاف سایر عضلات سرینی، گلوتئوس ماکسیموس در حالت ایستاده فعال نیست؛ در عوض، این عضله در هنگام راه رفتن و تحرک فعال می‌شود. در هنگام نشستن هم این عضله حیاتی منقبض شده و از وارد آمدن فشار بر تنه جلوگیری میکند.
کنزیولوژی عضله گلوتئوس ماکسیموس
عضله گلوتئوس ماکسیموس (Gluteus Maximus) یکی از عضلات اصلی و بزرگ ناحیه لگن است که از نظر عملکردی، ساختاری و ظاهری نقش بسیار مهمی در پایداری تنه و حرکات اندام تحتانی ایفا میکند. این عضله بزرگ‌ترین و سطحی‌ترین عضله ناحیه باسن است و در بسیاری از حرکات قدرتی مانند بلند شدن، دویدن و بالا رفتن از سطوح شیب‌دار نقش کلیدی دارد.
منشأ و چسبندگی (Origin & Insertion):
منشأ: سطح خلفی استخوان خاصره (ilium) در پشت خط گلوتئال خلفی، سطح خلفی ساکروم و کوکسیکس، و رباط ساکروتوبروس.
چسبندگی: بخش فوقانی آن به نیام (فاسیای) تنسور فاشیالاتا و تراکت ایلیوتیبیال می‌چسبد؛ بخش عمقی‌تر به لبه خلفی خط خشن استخوان ران (gluteal tuberosity) متصل می‌شود.
عملکرد حرکتی:
از دیدگاه کنزیولوژیک، عضله گلوتئوس ماکسیموس در حرکات قدرتی مفصل ران نقش دارد:
اکستنشن مفصل ران (Hip Extension): باز کردن مفصل ران، مانند بلند شدن از حالت نشسته یا بالا رفتن از پله‌ها.
چرخش خارجی ران (External Rotation): چرخاندن ران به سمت خارج.
ابداکشن و اداکشن ران: بسته به فیبرهای بالایی یا پایینی، می‌تواند در باز یا بسته کردن ران نیز نقش داشته باشد.
این عضله به‌ویژه در حرکات دینامیک قدرتی، مانند پرش، دو سرعت، و بلند کردن اجسام سنگین، بیشترین نقش را دارد.
عصبرسانی (Innervation):
عصبرسانی این عضله از طریق عصب گلوتئال تحتانی (Inferior Gluteal Nerve) انجام می‌شود که از ریشه‌های عصبی L5، S1 و S2 منشأ میگیرد.
نقش در زنجیره حرکتی و تعادل عضلانی:
گلوتئوس ماکسیموس نقش اساسی در تثبیت لگن و کنترل موقعیت تنه در هنگام حرکت دارد. ضعف این عضله می‌تواند منجر به جبران بیش از حد توسط عضلات همسترینگ یا عضلات کمر شده و اختلالاتی مانند سندرم کراس پایین (Lower Crossed Syndrome) یا افتادگی لگن (Pelvic Drop) را به همراه داشته باشد.
تست عملکردی:
برای ارزیابی عملکرد این عضله می‌توان از تست MMT در وضعیت دمر استفاده کرد. در این تست، فرد لگن را در حالی که زانو خم شده است، به سمت بالا بلند میکند و معاینه‌گر در برابر این حرکت مقاومت میکند.
آسیب‌های شایع:
ضعف عضله در اثر بی‌تحرکی (مانند نشستن طولانی)
کشیدگی در نتیجه حرکات انفجاری یا کششی شدید
سندرم درد باسن در اثر فشار به عصب سیاتیک یا اختلالات تعادلی در زنجیره خلفی بدن
عملکرد عضله گلوتئوس ماکسیموس از نظر بیومکانیک
هنگامی که چسبندگی پروگزیمال عضله گلوتئوس ماکسیموس ثابت می‌شود، گلوتئوس ماکسیموس به عنوان بازکننده اصلی مفصل ران عمل میکند و شفت استخوان ران را به سمت عقب می‌کشد. بدین ترتیب، چرخش خارجی ران هم‌زمان با اکستنشن انجام شده و به بالا بردن قوس طولی داخلی پا کمک می‌شود.
بالعکس، هنگامی که چسبندگی دیستال آن ثابت می‌شود، گلوتئوس ماکسیموس لگن را به سمت عقب می‌کشد. درست همانند عملکرد و همکاری عضلات همسترینگ، این عمل گلوتئوس ماکسیموس به رساندن تنه از حالت خمش به حالت عمودی کمک میکند. علاوه بر این، این عضله‌ها با متعادل کردن لگن روی سر استخوان ران، به حفظ وضعیت عمودی کمک می‌کنند.
آسیب های عضله گلوتئوس ماکسیموس
گلوتئوس ماکسیموس یک عضله بسیار مهم بوده که برای تثبیت مفصل ران نقشی حیاتی دارد. هنگامی که گلوتئوس ماکسیموس سفت باشد، می‌تواند منجر به ناراحتی، کاهش دامنه حرکتی و کاهش ثبات بدن شود. به طور کلی، چندین آسیب برای این عضله متصور بوده که هریک از آن‌ها می‌توانند برای هرکسی، ازجمله ورزشکاران رخ بدهند. گلوتئوس ماکسیموس از چندین لحاظ مستعد آسیب بوده که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
رگ به رگ شدن
رگ به رگ شدن هنگامی رخ می‌دهد که رباط‌های متصل‌کننده گلوتئویس ماکسیموس کشیده یا پاره شوند. این مسئله معمولاً بر اثر حرکات ناگهانی (مثل پیچ خوردن ناگهانی) یا استفاده مکرر از عضله گلوتئوس ماکسیموس مثل پیاده‌روی مکرر، کوه‌نوردی و پله نوردی بیشازحد و دویدن روی سطوح ناهموار رخ می‌دهد.
کشش و کشیدگی
کشش و کشیدگی هنگامی اتفاق میفتد که عضله گلوتئوس ماکسیموس، بیشازحد طبیعی کشیده شود. در این هنگام، ریز پارگی‌هایی در عضله ایجاد شده که درنهایت موجبات بروز ناراحتی، تورم و کاهش دامنه حرکتی را فراهم می‌آورند.
پارگی
در شرایطی که نیروی بیشازحد به عضله گلوتئوس ماکسیموس وارد شود، احتمال بروز پارگی در این عضله بالا می‌رود.
علائم آسیب گاوتئوس ماکسیموس
از آنجایی که عضله گلوتئوس ماکسیموس، یکی از پرکارترین عضلات بدن محسوب می‌شود، این عضو در معرض برخی از آسیب‌ها قرار میگیرد. بسته به ماهیت آسیب، این عضو می‌تواند علائم متفاوتی را ایجاد کند.، که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
|
1 |
احساس ناراحتی در ناحیه باسن | 4 | التهاب و حساسیت |
| 2 | سفتی در باسن یا ران | 5 |
ناراحتی در هنگام نشستن، ایستادن یا خم شدن |
|
3 |
تورم قابل مشاهده | 6 |
تشدید علائم در هنگام فعالیت‌های مکرر |
قابل‌ذکر است که نوع علائم و میزان ناراحتی در این ناحیه، به شدت آسیب بستگی داشته و می‌تواند جزئی یا ناتوان‌کننده باشد.
دلایل بروز آسیب های گلوتئوس ماکسیموس
ضربه یا تروما، لغزش، زمین خوردن و آسیب‌های فیزیکی، ازجمله علل شایع آسیب‌های گلوتئوس ماکسیموس به شمار می‌آیند. این بدان معناست که مبتلایان به مشکلات فیزیکی و حرکتی و افراد مسن در معرض خطر بالاتری هستند. چنانچه ناحیه مذکور در معرض ضربات مستقیم و قوی قرار گیرد با آسیب فیزیکی و علائمی نظیر کوفتگی و کبودی مواجه میشوید. سایر دلایل بروز آسیب‌های عضله گلوتئوس ماکسیموس به‌قرار زیر هستند:
استفاده مکرر و بیش از حد از عضله
فعالیت‌های بدنی شدید، ورزش‌های سنگین (نظیر بدن‌سازی، ورزش‌های تماسی و …) و ورزش‌های هوازی سخت‌گیرانه می‌توانند ناحیه مذکور را دچار کشیدگی، پارگی یا سایر آسیب‌ها کنند. این قبیل از فعالیت‌ها قادرند تا عضلات گلوتنال را تحت کشش و فشار بیشازحد قرار داده و عضله یا تاندون‌های متصل را با پارگی مواجه سازند.
ضعف در عضله
سبک زندگی ناسالم می‌تواند بر روی عضله مذکور تأثیر بسیار زیادی داشته باشد. افرادی که فعالیت جسمی بسیار کمی دارند با ضعف و تحلیل در عضله گلوتئوس ماکسیموس و احتمال ورود آسیب با آن مواجه می‌شوند. عدم تحرک و ثابت و بی‌حرکت نشستن برای مدت طولانی و فعالیت‌های نظیر مطالعه طولانی و مشاغل دفتری (فعالیت‌های پشت میز) می‌توانند ریسک ضعف عضلات گلوتئوس ماکسیموس را افزایش دهند. افرادی که در این شرایط به سر می‌برند با علائمی نظیر احساس ناراحتی در لگن و زانو، تاول روی پا، عدم تعادل مناسب و برخی از علائم دیگر مواجه می‌شوند.
راهکارهای کاهش علائم آسیب عضله گلوتئوس ماکسیموس
آسیب‌های جزئی به ناحیه گلوتئوس ماکسیموس می‌تواند قابل کنترل و مدیریت باشد. چنانچه این عارضه بر اثر صدمات ناگهانی و آسیب‌های فیزیکی پدیدار نشده باشد، می‌توان از اقدامات خانگی بهره‌برداری کرد. چنانچه علائم فوق بر اثر فعالیت‌های مکرر پدیدار شده باشد، استراحت می‌تواند کمک‌کننده باشد. سایر اقدامات کمک‌کننده به شرح زیر هستند:
- استفاده از کمپرس سرد به منظور کاهش التهاب
- استفاده از بالش نرم زیر باسن
- اصلاح سبک زندگی
- تمرینات و حرکات اصلاحی
بهترین حرکات برای تقویت عضله گلوتئوس ماکسیموس
هنگامی که با کشش جزئی گلوتئوس ماکسیموس یا تحلیل رفتن این ناحیه بر اثر کم‌تحرکی مواجه باشید، می‌توانید ناراحتی ایجادشده توسط این ناحیه را با تعدیل فعالیت‌های روزمره مدیریت کنید. در شرایط اول، نیاز به افزایش استراحت و در شرایط دوم به افزایش تحرک نیاز خواهید داشت. به علاوه موارد فوق، با کمک برخی از حرکات کششی و تمرینات اصلاحی قادر خواهید بود تا ناراحتی‌های ایجاد شده در این ناحیه را مدیریت کنید. برخی از این تمرینات را در ادامه ارائه خواهیم ساخت.
حرکت اول : استپ آپ
- روبه‌روی یک چهارپایه یا جعبه (با ارتفاع 30-45 سانتی‌متر) بایستید.
- صاف بایستید و سرتان را در راستای ستون فقرات حفظ کنید.
- پا ها رو به اندازه عرض شانه باز کنید.
- با یک پا بر روی محل موردنظر رفته و با پای دیگر بدن را به بالا آورده و از زانو خم کنید.
- در مرحله بعدی، پای آغاز حرکت را عوض کرده و حرکت را تکرار کنید.
حرکت دوم : استپ متقاطع
- پهلوی یک چهارپایه یا جعبه (با ارتفاع 30-45 سانتی‌متر) بایستید.
- صاف بایستید و سرتان را در راستای ستون فقرات حفظ کنید.
- یک پا را به صورت متقاطع به سمت بالا بر روی جعبه قرار میدهید
- دو دمبل را در دست بگیرید و با انقباض عضله گلوتئوس ماکسیموس
- پای دیگر را به سمت بالا می آورید و از زانو خم میکنید
- در مرحله بعدی، پای آغاز حرکت را عوض کرده و حرکت را تکرار کنید.
حرکت سوم : استپ آپ به خارج
- کنار یک چهارپایه یا جعبه (با ارتفاع 30-45 سانتی‌متر) بایستید.
- پا ها رو به اندازه عرض شانه باز کنید.
- دو دمبل را در دست بگیرید.
- یک پا را از پهلو رو ی استپ قرار میدهید.
- و به آرومی پای دیگر را به سمت بالا می آورید و از زانو خم میکند.
حرکت چهارم: ددلیفت
- پا ها رو به اندازه عرض شانه باز کنید.
- دو دمبل را در دست بگیرید.
- یه مقدار از زانوخم میشوید
- کمر را به سمت پایین میبرید و دمبل ها را جلو نگه میدارید.
- در این حرکت گودی کمر باید کامل حفظ شود
حرکت پنجم: هیپ تراست با هالتر
- جلوی میز پرس مینشینیم
- شانه ها رو روی لبه میز پرس قرار میدهید.
- هالتر را روی شکم قرار میدهید و با انقباض عضله گلوتئوس ماکسیموس
- به آرامی باسن را به سمت بالا و به سمت پایین میبرید
- پاها باید به اندازه عرض شانه باز شود.
نتیجه گیری
گلوتئوس ماکسیموس یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین عضله‌های بدن محسوب می‌شود. این عضله به حفظ تعادل و ثبات ستون فقرات و همین‌طور به ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن کمک شایانی میکند. گلوتئوس ماکسیموس چند وظیفه اساسی، یعنی کشش لگن، تثبیت لگن و کشش و چرخش خارجی مفصل ران را بر عهده دارد. عضله مذکور می‌تواند بر اثر کم‌تحرکی و یا بر اثر فعالیت‌ها و تمرینات ورزشی افراطی دچار آسیب شود. عارضه مذکور عمدتاً با اعمال سبک زندگی سالم، تحرک کافی و تمرینات اصلاحی اصولی قابل کنترل و مدیریت است.
منابع
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538193/
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/gluteus-maximus-muscle
https://www.benjamindombmd.com/blog/how-to-treat-a-pulled-gluteus-maximus/?bp=35101
https://www.onepeloton.com/blog/gluteus-maximus-exercises/
https://www.verywellfit.com/the-best-butt-exercises-4129172
تایید شده توسط دکتر علی حوصله
محتوای این مقاله صرفا برای آگاه سازی شما عزیزان است. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک مشاوره بگیرید
